Table Of ContentProMfa.r vHianrr isd'ğiiençr a lışmaları:
- ThcC ulatlEu crlogoyo fI nads'iS acrCeadltc t(.Cr urtcA nn
throgpy7o 5:l-1 o5199,6)6
- ThRei socfA ntohprolcoaTglhi.c ory: Ao fTH hicsotorofir cys
Cult(uNreeYw.o rTkho:m a.sYC .ro wel1l69,8 )
- CommconntA sl aHnc st'oAnn' sA pptroto hSaeac chrC codw
ofI nida('C.u rArnctnhtr op1ol21o:99g -0y21 1,79 )1
TheW ithcrGirenegRn c vlouti(oNnaa.tl Hu irosyrt8 22,:2 0-
.
221,79 )3
- Cow,Ps igWsa,ra sn Wdi tcshT:eh Re idsdo lfCe ulct.(u Nrew
YorRkan:d oHmo us1e79,4)
-CutlrucP,e pol,Nc aturAenI: t nordcutitooGn e neArntahlr o
polo.(g NyeYwo rTkh:mo aYs. 1,95 7)
- CutlurMeac trliiasTmh:eS r tuggfloaerS cieonfCc uetl ure.
(New YRoanrdkoH:mo us1e79,)9 .
© 1994B,u ç eviritnüimny ayıhna kl<ırı
İmgeK itabeYvaiy ınlLatrdıŞ. t i.aniett ir.
Kısmedne o lsfoat okopfiil,m g ibyiö ntemlerle
çoğaltılamaz.
MarviHna rris
•
YAMYAMLAR
VE
KRALLAR
KültürleriKnö kenleri
ÇeviDroeçDn.r:M . .F atGiühm üş
•
IMGE
kitabevi ·
İmgeK itabYeavyiı nl8a4r ı:
1.B askOıc:a k19 94
Dizgİim:g Aej ans
�askvıeC ilZti:r vOef seLtt dŞ.t i22.9 6 68 4
ISBN9 75-533-070-4
Özgüand ıC:an nibaalnsdK ingsTh,e OrigionfCs u ltures
İmgeK itabevi
YayıncıPlaızkS. a nv.e T icL.t dŞ.t i.
KonuSro kN.o :3 Kızıl0a6y65 0A/N KARA
Tel4:19 4610-419-46-14125 520 2
Faks4:2 56 53 2
İÇİNDEKİLER
Giri.ş. ....................,. ............:.·.·...· ·..··..···..··.··..·..·.· ..·..·.· 'l·· ·
1.K üülrtv eD oğ.a. .. . . 13
.. ..... ...................................................
2..C ennetÖtlüedrkim e.l.e.r . .. ..21
..... .......................... ............ .
3.T arımKıönk e..n.i. .... .. . 37
....................... ............. ................
4.S aavşıKnö ekn.i . . 53
................................................... .........
5.P rtoeinvlee rAn z İgnısan.l.ar . 73
.........................................
6.E rkEegke emnlivğeiO neidniK poumsp leksinin
Köekn.i 87
...........................................................................
7.İ leklD evletlKeöerkni.in.. .... .................1..50. ....................
8.M esoamerCioclabo'-mnöınnDc eevsliee r.t.i.,l... .. .. .19.2 .......
9.Y aymamK rall.ık. .. . 147
................................... .............. .....
10.M erhamPeety gbaem.r.i 196
.................................................
11.E itnY aasklanm..as.ı . . .... 191
.................................... .. .. ........
12.K utsaİln enğ Kiöekni.... .209
...... ..........................................
13.H idrolTiukz ak. ...� . .229
......... . .......................................... ..
14.K apailtizKmöikne .ni. 245
..................................................
15.E ndsütriByieDrlü ş. ... ;. .....2.63. .............
............ ..................
SoSönz v eK endimle MYoarpKatolın ğuışmm. a. 279
............
BaşuvK uarynakGlönadreır,m veelN eort l.a.r ..2.8 7
............
Biibylograf.ya .... . .299
........ .......... .. . ................................. ..
