Table Of ContentZłotwyi ek
MichalRożek
Dzienjaer oidp ua ństpwoal skiego
t.I IiI
Redagujkeo legium:
JerzByi ttner
JerzByi esiada
StanisłGarwz ybowski
FeliKkisr y-k przewodniczący
AleksandKeorr nijasz
MichaRło żek
HenrySkz ydłow-skzic ap rzewodniczącego MichaRło żek
Złotwyi ekS.z kicoe s ztucree nesansowej
Opracowanie grasfeircizin:e
I I
MariaSnz tuka Treść:
Wstęp
Opracowangirea ficzzensez ytu:
Mecenaktr ólewski
AleksandKeorr nijasz
PromieniowWaanwieel u
Autorzzyd jęićr eprodukkcojlio rowych: Świetnomśića st
LeszeJke sionkowJs.kM ia,k arewicJza,n usPzo dlecki, Posłowie
J.T ymiński Z renesansotweeojrs izit uki
Słowniczek
Autorzzyd jęićr eprodukcczjair no-białych: Wskazówkbii bliograficzne
JanusPzo dlecikB ia rbarPay tel
Redaktor:
HalinBaa szaJka roń
Dotychczuaksa zasłiyzę e szyty:
Redakttoerc hniczny:
ElżbieBtoar oń I-I J.S trzelcOzdy kP,r asłowidaonP olaków
1-2 G.L abudaP,i ewrsze pańsIwpoo lskie
Korekta: 1-4 K.O lejniCke,d yniNai,e mczaG,i <'Kóu'K,r zyszk,;w
BarbarWao jtanowicz l-ST .J asińsPkriz,e rwanhye jnał
1-6 A.J urcczkToe,s tamcK>r1zty wouslcKo
Zdjęciir ae produkzcejz eb iorów: 1-8 H.S amsonowiLcozk,iet kowec zasy
1-12J .K rzyżaniakKomwlac,y liaryhśecrie,t yics yc ihzmalycy
MichałRao żkaa,r chiwuKmA W w Krakowie
1-14M . BiskupW,oj naI rzYTlastolelnia
1-17M . RożekW, cienkiaul edrz'a;m Rów
1-18 K. BaczkowsRkaid,y K allimacha
II-20A .W yczańskDio,g mliEću ropę
II-21A .S ucheni-GraboSwpsokraky,r ólózwe s ::;}ac},wl :;ąj omt yw ieku
II-22S .P łazaWi,e lkbieez królewia
(cC;o pyrigbhytK rajowAag encjWay dawniczKar,a ków1 991I I-23S .G rzybowsKkrió,l i k allclcrz
II-24H .W isnerR,o kosZze brzydowskicKo
ISBN 83-03-03265-8 II-27Z .W ójcikW,o jnyk ozackwi ed awl/Peojl sce
II-30W . Urban, Epizorde forma/ctyvj
KrajowAag encjWay dawnicza II-34H .O łszewsOk is,k utecznryamds posobie
Kraków1 991 II-40A .Z ahorskNiac,z elnki ws ukll/allie
1II-4Z1. Z ielińsOksat,a tnliaet Pai erws::Rezje c::ypospolilej
III-42S .G rodzisEk.iK, o złowskPoil,s k::an: iewolm1l7t9l5 -11;06
1II-43B .G rochuIsMkaał,e p ańsIwwoi c/ki/clha dziei
WydaniIe .N akład5:96 50+ 35e0g z. 1II--44 J.S kowroneOkd, K Or/KresWui edeńskideoKN oo cyL islopad.nvei
Objętośaćr:kw .y d.1 2,a1rk,d. r uk1. 0,5 1II-4T5 .Ł epkowskPio,w stanLiies ropadowe
III-47J .S kowroneOkd, k onspirdaock jaip irulacji
Składd,r uki o prawa:
1II-48M . ZgórniaZka, W aszqi n aszwąo lrlO,iL'1 11411-1849
DrukarnWiyad awnicziam .W . L.A nczycwa Krakowie 111-49S .K ieniewiPcozw,s TanSize ycz/liowc
Zam.n r8 667/89
Na okładce: Zeszywt yp rzygotowaniu:
SalPao selsnkaaW aweluf,o eJ.a nusPzo d/ec(kIis tr.)
Kopułkaa plicy ZygmuntnoawW sakwieelju ,jJoaen.u sPzo d/ceki 1-13 W. SwobodaW,a rna 1444
(IVs tr.) 11-26S t.G r�ybowsSkair,m atyzm
II-28Z .W ójcikLi,b eruZl'lcll o
Wstęp
Motto
( ..p.o z)o statnaei peo kdal anas złotbąo,
brakc zynóówwc zesnyzcahs tąip zir ów
noważyc zynk,t óroyn ad ziśs pełnipao,d
nosząsce rckar,z epidąucs zep,o dniecając
umysłnya,u czajsąpco łeczeńżseto wnoo,
miałwoi elkziaes owb ys obiżeen, i ueż yłioc h
wprawdzjiaekn, a leżayl,je ew sobie znowu
znaleźć imp oożwei nnIot .e nd zwoZny g
muntowskktió,r dyz ipśł acznea du mar
łymib,u dztia kźżey wychw,s krzeszając
w pamięzcmia rłwes pomniekntióard,er ga
jąw duszach żaałloteśe cnżiow ąy,m życiem
zadrgkaiće dzydśo łaTje ąn.d zwoonp owia
da nową sławęi c hwalpios tarePmanau
Boga- laudDaetu mv erumj,a kK rzycki
śpiewaabły,n asd od awnesjł awzya wrócić
raczyił o dn iesłaowcyh ronŻiyłć.w spo
mnieniaśmwii etnyzmaip ewnter udnaol,e
iz marniperćz yn icnhi epodobna.
