Table Of ContentZomi Khuavak
1
Bu Khatna
Lai Siangtho bulphuh-a
laisim leh laigelh hilhna Laibu
Lai Gelh Zia
¼ i u t h
n n g k m e
s J l p o
c d ¼w b
z v g r j
THUPI :
Hoih takin na hilh theih nadingin Laihilh Lamlahna sunga
kigelh hilhna ziate lim takin na zuih ding kisam hi. Hih
sunga lamlahnate a zui lo mite in a man takin hilh siamna
nei thei lo hi. Siate in a hilh ma-in hih sunga thu omte a sim
masak zelzel ding kisam hi. Laihilh Lamlahna sunga kigelh
“Kal Ngate” leh a dang gennate tawh kizui-in hilh in. Laimai
4-17 sungah kigelh hi.
Bu khatna sunga aw-mal etkikna: A sinte in etkik niloh ding
kisam hi.
a e i o u aw
ta te ti to tu taw
ha he hi ho hu haw
na ne ni no nu naw
nga nge ngi ngo ngu ngaw
ka ke ki ko ku kaw
ma me mi mo mu maw
sa se si so saw
la le li lo lu law
pa pe pi po pu paw
kha khe khi kho khu khaw
ci
da de di do du daw
ba be bi bo bu baw
za ze zi zo zu zaw
va ve vi vo vu vaw
Late 23
Topa in tuu bang-a kei hong cingpa hi-a, bangmah ka kisam kei
ding hi. Lo nona-ah keimah hong lumsak-a, tui kiangah kei hong
paipih hi. Ka nun’takna tha hong dimsak-a, Ama’ min’ aadingin
thuman lampi-ah kei hong kha hi. Sihna liim guam sung nangawn
ka nawk hangin, siatna ka kihta kei hi. Bang hang hiam cih leh kei
tawh Nang N’ong om khawm hi. Na molhtum leh Na ciangkhut in
kei hong lung muangsak hi. Ka galte’ omna mai-ah kei’ aading an
N’ong lui hi. Ka lu sathau N’ong nilh-a ka hai a dimlet hi. Hoihna
leh hehpihna in ka khan’ tawntungin hong zui taktak ding-a, Topa’
inn sungah ka om tawntung ding hi.
Laimal
HEHPIHNA TAWH HONG ZASAK UN
Bulpite
a A
Hih laibu a zangte in na muhna zia uh
leh na phawk thak uh thute hong za b B
sak un. Na muhna zia uh leh ngaihsut
c C
piakhuai na sakte uh hong gen un.
d D
Hih laibu a zangte tung panin thu zak
e E
ding ka na lam-en uh hi. A nuai-a kilak
mun-ah hong za sak un. g G
h H
i I
j J
Pasian in a Tapa khat bek a piak k K
dongin leitung mite a it hi. Tua Tapa a
l L
um mi khempeuhte in kisia lo-a
m M
nun’tak tawntungna a ngah nading
n N
ahi hi. Johan 3:16
ng Ng
o O
p P
r R
Hih laibute a kingahna mun:
s S
t T
u U
v V
w W
z Z
Zomi Khuavak
Laigelhte: Rev. Pau Cin Thang
Rev. Dam Suan Mung
Pa Tg. Thual Khen Kham
Pa Tg. Nang Lian Thang
leh a-dangte
Limsuai-pa: Pa Tg. Kham Khan Suan
Sinna 1-23
Bu Khatna sung-a laimal kizangte:
1. a, i, t, h, uh 9.— 17. c, ngh
2. n, ih 10. s 18. d
3. ng, ah 11. — 19. aw
4.k 12. J 20. b, ee
5.— 13. l 21. z
6.m 14. p, aa 22. v, uu
7.— 15. o 23. Laimal Golte
8.e 16. kh
Tedim Chin, Copyright © Literacy International, 1991,
All Rights Reserved.
Literacy International
1800 S. Jackson Avenue
Tulsa OK 74107, U.S.A.
THU MASA
Lai a sim thei, lai a gelh thei khanghaam pen ama’
gam leh pawlpi aading-in mi manpha ahi hi. Khanghaam
laisimpa in ama’ gam’ upadite tel thei-in zui thei hi. Lai a
sim theihna leh telna a khan’na tawh, amah in ama’ gam leh
gam makaite a nasia zaw-in pan’pih thei hi.