İnedks.. .:... ....................................................3...4.1.. ........
..
GİRİŞ
Batdıü ynasyıüy zıllaörzddıerk( smeadldi g)ei lmşenihni ç
durmayaicnaağnıc kıeynildnaaiv tumadktıBari.z imy aşiaçin
mınb ugüdne dveen ineerliimzyiaşna mınçdoadkna hkao lay
oludğuun kanıtlaümzearkae r aabraılmtıezlıel,af mroıınzvıe
merkenz ıdseıtıöm nraeydki ygeös terrzui.yBo ihze rn ek adar
gelieşnmigne çdiucairk mlaaldaarnd oalyyıav avşe d üzensiz
olacbeiğlikenaibe udily ordsaag,ke letceye akmşıanh,e şre ye
kar,şş ıidnmikinbdiern hayli oldcaaahğdauıy gkusoulntaua y
şıyoruz.
Bui nadnectsıe klbeiymlesinek lu ramblüayrüç ko ğuuğnyulü z
yıöln ciele srirü ülşmo ülaknu ramılrVa.ir cdtobriilainm adam
larıbnaşıka nıçs ııngöar ek,ü lrüt'nüe vrismairb pid ra ğdao ğru
yapıbliarn y hoaluçcğ uulnbae nzvee ury garh alk"ldaaraha şa
ğık"ü tlürrclieel deera işaıclaokl açne şdiützleiy leyradbeaki
nılvlebı akr bıao r dlaığğtıenp esindheonrg öbreabkiılipr lerdi.
Vktonr'ilşaausr ö zydaeb anıınl·löazrdyeokksseull laubğaurntu
mışalrv ea ynzıma anda ''syiau nygaarğhının":yarardlaar ııii
ço·kb üyütrmidüO.nş lleaesrkti açşa ğ·ıinnnl.ls,aa grüındnü ilerini
sfügibte sian ramavke gleac elerdien i kedsikşkilnai p lanlarla
kuşatbıelrmbaımtşa ğarailça'inrydıean k tıklar·ıç eavtreeşlerin
sintdoeap nlardaekrb iinkr o rvkeug üvensiiçizrilgdieeçk i rdik-
lreib idrö neomal rabke timşlleeimrrBid.zi im"a ybnaıalt"a
larıamnıcüza rkü yne tiştibrumleuu nkgidtzsa'onin d rıkarik öy
lredyee erşlirpa hkaotn utylaaprm asyaığ l�yyaerctalebkio ş
zamasanhai opl duVleao rn.l ar geonz ea maannkcdiayı kir y e
cefkza lasdıepnoıyl aabillevdrebi iyra nddaand üşünmveek
yendiü şcüenledrenleey lyearp miaçkzai mna nb ualbiledriB.ul
dav arsaygıömryaea zıbnuılnu nmakseınntaölg,erü rtelh,üü kü
metlveesar nea vteb iliingm elişmyeoaslçi tnıe. aBrudnıunnd an
day envied ahhaı zbligıre i lşmaeş amagsöısntıey raensnie ri
haldieün ertielkie tşreantr ımr sıağlamyaakanil nasruınundğ u
taınkss(amlu cibzoleulvkil)a rvıeyy alşaaz meınn glieeşntt iekr
noloyjlbeii ssria nadyeiv riinbmia ştlabanu hmaark inoarstıa ya
çkıt.ı
Böybliebr e yyiınk ameat·kniısnki unrdteunkl omladakey ğ il
diBru.n ubnilral sainkattyeoiu,p m lunöunz ünçüünr üomlüdşu ğunu
veç amlaıd şıışndaskaliae terğil encdeolulerdralaner açlara
karşşıinmy,da irr laandıbğikıram lçıü zk eslüdt eu takmi ççion
cuklarıgmiıitzçktıedn a hsaı çkaıl ışzmoraukn kdaal alcaarkını
düşünmekkteenindna il aamyanlsaaryııns ı arteınyor. Büyük
düstrbioylellyu ekr yüzyüanlüan rıtzı vkezl eahri sralçekırip r
letmekkallem ıayyonzrıa; am ndoag idedraehka nidtae liksiz,
pahvaelk ıu suum ralvle h izmektuslaerrciaö snıüünmzeas ürü
yor.
