Table Of Content(cid:30)(cid:21)(cid:21)(cid:31)(cid:11)(cid:29) (cid:26)(cid:27)(cid:28)!(cid:26)"! (cid:2)(cid:3)(cid:4)(cid:5)(cid:6)(cid:7)(cid:8)(cid:9)(cid:10)(cid:7)(cid:9)(cid:11)(cid:12)(cid:13)(cid:8)(cid:8)(cid:6)(cid:11)(cid:14)(cid:6)(cid:5)(cid:15)(cid:6)(cid:16)(cid:3)(cid:10)(cid:11)(cid:14)(cid:17)(cid:18)(cid:19)(cid:3)(cid:20)(cid:6)(cid:11)(cid:21)(cid:22)(cid:10)(cid:3)(cid:16)(cid:6)(cid:11)(cid:23)(cid:17)(cid:4)(cid:13)(cid:7)(cid:13)(cid:11)(cid:24)(cid:11)(cid:14)(cid:17)(cid:18)(cid:17)(cid:10)(cid:11)(cid:25)(cid:26)(cid:26)(cid:27)(cid:28)(cid:29)
#(cid:3)(cid:10)(cid:15)(cid:3)$(cid:3)%(cid:3)(cid:7)&(cid:6)(cid:11)’(cid:17)(cid:18)(cid:17)(cid:16)(cid:16)(cid:3)(cid:20)(cid:6)
(cid:23)(cid:3)(cid:7)(cid:6)(cid:19)(cid:6)%(cid:5)(cid:16)(cid:6)(cid:15)(cid:11)(cid:4)((cid:16)(cid:9)(cid:11)(cid:29)(cid:24)(cid:29)(cid:11))(cid:20)(cid:5)(cid:17)(cid:7)(cid:8)(cid:9)(cid:16)(cid:11) !(cid:26)(cid:29)"
(cid:12)(cid:3)(cid:16)(cid:3)%((cid:7)*(cid:11)(cid:26)(cid:25)(cid:29)(cid:25)(cid:11)++!(cid:11)!(cid:29)(cid:11)""
,(cid:21)#*(cid:11)(cid:26)" (cid:11)(cid:25)(cid:26)+(cid:11)(cid:25) (cid:11) (cid:27)
-(cid:17)(cid:15)(cid:20)*(cid:11)(cid:26)(cid:25)(cid:29)(cid:25)(cid:11)!(cid:29)+(cid:11)!"(cid:11).+
///0$(cid:5)(cid:8)(cid:8)0((cid:10)1
(cid:8)(cid:6)(cid:16)1(cid:6)2$(cid:5)(cid:8)(cid:8)0((cid:10)1
Sunuş
Zeytinburnu Belediyesi olarak Sağlık Çevre Kültürü
dergisini sunmaktan kıvanç duyuyoruz.
Günümüz şartlarında, sağlık ve çevre, yerel olduğu kadar
küresel bir meseledir. İnanıyorum ki hepimiz, canlı cansız
bütün yeryüzü sakinlerini ilgilendiren bu ortak meseleyi
yakından takip ediyoruz.
Belediyemize ait Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesinin
faaliyeti içinde gerçekleşen ve Bahçemizin kendine biçtiği
sorumluluğun işaretlerini taşıyan bu yayın, bizi birlikte
düşünmeye davet ediyor.
Geleceğe dair haklı kaygılar ve umutlar taşıyan herkesin,
Sağlık Çevre Kültürü dergisinin bu davetine katılacağını
umut ediyor, dergimizin hayırlı olmasını diliyorum.
Murat Aydın
Zeytinburnu Belediye Başkanı
Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1 / 1
Üç Aylık Dergi
Bahar 2008, Sayı: 1
Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi ve
İÇİNDEKİLER Sağlık Araştırmaları Merkezi yayınıdır.
Sunuş 1
İmtiyaz Sahibi
Zeytinburnu Belediyesi adına
Geleneğin O Telaşsız Akışına Kulak Kabartmak.. 3 Başkan
Murat Aydın
Kullandığımız Kağıdı Tanımak 4
Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği
Kolesterolofobi 6
tarafından yayına hazırlanmıştır.