(KazimMioerrazw sZk id,w oru
ZygmuntSat are1g88o7,)
W roku1 49n3o rymberdsrkuak arniAan toniegoN azwrae nesuażnysw,a gnłaó wnwi oed niesdioe niu
Kobergweyrdar ukoLwiabłear crodnziiceazłrnoua mn,e sztuwkłio skwi XeVj i X VIw iekzuo,s twapłrao wadzona
goh umaniHsatryt manSncah edNlaa .j ednze kja rtd ol iteraptruzre1yd6 0l atUyż.y łj ejja kpoi erwszy
znajdsuijpęea noramiwcizdnosykt olKircóyl esPtowla znakomfirtayn cpuisskaiHr ozn oriBuaslzz wa pko wieści
skieKgroa,k oowraa ozp itse gsoł ynnie gowow ymc zasiBea lm askyo w(1829T)e.r mifnr anculsark ein aissance
w Europmiiea sCtzay.t atmaym : nawiązduojw eł oskiego risnłamosewcnait Poo.d agło
Krakóowt acpzoad wyó jnmurw yszo kibmais ztambip,d aGji orgViaos awr pio łowXiVeIs tulepcrizoaym a
bramaimf ior tyifkacjaombil,eg woap rowadzofnosaa miw ianbiiuo graarfitiy sdtoóbwy t receinq tuaa ttrocenta
rzekRau dawoab,r acaljiącczmanły en ym;n óstww noi m w swoinmi ezrówndazniyemLl eev itdee' pieuc cellenti
piękndoymówc h io gromnyśwcihąy tń. piotrtis,c ulettoar ric hitettori.
To obrapzó źnośredniowmiieacsztsnate,og loi cyT o ludzrieen esadnoskuo npaolnio wneogdok rycia
rozlemgołneajr cJhaigii ellKornaókwó.bw y łw ówczapsr zyrioc dzył owiwe nkiawą p isaniea gnot,y wk ruz yms
u szczyśtwui emosśłcaiw;ję e ggoł ossitluid eAnlcmia ek imw ydanLiuud.z ie genpiiaslGaniłio rgViaos ari
-
Matr-isA kademKiria kowspkrizeyjb,y wpaojdWą ac pochłobnylipięi cylimn d ociekanniaeśml aid owparnaiwedm
welzr óżnykcrha eiunr opejPsokwiocplhri.z eobrsaiżęna ałt yu.Nr owinkkuil turzazlAanl epr aczsezjy bdkooc ie
podw zględkeuml turazlenś yrme dniowiecznerja łnyma edWt irsołWę .K rakowdioeś wćc ześznaiien·t ere
poliwi n owożyitśncąri,ee n esansową krerzóyldeewsnocwjaęsn oik ęu ltkulraąs ycipz insąm apmiis asrtzayr ożyt
skąg,ł ównoyś roddeyks pozycwyłjandyz yz iemiancyhc hP.r zemożrnoąlo ęd egrdawłó rb iskukpraa kow
na
polskiScphr.a wtiosł taa bilpiozlaictjyagc oznsap,o darsckziaeZ gboi gnieOwlae śnicwksizeegcoh,w łamdonżengoo
ik ulturWa lpnoał.o wXiVe w iekduo tarnłaydW isłęw ładczyap anowaknrióalW ał adysłWaawrnae ńczyka,
prądhyu manistypcłzynneąd,co Pe o lszkp io łudnioswyenjJa a gieTłołw ył.a śnzpi oeł udsnpirao wadozdopnios
EuropMya.g nap arws receppcrjziy paAdkłaad emidiz ieLłiaw iuskztaóp,ro es łuJżaynłooDw łiu goszowi przy
KrakowsUkdizejip.ar ło fesournóiww erswy tseotbuo pisaAninuna lesse cur onicae.
racpho wszechjneysczhwc, pz iee rwpsozłeojw XiVe s tu PrzybydcoKi rea kozwnaa newgłoo skiheugmoa nisty
lecpioad,r ózżaeg ranidcoIz tnaelt ie"ijM, e kkuic zonycFhi liBpuao naccorzswiaengeKoga ol limapcrhzeymc zyni
ia rtystpórwz"y,c zsyindęio bł eyz pośrezdentikengioę łcosi ianę i ewątpdloio wżiyew ieknriaak owskhiuemgaon iz
zh umanistyścrznoydmo wiwsłkoisekmgi dmz,wi oew ym mu.T enz ałożyAckiaedle mRiziy mskrioezjw irnuącłh
czasriuecu hm ysłowy koncseinwęt m reodwyacłe jsikniteejl ekwt sutaollnJiyac gyi ellPoonwóiwe.r zmounw oy
Florenicp jaip iesRkziymm iZe .p odziwzeamp ewnceh owanie króslyenwóiKwca zzóiwm,i eJrazgai ellończy
oglądwaineol bkuideo wrleen esanzsz oawien,t ereskoaw.Ka rólewswcyyc howankwoywbiiem ehguom anisty
niepmr zypatrsyiwdęaz nioe łsozmt uzkdio,b iąlciycmz nnei ebawoebmj eęulrio petjrsokniKyer. ó lewWiłcazd ysław
kościio głmya chpyu blicjzanker ,ó wniperży watnzeo,s twa rło k1u4 7k1r ólCezme caho ,dr ok1u4 9z0a siadał
postawniaom noed łręe nesanpsaołwaąc,e . taknżaet ronwięeg iersgkdiymoż,b jkąołr opnoęk rólu
Złotyw iek 2
Reneszaens sw oipme łnoypmt ymiszpmouj rzeniem
naś wiautm,i łowałnaideum, afisrpmoakcohjjaąur ,m onii,
uwielbiceinaliłuaad zkiteogroo wsaołb ider ogdęog o
tyckiego KDroa kroewcae.pn cojwie gsop ojrznean ia
sztupkręz yczsyinkęri ółl eZwyigcmzu (nptó źnikerjóslz y
ZygmunIt S tarkyt)ó,r cyz ęsgtooś cniałb udzińskim
dworWzłe adysłJaawgai ellosńwcozjyekbgaro,a tTaa.m
poznsazłt urkeęn esankstoównrąaą,W ęgrpyr zeszczepił
jeszkcrzóeMl a ciKeojr wiznn,a npyr·o tekatrotry stów,
sprowadzannaydDc uhn azjz Aal pZ.y gmunmtó gpło
znatća mp ierwdszzieea łrac hitektiok nriecarzcznjeeeź
biarszkeitek,sn iązęćfl orenckimi mpirsatcruzjaąmciy mi
dldaw orkur ólewsikw ięeggioe rmsakgineajt Neorwiai .
sztuzkrao bniałk ar ólewiczu Zdyugżmweur nacżieen ie,
zafascygnoon woawłyś wiaartt ystycozbnreagzoo wania,
iw krótce lekcja węgierska dała owoce.