Benibmuk iatpatg üttüağmüamVç i,c totrüdireakinil eriye
-vyeü-ksekdloeuğrri elr leegmöer üşyüenrüdinan heg ae rçbeikrç i
kütlüreevlmr biemtliemegseitneiikr tmBiurg.üy na şasmtaa n
dardıbnaışnı gneal egnelmçeirş dteea ynyena şanmBıişztiımr .
kültürtüemkünizon lbioanjş saırızluığğraa dgıöğstıenriıel önkr
nedke ğdiilBrü.y ümenin sınırlöarrnıdenekoa d edayanan ilk
ğilDdaihröa.nc ekkiü lrtlüetreiknn oldoeaj ridalıreı drniba a şa
rısıuzğlarımğıaşv lesa noru ndbau nlyaerr lyereintniei k noloji
le,rbeaı krmışlVaerb düıyrüe.mn iunl aışğsıtı lnaıarrış lamkta,
amaz maanlbau yseıınnril daagr e ribdıerı alakakar şıalkmta
1
drıB.i mz çiadğagşel şimesa ndığıomlıgzu lçaorğaıusn dl aıt na
riöhn cdeösnie mlienarsndleag rıennö ilşç üydaera anrmloılşud k-
8
lasnat ndlaarrtıgnün üümzdyeen idkeannz lıamasıinbdatarne
tir.
Taçşa nğııinsn anılh aermeanra drnlidagnem liş nollapareıkn
çoğunddaahnsa a ığklkloış ualtllıanryd aaaş mışdlıRa:or amlı
lazra amnınydearz yüünhdaes ıtköa,ncl esgiönrede a hçao kvteu
haato tnduozkunycüuz ıylın baçşolcaurkıylnaadşraası mün r esi
beldke2i 0 .y0ı0öl0ne cisndpeenfk ra kıdl eiğlDdaih.a vsaıtrş a,
çağıanvılcnaııg r çeilmersianğil aümzearkte i pÇiniklv ieM ısır
lkıö üyellrd-eynda a s,ne dailkıanrkaar şıçnad,ğa fşa briişkçai
lreinddeanha azç aılyıoşdrılİ.ayb rie sleenğmlee,vn eme es itke t
zevkgliegbrüie z lo laknlaagreal i·necredk,öe nne maicvnı lvaer ı
biktit opılcaıyglüaünrmıüd zea ncearlkz engAimne rıialkraıln
gözael aebcielkbliedrrüz ie yedkliü kkso şaurlady laşıyodrıl.a r
İikg ünlbüikçr a mlaıyşylaar aanrıllaağançıl k,lg aörlrvl eet e
mihza viaç giünn üüzmdbeiy rö ncebit eigşü çna loırşP.eı nycere
lerinöeitsnni dbei kra mçe trreeiklkba içrmi eng örmaery ıcalığı
eldemete ki çin baütrütanıi klr oe tlueyzıb lo yudncuram aand
çalıdşiıdepir nepka rbai rikrtalirVr.ei b yuonldaaar y ırcıakllı
biarz ınlAımketriııkrlra.d al erklie",rY eemğyie meyka peatn
tivre"o ,n rlıabne nsliehrayiv anpsratole irny ölneünzdeeningn
di(rb alzaırgıönraçe o zkne gindaimarb )u,g üyna şayan halkın
üçeti kiisesint çldeşırıinb dikati yblees l(evnjteeiarr yierTn)ad.ş
çağdıahn,e erskidynie ntdiyeü ksdeüzke ypdreto envi ea zm ik
tarndiaş absutlau nuVree dtdu o.dn urulmuyşad ab oalnt ibiyo
tikvleyi a parye nkdteğleid .i
Amab ebnu k itçaabğıdA amşek ra.i vev rAua p'nyıanş samt an
dartlaaaşrğıınlıai mçayikan z şmd ıeğilKimims.ey adsıyamaz
kib ibzu gügne çyeünz lyadıkbiü üyk-dveedn neie leridmaizden
hai ydiu rduamyGıezn..e k iymasdes ıykaibm,ia lzvi etm e klnoo