Bir İlaçın Ortaya Çıkışı 9 Yayın Danışmanı
Murat Çekin
Bitkisel Drogların Özellikleri 11
Sorumlu Müdür
Ahmet Özdemir
Yemek Kültürü ve Sürdürülebilirlik 16
Koordinatör
Fatoş Altuncan
Doğal Kozmetikler 19
Redaksiyon
Doğadaki İzimiz: Ekolojik Ayakizi 21 Efsun Sertoğlu
Fotoğraf
Toksik Oyuncaklar 23
Abdüsselam Ferşatoğlu
Gökmen Kanberoğlu
Günışığından Faydalanma: Yaz Saati Uygulaması 26
İllustrasyon
Aydan Akdağ
Doğal Döngüye Bir Katkı:
Halime Keskin
“Boğatepe Köyü Bitkilerle Yaşam ve Sürdürülebilirlik” Projesi 30
Yapım
Fotografi ka Ltd.
Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi 33
Adres
Peyzaj Düzenlemesinde Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanımı 35 Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi
Merkezefendi mahallesi Yeniçiftlik yolu 1/1
İstanbul 34015
ZTBB Ürünlerinden Örnekler 40
Telefon: 0212 664 41 55
GSM: 0533 206 23 38
Faks: 0212 416 45 76
www.ztbb.org
[email protected]
Dergide yer alan yazılardan yazarları mesuldür.
© Yayın hakları yayıncıya aittir.
Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
Geridönüşüm oranı yüksek kağıda
bitki esaslı mürekkeplerle basılmıştır.
2 / Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1
GELENEĞİN
O TELAŞSIZ AKIŞINA
KULAK KABARTMAK..
Murat Çekin
Kaynaklar kısıtlı olduğu halde git- sahası yeni tanımlamalarla ve yeni tek-
tikçe daha fazla insanın aynı hedefi niklerle genişliyor; riskler hastalık mua-
gözeterek bir sistemi kullanmaya başla- melesi görüyor. “İnsan, hasta olmadığı
ması, zamanla hedefe varmanın zorlaş- ispat edilmedikçe sağlıklıdır denemez”
masına, hatta sistemin “hedef karşıtı” biçiminde özetlenebilecek “teşhis tela-
işlemesine yolaçabilir. Hızlı ve konforlu şı”, “tıptan korunmayı” zorlaştırıyor.
ulaşım için imal edilen araç sayısı gi- Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler-
derek artar ve yollar değişmezse trafi k deki sağlık sistemleri, etkinlik, güvenlik,
önce hız keser, sonra durur. Bu noktada maliyet hesapları yapılmadan aşırı kul-
insanlar, yaya olarak daha hızlı ve sıkın- lanılan girişimleri barındırıyor. Dünya
tısız yol alabileceklerini anlarlar. Trafi ği kaynaklarından adil faydalanamayan,
aşmak için özel -imtiyazlı- yollar veya genellikle sağlık sistemine başvurma-
araçlar kullanmak bazılarını hızlandırsa dan çözülecek problemlere sahip bü-
da diğerlerini daha yavaşlatır. Kısıtlı bir yük bir kesim ise, “tuzu kuru işi” tıbbi
sistemde herkes aynı hedefe aynı hız ve girişimler biryana, asgari tıbbi hizmete
konforda varamaz. kavuşamıyor. Bazılarımız hızlanırken
Günlük hayatta her zaman tecrübe diğerleri daha da yavaşlıyor.
ettiğimiz bu gerçeği hesaba katmadan Sağlık sistemleri, hem kaynak den-
belirlenen hedefl er hiçbir zaman yaka- gesini bozup asgari tıbbi kullanımı
lanamaz. Birçok ülkede sağlık sigorta engelleyerek, hem yeni hastalıklar ta-
sistemleri kurulurken, yıllardır biriken nımlayarak, hem de aşırı tıbbi kullanı-
sağlık problemleri yüzünden önce sis- ma bağlı hastalıklara meydan vererek
temde yığılma olacağı, ancak zaman “hedef karşıtı” bir hal alıyor. Sistemin
içinde problemlerin çözülerek sağlık bizi ancak bir yere kadar “hızlandırabi-
sistemine başvuruların makul bir se- leceğini”, “rasyonel aklımızla” da hesa-
viyede devam edeceği öngörülmüştü. bedebiliriz.
