Wstęp do programowania w języku Ada'95

284 Pages·2005·2.66 MB·Polish

Wstęp do programowania w języku Ada’95
Michał Morawski Antoni M. Zajączkowski
Wydanie drugie
Łódź, 2004
Poprzedniawesjaniniejszegoskryptuzostaławydanaw1999r.nakłademWydziału
FTIMSPolitechnikiŁódzkiejześrodkówprogramu„Tempus”

Przedmowa
Obecnie, jednym z podstawowych elementów wykształcenia absolwen-
tów wydziałów technicznych wyższych uczelni technicznych jest umie-
jętność projektowania i pisania programów komputerowych w języku
wysokiegopoziomu.DotyczytoszczególnieabsolwentówkierunkuInformatyka
i kierunków pokrewnych, takich jak Elektronika lub Elektrotechnika. Podob-
nie jest na Wydziale Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej
(FTIMS)PolitechnikiŁódzkiej.Wpoprzednichlatachuznano,żestudencimagi-
sterskich studiów dziennych kierunku Informatyka tego wydziału powinni zdo-
być umiejętność pisania programów komputerowych w kilku językach progra-
mowania wysokiego poziomu. Ustalono też, że jednym z tych języków jest język
C/C++,natomiastdrugimjęzykiem,nauczanymwramachprzedmiotuWprowa-
dzeniedoużytkowaniakomputerów (WDUK)byłjęzykPascal,któryuznano
za odpowiedni język w początkowym kursie programowania jaki realizowany
jest w ramach wspomnianego przedmiotu.
W latach 1998-2000 na Wydziale FTIMS dokonano reformy programu studiów
dziennychwszystkichkierunkówstudiów,wtymkierunkuInformatyka.Wwy-
niku tych działań, finansowanych w dużym stopniu przez Unię Europejską (UE)
w ramach programu Tempus, opracowano nowe programy studiów, których
realizacja rozpoczęła się w semestrze zimowym roku akademickiego 2000/2001.
Nowe programy dają możliwość uzyskania stopnia inżyniera, albo licencjata w
przypadku kierunku Matematyka, lub stopnia magistra inżyniera, albo odpo-
wiednio magistra. Studia inżynierskie trwają siedem semestrów, a studia magi-
sterskie dziesięć semestrów, przy czym pierwsze cztery semestry są wspólne.
Studentuczącysięwgnowychprogramówzaliczającprzedmiotuzyskujeoprócz
zwykłej oceny, pewną liczbę punktów kredytowych przypisaną przedmiotowi.
Wprowadzonywnowychprogramachsystempunktówkredytowychmaumoż-
liwić m.in. wymianę studentów z uczelniami krajów UE.
Prace nad nowymi programami nauczania były dobrą okazją do modernizacji
treściprzedmiotówrealizowanychnakierunkuInformatyka,awtymprzedmio-
tów dotyczących nauki programowania.
Niniejszy skrypt jest wynikiem części tych działań i ma służyć jako pomoc dy-
daktyczna studentom oraz wykładowcom realizującym przedmioty Wprowa-
dzenie do informatyki (WDI), Podstawy informatyki (PI) i Systemy czasu
3
rzeczywistego (SCR).Pierwszedwaprzedmiotyrealizowanesąpodczaspierw-
szego roku studiów, odpowiednio na kierunku Informatyka oraz kierunkach
Fizyka Techniczna i Matematyka, a celem ich jest m.in. nauczenie studentów
podstaw programowania komputerów. Ostatni, wymieniony przedmiot przewi-
dziano dla studentów czwartego roku studiów magisterskich kierunku Infor-
matyka, a więc dla studentów bardziej zaawansowanych. Podczas dyskusji nad
treściami programowymi zreformowanego programu nauczania uznano, że ję-
zykPascalniespełniawpełniwspółczesnychwymagańjakiepowinienspełniać
język programowania wysokiego poziomu stosowany do nauczania programo-
wania w początkowej fazie studiów. Uznano też, że język C/C++ nie nadaje się
do nauczania początkowego i w związku z tym powstał problem wyboru wła-
ściwego języka, przy czym założono, że najlepszym językiem będzie ten, który
opartyjestoczytelnąskładnięPascalaijednocześnieumożliwiapisanieprogra-
mów wykonywanych w czasie rzeczywistym. Wybór nasz padł na język Ada,
