Table Of Content•>.
KZ
HTZ
^-
MtJSE DE VHfW«H.155
MARJA LESZCZYSKA
WLADySAW
OZISKI
YCIE
POLSKIE
w
DAWNYCH WIEKACH
CZCI
RyCIN PO BARWNyCH,
241
Z TyCH NA OSOBNyCH TABLICACH
24
WyOANIE CZ^!C^ARTE
PREEJRZA., ORAZ W DZIALE ILLUSTRACyjNyM UZUPENI
MIECZySAW TRETER
ALTENBERG -GUBRyNOWICZ
-aDSyN
H.
LWÓW MCMXXI
// WSZELKIE PRAWA ZASTRZEONE //
CWOAPySRINGHOT1920ByH.ALTENBERG,LWÓW
KSIGAKNI H. ALTENBEROA
WE LWOWIE
851722
ODBITO CZCIONKAMI DRUKARNI NARODOWEJ W KRAKOWIE. WOLSKA
.5
RySUNEK OKADKI I PAPIERU PRZEDOKLADKOWEGO WYKONAA P.A.HARLAND ZAJCZKOWSKA
OD WYDAWCY
,A tomiejnapilnejpiecza, aSyczytafiiedy mo-
esz, 60 widzisz, ii fademu zwyczaj stoi za drugie
przerodzeenie. BojaHotoBzde zwyczaju wypadnie, jui
wiedz, potym ksiki warczayna'cif,atrudno
sifzwyczajowiodj...' Mikofaj Rej
Bywaj nieraz ksikij hóre maj to do sieBie, i — wedfe pysznego
wyraenia Jm Pana Reja z Nagfowic — „warcz" na czytefni^ów swoicS. Kto
raz ta^ ^si^ przeczyta, chtnie do niej myf powraca, czsto do r^j
wemie iz trudem oprze sipokusie czstszegojej odczytywania.
Do tego rodzaju ksiek nafe te dziefa fiistorycznO''oByczajowe . p.
Wfadysfawa oziskiego.
Itej wfanie o^oficznoci zawdziczaj szersze sferypofs^ich czytefników,
e
opowiadania . p. oziskiego o dawnycB zamkacB, pafacacB, o dworacB
i dwor^acB staropofskicB, o uBioracB ispfendoracB jakie zdoBify Pofaka wie=
,
ków uBiegfycB, o sposoBie toreszcie ycia szfacBtypofskieju sieBie w domu ina
szeroftim wiecie—w czwartemju ukazuj si wydaniu. *J
Tekstsam niniejszego wydania nieufegf,rzeczprosta, adnym zasadniczym
ztiuanoin. Zmienifa si jednakgruntownie forma zeivntrzua tej ksiki. Pod-
czas gdy Boiviem wydanie trzecie Civ 1C12 r.J Byfo raczej produktem sztuki
—
introfigatorskiej, aniefi drukarskiej tekst drukowany Byf in extenso, ryciny
za — ju
na papierze kredowym tvydanie czwarte jest utworem czysto gra-
ficznym, na czem niewtpfiwie zyskafa sama ksika.
Staraniem wydawcy Byf taki ukad kfisz, aBy reprodukcje nie odrywafy
uwagi czytefnika odtekstu, fecz przeciwnie. By ife monoci w cisfym zwizku
z tekstem oBjaiiiafy tok opowiadania. WoBec wie/kie/' i/oci kfisz w duych
rozmiaracB, woBec trudnoci.'izyBkiegoporozumiewania si w dzisiejszych cza'
sacB na odfegfo, — ksik drukowano w Krakowie — woBec cafego szeregu
wreszcie najrozmaitszycB trudnoci technicznych i koniecznoci oszczdzania
—
szczupfego zapasu papieru zasada ta nie dafa si przeprowadzitak konse-
kwentnie,jak tego yczyfsohie wydawca.
Pozatem dziafiffustracyjny ksikiufegfgruntownej rewizji, oraz uzupef-
niony zostafoBficie nowemizupefnie reprodukcjami, nawet m. i. Barwnemi. Bez
wzgfdu na ogromne, pofczone z tem koszta.