Ancak gittikçe daha çok sayıda insanın
**
sağlık sistemine başvurması, hükümet-
Herhalde bize gereken, sağlık hedef-
lerin hep hafi fl etme sözü verdiği bekle-
lerini yeniden tanımlamak; modern ve
me listelerini meydana getirdi.
küresel şartlarda geleneksel, yerel ve
Sağlık, profesyonel sağlık sistemine
kişisel imkanların bilgisini bir daha keş-
iyice bağımlı hale getiriliyor. Hasta-
fetmek; “ev tıbbını” canlandırmak..
lıktan korunmak artık, ruhsal-zihinsel
“Sürdürülebilirlik” kavramını, tıbbı,
arınma, temiz çevre, temiz su, denge-
tarımı, mutfağı, mimarisi, sanayisi, sa-
li beslenme, düzenli uyku ve hareket,
natı.. ile bir medeniyetin bütün bileşen-
zararlı alışkanlıkların terkedilmesi gibi
lerini kuşatacak biçimde ele almak..
“aktif ama girişimsel olmayan” tedbir-
lerden çok, sağlık sistemine başvurma- Büyük bir coğrafyada artık kuru-
yı, düzenli kontrollar yaptırmayı, pasif makta olan, geleneğin o telaşsız akışına
bir tıbbi tüketimi gerektiriyor. Teşhis kulak kabartmak..
Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1 / 3
KULLANDIĞIMIZ
KAĞIDI TANIMAK
Kağıt, karton, cam, plastik ve metal dönüştürülmüş malzeme klorla beyaz-
gibi değerlendirilebilir atıkların ayrı latılmış olabilen) kağıt kullanımı tercih
ayrı toplanarak çeşitli fi ziksel ve kim- edilmelidir.
yasal işlemlerle ikincil hammaddeye Geri dönüşümlü kağıdın yasal bir ta-
dönüştürülmesi ve yeniden kullanıla- nımı yoktur. Üretim sırasında ortaya çı-
cak hale getirilmesine “geri dönüşüm” kan (kağıt fabrikalarından çıkan kopuk
denmektedir. Doğal kaynakların korun- kağıtlar, gazete basan matbaalardan çı-
ması, enerji tasarrufu sağlanması, atık kan hatalı gazete baskıları, baskı fazlası
miktarının azalması için geri dönüşüm gazete kağıtları) veya bir fabrikada fazla
büyük önem taşır. miktarda üretilip rafta bekleyen kağıt-
Kağıdın hammaddesi olan selülozun lar, tüketici tarafından kullanılmadan
kaynağı ormanlarımız ve özel yetiştiri- geri dönüşüm zincirine dahil edilebilir.
len bitki türleridir. Bu nedenle, belki de Oysa tüketilerek geri dönüştürülmüş-
en önemli atık cinsi kağıt ve kartondur. lerden farklı olarak bu kağıtlar, gele-
Kağıt ve karton atıkların geri dönüşü- cekte atık madde olmadan birçok farklı
mü ile tekrar kağıt ve karton üretimi ya- kullanım potansiyeline sahiptir. Amaç,
pılır. Özellikle matbaa kağıtları (1, 2 ve mümkün olan en yüksek oranda “tüke-
3. hamur kağıtlar, ofset kağıdı, aydınger tim sonrası” geri dönüştürülmüş kağıt
kağıdı vb.) üretiminde en önemli prob- ihtiva eden kağıt kullanmaktır. Ancak
lem, mürekkebi çıkarmadır. Yaygın bu şekilde ağaçları korumaya yardımcı
şekilde kullanılan gri karton, mürek- oluruz.
kep çıkarılmadan üretilmiştir. Kağıt Bu sembol ürünün önceden kul-
hamurunun ağartılmasında klor bile- lanılmış malzemeden üretildiğini gös-
şiklerinin kullanılmasıyla ortaya çıkan terir. Bir açıklama yoksa (örneğin: “%60
dioksinler insan ve çevre sağlığı açısın- tüketim sonrası geri dönüştürülmüş ka-
dan son derece tehlikelidir. Bu nedenle ğıt içerir”), bu sembol ürünün %100 geri
klorla beyazlatılmış kağıt kullanmaktan dönüşümlü olduğuna işaret eder.