Pełnryo zkwit rseznteuskain psrozwyepjna adp ao
czątXeVkI s tulePcriyamw. i ódKłr akóBwy.ł tyoc zasy
panowadnwióac ohs tatnJiacghi ellkornóólwZó,yw g
muntIa Stare(g1o5 06-5148i) Z ygmunAtuag usta
(15-418572E)p.o ktęęz wyksłionę a zywzałćo twyime
kiekmu ltuproyl skPirezjel.da twyy bituncyz oAnlye k
sander Brpuicskanłe:r
Oknow zachodnim skrzydle zamkun aWk arówleelwuds,zk iieełgoo
FranciszFklao rentczyka
MacieKjour winpireo,t ekstzotruzrkeei n esansFoawketj .
teno każsei nęi ebawneimeb ezz naczednliaka u ltury
polskiip erjz yswarjeanneisaa nnasn ua szyzcihe miach.
Należtye żp rzypomnżieeo ćdr, o k1u4 8g8o ścpiołd
Wawelenmi emiweęcdkrio whnuym anista Konrad Celtis,
którsyt worwz yKłr akowhiuem anistytcozwnaer zy
stwo SodalLiittatse rVairusiltaa nWaś.r ójde gsoy m
-
patykzónwa lesźilpęir ofesoArlomwaiMeea triWso:j
cieczh B rudzeiw Waa wrzynKioercw iZn .k ońcem
XV stuleecliiait nat elektKuraalknoawg ao rliwwyie
znawahłuam anistiydcezaenj ,ee k jo ryfeubsyzKłea ml
limaSckhu.p isaniowę n iewieklókłikcahhcu hm anistycz
nychg,d zipt"ez yz abawcizey p odczpaosd miejskich
wyciecrzoezkk oszoswiapęnr oz yrioe dkąw ilibrystycz
nymdiy skusjŻaymwiyr. u cnha ukoiwu ym ysłoswkyu
pionwyo kóułn iwersyitw eętdur ownych humanistów
promieninoacw aałPłąo lspkoęt;w ierzdnzaacłz eirn oileę
Krakojwaak sot olpioclyi tyick zunletju ralnej Polski.
Zainterestoezw waineilao krsoitgęnd,iyp ł ośy m ierci
KazimieJrazgai ello(ńzcmz1.y4 k9a2 t)r oonb jąJła n
Olbra(czhmt1. 5 01u)l,u bieniec Kkatlólwrinym eatc ha,
stasłi dęo radicp ąr zyjacmiłeoldeemkg roó la. Śmiało
możnpao statweizćżę ew, ostatdneikeajd XzVi set ulecia
kultuumryas łoKwraa kobwyał aw snkar houśm anistycz-
nąZ.a tegmr undtls az turkein esanbsyopłwr ezjy gotoWwyaku-swz zachodnsikmr zydzlaem kuk rólewsknai eWgaow elud,z ieło
ny. FranciszFklao rentczyka
3 Wstęp
ustasliwię łm y ślpio lsjkw iieetke snł uszniwei ejka ko
ozdoyb (ntagko j użS zymonowpiogcr obowniiyeb tce go
wiekouc,h rzaclibłjo)a, kp óźnjmi aewiaznłoyo .t
Otówż X IX stulencaizuwz ęł owtiye pkr zyjdęltao
określkeunlitau ry pdoolbsoyk siteajt Jnaigcih ellonów.
Natomisarsetb rnyz awpioeckz ątpkaonwoawłaopn iieer
wszeWgaoz yn ap olsktirmo nSiyem.b olzełmo tweigeok u
stasłiz ęa mek wawike alpslkZiiyc gam untowkstkóar,e j
kopuzłw ęo,lk ir óloAwnenjJy a gielplooknrkyzitł,oo tem.
Przedminoatsezmyr cohz wasżtaańns iiXeęV Is tułe
ciiej egkou ltaurrtay stypcrzzneawd,se z ystskzitmu ka.
Prospegroistpyo daorżcyzwai,ko onnet azkatgyr aniczne,
humaniizr me formsapcojwao downaiłeys potryokzany
wójk ultaurrtyy stywc ozmnaewji anwyime kNui.e mniej
korzystnie odndakz rióalłeywmwseakcłiey n iap tr otek
toratt wnóardc oasmoib izsatien teresZoywgamnuinIat a
StaregZoy gim unAtuag ustWa .ś lazda m onarchą
podążyli mwaygżnsdazuceci h,o wieńssztlwaoci,zh ata
możnmei eszczaństwo.
Renesakntsó,dr oyt adroPł o lszkziAa l pz ap ośred
nictwdewmo ru węgieprosskiiadedwgaaooł b, l isctzyal is
tyczznc ez;a spermz etworozdornęebf noer mayr tystycz
nego obrazNoowwaepn oidae.j dśocs izet uzkrio dzsiiłęo
weF lorennacp joic ząXtVks ut ulecchiojaću, wż c ześniej
zapoczątkjoetw waółrac zGoiśoćt itj ae gnoa stępców.
Przyczysnidięoł t oe good kryccziłeo wimeakjaą,pc oe
czątwe rku chfur anciszkfaańssckyinmna,ac tjuaira ąn
tykiem.
Antyskt asłif ęa ktycpzrnząy glouddądz oib hyu ma
nizmNui.eb yłaobnyaj ednmaokż ligwday,b nyi śew iat
Nisznaa grobJnaan Oal bracwh tkaa tedrwzaew elskpireojj,eF krta nciszka
średniowsitewcazraz,ao jdąpcoyw ieddynsit adnosa nFlorentczyka
tyknui,o sącweagrot ouśnciiw ersdaolk nteó,r ylcuhd z
kośpćo wracnaiłeau stannie. nyt rakatracth itektWointircuzwniy(u Dseaz rac hitectura
Renesans -włpoisskwaiył b ithniys toryk lsizbtX)ru ikp ir zypompnoirazłą adnktiy czsnteas,łi fuęn
ErwiPna nofs-kpya rtzły nas tayrtonżokślćya csznąd amentwe mp racayr chitedkotbóyqw u attro[cteankt a
z dystanhsius ytcozrgnoe,a prze-top or azp ieryw sWzłosnia zywXaVj ąw iekC]z.ł owiije ekg aon tropologia
-jaknoa c ałoośdćea rnwąo dt eraiżesjnzośiCp ir,z eptoo stasłi ęc entrruomz ważfialńo zoficzpnryzccyhz ,y m
rapzi esrzwy- jaknoa i deadłok, t óremgooż ntaę sknizća,c hówoabnroan zi epojętegkot óBroedggzaoi, e łsetma ł
a nijea knoa r zecziyswtokśtćó,rm ąo żnzaa rówunżyot siwęł aścnziłeo wsitewko rzpornzye zaedsń i militeutd inem
kowajća,k tejże jls kęiaęćP .r geoytckiśer edniowiiemgcaizneen mo str[anomab, r iap zo dobieńnsatswzooec ]z,y m
pozostaawnyitkłn oip eo gzrebya nnia z miagnaęl wanizpoowiakdsai ęGgean eSstiasr Teegsot ameDnltatu w.ó rców
wało elgouzrbyc zmowajłeogc oi a.Rł eonessatnapsłł acząqcu attrosczetnutskata a słiawę i edizu ąm iejętnToaśkc ią.
