ZwangerFit: Een naslagwerk voor fysiotherapeuten volgens NVFB-ZwangerFit®

453 Pages·2009·7.606 MB·Dutch

by  Helga D. Hentzepeter-van Ravensberg (auth.)

zwanger
Helga D. Hentzepeter-van Ravensberg
fi t
Begeleiding van de
actieve vrouw tijdens en
na haar zwangerschap
Een naslagwerk voor
fysiotherapeuten volgens
®
NVFB-ZwangerFit
ZwangerFit: begeleiding van de actieve vrouw tijdens en
na haar zwangerschap
1
EennaslagwerkvoorfysiotherapeutenvolgensNVFB-ZwangerFit
voor Erik
een nieuw leven begint
ZwangerFit: begeleiding
van de actieve vrouw
tijdens en na haar
zwangerschap
Een naslagwerk voor fysiotherapeuten
1
volgens NVFB-ZwangerFit
Helga D. Hentzepeter-van Ravensberg
Bohn Stafleu van Loghum
Houten, 2008
(cid:2) 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenige
vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiee¨n of opna-
men, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel
16b Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het
Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de
daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Repro-
recht(Postbus3051,2130KBHoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)
uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16
Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare
uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor
drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen.
ISBN 978 90 313 5336 1
NUR 890
Ontwerp omslag: Nanja Toebak, ’s-Hertogenbosch
Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa,Culemborg
Automatische opmaak: Pre Press, Zeist
Inhoud
Voorwoord 17
Over de auteur 18
Verantwoording 19
deel 1 zwangerfit algemeen 21
1 Historie 23
1.1 Zwangerschap en bevallen in vroegere tijden 24
1.2 Ontstaan van zwangerschapsbegeleiding 28
Diverse vormen van zwangerschapsbegeleiding 31
1.3 Zwangerschapsbegeleiding 34
1
2 Opzet NVFB-ZwangerFit 41
1
2.1 Kenmerken NVFB-ZwangerFit 41
2.2 Doelgroep en doelstelling ZwangerFit 42
Doelgroep 42
Doelstelling 43
2.3 Kenmerken ZwangerFit 44
Scheiding van theorielessen en actieve lessen 44
Opbouw theorielessen (zie deel 2) 44
Opbouw actieve lessen (zie deel 3) 45
Specifieke opbouw actieve lessen in drie blokken (zie deel 3) 46
Muziekgebruik (zie deel 3) 46
2.4 Variatiemogelijkheden 47
Variatiemogelijkheden actieve lessen 47
Variatiemogelijkheden actieve en theorielessen 48
2.5 Pr ZwangerFit (public relations) 49
Product 49
Plaats 49
Persoon 50
Proces 50
Promotie 50
Prijs 51
3 Voorwaarden ZwangerFit 53
3.1 Benodigde kennis ZwangerFit-docent 53
Competenties ZwangerFit-docent 53
3.2 Inrichtingseisen 54
3.3 Hulpmiddelen 55
4 Groepsprocessen 57
4.1 Omgaan met groepen 58
Groepsgrootte 58
6 zwangerfit
Groepssamenstelling 58
Rol van de docent 58
Gedrag van de docent 59
Groepsgedrag 60
Eigen gedrag 60
4.2 Groepsontwikkeling 60
Groepsfasen 61
4.3 Groepsdynamiek 63
Nadrukkelijk aanwezige cursist 63
Praters 63
Negatieve cursist 63
Angstige cursist 64
Stille cursist 64
Groepspotentieel 64
4.4 Slechtnieuwsgesprek 65
Emoties cursist 65
Reactie docent 66
Contact houden? 66
5 Intake 67
5.1 Intakeformulier 68
Intake prepartum 68