jyiü mzi ylonrlcaiasn naıbne slednüemznei snaiığ,ğl ıynaış,a ma
sürevseiö nzeidks eklon frolargıeinlişırte mykea tkbıudlau n
makatdıGre.b elöineğlnimne dsoiğ,ya ılmk lıakraar gşüvıe inkl
veu laşvıeim l şeitmikdolea ygliıbkkio naurldear nkç eatğo p
lmulraıneıngn ö neonlçalnibıl ineaı ç ıgkeçdraeib ırakbmulıuş
nuyoBrueznu.iu smm adikt emseolr suon1n 05 y ılsıanğ lakdaı-ğı
znaımlgaerrıçnoe lku. po lımkalddaerğıai mlab, u nlsaürrılenik
oluopml aıdkılda.ırY rankz ıamannli aşrlıey(iedmnüsresilty el)
bollaucğausb,üa rt yg üikelsebniö rz devkest eislney lü lceieşğ ri
sindiounrk n oakstıo larmaıg kö rüll,iey rboikgseaen lilkylue
kardıoyuğay r önieğlkida dsaırk laışkadlğoaırğ ud ai ennb ir eğ
riü zeriknadbeakribc eınrkzi e bsioçrnıı kntımdıia bnea trtir?
Kanımickcaiig n örçüaşdğ aaşn otproilnoikjna nııvt ela açrıkla
yıicklıe lerdiayhçlaoe uk y uhma liinrd.e d
Beniamm acüırme tairmıtiırtnlam sıvnenı ü faursıt nıdışen
netismaiağnmlia ükze rçee tşldiiig zele(rstiimensl ergietni)r diği
özdevkest eilng söneelni çlb eun lamrıanl iyedtu-rkuaamrrua sın-,
dakiişl kiigyöisr tmeek.Gt eiçrmei,gş etbleigğüiv evnele et kili
bimçdieö nleyaerna rıçnly aokluğkuanydnaaannk aolnk arşkıo
nulmüarze mienyna ptıbğaıs ksıılskaı ürker tmiiyno ğuşnmlaa
sıynoaal ç mşıtBıöry.l eü ertbiiyrmo ğ nulşamsahıe çpe vrteünin
ketlimesniendeeo mnla ktvaeg eenllbiukç leev yrıek ııdnman
doğayne nüier tidmig zelerhiebnrii ikrn u rmulmaşışşdi de,t in
kölçeacleı şsmmöaünrıün,n,y ü adn az ulmküednni nöezg büi r bi
çimsienrig itleeidmrBe.uk nddaoanly üır emienbn asıky,ıo sğun
laşüaernt ivmeç evyrıek ıamiıöl,re gt üünümnü,l ektiii ylşkile
rin,s iinyasaln ievnke bo ensolmeyinesğellee rmbleeelns t iabu
laırniıeç rednni slei nançullatarışıeğnvı r iamnlianş ıliimçna sı
gereaknlaihv tearreıbc eenğzee Grelbieeğrlöi.nn l envmeçe osciu k
düüşmrennçi ağdtaeşk enrigiki lzüiçllvgüek esyiennö ig eollear
rabku t ablyoedaral ı,rç lüanrbkuün lüaerrme niyna ptbıağsı
kıladroğduamnk otnroyloul uhyelmaek nur tualkmtkau lllaannı
bütoüe ns ktie kknliedrayiann ılcmealzzaa roırantdıa n rkıarldı
laArm.ag ebieğlöinnel nmesvieçn.coeu dkü şrümeiyşlek iiyne ni
teklnoojgienlimnbe esliçk oigk e cikomliaişbrÇ i.al ğıımndı ezv
letto plusmalanaydrieyı o ğun ümroeditenilkeme nidrlnieib ağ
laımşla.B rudy eınriy oğusna nayiblaleğarnlçteeı vlerılye ı s
kımrldaadno ğcaenaz lıab rişzi mdiöddeenm ebyaeş lamış:bulu,
nuyovreus zay nida üzennb iünyiüsmıeln aırraımşnaıki çhiann gi
yenzio rlam·gaelrdaeurkya ulaöcnacğeıkdnieımn ss öey leyemez.
