Yoruma Dair: Freud ve Felsefe

498 Pages·2007·13.219 MB·Turkish

by  Paul Ricoeur

PAUL RICOEUR
YORUMA DAİR • FREUD VE FELSEFE
(1913-2005) Fransız filozof, tarihçi. Rennes Lisesi'nde ve Paris
Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Husserl ve Gabriel Marcel'in
fenomenolojisiyle tanıştı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman­
ya'ya giderek Münih Üniversitesi'nde Heidegger'! ve Husserl'i
inceledi. Alman hükümeti tarafından ajanlıkla suçlanarak 1940'
ta cezaevine konuldu. Savaş yıllannı Poméranie tutuklu kampın­
da geçirdi. Özgürlüğüne kavuştuktan sonra dilbilim ve psikana­
lizdeki çeşitli yorum kuramlarını fenomenoloji açısından incele­
yen Ricoeur, insan isteminin, özgürlüğün ve kötülüğün simgele­
rini tanımladı. Sorbonne, Louvain, Yale ve Chicago gibi dünyaca
ünlü üniversitelerde ders verdi, Nanterre Üniversitesi'nin kurulu­
şuna katıldı. Öğrenci hareketlerinin en etkili olduğu üniversite­
lerden biri haline gelen Nanterre'de Ricoeur, ünlü "tarihin çöp­
lükleri" sözünden dolayı radikal solun hedefi haline geldi. 1970'
te üniversitedeki görevinden istifa etti. Moda akımlardan ve
ekollerden uzak durmaya çalışması, bir bakıma o çevrelerce dış­
lanmasına neden oldu. 1980'lerde, moda akımlann tek tek güç­
lerini yitirmesiyle Fransa'da da hak ettiği ilgiyi görmeye başladı.
Eski kitapları yeniden basıldı, yeni çalışmaları art arda yayımlan­
dı. Yaşamının sonuna kadar zamanının önemli bir kısmını Meta­
fizik ve Etik dergisine ayırmış, Uluslararası Felsefe Enstitüsü'nün
de başına geçmiştir. Tüm totaliter rejimlere karşı olan Ricoeur,
Fransa'nın Cezayir işgaline, 1992'deki Bosna Savaşı'na karşı dü­
şüncelerini hem Esprit gibi dergilerde dile getirdi hem de kitapla-
rında işledi.
Ricoeur, 2001 yılında Ankara'da "Ahlaksal Özerklik ve Va-
roluşsal Kınlganlık" başlıklı bir konferans verdi. Evrensel Kültür
Akademisi'nin 19-20 Aralık 2002'de barış üzerine düzenlediği
forumun katılımcılarındandı.
Ricoeur'ün önemli yapıtlan arasında, Philosophie de la vo­
lonté (1950-60,3 cilt, İstem Felsefesi), Histoire et vérité (1955,
Tarih ve Hakikat), Finitude et culpabilité (1960, Sonluluk ve
Suçluluk), La Métaphore vive (1975, Yaşayan Eğretileme), La
Sémantique de l'action (1977, Eylem Anlambilimi) ve Söz Edim­
leri Kuramı ve Etik (çev. A. Altınörs, Asa Yay.) yer almaktadır.
Metis Yayınlan
İpek Sokak 5, 34433 Beyoğlu, İstanbul
Tel: [phone] Faks: 212 2454519
e-posta: [email protected]
www.metiskitap.com
Metis Felsefe
YORUMA DAİR
Freud ve Felsefe
Paul Ricoeur
Fransızca Basımı: De l'interprétation, Essai sur Freud
Editions du Seuil, 1965
© Éditions du Seuil, 1965
© Metis Yayınlan, 2001
© Türkçe Çeviri: Necmiye Alpay, 2006
İlk Basım: Mart 2007
Yayıma Fiazırlayan: Müge Gürsoy Sökmen
Kapak Tasarımı: Semih Sökmen
Dizgi ve Baskı öncesi Hazırlık: Metis Yayıncılık Ltd.
Baskı ve Cilt: Yaylacık Matbaacılık Ltd.
Fatih Sanayi Sitesi No. 12/197-203
Topkapı, İstanbul Tel: [phone]
ISBN 975-342-582-1
PAUL RICOEUR
Y
O
R
U
M
A
ÇEVİREN: NECMİYE ALPAY

