yahudi lobisinin abd içindeki konumu ve ortadoğu politikasındaki rolü

269 Pages·2008·1.9 MB·Turkish

T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI

YAHUDİ LOBİSİNİN ABD İÇİNDEKİ KONUMU
VE ORTADOĞU POLİTİKASINDAKİ ROLÜ

Yüksek Lisans Tezi

Zenife UMEROVA

Ankara 2006
T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI

YAHUDİ LOBİSİNİN ABD İÇİNDEKİ KONUMU
VE ORTADOĞU POLİTİKASINDAKİ ROLÜ

Yüksek Lisans Tezi

Zenife UMEROVA

Tez Danışmanı
Doç.Dr.Çağrı ERHAN

Ankara 2006
T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI

YAHUDİ LOBİSİNİN ABD İÇİNDEKİ KONUMU
VE ORTADOĞU POLİTİKASINDAKİ ROLÜ

Yüksek Lisans Tezi

Tez Danışmanı
Doç.Dr.Çağrı ERHAN

Tez Jürisi Üyeleri

Adı ve Soyadı İmzası

…................................................................. ………...

……………………………………………. ……......

……………………………………………. ………..

……………………………………………. ……….

Tez Sınavı Tarihi:……………………………
İÇİNDEKİLER

Kısaltmalar
Giriş..............................................................................................................................1
Birinci Bölüm
ABD’de Siyasal Yapı ve Lobicilik

I. ABD’nin Siyasal Sistemi...................................................................................3
A. Yasama Kurumu Olarak Kongre ................................................................8
1.Temsilciler Meclisi..........................................................................10
2.Senato.............................................................................................12
3.Kongre’nin Komiteler Sistemi..........................................................15
4.Yasama Sürecinin İşleyişi................................................................20
5.Kongre’nin Dış Politikadaki Yetkileri...............................................23
a) Kongre’nin Savaş İlan Etme Yetkisi....................................24
b) Senato’nun Anlaşma Onaylama Yetkisi..............................26
c) Senato’nun Atamaları Onaylama Yetkisi.............................28
d) Kongre’nin Mali Yetkisi....................................................29
B. ABD’de Yürütme...................................................................................30
1. Başkan...........................................................................................30
2. Yürütmeye Destek Olan Organlar....................................................31
3. Başkan’ın Dış Politika Yetkileri .....................................................33
4. Dış Politika Karar Alma Merkezi ....................................................38
a) Başkan..............................................................................38
b) Ulusal Güvenlik Konseyi ..................................................39
c)Dışişleri Bakanlığı ............................................................40
d)Savunma Bakanlığı............................................................42
e)İstihbarat Servisi (CIA)......................................................43
II. ABD’de Lobicilik..........................................................................................45
A. Lobicilik ve ABD’de Lobiciliğin Tarihçesi..............................................45
B. ABD’de Lobi Faaliyetlerine Genel Bakış.................................................50
1. ABD’de Lobiciliğin Tarihi....................................................................50
2. Günümüzde ABD’de Lobi Faaliyetleri..................................................54
C. ABD’de Lobiciliğin Karar Alma Organları Üzerindeki Etkisi.....................58
1. Lobicilikte Esaslar ...............................................................................58
2. Lobiciliğin Dış Politika Üzerindeki Etkisi.............................................66
İkinci Bölüm
ABD’de Yahudi Toplumu ve Lobisi
I. ABD’de Yahudi Toplumunun Oluşumu............................................................70
A. Amerika’da Yahudi Tarihi.......................................................................70
B. Yahudi Nüfusu........................................................................................86
C. Amerikan Yahudilerin Dini Mezhepleri....................................................88
1. Reformcu Sinagoglar......................................................................88
2. Muhafazakarlar ..............................................................................89
3. Ortodokslar ...................................................................................89
4. Yeniden İnşacılık ...........................................................................90
D. Yahudilerin Amerikan Toplumundaki Yeri.................................................91
1. Amerikan Yahudileri ve Politika.....................................................91
2. Finans Sektörü................................................................................99
3. Eğitim ve Akademiya ...................................................................109
II. Amerika’da Yahudi Lobisinin Oluşumu, Yapısı ve Faaliyeti..........................115
A. Siyonizm Hareketinin Tarihçesi..............................................................115
B. ABD’de Yahudi Lobisinin Oluşumu ve İsrail Devletinin’nin Kuruluşu.....122
C. ABD’de Yahudi Lobisini Oluşturan Örgütler ve Lobi Faaliyetleri..................142
Üçüncü Bölüm
Arap – İsrail Çatışması, ABD ve Yahudi Lobisi
I. ABD’nin Ortadoğu’daki Çıkarları ve İsrail ile İttifakı............................................160
A. ABD’nin Ortadoğu’daki Çıkarları...................................................................160
B. ABD – İsrail İttifakı........................................................................................169
II. ABD – İsrail İlişkileri, Filistin Sorunu ve ABD’de Yahudi Faktörü.......................176
A. Eisenhower Dönemi: İsrail’e silah ambargosu.........................................176
B. John Kennedy: Lobi İçin Washington Kapıları Açılıyor...........................182
C. Lyndon Johnson – İsrail’in Beyaz Saray’daki En İyi Dostu......................183
D. Nixon: Yom-Kippur Savaşı...................................................................189
E. Jimmy Carter:Başkanlık pahasına barış...................................................194
F. Reagan : Üçüncü Aşamaya Ulaşıldı........................................................199
G. Bush Dönemi: Yalnız Bir Adam.............................................................209
H. Clinton Dönemi: Ortadoğu’da barış rüzgârları.........................................212
İ. II. Bush – Oğul Babaya Benzemedi..........................................................222
Sonuç...............................................................................................................232
Kaynaklar........................................................................................................239
Özet.................................................................................................................253
Abstarct...........................................................................................................255
KISALTMALAR CETVELİ