kaçınmalıdır. Klor kullanılan ama diok-
Ürün veya malzemenin geri dönü-
sin miktarı üretim sürecinde azaltılan
şebilir olması ve “geri dönüştürülebilir”
ECF* ( Element halde klor içermeyen
ibaresi taşıması, geri dönüştürülmüş
) kağıt da ideal çözüm değildir. Diok-
olduğunu göstermez. Neredeyse tüm
sin açığa çıkarmamak amacıyla başka
kağıtların geri dönüştürülebilir olma-
ağartma yöntemleriyle üretilen TCF**
sı nedeniyle kağıdın “geri dönüştü-
(Klor içermeyen) veya PCF*** (Dioksin
rülebilir” logosu taşıması çok anlamlı
deşarj etmeyen ama bileşimindeki geri
değildir. “Geri dönüşüm” sembolünü
4 / Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1
aramak üreticileri geri dönüşüm dön- maliyeti yüksek. * Elemental Chlorine Free
güsünü tamamlamaya teşvik eder. “Bu dergide %30 geri dönüşümlü ** Totally Chlorine Free
*** Process Chlorine Free
FSC (Orman İdare Konseyi) kağıt içeren, klor içermeyen FSC serti-
**** Basılı bir malzemenin FSC logosu taşıya-
dünyadaki ağaç tüketimini denetleyen fi kalı bir kağıt kullanıyoruz. Ülkemizde
bilmesi için yalnızca FSC sertifi kalı bir kağıda
uluslararası bir organizasyondur. FSC FSC sertifi kalı ürünleri basacak nitelikte basılması yeterli değildir. Ayrıca COC (Koruma
ve Gözetim Zinciri) sertifi kası olan bir matbaa
logosu, üründe, FSC kurallarına göre COC (Koruma ve Gözetim Zinciri) ser-
tarafından basılmalıdır. COC, FSC sertifi kalı
bağımsız kuruluşlarca sertifi kalandı- tifi kası olan bir matbaanın henüz bulun- ürünler için garanti temin eden bir sistemdir.
rılmış denetim altındaki ormanlardan, maması nedeniyle FSC sertifi kası logo- COC, hammaddeden tüketiciye ulaşan son
mamule kadar geçen süreçte işleme, mamul
çevresel ve sosyal sorumluluk gözetile- sunu dergimizde kullanamıyoruz****.
haline getirme, nakliye ve dağıtım gibi işlemlerin
rek kontrollu olarak kesilen ağaç kulla- Bu kağıdın üretildiği fabrika, üre- sorumlu orman politikası kuralları çerçevesinde
yürütüldüğünün teminatıdır. Tüketici açısından
nıldığını gösterir. Ürün kağıt ise, logo- timde kullandığı suyu azaltmak için FSC, ürünün kaynağı hakkında güvence sağlar-
nun yanında FSC sertifi kalı kağıt oranı üretim sürecini sürekli iyileştiriyor ve ken, COC da FSC sertifi kalı ürünün sertifi kasız
belirtilmiş olabilir (örneğin: %30 geri tamamen kapalı devre su kullanımını ürünle karışmadan teslimini teminat altına alır.
***** Karbon ayakizi için:
dönüşümlü, %70 FSC sertifi kalı kağıt.). hedefl iyor. Karbondioksit emisyonunu
http://www.karbonayakizi.com
Kullanılmış kağıtların geri dönüş- azaltarak karbon ayakizini***** küçült- 1. Prof. Dr. Mustafa Öztürk
türülmesi ormanların korunmasına meye çalışıyor. Baskıda kullandığımız http://www.cevreorman.gov.tr/belgeler1/
kagit.doc
katkıda bulunur. Atık kağıdın kullanıl- mürekkep bitkisel; petrol ve petrol tü-
maması halinde, Türkiye’de günde 175 revi içermiyor.
hektar, dünyada ise dakikada 110 bin Dergimiz tekrar döngüye
hektar orman yok olmaktadır. girdiğinde çevreye zarar vermeyeceğini
20 yaşındaki ağaçtan 60 kg.kağıt umuyoruz. Yakında ülkemizde de FSC
elde edilirken, 150 kg. atık kağıttan sertifi kalı ve geri dönüşümlü
100 - 140 kg. mamul kağıt veya kar- ürünlerin üretilebilmesini
ton elde etmek mümkün olmak- diliyoruz.
tadır. 1 ton kullanılmış kağıt çöpe
atılmayıp geri kazanıldığı ve kağıt
üretiminde tekrar kullanıldığı zaman;
17 adet yetişmiş çam ağacının
kesilmesi,
36 ton sera gazı karbondioksitin
atmosfere atılması,
4100 kWh elektrik enerjisinin israf
edilmesi,
267 kg. kirletici gazın atmosfere
atılması,
1750 litre fuel-oil’in israf edilmesi,
3-4 m3 depolama alanın işgal edilmesi,
85 m2 ormanlık alanın tahrip edilmesi,
38,8 ton suyun israf edilmesi önlenir.