D
A
İ
R

•
F
R
E
U
D

V
E

F
E
L
S
E
F
E
metis

İçindekiler
Önsöz. ............ -..........-..........11
BİRİNCİ KİTAP
SORUNSAL: FREUD'UN KONUMU
I. Dil, Simge ve Yorum Üzerine................................... 17
1. Psikanaliz ve Dil..................................... 17
2. Simge ve Yorum.................................................................................20
3. Simge Eleştirisine Doğru ......... 22
II. Yorumların Çatışması ..................— ..........................................31
1. Yorum Kavramı.......................................... 31
2. Anlamın Anımsanması Olarak Yorum............................................38
3. Kuşku Uygulaması Olarak Yorum .........................................41
III. Yorumbilgisel Yöntem ve Dönüşlü Felsefe........................................45
1. Simgenin Dönüşlü Düşünceye Başvurması...................................45
2. Dönüşlü Düşüncenin Simgeye Başvurması...................................49
3. Dönüşlü Düşünce ve Çokanlamlı Dil............................... 53
4. Dönüşlü Düşünce ve Yorumbilgisel Çatışma .........59
İKİNCİ KİTAP
ANALİTİK: FREUD'UN OKUNMASI
Giriş: Freud'u Nasıl Okumalı?................................................. 65
Birinci Böliim
Enerjibilim ve Yorumbilgisi
Freudculuğun Bilgibilimsel Sorunu .................................. 71
I. Yorumbilgisel Olmayan Enerjibilim..................... 74
1. Değişmezlik İlkesi ve Nicel Aygıt...................................................75
2. Yerberime Doğru.................... 84
II. Düşlerin Yorumu'nda Enerjibilim ve Yorumbilgisi..........................89
1. Düş Çalışması ve Eleştirel Yorum Çalışması................................90
2. "VII. Bölüm"ün "Ruhbilim"i..........................................................101
III. Metapsikoloji Yanlarında Dürtü ve Temsil.....................................111
1. Yerbetimsel-İktisadi Açıya ve Dürtü Kavramına Ulaşılması....: 113
2. Sunum ve Temsil...............................................................................127
ikinci Bölüm
Kültürün Yorumlanması................... 142
I. Düşlerin Ömeksenmesi.......................................................................146
1. Düşlerin Ayrıcalığı................................... 146
2. Sanat Yapıtının Örneksenmesi........................................................149
II. Düşsel Olandan Yüce Olana...............................................................162
1. Betimlemeci ve Klinik Yorum Yaklaşımları .......................164
2. Oluşumsal Yorum Tarzları ...........................................169
3. Metapsikolojik Sorun: Üstben Kavramı........................................189
m. Yanılsama.. .... 205
1. Yanılsama ve Arzu Stratejisi»........................... 206
2. Oluşumsal Açıklama Aşaması:
Totemcilik ve Tektanncılık....;.........................................................210
3. Dinin İktisadi İşlevi................................................_.......................220
Üçiincii Bölüm
Eros, Thanalos, Ananke..................................................... 226
I. Haz İlkesi ile Gerçeklik İlkesi............................................................230
1. Gerçeklik İlkesi ve "İkincil Süreç"............................ 231
2. Gerçeklik İlkesi ve "Nesne Seçimi"................ 237
3. Gerçeklik İlkesi ve Ben'in İktisadi Görevi...................................242
II. Ölüm Dürtüleri: Spekülasyon ve Yorum.........................................246
1. Yaşam ve Ölüm Üzerine Freudcu "Spekülasyon"......................246
2. Ölüm Dürtüsü ve Üstben'in Yıkıcılığı...............:........ 256
3. Eros ile Thanatos Arasında Kültür...................................... 263
III. Sorgulamalar.........................................................................................270
1. Olumsuzluk Nedir? ..................................................................271
2. Haz ve Doyum....................... 276
3. Gerçeklik Nedir?....„.................................. 281
ÜÇÜNCÜ KÎTAP
DİYALEKTİK:
FELSEFİ BİR FREUD YORUMU
I. Bilgibilim: Ruhbilim ile Görüngübilim Arasında...........................300
1. Psikanalizin Bilgibilimsel Açıdan Yargılanması.........................300
a) Mantıkçıların Eleştirisi................................... 301
b) İçeriden Gelen Yeniden Anlatım Girişimleri...........................302
c) "İşlemselci" Yeniden Anlatımlar........................ 307
2. Psikanaliz Bir Gözlem Bilimi Değildir ....... 312
a) "İşlemselcilik" Bakımından.......................................................312
b) İçeriden Gelen Yeniden Anlatım Girişimleri Bakımından ..317
c) Bilgibilim Bakımından................................................................325
3. Psikanaliz Alanına Görünğiibilimsel Yaklaşım...........................327
4. Psikanaliz Görüngübilim Değildir..................................................339
n. Dönüşlü Düşünce: Öznenin Arkeolojisi ....... 362
1. Frcud ve Özne Sorunu................................. 363
2. İd'in Gerçekliği, Anlamın Ülküselliği................ 371
3. Arkeoloji Kavramı............................................................................378
4. Arkeoloji ve Dönüşlü Felsefe.........................................................389
III. Diyalektik: Arkeoloji ve Erekbilim..................................................394
1. Erekbilimsel Bir Bilinç Modeli: Hegelci Görüngübilim 396
2. Yaşamın ve Arzunun Aşılmazlığı........................ 402
3. Freudculuğun Örtük Erekselliği:
a) İşlemsel Kavramlar. ................................... 405
4. Freudculuğun Örtük Erekselliği:
b) Özdeşleşme..................... 409
5. Freudculuğun Örtük Erekselliği:
c) Yüceltme Sorunu................................................................. 414