a dokładniej na Adę 95. Decyzję tę trzeba krótko uzasadnić. Składnia Ady jest
w naszym przekonaniu bardziej czytelna od składni Pascala, a pewne, znane
wady tego języka zostały w Adzie usunięte. Trzeba przy tym wspomnieć, że
składnia Ady oparta jest o składnię Pascala, co ma duże znaczenie dla stu-
dentów pierwszego roku, którzy, jak zakładamy, poznali tę składnię ucząc się
informatyki w szkole podstawowej i średniej. Panuje dość powszechnie przeko-
nanie, że język Pascal jest językiem, który najlepiej nadaje się do początkowej
nauki programowania wg zasad programowania strukturalnego (Wirth 1978) i
celem twórcy tego języka, profesora Niklausa Wirtha z Politechniki w Zu¨richu
byłozaprojektowanietakiegojęzyka.OdopublikowaniadefinicjiPascalawroku
1970 obserwowaliśmy szybki rozwój informatyki, a w tym języków i inżynierii
oprogramowania. Jedną z metod, która wywarła doniosły wpływ na inżynierię
oprogramowaniainacałąinformatykęjestmetodaprogramowaniaobiektowego
(Coad i Nicola 1993, Martin i Odell 1997), której idee zostały zastosowane
przy projektowaniu języka C++. Język Pascal w wersji wzorcowej nie zawiera
konstrukcjiumożliwiającychstosowaniemetodobiektowych,aleumożliwiająto
późniejsze wersje języka Turbo Pascal opracowane przez firmę Borland oraz
jejjeszczenowszysystemprogramowaniaDelphi.Zpunktuwidzenianauczania
programowania podstawowymi wadami Turbo Pascala, czy Delphi są, naszym
zdaniem, brak mechanizmów programowania systemów czasu rzeczywistego
oraz brak międzynarodowego standardu, co jest zrozumiałe, bo są to produkty
komercyjne. Ada 95 jest językiem, który ma te mechanizmy i jest pierwszym ję-
zykiemobiektowymdlaktóregoopracowanoiprzyjętonormęmiędzynarodową
(Barnes 1998) oraz, co jest ważnym argumentem na rzecz Ady, używany jest do
nauki programowania (Smith 1996). Przy wyborze Ady kierowaliśmy się rów-
nież tym, że istnieją edukacyjne wersje kompilatorów Ady 95 dostępne bezpłat-
nie w odpowiednich witrynach światowej sieci komputerowej, lub dołączane
do niektórych podręczników Ady (Barnes 1998). Dostępność tych kompilato-
rów,którepowinnyspełniaćwymaganianormyjęzyka,madużeznaczenieprzy
wyborze oprogramowania przeznaczonego do celów edukacyjnych w sytuacji,
gdy budżety uczelni państwowych są tak skromne jak obecnie. Cenną pomocą
przypodejmowaniudecyzjiokazałsięartykułCoolinga(Cooling1996)natemat
języków programowania systemów czasu rzeczywistego, w którym omówiono
podstawowe wymagania jakie te języki muszą spełniać oraz na tej podstawie
dokonano analizy porównawczej współcześnie stosowanych języków tego ro-
dzaju. Z tego artykułu wynika, że w dziedzinie systemów czasu rzeczywistego
4
dominującymijęzykamisąobecnieipozostanązapewneprzezkilkanastępnych
lat dwa języki C++ i Ada 95, przy czym w szczególnie odpowiedzialnych zasto-
sowaniachtakichjaknp.systemykontrolilotu,Ada95jestzdecydowanielepsza
od C++. Poza tym, jak podają (Huzar, Fryźlewicz, Dubielewicz, Hnatkowska
i Waniczek1998)niektórefirmyżądająo20-30%mniejszejcenyzaopracowanie
oprogramowania, jeżeli klient zgodzi się na realizację projektu w Adzie. Intere-
sowaliśmy się również tym, czy Ada uczona jest w innych uczelniach, w tym
uczelniach partnerskich, uczestniczących w naszym programie Tempus. Miłą
niespodzianką było to, że podczas naszych wizyt w Politechnice w Madrycie
(Antoni M. Zajączkowski) i na Uniwersytecie w Leeds (Michał Morawski), oka-
załosię,żerównieżtamAdazostałaprzyjętajakojęzykprogramowania,którego
należy uczyć studentów informatyki i kursy tego języka zaczęto tam realizować.