(1)
NEDEN BU KAĞIT?
Ülkemizde çevre dostu bir dergi çı-
karmanın şimdilik tek yolu, atık kağıt-
tan üretilmiş, geri dönüşümlü, FSC ser-
tifi kalı veya ikisinin birleşimi bir kağıt
kullanmak. Geri dönüşümlü kağıtların
Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1 / 5
KOLESTEROLOFOBİ
Kolesterol, insanları korkutan bir te- lesterolden üretilir.
Vücutta hemen bütün
rim haline geldi. Başta yumurta olmak - Besinlerle alınan yağların sindiril-
hücrelerin, özellikle sinir
üzere pekçok hayvansal gıda koleste- mesini sağlayan safra tuzları kolesterol-
sisteminin çok önemli rol içerdikleri için az tüketilmekte veya den üretilir.
diyetten tamamen çıkartılmaktadır.
fonksiyonlarına katılan - Vücudun antioksidanı gibidir.
Bunun nedeni, vücuttaki yüksek ko-
Vücut, kalp-damar hastalıklarına ve
kolesterol, kalp-damar lesterolün, gelecekteki bir kalp-damar
kansere yolaçan serbest radikallerin ha-
hastalığının en önemli işaretlerinden
hastalıklarının ne asıl sarlarını önlemek için kolesterolü kulla-
biri olduğu yönündeki iddialardır.
nır. Yaşlandıkça kolesterol seviyesinin
nedeni, ne de kuvvetli bir
Kolesterol, hayvansal dokularda doğal olarak artmasının nedeni, artan
belirleyici risk faktörüdür. üretilen, molekül ağırlığı yüksek bir serbest radikal aktivitesidir.
alkol türevidir. (1,2) Bitkisel besinlerde
Kan kolesterolümüzdeki - Beyindeki serotonin reseptörleri-
bulunmaz. Vücutta başlıca görevleri
nin fonksiyonu için kolesterole ihtiyaç
yükselmenin asıl nedeni, şunlardır: (2,3,11)
vardır. Serotonin, vücudun doğal ‘ken-
artan yıpratıcı etkilere karşı - Doymuş yağlarla birlikte hücre dini iyi hissetme’ ilacıdır. Düşük koles-
zarına gerekli sertliği ve sabitliği verir. terollü diyet uygulayan kişilerde saldır-
ilgili hücrelerin zarlarını
Diyetle alınan hayvansal yağlar yerini ganlık, mutsuzluk ve intihar girişimleri
sağlamlaştırmak ve geçirimsiz tamamen bitkisel yağlara bıraktığın- daha sık görülmüştür.
da hücrelerin zarları yumuşak bir yapı
hale getirmektir. Kalp- - Çocukların beyin ve sinir sistemi-
haline gelmeye başlar. Vücut, dokuları
nin düzgün gelişebilmesi için kolesterol
damar sağlığını düşünen tekrar sertleştirmek için kandaki koles-
çok önemlidir. Anne sütü kolesterol açı-
terolü kullanır. Bitkisel yağlar kullanıl-
kişiler, yaşama tarzlarını sından çok zengindir.
dığında kan kolesterol seviyesinin geçi-
değiştirmelidir. - Diyetle alınan kolesterol, sindirim
ci olarak düşmesi bundandır.
sistemi organlarının iç çeperlerini sağ-
- Adrenalin, östrojen, testosteron
lamlaştırarak aşırı besin geçirgenliği
gibi hormonların hammaddesidir. Bu
olarak bilinen ‘leaky gut sendromu’na
hormonlar vücudu strese ve hastalıkla-
karşı vücudu korur.
ra karşı korur.
- Yağda eriyen bir vitamin olan ve
Kolesterol miti
kemik gelişiminin kontrolu, sinir sis-
teminin düzgün fonksiyonu, büyüme, Günümüzde, kalp-damar hastalık-
mineral emilimi, insülin üretimi, ba- larının sebebinin kolesterol olduğu, ko-
ğışıklık sistemini kuvvetlendirme gibi lesterolü yüksek yiyeceklerin vücuttaki
hayatî görevlere sahip D vitamini ko- kan kolesterol seviyesini arttırdığı dü-
şünülmekte, hastalık riski olanlara az
6 / Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1
yağlı diyet tavsiye edilmektedir. Fakat lirtmiştir. hastalığından ölmüştür. Tuhaf bir tesa-
araştırmalar bu görüşü ispatlayama- Üç ayrı çalışma daha, kişilerin gün- düf eseri, Dr. Jolliffe 59 yaşında, diyabe-
mıştır. lük diyetlerine yumurta ilave edildiğin- tik damar komplikasyonları nedeniyle
1913 yılında Dr. Nikolai Anitschkov, de kan kolesterol seviyelerinde değişik- ölmüş, sonuçları görememiştir.