nadg robaenmyt kui p róbowwsakłr zjeesgidoću z sęI.o tos ądzgiełnae raarctjyas tteómjwi arcyoF iliBprpuon eles
w pewnymmo menwcyizen acnzyomp rzelzo s,y śplonmymc hiL,e oB attiAsltbae rDtoin,a teclzlyLo e,o narddao
momencpireó,bs aiu ęd łaaD.l taegtooś redniowpioejccęizenV ei ncTie.no stawtynria źnie poaduktroenśoalmraitłęy s
stayrtonżobśyłcoti a kko nkriejtenden ocnzieeśknoimep lteytcnzein w ął aśctiwwóer dcąyż endiose ł awRyo.d zsiiłę
i zdfeormowagndey,n atominaoswtyo tżnpeoj ęcjiees te gocentryzm artysptiys.aj łeL:śe loin asjraedmso,t eś
wp ewnysme nasbisekt crjyanel,e cbza rdjzo ibeszeisrn poei snależwyysłzą czdnois ei ebie.
teI.d latśergeod niowiecznbyeł ryrz eeyncwezissaltneesc,ez Wefl orenckim renesanpsrizee wddseoz myisntował
przetlnoegd,y włosckziy li yg rłeónwensbayłn spw e wnymk imo ptymiwzomb eścw ialtoag,i dkzai esłzat uhkair,
sensaikea demiacltkeri w,ya .łW skrzeszdounsezs eąn iecmoo niłaa,d s,p okónja,d tpoe łnuew ielbidelna"i beo s
nieuycthnwel,e cmza jąt ęp rzewaigżęs ,ąn ieśmierktieelgncoei" al łuad zkiketgóor,pe rgoop opricljnesi teu diowa
i wszeocbheec.nD ltaegroo lkal yacszjn estayrtonżośncoi, p rzenojsezp ąoct enma p olaer chiteBkatduarnyo.
w świencoiweyo tżynmj esnti encioe uycthnwaz,a razermó wniperża wpae rspekmtaytweym atycadz onceij�,k ani�
jedngałkę bopkroz eknajiącaa, z miejnąim ćo żnjaey dnien aukoww et edjz iedzsizntiusekt ia słiypę o dstarwoąz
zmiejnąifcaor męn asjzk eulytj uarktoa ikje. wojtue orairit ystycczzneygpcorh z,y kłabdoedman ja j
Oczarowaanntiyek siteamsł iouę d ziawłsezmy stkliecphs zdyzmi ałaAllnboeśrćt cizeyLg eoo narddaVa i nci.
humaniskttóówr,sz tya rsailgęio z głębOidćk.r yfcoire Formayr tystysctzwnoer zwo mneed ycejFslkoireejn cji
malnywcahr tosśzctiu aknit yczmnieajłn oib ea gatelznnea jbdaąr dszzoy bkjoan,ka o we czoadszyw,i erciedlenie
znaczeznwiłea,s zdcłrzaoa z woajruc hiteSkttaurroyż.yn ta-dW isłą.
Złotwyi ek 4
Dlar ozwojiud eowesgzot uqkui attrozcneacnztean ireo k1 49-4w ystąpieSnaiveo nar-oljia kzoa łamansiieę
miałrae stytuAckjaad emPilia tońs(k1ie4j5i 9 )fi lozoficizdeałwócwz esnergeon esanAsnud.r Ceh astuejląk łu lturę
nad ziałalnneoośpćl atończMyakróswi lFiiac iniaP iccoq uattrowc ternzteackha tegoriach:
dellMai randolkit,ó rzdya lfiil ozoficzpnoed łożdel a renov(artaidooi śnći cjattywwóyr czej)
nowesjz tukAir.t yśócwic ześnniite w orzyslzit ulkaii ckiej,i ntegr(apetłinoo ść)
lecazs ymilowkaullit uarnęt yczłnąąc,z tyrleiś pcoig ańskie resti(tcuztłioowwi edkz iejach).
z chrześcijańWstkeidmyin .i ei stnidayłl emacth:r ześUczonyt enu ważaż,e czystrye nesasnkso ńczsyiłę
cijańsckziy,p ogańskEil.e mentayn tyczpnoe prostub ezpowrotwn rioek u1 52p0r,z yc zymz astrzseigęaż, e
chrystianizotwwaonroz,ąn co wąz upełniikeo nograficęe zurtaa j est napdłeyrn naCo. sięn a toz łożyłżoe,
zj ekjo dems ymbolicznPyrmz.ay n alizowiar noizuu mierenesaunlse gzła łamanipur,zy najmnwi ezja chodniej
nius zturkein esansonwaelje żoy t ymb ezwzględpnaie Europie? wOytsótżą pieLnuiter wa roku1 51r7o zbiło
miętaNća. probletme nj,u żp rzelda tyu,w agęz wróciłre ligiij knuąl turalną jednośkćt óErnuair eobpayw,e m
PawełO skarK risteljleedre,bn o dazj nagjr untowniepjogrążsyiłwęa wojnacrhe ligijMniyacrhzy.ł dao pełniło
szyczhn awcótwe ejp oki. w rok1u 52s7a cdciRo o macz yzlnii szczReznyimeu p rzez
We Florenzcrjoid zsiiłtę e wż XV stulepcrizue możkatolicwkoijes kcae sarKzaar olVa. Wtedyo statecznie
ny mecenagtł,ó wnireo dzinMye dyceuszkyt,ó rzryo z-.u legzłaył amaniidue aOłdyr odzenPioak.o lenpiaem ięta
taczajleid ynwy s woimr odzapjruo tektaorrtayts tyczjnąyc,fle o renckich neoplatio dńwcózryM keódwy ceuszy
dot epjo ryn iespotyknaatn ęys kalPęo.c zątkouw joe go przeżyło prawsdzzoikwS.yk ończsyiłę b ezpowrotnie