*J Pozatem .ycie PofsSie" uiazafo si te iv przeSfadzie niemieckim p. t: W. oziiisRi .Pot-
niscfies LeBen in pergangenen Zeiten', UBertragen von A. v. Guttry, mit 67 BifdBeigaBen (PofniscBe
BiBftotek. BegrUntfet u. Berausg. uon^Dr. A. v. Gutti^, W. v. Kociefski. I. ABt., 1. Band. MuncBen,
Bei Georg MUfferJ.
VI
w
ten spsóB „Zycie Pofs^ie" ukazuje si w nowej poniekd i Bogatszej,
nifipoprzednia, szacie, stajc siq dziki zeBranemu w tej ksice materjafowi
Ksig
iffustracyjnemu sui generis „ Rzeczy PofsicB".
W
miejsce indeksu osóB i miejscoipoci, hory zaBieraf IJ stron druRu,
a w tego rodzaju dziefe,jaBniniejsze, maio Byfprzydatny, dafwydatocaBrótBi
i przejrzysty sBorowidz rzeczowy rycin, co niewtpfiwie w podrcznem tej
BsiBiuyciu oBae si Borzystniejszem.
Ziudne wraenia olniewajcego zBytBu iprzepycBu wspaniafego ycia
w dawnejPofsce, rozwiewa sam Autor w trzecim rozdziafe BsiBi, tfómaczc,
e
Byfa to w gruncie rzeczy „Bogata ndza", czemu wiadectwo daje zreszt
Wacfaw PotocBi. Rozmifowanie sijednaB w Bujnejzewntrznejformie, a Bodaj
wjejpozoracB, powszecBn stanowifo cecB szfacBty ówczesnej i odpowiadafo
cBaraBterowi pfastycznemu natury pofsBiej, pefnej fantazji i temperamentu.
Gromiono przepycB i zByteB— cBod w dawnej Pofsce opfat specjafnycB od
artyBufów zBytBujeszcze nie Byfo — czymi to i Rej taBe, afe tene sam Imc
Pan Rej z Nagiowic tfomaczyf:
.A wszako szfacfjcicowi pociwemu, hory Bdzie umiaf ushomi szar
a niepotzeBn pyc/jg w soBie nic mu nadoBna wspaniafoc"pomiernie ozdoBiona
nie wadzi, Rtóra ma Byjah krzysztafprzeroczysta, nic do sieBte ani wstecz-
nego ani nieuczciwego nieprzypuszczajc, hora si zawdy w powanej i roz-=
tropnej myfi cigniejah pihy piomie Ru górze...
,A wszaRo te widamy ow zapadf a nikczemn myf, i si te ninacz
doBrego nie przygodzi, gdy cBfop siedzi jako kozie z zawieszon Brod,
a ni o czem doBrem nie myli, jedno tyiko jako kozie o kapucie, a tyfko tycB
iekkicB rzeczy, a tycBjedno, co przedsoB widzi, a które si oczom podoBaj,
pifnuje, i te ju tern kada wspaniafoc upamusi, ju ponuro midzy fudmi
ozdoBnemi cBodzi musi. A nacudniejszy ko, gdy go szpetn a zdrapan guni
zakryj, tedy ioszpetnieje inie tak doBrej myfi Bdzie. Take te myf wspi
niafa czfowieka pociwego, gdy Bdzie Brudn ponuroci a tpoci pokryta,
take te zeszpeinie i znikczemnie musi..."
Nie wesofe Budz te sfowa refieBsje.
Smutny to prognostyk dfa nas, potomBów, dfa dzisiejszego poBofenia,
Btóre z Boniecznocii z musu, w coraz wiBszej yjc aBnegacji,ju wfaciwie
„ni o czym doBrym nie myfi,jedno tyfBojaBo Bgzie o Bapucie..."
Wic Bodajrozpamitywaniem minionejprzeszfociwspomagajmyfantazj
i krzepmy si na ducBuf
Lwów, 29padziernika lC2o.
Mieczysfaw Treter