Benitmai rhesl bleenliiimrğc(eid tleerimnizilimş'keik)nu -
10
ramrlıamoılna sıellıvkelrbaii ştrse ipyzkik i ışakcıarğtbıin ı
lyioruBma.zo ık urblean_yiram m yıakmsl,e vvgei acdnıilmear i,
eytemlei,zç kcoukka tiiğvliel ü ertimmiainley t/khaers aıp lar
arasıbnulddauum ğ beknlmeeidkb ağlıaldnaatrnrh aatsolıaz
cakdlı.aSr ronuç olaisrnaarnkhu ,u nbuke anpl. abı imre knaik
ilkiişldeigrze siiç ihnaept smeeyd.üş ünmeskulçelb ainlairim.
Amab neinmi eytitma amn mlıaybluan utne risrKi.öd r bbeiilrr
lemnciimloidke lignemiçinşe eg emoelnam soın ugne ledceee ğgee
meno lamısg ereaknilra mgıenlam ez.
Dahiarl iet mgeeidnö nce",b elicriilkles"nö izğmcünüüann la
mınaıç ıklgaemerakmiY rim.ri nycüiyz ılbıinlo ilmg ublaağrlıa
mındaa,r tbıakğ ııv mela-ğbımdsğeışizk enalrseanırd abkiimr e
kanbiikr ei-lkbiiaiş nrl ambıinnrde adv eens oı:mbça ağnlstnııdan
söezd iylomAri.t oamlıf tziik'Hiensideengb 'enirend -evne-sonuç
�ensliiky�eririnm ei kopr-arçlsalcaıirl!1ai� .!:ı-ş.�9.���t:Ü.Y:ç ..
ol�ı�a��la.ı!..';lLiiJi�so<W�.'.;:Çoktandır egemnelğiin_i
_
srüdmüerkti.er "diBrt eakyr kılı(kii ssatn)k uarlıyanln lıışığnı
katnlı"a rlyuonkdipa aardmiagf ikzetiksila atntaıyniiıtr idğine
görbee,kl.1 e npdaiy ıomnaku ü tlüroella yülzaiernr dseı nanmia
yeitnddeeğ liiBme.n ikmüt lüerlo luglaarra sbıunlduabn eailnr
lneimycöin dbeikiriik iiŞdaenndl ıağşıemyy a nlızşcuad kuir
benzekro şua.llltaırbn ednazkdeiğeri şkebnelnezsreo rn uvçelrar
meke ğiimlidnidrrelB.e eönz edksseülrl reelçteni se(lm oa)rly eğ
lmeeleaarrs dıankiişl kiniibni kre siiknlvlee örz deşliilkilşer
kiids ğeidle b iOral sılvıekb lezanerlr ikillekisrişi o lduunğa
iannıdğıimç in,t ahrneib mhelr iilnediğihneemd e siaannrltıni n
selb isre çyiamp iıspt ienn(irçi a'desöizngiük)ru cle laynema
tenesğaihnbieup l uunğduinnaa nmgaükçtlçaüe kk meGemr.ç ekte,
benüizme rıirsnadrdelu daru ğuomlı 'adsumr şuud:öu zrdesküsel
reçeld eerğlleearrr ansdıaokila anğn ede-ne-ktviie lilşenkriiin
öncnek dseetleimreiyteenr esd iönnüşüinçüe iranennı alztm arih
seoll aymleyadra gneabl ierlv iei eşb tun edebnilhzee pitmaiz
rihkea tkbıuudlnmaa ktsaounrm luyduuzrA.m ai nsoaalnr abki
zimk üülrtvüe t arkiehnisd eier sbyte ğlesmtea nadraırmtılza
uydmuary etenseağhioinlpedu umğuzieulr siü rmteraikh gienr -
11