Intake postpartum 71
5.2 Scorelijst 73
Borg-schaal (Borg Scale) 73
Tampa-schaal 74
Quebec-vragenlijst 75
Prafab-scorelijst 76
deel 2 achtergrond: zwangerfit
theorie 79
1 Theorielessen 81
2 Tijdens de zwangerschap 83
2.1 Veranderingen 83
Aambeien 84
Ademhaling 85
Baarmoeder (invloed op mictie) 85
Bandenpijn 86
Bekkenpijn en lage rugklachten 87
Blaas, nieren en urinewegen 87
Bloedsamenstelling 88
Bloedsomloop 89
Borsten 89
Cardiovasculair 90
Carpaletunnelsyndroom 91
Drukkend gevoel onderbuik 91
Flauwvallen (collaberen) 91
Gewichtstoename 92
Harde buiken 93
Houding en beweging 93
Hoofdpijn 94
Huidveranderingen 94
Hyperventilatie 95
inhoud 7
Kindsbewegingen 95
Kramp 96
Misselijkheid, brandend maagzuur 96
Nek en schouderklachten 97
Oedeem 97
Obstipatie 98
Onrustige benen (restless legs) 98
Osteoporose (zwangerschapsgerelateerd) (Pregnancy and
Lactation-associated Osteoporosis, PLO) 99
Psychische veranderingen 99
Slaapproblemen 100
Slijmvliezen 100
Spataders (varices) 100
Spijsvertering 101
Stofwisseling 102
Urineverlies,vaker plassen 102
Vaginale afscheiding en infecties 104
Vena cava syndroom 104
Vermoeidheid 104
Vocht vasthouden 105
2.2 Complicaties 106
Afwijkende groei 106
HELLP-syndroom 106
Hoge bloeddruk 107
Resusfactor (resussensibilisatie) 107
Vroegtijdige weee¨n 108
Voorliggende placenta 109
Zwangerschapsdiabetes 109
Zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) 110
3 Na de bevalling 111
3.1 Veranderingen 111
Baarmoeder 111
Babyblues 112
Bekken 112
Bekkenbodem 113
Borsten 114
Buik 115
Conditie en herstel 115
Depressie 116
Genieten 117
Hechtingen 118
Moe 118
Moedergevoel 119
Nawee¨en 120
Ontlasten 121
Osteoporose (borstvoedinggerelateerd) 121
Plassen 122
Seksualiteit 123
Veranderde gezinssituatie 123
Vloeien, kraamzuivering, kraamvloed (lochia) 124
3.2 Kraamweken 125
Kraamtijd 125
Kraamverzorgende 125
Kraamperiode 126
8 zwangerfit
Postpartumperiode (‘ontzwangering’) 126
3.3 Oefeningen en adviezen in de kraamtijd 126
Buikademhaling 127
Het bekken 128
Darmfunctie postpartum 129
Hoesten en niezen 129
Zitten 129
Liggen 129
4 Emoties en seksualiteit 131
4.1 Emotionele veranderingen 131
Postnatale depressie 131
Baby 132
4.2 Seksualiteit in de zwangerschap 133
Seksuele respons man 133
Seksuele respons vrouw 133
4.3 Seksualiteit na de bevalling 136
Borsten 136
Littekens, striae 137
Vagina 137
Zin maken (stimuleren libido) 137
4.4 Belasting-belastbaarheid 138
5 Toilethouding 141
5.1 Toilethouding en toiletgedrag 141
6 Bekken 147
6.1 Structuur van het bekken 147
SI-gewricht 147
Schaambeen 148
Ligamenten 149
Spieren 149
6.2 Afname stabiliteit 150
Veranderde passieve stabiliteit 151
Veranderde actieve stabiliteit 151
Bekkentrauma 151
Hormonen 152
Coo¨rdinatiestoornis 152
6.3 Bekkenpijn 153
Napijn 156
Bevalling 156
Bekkenfysiotherapie 156
6.4 Belasting-belastbaarheid 159
Belasting 159
Belastbaarheid 159
Adviezen 160
7 Bekkenbodem 163
7.1 Aanleren bewuste aanspanning bekkenbodemspieren 163
Holistische benadering 164
7.2 Bekkenbodemspieren 164
Spieren en innervatie 165
Orgaan 166
Bodem = basis 166
7.3 Functie bekkenbodem 167
inhoud 9