źródtekłw izłway kłpay chias nobizpmó,ź niperjz yszitł oo świawty idealizowpainęekgnoa , harwmioanrwiy id ,o bro
szybk-o prawdzizwaem iłowanMieec.e namte dycejskiim manentntikew iąwc ec złowieku. Phruymsannęiłsa
szybkzon alanzałś ladowcCóewz.u rdąl afl orenckietgyoc zna radość życia. Apretsyysmtiózwiam p oagtairnaą ł
renesanbsyuł śam ierLćo renzMae dyceuszzwaa negioł oramzi stycyNzamj.l epswzyyra tze mus tanodwuis zdya ł
Magnif(izcmo.1 492). Michał Ankitoółrw,y jednyzm s onetópwi sał:
W roku1 49w4y stąpoisłt rzo a mbonyk ościoSłaan Teradzu cmhó jp ozjneaw jakizmł uyd szale
MarcoG irolamSoa vonaroflaan,a tycdzonmyi nikanin,
Błądzmiejłfa an tjaizc zaordzjiseksai ła,
którgyr omizłł or,o zpusutwęi,e lbiecnziłeo wizep kraz y Którmąi w bóstwo wsłzatducpkzręez emieniła,
rodzonmąu cielesnoWśycsitąę.p ownaiłe zwykglwea ł Io nąt ęskncoort oęd,bz óiil ż al.e
towniper zecikwu lturaznet ycznWerjo.g iemm u była
współczesszntau kPao.d j egow pływemn astąpniiłeo W mgłęs iręo zwimaałreśnśn ąi,em ójom iłości,
spodziewapnrez ewartościonwaa nsiteo:s'a cphł onęły Cudoyw snzczęśśnciiDeaz. i śśm iesrikćęu m nizeb liża
dziełsaz tukrie nesansowmyicsht rzópwa,l onkos iążki, Podwjónaj,e dna cdiraugłada u,s zwyr og.a
w tyma ntyczknoed eksSya.v onaronliac,z ypmr orok,
Nip ędzneil , dłuto jnuiżer a dwolśecwia
walczzyn łe oplatoniizc maełmy nmi ebagatedlonryomb
W mąd uszęż,ą dntąyl kuok ochaBnoigaa ,
kiemq uattroceknttóard,eo biegakłooń ca.
Cok uś wiartaum iosnwaew y ciągzak ryzża.
W tymc zascieen trużmy ciaar tystyczpnrezgeon iosło
sięd o Rzymu,g dzioed drugipeojł owXyV stulecia Zrodzisłi ęw tedym anieryzkmt,ó rbyy łc zęścią
mecenastp rawowaplaip ieżtee jm iaryc o PawełI I, Odrodzenaicaz,k olwbiyełkt eżo dwroteomd wczesno
SykstuIsV i P iusI IT.o w tymc zasizea,p ontyfikatrue nesansowiydceha łóowp;o wiadająsciyzęca hs tudiami
SykstuIsVa, p owstasłłay nnkaa pliScyak styńspkraz,y naturiyd,e alizrazcejcąz ywisitu owśiceil bienuireomd y
dekorackjtió repjr acowaflloir enccmya larzmei,ę dzy ciała, prziył raodduky o smiczneOgdot.ą dt wórcbyy li
innymBio tticieG lhliir landNaai ok.o nietce gsot ulecibaa rdzsoc eptycznnaiset awideonr iz eczywistaow iśzcjia,
przypapdeał noed krycainet ykcuo,w iązanća leżzy s ysświata stsaiwnęae łuar asteniWcyzrnaafi.n owanfioer mal
tematyczpnrioew adzonynmai t erenRizey mup racamin e,a klasycznwoiśrtću,o ześrwiiaa,d omdae formacnjiae,
archeologicznymi samowitość foirt meamlantay czgnraaf, o rmik olortóow
Początek wXiVeIk uc,z ylcini queceinnatuog urujnea jważniecjesczhey manierTyoz msuz.t ukdal az naw
pontyfikpaatp ieJżual iusIzIa( 1503-1i5j 1e3gno) a ców,c iesząoccaz yk onesera. Humzai ndiezamł acmził o
stępcLye onXa (1513-1w5i2e1l)ki,mce hc enassózwt uwiekmaą drego, rzetweollnneeggoood,e mocjlie gwł w al
kiz,a trudniajnąacjywcihę ksazrytcyhs twó twy,m M ichacez r zeczywistkotśócribeąrj,u talnzodśućm iewawłsap ół
łaA niołPar.o blemeamr tystyczon zynma czenoiguó lczesn.ycShp.o łeczeńsutcwzoo nycih a rtystnóiwe w y
noeuropejsstkaisłmia bę u downao webja zylśiwk.iP iotrat rzymapłroó by czaa sgur,z esznookśaćz asłiaę c echą
na Watykaniper,z yw znoszenkituó repjr acowatleiż przyrodzocnzął owiekio iwnit egraclznęąś cpirąa wdy
DonatBor amantRea,f aeSla ntMii,c haAłn iołN.a po o naturze luJduzżkEi reajz.mz Rotterdapmouu czażłe,
czątkXuV I stuleWciieac znMei astzog romadzeilłiot ęi deahłuym anistycnzinged y wnyiter zymapjrąó by kon
artystyIctzanląiti wió rcókwt,ó rozpyu ścsiflain atyzowfarontazcezj łie ma,c złowizeakm iarsotz umwuo lgił upotę,
nąF lorencgjdęz,ip eo sieSwa vonarcohloisć,a ms prawcaa złudbęa rdziceejn io d prawdyp,i eniąid wzł adzę
spłonnąałs tosuicez,y nsiwło jJee.g woy stąpieicn hiaar yprzedkłnaaddaw olność.