tavşanları kolesterollü yiyeceklerle bes- lik olmadığını ortaya koymuştur. (6,7,8) Kolesterolü yüksek yiyecekler hay-
lemenin kalp hastalığını başlattığını İngiliz Hükümetinin, ‘beslenmeyle iliş- vansal kaynaklıdır. Bunu daha kolay
tespit etmiş ve hastalığın sebebini keş- kilendirilen kardiyovasküler hastalık- açıklayabilmek için eksersiz ve beslen-
fettiğini düşünmüş, fakat tavşanların larda gıda politikasının tıbbi yönlerini’ me uzmanı Paul Chek’in ‘bir çift göz’
vejetaryen olduğunu ve bu tür hayvan- araştırmak üzere, 1974 gibi eski bir ta- kuralını kullanabiliriz. (10) Eğer yediği-
sal yağları tüketmediğini dikkate alma- rihte oluşturduğu danışma komitesi şu niz besin gözleri olan bir varlıktan geli-
mıştır. yorsa kolesterole sahip demektir. Sığır,
Pekçok hekim, olumlu sonuçlarda hindi, tavuk, balık, hatta karides bile bir
süreklilik olmamasına rağmen, kalp çift göze sahiptir.
hastalığına karşı düşük kolesterol diye- Bu besinlerin fazla tüketilmesi kan
tini savunmaktadır. Kalp hastalarının kolesterolümüzdeki yükselmenin asıl
damarlarında birikmiş yağlarda yük- nedeni olsaydı, bu tür besinleri en çok
sek kolesterol bulunmasından dolayı, tüketen toplumların kan kolesterol se-
sebepleri yeterince araştırılmadan, bu viyelerinin zirveye çıkması gerekirdi.
yağlanmaların kandaki fazla kolesterol Halbuki Afrikalı yerliler ve Masai halkı
sonucunda oluştuğu ve buna diyetle üzerinde yapılan araştırmalar, yedikleri
alınan kolesterolün neden olduğu dü- onca hayvansal gıdaya rağmen, kan ko-
şünülmüştür. Bu teori doğru olsaydı, lesterol seviyelerinin 170 mg/L üzerine
yüksek kolesterollü diyet uygulayan ki- ğ çıkmadığını göstermiştir. (4) Bu da ne-
a
d
şilerin kan kolesterol seviyelerinin art- k redeyse ortalama bir batılı orta yaşlı in-
A
ması ve bu kişilerde kalp hastalıklarına A. sanın kan kolesterolünün üçte ikisidir.
daha sık rastlanması gerekirdi. n: Kolesterol teorisi açısından açıklanama-
o
y yan bir diğer topluluk Kuzey Amerika
s
Kolesterol teorisi testi ra yerlileri Inuit’lerdir. Inuit’lerin gelenek-
t
s
Beslenme - kolesterol - kalp ve u sel diyetlerindeki fok balığı eti, bütün
damar hastalıkları İll geleneksel diyetler içinde kolesterol
seviyesi en yüksek besindir. Bununla
Kolesterol teorisini teste tabi tutan,
bildiriyi yayınlamıştır: “Batılı ülkelerde, beraber, bu toplulukta en az rastlanan
Kaliforniya Üniversitesinden Dr. Alfi n-
beslenmeye bağlı kolesterol yumurta tüketi- hastalıklar kardiyovasküler hastalıklar-
Slater, Kyoto’da yapılan Uluslararası
minden kaynaklanmaktadır, fakat tüketilen dır. Rockefeller Üniversitesi’nin yakın-
Beslenme Kongresi’nde, “herkes gibi biz
yumurta sayısı ile kalp hastalığını ilişkilen- da yaptığı bir araştırmada, deneklere
de kolesterol içeren gıdalarla beslenildiğin-
diren herhangi bir kanıt bulunamamıştır.” herbiri 580 mg kolesterol içeren, 3 öğün
de kolesterol sahibi olunacağına inanmıştık;
(9) (300 gr) karides veya günde 2 yumurta
kolesterol içeriği yüksek olan yumurta gün-
Kolesterol fobisinin en çok arttığı verilmiştir. Araştırmacılar, her iki grup-