Koledzy z Politechniki w Madrycie potwierdzili też, że w wielu uniwersytetach
amerykańskich uczy się Ady na pierwszym poziomie studiów (undergraduate).
WPolsceAdaniejestjęzykiemnieznanymiwiemy,żestudenciWydziałuMate-
matyki Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Wrocławskiej przechodzą kursy
tego języka.
Ostatecznie, czy nasz wybór był słuszny pokaże przyszłość i wyniki naucza-
nia, na które niewątpliwie wpływ będzie miał sposób realizacji procesu dy-
daktycznego. Uważamy, że proces ten będzie łatwiejszy w realizacji, jeżeli nasi
studenci oraz wykładowcy będą mieli do dyspozycji odpowiedni podręcznik.
Na polskim rynku wydawniczym jest mało podręczników na temat progra-
mowania w Adzie 95. Wcześniejsza wersja tego języka, znana jako Ada 83,
była opisana w dwóch książkach: Pyle’a (Pyle 1986) i Habermanna i Perry’ego
(Habermann i Perry 1989), przy czym ta pierwsza nadaje się dobrze jako
podręcznik do wstępnego kursu programowania, natomiast ta druga przezna-
czona jest dla zaawansowanego czytelnika, znającego dobrze język Pascal. Na
tematAdy95znamyjedynieksiążkęopracowanąprzezzespółpracownikówPo-
litechniki Wrocławskiej kierowany przez profesora Huzara (Huzar i inni 1998).
Książka ta opisuje Adę 95 w sposób kompletny, ale naszym zdaniem jest za
trudna dla studentów pierwszego roku, natomiast może stanowić cenne źródło
dla zaawansowanych.
Inna polska książka dotycząca Ady (Mottet i Szmuc 2002) jest ukierunkowana
na konstrukcję systemów czasu rzeczywistego i również, z całą pewnością nie
jest odpowiednia jako podręcznik kursu podstawowego pierwszego języka pro-
gramowania.
Pisząc niniejszy skrypt postawiliśmy sobie skromniejsze i nieco inne cele niż
członkowie zespołu profesora Huzara. Naszym celem było napisanie podręcz-
nika, który choć w części, zaspokoi potrzeby związane z nauczaniem przed-
miotów Wprowadzenie do informatyki, Podstawy informatyki i Systemy
czasu rzeczywistego realizowane w nowym programie studiów dziennych na
Wydziale FTIMS PŁ. Potrzeby te oraz przyjęte ograniczenie objętości skryptu,
wywarły wpływ na jego treść. Skrypt nasz można podzielić na dwie części:
pierwsza część, napisana przez Antoniego Zajączkowskiego, obejmuje rozdziały
1 — 9 i zawiera materiał przewidziany do omówienia w ramach przedmiotu
Wprowadzeniedoinformatyki,natomiastczęśćdruga,opracowanaprzezMi-
chałaMorawskiego,obejmujerozdziały10—14iprzeznaczonajestjakopomoc
dla studentów bardziej zaawansowanych, a przede wszystkim dla tych, którzy
przechodząkursSystemyczasurzeczywistego.Wartotuzaznaczyć,żeAda95
5
jest językiem uniwersalnym, stosowanym w wielu dziedzinach programowania
ipotrzebaspełnieniawymagańtych,różnychdziedzinsprawiła,żejesttojęzyk
obszerny. Nasz skrypt nie opisuje całego języka, a jedynie te jego konstruk-
cje i własności, które uznaliśmy za najważniejsze przy realizacji wymienionych
przedmiotów. Zdajemy sobie sprawę, że pewne zagadnienia nie zostały omó-
wione, a inne omawiane są pobieżnie. Świadomi tego staraliśmy się podawać
źródła, gdzie można znaleźć pełniejsze omówienie tych zagadnień, przy czym
spisliteraturyniejestkompletnyipodaliśmywyłącznieźródła,zktórychkorzy-
staliśmy pisząc skrypt oraz wymieniliśmy niektóre podręczniki programowania
wydane w Polsce, których lektura może uzupełnić wiedzę zainteresowanego
Czytelnika.