Khanghaam laisimpa in Pasian’ Kammal a simna
tungtawn-in a thahat-zaw Khristian suak hi. Amah in Lai
siangtho pen amah mahmah aadingin a sin ciangin, a’
pawlkeem siapa leh pawlmi dangte a hoih-zaw-in huh thei hi.
Lai siangtho in, “A masa pen-in k’ong gen nop thu in,
mi khempeuh aading-in Pasian tungah thungetna, thuumna,
lungdam kohna na neih ding uh ahi hi. Eite nuam tak-in om
thei-in, biakna lungsim nei-in a kilawm tak-in nun’taak theih
nading-in kumpite leh uliante’ aadingin thu na ngetsak un.
Hih bang gamtatnate pen eite hong hon Pasian’ muhna-ah a
hoih a kilawm thu ahi hi. Mi khempeuh in hotkhiatna ngah-in,
thuman a theih kim ding Pasian in a deih hi,” ci hi.
Khristian khat ciat in Lai Siangtho a sim den mi ahih
ding kisam hi. Lai ih sim theih, ih gelh theih nadingin khat leh
khat kihuh ni. Lai a sim thei Khristian khat in lai a sim thei lo
mi dang khat huh ding hoih hi. “Khat ciat in khat hilh”-in, mi
khempeuh in lai a sim theih nading-in huh ni.
ZOMI KHUAVAK in a bulpi-in Khristian khat in ama’ Lai
Siangtho a sim theih nading-a hilh na-a zat ding-a kibawl ahi
hi. Hih laibu sungah khen nih om-a, sinna 60 om hi. Siapa
in hih simnate man tak-in a hilh theih nadingin, LAIHILH
LAM LAHNA a zuih kul hi. Laimal golte pen Sinna 23 ah zat
kipan hi. Lai Siangtho thute, Sinna 12 tawh kipan-a, Jesu
cih min zat kipan hi. Sinna khat ciat a tawpna-ah siapa’
sim dinga-a ngaihsutna a kipia Lai Siangtho munte om hi.
Nambatte, ganan, leh laimal gelhna pen Sinna 33 leh
34 ah kihilh hi. A kitomlaak Lai Siangtho tangthute pen Sinna
35 pan 60-ah om hi.
2
GUALZO TAK-A LAI HILH NADING NGEINATE
1. Neem takin kampau in. Omdan siam inla, mite zahtaak in.
2. A tawm theithei-in pau in.
3. A tawntung-in na sangnaupang pen tha pia in. Amah’n
hanciamna hoih a neih manin phat zeelzeel in. Ama’
khialhnate hangin heh ngei kei in.
4. “Khial teh. Tua nangawn thei lo na hiam?” ci ngei kei in.
5. Kiniamkhiat in la, na sangnaupang tungah zahtaakna lak
in. Amah pen na kikimpih bangin kikholhpih in; amah
sang-a a lianzaw bang-in om ngei kei in.
6. Khialhnate nuihsan kei in; mi dangte zong nuisak kei in.
7. Na sangnaupang it in la, amah in manlang tak-in sin thei
ding hi, ci-a cian tak-a na theihna thu, gen in.
Thungetna — Huhsepna — Tecipan’na
CIAMTEH IN: “Kal Nga” pen a hi ciilteel-in zui lopi-in, hih
laibu sung-a sinna khat pepeuh pen gualzo tak-a hilh
ding cih pen neukha khat zono a piang thei lo ahi hi.
Man tak-a hilh theih nading-in, siapa in Sinna 1 leh a
zom sinnate hilh nading “Kal Nga” pen a lot ngah kul hi.
Laimai 20 leh 21 en in. LAIHILH LAM LAHNA zong en
in. Khen 1 sung-a sinnate pen “Kal Nga” bek tawh hilh
ding-a kisawm hi-a, hilh zia dang tawh hilh ding hi lo hi.