lük diyete eklendiğinde kolesterol seviyesi
dönemde, zayıfl ama diyetleriyle bili- ta da iyi kolesterol (HDL) veya istenme-
değişikliğinin hiç araştırılmadığını gördük”
nen Dr. Norman Jolliffe, ‘anti-koroner yen kolesterol (LDL) seviyesinde artış
demiştir. (5) Bu deneyde, 8 hafta sürey-
klübü’ uygulamasını başlatarak, kalp olduğunu bulmuşlar ve “iki diyetin de
le, kolesterol seviyeleri normal ve sağ-
hastalığı olmayan, 40–59 yaş arasında, kardiyovasküler riskte önemli bir deği-
lıklı 50 kişilik grubun yarısına -günlük
814 erkeği düşük kolesterol-yüksek şikliğe yolaçmadığı” sonucuna varmış-
diyetlerinde tükettikleri kolesterolden
çoklu doymuş yağ diyetine sokmuştur. lardır. (12)
zengin yiyeceklerden ayrı olarak- günde
Kontrol grubu olarak seçilen, yaşı ve Prof.Dr. Uffe Ravnskov’a göre, di-
2 yumurta; diğer yarısına ise ilk 4 hafta
sağlığı benzer 463 erkek normal (göreli yetteki kolesterolün kontrol altına alın-
günde 1, ikinci 4 hafta günde 2 yumur-
olarak daha yüksek) kolesterol diyetini ması kan kolesterol seviyesini ancak %
ta verilmiştir. Sonuçlar, kan kolesterol
sürdürmüştür. 5 yıl sonra, kontrol gru- 0–4 arasında etkileyebilmektedir. (4)
seviyesinde herhangi bir değişiklik ol-
bunda herkes hayattayken, düşük ko- Bu değerin üzerine çıkmayı hedefl eyen
madığını göstermiştir. Dr. Alfi n-Slater,
lesterol diyeti uygulayan sekiz kişi kalp katı diyetlere uzun süre devam edebilen
“bulguların kendilerini şaşırttığını” be-
Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1 / 7
henüz çıkmamıştır. Diyetle alınan ko- artar, çünkü kolesterol molekülleri an-
Beslenmeyle İlgili Yanlış Bildiklerimiz.]
lesterolün yaklaşık 3–4 misli karaciğer tioksidan gibi davranarak hasarın mey-
içinde.
ve bazı sindirim organları tarafından dana geldiği yerleri onarmaya çalışır.
3. Mary Enig - Sally Fallon. Nourishing
yapılmaktadır. Asıl soru şudur: Koles- Bunu, suç oranının yüksek olduğu bir
Traditions. Yimsel [Doğru Beslenmeyle İlgili
terol, doğuştan metabolik aksaklıklar bölgede daha çok polise ihtiyaç duyul-
Yanlış Bildiklerimiz.] içinde.
nedeniyle aşırı sentezlendiği istisnai va- masına benzeten Dr. Enig, kalp-damar
4. Uffe Ravnskov. The Cholesterol Myths.
kalar haricinde, neden bazı insanlarda hastalıklarını kolesterole bağlamanın,
Yimsel [Doğru Beslenmeyle İlgili Yanlış
normalin üzerine çıkmaktadır? suç oranı yüksek bölgedeki hırsızlıklar-
Bildiklerimiz.] içinde.
Prof.Dr. Mary Enig, karaciğerimizin dan ve ölümlerden polisi sorumlu tut-
5. R. Alfi n-Slater. The International Congress
ve diğer bazı dokularımızın aşırı ko- mak anlamına geldiğini belirtmektedir.
of Nutrition. Kyoto 1975. Holford [The
lesterol üretmelerinin nedenini ‘polis- Anne sütü gibi en temel besinde
Cholesterol Myth.] içinde.
suçlu örneği’ ile açıklamaktadır. (13) dahi bulunan ve vücutta hemen bütün
6. R. Passwater. Supernutrition for a healthy
Vücuttaki hücreler sürekli yıpranmakta hücrelerin, özellikle sinir sisteminin çok
heart. 1977. Holford [The Cholesterol Myth.]