zmatyczdnayr p rzekonywasnłiuac hacszpyo wodowały, Artyśdcoib yq uattropcraegnntępalr zie szz tupkoęu
żeg łoszoonneg iiśd eałłayd uh,a rmoniciz,yu wielbiencizaa (ćd ocenraeto)m,i taesntd entcwjóąr cómwa nierystycz
pięknlau dzkiecgioa łual eggłwy ałtownepmruz ewartonśychb yłoza dziwić odibs iporracwęmi uć radoś(ćd elec
ciowaniUuc.z eneiu ropejpsrczyy jmunjaąd ezrg odniet areAr)t.y swtłęo skiewg XoV I wiekui,n iet ylko, nie
WSlęp
Orzezł n iszgyr oboweJ;a nOal brachntaWa a welu
interesjouwwżai łeorn nei,e mawleżrey styocdztnwea rzmae,f ormrye nesanRszoewcej.za snżaer, e cepncojwae j
nirez eczywigsdtyosżśt caisł,iao ę n aj edynkiaen wdąo sztunkadiW isłnąim ei anłiag dtyy cphr oblemzkó twó,r y
tworzeinniday widuaplonmyycshł Tórwe.ś pcriz ecimiw boryksailęai r tyeśucrio pejgsdcyyżn, i ei stniała
stawiano nniieezrwwayazkl łoefr oyr malznaeg,a dkoww eP olstceeo rsizat urkein esansao bwire ajbk,y łzod efi
kompozysczjteu,ci zu ndez iwnpiooznsyek, o mplikownainoew anpyocsht aeswt etyczPnoymcihę.dW ziys łBąu,
sytuakcojmep ozycHyajrnmeo.n iis ęy metzraisęt ąpgiiłeamD ,n ieprieN mi emnepmr zejmowfaonroma yr tys
dysharmaosnyimae,t rycazs ntoaśtrćyu,kc ęTh o.p rzejtyścznzeo dlegIłtaleicji zy,N iderlainp drózwe twarzano je.
ciree nesawn bsaur onka zywamnaon ieryzBmyełom n. Polsskzątu kręe nesanpsoodwząi eldolnaco e lów
faktycpzrnzieej akwreymz yhsuum anizkmtuó,zr w yo lporządkonwayt crhzo yk resy:
nao,d p ierwćswzieejXr VcIiw iekpur,z egrzyż wyacłi em. pierwosbzeyj muljaątc1ay5 00-1550p okrywają
-
Wspomniapnoew yżoebjy dwsat yploej awsiiłęyc ys izęp anowanZiyegmm unItS at areMgioac.łh arakter
w Polsce złotWe gRoz ewcizeykpuo.sS pzollaictheejc zkdieecjy dowwałnoiseok ip rowenieflnocrjein ckpirezjy,
zgodnziese o bwąs półżpyrłzyy,n ajmzanp iaenjo wancizay jme szbcazred sziol unjiaew nisaitłęey n djeeng cotyc
ZygmunIt Sat aretgroz,sy t ylweł:o skpió,ź nogotykcikewi;ą tkrie nesanśsmoiwaełł ąoc zozn goo tyckciom i,
ip ośretdwnoir,z bąacryd ozroy ginnailenmea,rl ożdez iw- nicznyimre a ziółwoc zesnych;
Złotyw iek 6
okrdersu pgriz ypnaald ał1t 5a5 0-16c0z0yc,lzi ę ś
ciowpoo kryswiazęrł z ądaZmyig munAtuag usta, pano
wanipeime nyszdywcóhc h kerlóelkócwy jmneyccehn ai
temk róloAwnenjyJ agielSltoynlkiis.t pyrczzenwiaeż ał
włosmkain ieryazn amp ,ó łnoPcoyl s-kgił ównniae
tereGndiaeń sEklab,l ąKgraó,l eiwT coar un-imaa nie
ryzwm wersnjiid erlanddazjkąiicneytj e,r esruozjące
wiązaanritay styczne;
trzoekcrite rswl aat tr zydzoidre ośk1cu6i 0 d0o1 630.
Toj udżo jrmzaanłiye rnyazkmł,a dsaijipęą r czye nikający
zb arokiSeątm oc. z aWsayz ówk,t ózroes toamnóąw ione
w ksiąpżocśew,i ęcsoznteujc e bZaartoetkmau zk.w any
styWla zónwi wec hodwz zia kres pornoizżwsazżyacńh,
ponieważ zajmenk asn ciheymXłyVk Iu s tulecia.
Omówiopnoen iżweyjb raknwee stairet ystyczne
podlebgęłdweąy jątkownaes mkuap,lo ęl smkeąc,e natowi
Jagiellpornoómwi,e niunjaąK creómlue sPtowlos kie
iW ielkKisei ęsLtiwtoe wsokdri oek,1u 5 6s9t anowiące
RzeczypospOobloijtgNąaa rodóTwo. w łaśnpioed
przemożwnpyłmy woedmd ziałmyewcaenniZaayt gum un
taI Star(ezgmo. 1ij5 e4g8o) dzieciA uZgyugsmtuan ta
(zm1.5 72iA) n nyJ agiel(lzomn1.k5 i9 6t)w orzsyiłęa
sztuzkłao tweigeokK uu.l tuarrtay stdywcozrmnuoa n ar
szengioe zwsyikllonedi dez iałnyapw oacłzay nkalneirau ,
magnatsezrliaic,ch ztymy i eszczagńdsytsżwt aa,tn ey
byłmyo cnzow iązzaW naew elem.
Zanijme dnparkz ejdzdiose zmcyz egółowych roz
ważapńo,s ługsuijręąz,ce j cazs tnyal,wk yob raniyt moi
najwybitnziaebjystzkzyea mpmioi jk aig iellmouńssikiej,
my uzasadnniiećt ypkoowmąp ozyncijnęi epjrsazceyj.
Zrezygnowzap nooz ytywistwy gceznneezkgiloea,,s ycz
negpoo dzinaała ur chiterkzteuźrmbęaę,l, a rsntaw o,
rzeccazł ościcozwykelogimo p lementuajrnęescgziota u ki,
w którdezji ałania awrstzyesltkryiocedzgznodae oj kuo
nywasłiynę ao dwiecozsnmiee jc enita wsó rZcwał.a szcza
w dobiOed rodzenia tepnwo yddzaisjaiełwę pełni
uzasadnbioowniyme,em cenkartó lekwsokśic,is ezllnay,
checckzimy i eszczdaeńcsykdiow w parłz eważmaijeącej
rzoer ozwoajrut ystycznym.
Detazln iszgyr obowkerjó lJaa naO lbrachta Plank ościBoełrnarad ynów w Lublinie
Mecenaktr ólewski
Wiezkł ottocy z apsa nowadnwióaco hs tatJnaigcihe klaib raztm arłZeyggom,u Anrtt.y wsztoar fleomr enckiej
lonóizw n akomiwt ryeczhu ltzaackiuel,i s"orwzyącdhóp wl astnyakgir obmnaejjąn,ca u wadpzoem nniakg robny
artystyckzrnóylcohAw"ne njyJ agielżloonnkykr ió,l Lae onaBrrduan i(ezgmo1. 4 44w) k ościSealnetC ar oce,
StefBaantao rSetgool.ai rctąy stPyoclzsbnkyąKił r akówp,r ojekntiusnjzaeęg rozbanmąk niwęytdąa tnłyumk iem,
faktypcezłntnięrie oł pl ęr zynajwm pniieerjwp sozłeojw iuej ęwt pąa rzypsitlea sptorkyr,dy etkeo rgarcojtąe skową.