3
LAIHILH LAMLAHNA
BANGCI BANGIN LAI HILH-IN TECI PANG DING
A. TECI PAN’ ZIA
I. Teci pan’ ding kithawina
II. Khristian’ cihte
B. LAI HILH ZIA
I. Lai hilh ding kithawina
II. Lai sim kholh kisinnate
III. Siapa’ cihte
IV. Khutlai gelhna hilh zia
V. Inn lai
VI. Laimal golte
THUKHUPNA
A. TECI PAN’ ZIA
I. Teci pan’ ding kithawina
Laitheihsak nasepna’ ngiimna bulpi in, na sangnaupang pen Lai
Siangtho sim nading hilh-in, tua hangin ama’ khalam nun’takna leh pawlpi
sung-a teci pan’na tha hatsak ding, cih ahi hi. Sinna khat ciat zang-in
siapa in teci pan’ theih na’ng hun a ngah nadingin kithawi ding hi. Na
sangnaupang, laisim na hilh kawm-in, a tawpna-ah a thuuk zaw khalam
kitangsapnate na mu kha thei ding hi. Siapa pen sangnaupang’ lawm ahih
ding hoih hi. Laisinna pen Lai Siangtho simna leh thungetna tawh patna
leh tawpsakna in teci pan’na kong hong hi. A ki-ap Siapa in,
sangnaupang(te) tawh a kimuh ma-in thungetna tungtawnin kithawi ding
hi.
Sinna khat ciat khit ciang-a siapa’ teci pan’na in sinna sungah a
thupi peen khen ahi hi. Sinna khat ciat sungah laimai nihna tungah Lai
Siangtho mun, khat om hi. Siapa in laihilhna a tawpna-ah, sangnaupangte
tungah hih Lai Siangtho mun simkhia thei ding hi; ahih kei leh,
Lungdamna-thute (Matthai, Marka, Luka leh Johan) sung pan khat ahih kei
leh a dang Lai Siangtho mun khat sim thei ding hi. Sinna 12 pan kipan-in,
Jesuh cih min kizang-a, hong pai lai ding sinna khat ciat sung-a laisimna
khawk-ah Lai Siangtho thu om hi. Sangnaupangte in Jesuh mu-a lungsim
khentatna a neih theih nading-un, siapa in Jesuh pen hun khat pepeuh-ah
a laptoh theih nadingin, kithawisa-in a om kul hi. Jesuh in, “Lei lak panin
4
Kei hong kikhai toh ciangin mi khempeuh Ka kiangah Ka kai ding hi,” ci hi.
Teci pan’na a om lo laihilh huhsepna pen kicing lo hi. Huhsepna om lo teci
pan’na in mite umsak zo lo hi. Ahih hangin thungetna, itna tawh
huhsepna, leh teci pan’na — hih thum teng — in mi tampi Jesuh Khrih
kiangah ih tun’ pih ding hun hoih-peen hong pia hi.
Sinna a kipatna pan-in, sangnaupang in nuam a sak nadingin,
huh in. Tua hi leh sinna a tawpna-ah amah tawldam ding-a siapa’ teci
pan’na a saan’ theih nading a kithawisa-in om ding hi. Laitheihsak
nasepnate-ah Lungdamna-thu gen nadingin a nuai-a hilh zia pen
kimangthei hi.
II. Khristian’ cihte
Thungetna leh Khrih’ hong itna tawh lai na hilh leh, sangnaupang
in, “Bang hang-a ka siapa, kei tungah hih zah-a hoih hiam? Amah pen
bang in hih zah-a migisak hiam?” ci-in amah leh amah daai takin na
kidong kha thei ding hi. Siapa in, sinna khatna a tawpna-ah hih dotna
dong hi: “Khristian-te in mite’ laisim theih nadingin bang hang-a hilh uh,
cih na thei hiam?” Tua teh siapa in, “Hih bang-a ka hihna uh pen Jesuh in
hih bang ka hih ding uh a deih man, ahi hi. Jesuh in kote’ makaipa hi-a,
leitung-ah a migi-peen mi ahi hi. Amah in cinate damsak-in, gilkialte an
vak-in, mittawte khua mu kiksak hi. Tua ban-ah, Amah in kei’ mawhna
taangin gimna leh sihna hong thuak zah dongin, kei hong it hi. Amah in
nang’ mawhna taangin zong gimna leh sihna thuak hi. Jesuh in mi
khempeuh aadingin, Pasian’ hong kipiakna-in hong si hi. Tua kipiakna pen
khat bek a om thei ahi hi. Tua ciangin Pasian in Jesuh pen sihna pan
thokiksak-a, Jesuh pen tu ni-in A’ Pa tawh Vantung-ah nungta hi. Amah in
eite’ mawhnate hong maisak thei-a, eite’ lungtang-ah Pasian’ nopna hong
puak thei hi. Amah na theih ding k’ong deihsak-a, Lai Siangtho-ah Ama’
tangthu sim na kisin ding k’ong deihsak hi. Jesuh in kei’ Honpa hi-a Amah
pen nang’ Honpa zong hi thei ding hi,” ci hi.