Functies bekkenbodemspieren 167
Nevenfuncties bekkenbodemspieren 167
Belang goede functie bekkenbodem peripartum 167
7.4 Disfunctie bekkenbodem 168
Functiestoornis bekkenbodem 168
Stoornissen en klachten bij bekkenbodemdisfunctie 168
Risicofactoren 169
ZwangerFit-docent – bekkenfysiotherapeut 169
7.5 Relatie bekkenbodem met ademhaling en buikdruk 170
Relatie bekkenbodem en ademhaling 170
Relatie bekkenbodem en buikdruk 171
7.6 Perineummassage 172
8 Ontspanning 177
8.1 Methoden om te ontspannen 177
8.2 Bewuste ontspanning 177
Nut angst-spanning-pijnsyndroom 178
Nut psychoprofylaxe 178
Methode Jacobson (progressieve relaxatie) 179
Methode Laura Mitchell (reciproke inhibitie, Simple
Relaxation) 179
Methode volgens Schultz (autogene training) 180
Elementen uit de yoga 182
Elementen uit de haptonomie 183
8.3 Ademhaling 183
Inademen (inspiratie) 183
Uitademen (expiratie) 183
Lage en hoge ademhaling 184
Kortademigheid 184
Hyperventilatie 185
8.4 Ademhalingstechnieken om weee¨n op te vangen 185
Technieken 185
Beginfase van de ontsluiting 186
Middenfase van de ontsluiting 186
Eindfase van de ontsluiting 186
Persfase 186
9 Het begin van de bevalling 189
9.1 Thuis of ziekenhuis 189
Ongecompliceerde bevalling: keuze thuis of poliklinisch 189
9.2 Het aankondigen van de bevalling 192
Lichamelijk onrust 192
Verliezen van de slijmprop (‘tekenen’) 192
Breken van de vliezen 192
Weee¨n (ontsluitingsweee¨n) 193
9.3 Stimuleren van de bevalling 194
Breken van de vliezen (‘doorprikken’) 194
Strippen 194
Inleiden 195
9.4 Eerste fase van de bevalling: ontsluiting 195
Eerste fase: ontsluiting 195
10 De geboorte 201
10.1 Tweede fase van de bevalling: uitdrijvingsfase 201
Persweee¨n 201
10 zwangerfit
Hoe moet je persen? 203
Spildraai baby 203
10.2 Derde fase van de bevalling: nageboorte 204
Nageboorte: vliezen, navelstreng en moederkoek (placenta) 204
Nawee¨en 205
10.3 Ingrepen en handelingen bij de baring 205
Knip of epi (episiotomie) 205
Inscheuren (ruptuur) 206
Meeduwen op de buik (expressie) 208
Pijnbestrijding 208
Weee¨n-ondersteunend infuus 209
Vacuu¨mpomp (vacuu¨mextractie) 209
Verlostang (forceps) 210
Keizersnede (sectio caesarea) 211
Manuele verwijdering van de placenta (curettage) 212
10.4 Controle pasgeborene, apgar-score, reflexen 212
Apgar-test 213
Reflexen en testen 213
11 Partner 215
11.1 Rol van de partner 215
Rollen partner in de verschillende fasen 216
11.2 Samen weee¨n opvangen, massage 219
Houdingen voor samen 220
Samen weee¨n wegzuchten 220
Massage 220
12 Voeding van de baby 223
12.1 Borstvoeding 223
Voordelen borstvoeding 224
Nadelen borstvoeding 224
12.2 Aandachtspunten bij borstvoeding 224
Aanleggen 225
Afkolven 225
Colostrum 226
Darmkrampjes 226
Ingetrokken tepels 227
Pijn bij voeden 227
Toeschietreflex 228
Kwaliteit van de moedermelk 228
Voedingsbeha, zoogkompressen 229
Voedingshoudingen borstvoeding 229
12.3 Flesvoeding 231
Voordelen flesvoeding 231
Nadelen flesvoeding 231
12.4 Aandachtspunten bij flesvoeding 231
Eropuit trekken 232
Flessen 232
Hygie¨ne 233
Koemelkallergie 233
Voeding ’s nachts 233
Voedingshouding flesvoeding 234
13 Baby 235
13.1 Ongeborene 235