ABD : Amerika Birleşik Devletleri
ACDA : Silah Kontrolü ve Silahsızlanma Ajansı
ADL : Anti-Propaganda Ligi
AEİ : Amerikan Girişimci Enstitüsü
AIPAC : Amerikan İsrail Halkla İlişkiler Komitesi
AJC : Amerikan Yahudi Komitesi
AZEC : Amerikan Siyonist Acil Komitesi
B. : Baskı
BM : Birleşmiş Milletler
CIA : Merkezî İstihbarat Teşkilatı
CIPAC : Hıristiyanların İsrail Halk Eylem Kampanyası
CSP : Güvenlik Politikası Merkezi
çev. : Çeviren
ESF : Ekonomik Yardım Fonları
FARA : Yabancı Ajansların Kayıt Kanunu
FKÖ : Filistin Kurtuluş Örgütü
FMS : Yabancı Askerî Satışları
JDC : Amerikan Yahudi Ek Dağıtım Komitesi
JINSD : Ulusal Güvenlik Konuları için Yahudi Enstitüsü
MEPFA : Ortadoğu Barışını Kolaylaştırma Hareketi
NSC : Ulusal Güvenlik Konseyi
NZO : Yeni Siyonist Örgütü
PAC : Politik Eylem Komitesi
PNAC : Yeni Amerikan Yüzyılı İçin Proje
PR : Halkla İlişkiler
TM : Temsilciler Meclisi
USIA : Birleşik Devletler Enformasyon Ajansı
ZOA : Amerika’nın Siyonist Örgütü
GİRİŞ

Bugün dünyada tek süper güç olarak karşımıza çıkan ABD’nin dış
politikasında verilen kararlar ve uygulamaların uluslararası sahnedeki önemi
tartışmasızdır. Buna bağlı olarak ABD dış politikasındaki kararlar, uygulamalar
veya yaptırımlar ülkenin siyasal sistemine ve toplumsal yapısına
dayandırılmaktadır. Böylece dış dünyaya ABD dış politikası olarak yansıyan
olguyu yorumlamak için ülke-devlet yapısı, dış politika bürokrasisi, dış politika
karar verme sürecinde rol oynayan ve nihai kararı etkileyen baskı grupları,
lobileri, iç ve dış faktörleri araştırmak gerekir.
Bu tezin konusu olan ABD’nin Ortadoğu Politikası ve İsrail ile ilişkilerini
etkileyen ABD’deki Yahudi toplumu, lobisi, siyasi ve iktisadi, hatta sosyal
etkisinin araştırılması çalışmamın asıl amacıdır. Yahudi asıllı Amerikan
vatandaşlarının ülke çapında sahip oldukları güçlü ve etkili-yetkili sosyal
konumları özellikle XX. yüzyılın ikinci yarısında göze çarpmaya başlamıştır.
Yahudiler tarih boyunca vatan ve devletten mahrum kaldıklarından
dünyanın dört tarafında çeşitli ülkelerde farklı toplumlarda önemli yerlere gelmiş,
etkili rollere sahiplerdi.1 Fakat hangi ülke, millet, devlet, toplum içinde olursa
olsunlar Yahudiler genellikle çeşitli aşağılamalara, zulümlere, zaman zaman da
acımasız şiddete maruz kalmaktaydılar (“Anti-semitizm” kavramının tarihi
uzundur). “Anti-semitizm” kavramı insanoğlu tarihinde belki en eski
kavramlardan biridir. Antik ve Eski Dünyada var olan bu halk Avrupalılar

1 Bkz. Johnson Paul, Yahudi Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul,2001.
1