Na sangnaupang pen lawm bawl-a na hilhna tungtawn-in, Khrih
thu gen theih nading hunpha na ngah hi. Na sangnaupang in nang hong
muan’ theih nadingin amah na lawmbawlna in, nang’ lawmbawlna panin
Jesuh Khrih’ lawmbawlna leh hotkhiat hehpihna-ah a tun’ theih na’ngin
lampi hong hi.
Sinna nihna pen pahtawina leh thapiakna tawh na hilh khit
ciangin, teci pan’na nihna aadingin a kithawisa na hi ta hi. Genna zang lo-
in laisimna na zat zawk nop leh, hih bangin na gen thei hi:
“Eite’ aading-a hong si-a, eite’ aading-a tu laitak-a a nungta Jesuh
hong itna thu, k’ong gen nuam hi. Lai Siangtho sung-a Jesuh tawh kisai
tangthu lamdangte lak-ah khat k’ong sim nuam hi. Lai a sim thei lo mite
pen laibu sung-a thute tawh kisai-in mittaw ahi uh hi. Hih sinnate na man
khit phet-in nang’ thu-in hih tangthute na sim thei ding hi. Hih tangthu in
5
mittawsa-a a suak mi khat’ thu ahi hi .......” (Johan 9:1-7,35-41)
Sinna khat ciat a tawpna-ah siapa’ teci pan’na pen sinna sungah
a thupi-peen khen ahi hi. Siapa in (sinna khat ciat sung laimai nihna-a om)
Lai Siangtho mun pen, sinna khat ciat a tawp ciangin, sim khia-in tua pen
teci pan’na-in nei hi. Ahih kei leh, Lungdamna-thute sung pan khat a hih
kei leh a dang mun khat sim thei hi. Na sangnaupang in hong dot theih
dotna khat pepeuh dawng in. Kha Siangtho’ hong hopihna ngai in. Amah in
a gen huaite na gen nadingin hong makaih thei-a, a gen huai lote na gen
loh nadingin hong kem thei hi.
B. LAI HILH ZIA
I. Lai hilh ding kithawina
Na sangnaupang in lai a sim theih khit phet-in, mi dang khat
tungah lai sim a hilh ding, lam-en in. Na sangnaupang, lai na hilh ma-in,
hih bang-a na lam-et lam, gen in. Na sangnaupang in man pia lo-in huhna
a ngah bang-in, mi dang khat in lai a sim theih na’ngin amah in a hilh nop
ding kisam hi.
Khanghaamte hilh pen naupangte hilh tawh kilamdang mahmah
hi. Khanghaam in ama’ ut-thu tawh a sin dingin hong pai hi. Amah hong
pai ding kuamah in thatang sawl thei lo hi. Khanghaam tampite in lai a sin
theih loh ding lau uh-a, amau’ guallelhna pen maizum uh hi. Ahih hangin
khanghaamte in a manlang theithei leh a baih theithei-in sin nuam hi. Hih
bang teng ngaihsun kawmin, khanghaam sangnaupang pen sinna khatna
pan-in laisim ih kipansak hi. Na sangnaupang, a lungsim a nawngkai ding
na ut kei hi. Lai a kihilh beh dingin hong pai kik ding na ut hi. Tua ahih
manin a nuai-a teng, hoih tak-in zui in.
1. Neem tak-in pau in. Omzia siam in la, mite zahtaak in.
2. Na sangnaupang, a tawntungin tha pia in. Hanciamna hoih a neih manin
amah na phat zel ding pen mangngilh kei in. Ama’ khialhnate heh ngei
kei in.
3. Kiniamkhiat in la, na sangnaupang tungah zahtaakna lak in. Nang tawh
a kikim bang-in kikholhpih in: amah sang-a a lianzaw bangin om ngei
kei in.
4. Khialhnate nuihsan ngei kei in la, mi dangte zong nuisak kei in. Na
sangnaupang pen deihsak luatna tawh nawh hilh lua kei in; amah leh
amah pil lo lua, kisasak kei in.
5. Na sangnaupang it in la, amah in manlang takin sin thei ding hi, ci-a na
ciat lam, gen in. Laisinna pen a lungdam huai theithei, a nopci theithei
dingin bawl in.
6. Na hilh theih loh ciangin, nang’ taang-a a hilh ding khat zong in; a hih
kei leh, hun dang khat-ah na hilh ding pen na sangnaupang tawh geel
6