XVIw iekgud,ny a W awelkur ystalsiiznęoo wwpaerł ąyd yN awiądzoaa łn tyczrnzeygmos kjieedgnoo przelotowego
w sztuce. Pwo pśrrzeydsnwiaorj eanneisuda onnsiuo słłuąkt ur yumfaZlr noedgzoi.Tn onsekja pnrizies juąbłt elny
rolę odegraZły gkmruópnlrtez,wy is-czozłdr y o k1u5 06r epertdueakro racMyijęndyzh.ye rbaHmaib sburgów
król PioW lisekliKk sii ąLżięt ewsTkeinu .c zeńiW ielkiKesgioę sLtiwtae wskuimeigeośg coidłPł ool ski
-
Kallimpaocdhcapz oabsy ntadu w orbzrea Wtłaa dysła-woar łlae,cf zo rmanlanwiieą zujdąooc rełgóaown tycz
wB udzzieet ksniząęw ł ę gierśsrkoidmo wihsukmiaenmi nyczhn,a nyncaoh b szaCrezsea rRsztywmas kiWesgzoy.
styczinp yomz nwaółw czraósw nsizetżu rkeęn esanssotwkdąie,et razleeź bioan risekniaeg acninęywcm ki aum ieniu
którą prnzayW nęigerśWylł io sair,t ygśłcóiw npioe cechdurjoeb iazgiao nwaolśićt yTcazknk oaśtćew.da rę
chodzeflnoirae nckpireagcou,jn ąazc lye cednwioer uw elsokząd obpiełłoen lee gadnzcijesiłz ot upkoiś;r odku
monarsizh eigeor archii PkoobśynctaWi ęeglrnzeejcn.hi smzayr murtouwmab oca e chpaócźhn ogotywcykich
z
ukształztaoiwnatłe resaorwtaynsitayk crzónlee wiocbzraa,ż eznmiaermł meognoa rczhrye alizporwzaynpau sz
ak ontazk atr tysfltoarmein cpkrizmeib ywajnąac cyzmail wn wiaer sztSatcainei sSłtawwoas- zsay nmai strza
budzińdswkoirmuz łea tmwuiz łr ozumnioewnseizjet ukWii,t a.
jakożdem ienondge ojt ycfkoircznanmh ycmh uc hoćby Zestawziaotnedomz iejłeos zpcózźen ogotzr yeckie
zK rakogwdaz,wi łea śmniiset WriztS twouskzo ńcznyełs ansocwoyb my,łz og odzn óew czespnoycmz uciem
ołtMaarrzi airc zkeiź pboimłn niakg rojbengoyoj ckar ólpai ękpnraz,y najnmand iweojr Jzaeg iellOopnróaww.a
KazimiJeargziae lloTńoc wzsyzkyas.st pkroa wżieł oa,r chitekktroónilcezwnsnaka igergoowb ykkao,n wa nlaa
reneszaynsskw a kłr ólewZiycgzmuu nscoijeu szniktaa.ch1 502-1j5e0ps5it e rwswz pyemł rnein esansowym
A okazdjoąw zniesipeineiraw srzeenje sansdozwieejłn eatm e rezniieepm o lskWiacrhs.z Ftraatn ciszka
budoswtlsaiił pę r zypatdajekak tk,on ierbayzwn ai tey lkFol orentbcłzyyskkaa wwipcłzynnniaąweł s półczreeśanie
w kultuOrtzóewż. r ok1u4 9n9i espodzsipewłaonnięlełi az owwa Knrea kobwuideo wolc ez,y śmw iadcmzoygćą
"
zachodcnzięaśś rće dniowizeacmzknnuea gW oa welul.i cdzneet aarlceh itekotdonnaijcdzynwwe ta rnaekp criaec
Mieszwk anłiamk rólowwdao wEal,ż biReatkau szankkoan,s erwatwo rdsokmiacckhha nonikkróawk owskich
matkZay gmuntKar.ó lewziacczh męactki�łd oo dbudoprzuyl iKcayn oniBcyzłetyjop . i erwrsezflee wkaswye ls
wys palcoznęezśjac mik wu n owypmo,z nannyadm w orzkei ergeon esansu
braWtłaa dysłsatwyaWl nue.t s prowawdizęizcBł u dy Niebawpeomk oron(a1c5j0ir7 .k )r óZly gmunt
włoskairecgoh itekta Franciszka FIl porrzeynsttcdązopwy iikłea l,k idkeztgióoerp łeramz ue budzoawmyk u
powierozdybłu dowę spsaklroznyedWgł oal .a tacwha welskNiieegż oy.łj au żo dd wóclha jte gmoa tka
1502-1W5ł0o7c phr zekszstkarłżcyzidałłc oh odnnai ker óloEwal żbiiet tearj aezd ynpyrmo tektnoorweimn ek
mieszkdalnkair eó lowwzenjo,s tzaązkcw anDyo mK róartystysctzsaniłynę co hwk yr óMlo.n arczrh oaz machem
loweBjy.łt op ierwestzayrp e nesanpsrozweebju dopwryz ysdtoąr peiałl ipzlaacnajóriwt ystyNcazWn aywcehl.u
zamku wawelJsekgpiooe zgoos.t asłąow śscpiaąn iajłeed snkor zyzdałmok ojwuesż t aPłoom.y ślbaynłjeoa ko
płaskorzoeźbbriaomnioeek niiean zn ket,ó ryjcehd nob udynweyks otrkóij kondygn,oa zcdjoobwiywo ynkyu
tworozpyr awwyęk uspzraz,y ozdobhieornbeaPgmooil szeimp rzestroonknnmya1mo ia rchitektoonbicznych
skiiH absburzg ótweb,jo wiedmy nasptoicih odzriałmai enTiearcakhzo. n cezpacmjkaku r ólewsuklieeggłoa
Elżbieta RaMkoutsyzwoayrnn akmae.n tuażlynptere z yg runtomwondeyjfi ka[cPjriz.y swzyłkoaśzćża ełs ats,ai łę
dekoroakcijein wnyewjo dsziązę e s ztuflkoir enckiaergcoh etydpleapom l skircehz ydernecnjeis ansowych].