ve zamanla yer değiştirmektedir. Fizikî önemli fonksiyonlarına katılan koleste-
içinde.
ve psişik stresler, yaşlanma, besin değe- rol, kalp-damar hastalıklarının ne asıl
7. B. Hirschowitz. 35 eggs per day in the
ri düşük-işlenmiş gıdaların sürekli tü- nedeni, ne de kuvvetli bir belirleyici
treatment of severe burns. Br J Plast Surg
ketilmesi, aşırı kilo alımı veya aşırı kilo risk faktörüdür. Kan kolesterolümüz-
1975. Holford [The Cholesterol Myth.]
kaybı, sigara-alkol-kafein bağımlılığı, deki yükselmenin asıl nedeni, artan
içinde.
düzensiz ve yetersiz uyku, hareketsiz yıpratıcı etkilere karşı ilgili hücrelerin
8. P. Herbert. Medical World News. February
yaşama, uzun süre eksersiz yapmama zarlarını sağlamlaştırmak ve geçirimsiz
1977. Holford [The Cholesterol Myth.] içinde.
veya aniden ağır eksersiz programına hale getirmektir. Kalp-damar sağlığını
9. Diet and coronary heart disease. Report of the
başlama.. gibi faktörler, atardamarları- düşünen kişiler, yaşama tarzlarını de-
Advisory Panel of the Committee on Medical
mız da dahil birçok vücut dokusunda ğiştirmelidir.
Aspects of Food Policy on Diet in Relation to
yıpranmayı ve serbest radikal aktivi- Derleme-çeviri: F. Altuncan Cardiovascular and Cerebrovascular Disease.
tesini arttırmaktadır. Kolesterol de bu
London 1974. Holford [The Cholesterol
faktörlere cevap olarak artmaktadır.
Myth.] içinde.
(3,14) Bu tür yıpranmalara en güzel ör-
Kaynakça 10. Paul Chek. You are what you eat. Audio-
nek, bağırsak duvarlarındaki hücreler
1. Cemil Demir. Yumurta kolesterol suçlusu o CD serisi. Yimsel [Doğru Beslenmeyle İlgili
arasında bulunan dar açıklıkların geniş-
labilir mi? Yimsel [Doğru Beslenmeyle İlgili Yanlış Bildiklerimiz.] içinde.
lemesi sonucunda, tam sindirilemeyen
Yanlış Bildiklerimiz.] içinde. 11. Coffee may damage blood vessels. http://
besin parçacıklarının (antijen) vücut
2. Sheri Barke. UCLA Extension, Fitness articles.mercola.com/sites/articles/
bağışıklık sisteminde bir reaksiyon ve
Instruction Bölümü, Introduction to archive/2000/09/17/coffee-blood-vessels.
iltihaplaşma başlatması durumudur.
Nutrition kursu ders notları. Yimsel [Doğru aspx
‘Leaky gut sendro-
12. De Oliveira e Silva et al. Am J Clin. Nutr.
mu’ olarak bilinen
1996. Holford [The Cholesterol Myth.] içinde.
bu duruma neden
13. Mary Enig - Sally Fallon. The skinny
olan başlıca fak-
on fats. http://www.westonaprice.org/
törler, enzim oranı
knowyourfats/skinny.html
düşük (aşırı pişmiş
14. Coffee can raise cholesterol. http://
ve işlenmiş) besin-
articles.mercola.com/sites/articles/
ler, buğday-yulaf-
ğ archive/2001/02/28/coffee-cholesterol.aspx
çavdar gibi gluten da 15. Elizabeth Lipski. Digestive Wellness.
k
(bir tür tahıl prote- A
ini) içeren tahıllar, A. Yimsel [Doğru Beslenmeyle İlgili Yanlış
alkol ve uzun süre n: Bildiklerimiz.] içinde.
o 16. Leaky Gut Sendromu hakkında referanslar:
y
antibiyotik kulla- s
a http://www.thedoctorwithin.com/allergies/
r
nımıdır. (15,16) Bu st
u Allergies-The-Threshold-of-Reactivity.shtml
durumda vücudu- İll http://www.celiac.com/index.html
muzun kolesterole
− Biliyor musun, beslenme rejmimiz kötüymüş! http://web.tampabay.rr.com/lymecfs/
duyduğu ihtiyaç − Ne yani, balık yerine tavuk mu yiyeceğiz?
leakygut.htm
8 / Sağlık Çevre Kültürü / Bahar ’08-1