quattroPcoendtoab.f noer mwyp rowamdizsitłFr rza nPrzebuzdloewmcęoi nła rFcrhaan cisFzlkoorwein tczyko
ciszFelko rentgcdzyyp kr,o jektaorwcahłi tektowniiM.ci zsntząra zp rojerkenteoswaanłs poawłyaa c ,lw a tach
niszę nawg kraotbendwąra zwee lsnkapi oemji eszcz1e5n0i7e- 1o5s1o6b ikśiceireob wuadło wPąoj. e gśom ierci,
sarkokfraógJluaa nO al bra(czmh.t1 a5 01F)u.n datorwa 1m5i1 r6o kruo,b oktoyn tynuBoawratłł QBmeirerje cci,
tego dziebłyalk irs ózltmouawktaik E al,ż biReatkau szatna-kWżłeo crho,d ezmP ontasksoiłeFovl eo rekntcójriy,
Złotwyi ek 8
pięcwi geó rięd ziędkzib anusztkrozmy majwąycym
smukdłayc ohs zerookkiamp Bieepz.r zesadmyo żrnzae,c
żej etsotn apji ęknikerjusżzgyaa nrekka dwo śwryo dkowej
EuropKireó.ol s obitśrcoisez scizoęy b łu dowsęw ojej
rezydesntcrjofiinn,ęa nsozwląew ciiełl korkzrąadkcoyw s
kiemiub urgrabiJeamnuo wBio neroaw poit,e mj ego
bratankSoewweir ynBoownie roMwoin.a rcohsao biście
dogląbduadło winy i wey kluczżoekn oer,y gopwraołj ekty
architekttoanjkia ctkzo cn zey,n wi iłn nywcyhp adkach.
Racjmęi aDłe cjużsecz o,k olbwyiłoes kz tuwk kir akowskim
zamkoun,[ tkjr.ó slw]y md owpceimd ok ońcdaop rowad.z ił
Dodajmżyeo, n gidśe taalrec hitektboynłipyco zlniec h
romowa(nnepp .o rtaolkenk,ao, lumnNya)w.ew ta welski
dziedzicnhioecci,a ż wpłrooswkeineijep nocsjiiam,da ał
lowaknoel y,o czymd ecydowcahłyabm ai ejscowa
umn
jeszścrzeed,n iowtireacdzynTcaaj kra e.n esanfsoorwmey
przeniezsziaAo lnpep rzewzł oskmiicsht rzsózwy bko
przeistosciwzę y Kłrya kowpioedw pływermo dzimej
kultury.
Królewpsakłian ca W aweltuo t akżoec zywiście
wnętrszłau,ż kąiceed cyeśl ommi eszkailr neypmr ezen
tacyjnAy om ".d oczesne pomikersóZzlyk gamnuinet"
Plazamnk u królewsnak Wiaewgeol u dbaSła.l nea krywdarłeyw niane poliscthrroopmyo,w ane
ar eprezent-azcnyajcnzewn yiżes kzoem nadtryu giego
dziepłoop rzedunkiokńac wz ryołk 1u5 3P6r.z byu dowipei ęt-rnaa krydtroe wniansytmroip zak mais etonami,
pracowwaiłeoml ius trzwóśwr,ón di cBhe neddyzkita ławj kątóruymcihe szcpzooznłoa craonzeeN tayj.w ięzks sazlą
cyw cześwn iSeajn domiies rtzązudw anSya ndomierz-anSialPęo selwsykkąo ńczjounżoz a B erreccniae go,
nem.B yło no bokB erreccdiueżgiąon dywidualnpoośccziąląta kttur zydziXeVsIt wyicehk u. Sołnuakż ryółlao
artystyZcazwndąz.i ęcmzuaj meyd nzoą s obliwwoaścwii z as alaęu diencjoWn laaltna1ąc5.h 3 1-1n5a3k5r yto
welskkiocmhn aotr,y ginpaolrnteao l cee chagcoht yc
ko-renesansowych.
Przpyr ojektopwaałnaoicpuua sriłFę r anciFslzoek
rentcnzazy nka nymcuhfl orencbkuidcohw lzac czha sów
quattroJceengntoaa s.t ępca kontteynpn oumoywsałł.
Powstbaułdao wolp ar osteylcehw acjpaocdhzi,e nlao na
trzkyo ndygn(adcwjpaei ętirp aa rtezrr )e,p rezentacyj
nymp iannoo binlaed rugipmi ętrNzaej.w ażniejszym
jednealke menrteenme sanszoawmykmu tr ojkondyg
są
nacyjknreu żgaknokliu mnoowpei,n aojdąs·ct er odnzyi e
dzińcczaę śsćk rzyzdałcah odnisekgroz,yp dółłon ocne,
wschodinp iaer awansokwrez ypdołłou dniPoowwes.t ał
w tesnp oscózbw orobodczzineyd ziz.namikenci,ę ty przez
urzekapjiąęcken kermu żgasntkwio,r zzo rbyet micznie
ustawioknoylch podtrzymujaąrckyacdJhye .d ynie
umn
drugipei ętr[poi annoo binlie]ep osiaadrak atdy,l ko
wysmukkłoel yp odtrzymoukjaąspcp ea dzidstaego
umn
chu. Koltuewm pnoył owpirez ewiąazracnhoi tektoniczną
przewiąaz pkoąm,i ędkzayp iteal aomkia:p edma chu
dodaonroy ginnaalsnayd pnrizky,j mufjoąrcmdyęz banu
szk-a tok olejwnaaw elsoksao bliwToaśn ći.e zwykła
strzeldirsutgoiśpeći gęot bryał cae .lzoeww az glęndau
wysokośkćo mnazta mkowycw-h: tekjo ndygnaccjoi ,
wiązasłiozę powiększeonkiieewmnp ,r owadzających
więcśewji atsłłaa,b snzaep goó łnocnyi źwl Iit alWi siu.
mied ziedziwnaiweecl spkriz ywondazm iy śplo dobne
rozwiązflaonriean cik tioes kańdsokbiyqe u attrocenta
ot radycjach zsnzakkoBołrmyui nteelje sicM hiicehgeo
lozzJae.sj te dndazki edziniecd zwiaewłneealwm ss kkir oś
oryginadlzniyęmsk,ti o sowpaineiruś cniake onliu mnaKcrhuż ganzkaim kkur ólewsna kWiaewgeol pur,o jFerkantci szFklao rent
drugipeigęot prraz,ec zoo ptyczpnrizey hamowiacnhoczy k a