Skrypt nasz zawiera zapewne błędy i niedociągnięcia, które jeżeli zostaną za-
uważone przez uważną Czytelniczkę lub Czytelnika, niech nie pozostaną wy-
łącznie do ich wiadomości, ale zostaną przekazane autorom, którzy przyjmą
merytoryczną krytykę z pokorą i postarają się w przyszłości uwzględnić uwagi
krytycznewnastępnychwersjachskryptu.Ewentualneuwagiprosimykierować
na adres:
Michał Morawski, dr inż.,
Antoni M. Zajączkowski, dr inż.,
Samodzielny Zakład Sieci Komputerowych
Wydział FTIMS, Politechnika Łódzka,
ul. Stefanowskiego 18/22, 90-537 Łódź,
lub na jeden z adresów poczty elektronicznej:
[email protected]
[email protected]
Michał Morawski i Antoni M. Zajączkowski
6
Spis treści
Przedmowa 3
I Podstawy Ady 13
1 Wprowadzenie 15
1.1 Pojęcia podstawowe programowania . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.2 Kompilacja i interpretacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3 Ogólna struktura programu w Adzie . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2 Zapisywanie treści programów 25
2.1 Identyfikatory i słowa zastrzeżone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2 Liczby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.3 Komentarze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.4 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3 Skalarne typy danych 33
3.1 Pojęcie typu danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
3.2 Definiowanie typów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
3.3 Podtypy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3.4 Typy wyliczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3.5 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.6 Typ standardowy Boolean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.7 Typ standardowy Integer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.8 Typ standardowy Float . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3.9 Typ standardowy Character . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3.10 Deklaracje stałych i zmiennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.11 Wyrażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.12 Klasyfikacja typów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
4 Instrukcje 63
4.1 Instrukcja pusta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
4.2 Instrukcja podstawienia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
4.3 Instrukcja declare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
4.4 Instrukcje warunkowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
7
4.5 Instrukcja if . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
4.6 Instrukcja case . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
4.7 Pętle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5 Strukturalne typy danych 89
5.1 Typy tablicowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
5.2 Napisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
5.3 Rekordy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
6 Procedury i funkcje – podprogramy 109
6.1 Projektowanie podprogramów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
6.2 Zagnieżdżanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
6.3 Reguły zasięgu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
6.4 Kilka definicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
6.5 Efekty uboczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
6.6 Funkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
6.7 Operatory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
6.8 Procedury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
6.9 Zasięg i widzialność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
6.10 Przeciążanie podprogramów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
7 Rekurencja 127
7.1 Wieże Hanoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
7.2 Permutacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
7.3 Inny przykład rekurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
8 Wskaźniki i dynamiczne struktury danych 135
8.1 Typy wskaźnikowe ograniczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
8.1.1 Typy wskaźnikowe ogólne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
8.2 Zwalnianie pamięci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
9 Pakiety 155
9.1 Logiczne odmiany pakietów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
9.2 Typy prywatne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
9.3 Typy ograniczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
9.4 Pakiety zagnieżdżone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
9.5 Pakiety potomne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
9.6 Operacje wejścia/wyjścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
9.7 System plików . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
9.7.1 Podstawowe operacje na plikach . . . . . . . . . . . . . . . 163
9.7.2 Strumienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
II Zaawansowane możliwości Ady 169
10 Wyjątki 171
10.1 Deklarowanie wyjątków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
10.2 Zgłaszanie wyjątków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
10.3 Obsługa wyjątków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
10.4 Przykład użycia wyjątków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
10.5 Propagacja wyjątków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
8
10.6 Pakiet Ada.Exceptions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
10.7 Wyjątki zdefiniowane pierwotnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
10.8 Sprawdzanie poprawności w czasie wykonania programu . . . . 180
10.9 Obsługa wyjątków w zadaniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
10.10 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
11 Więcej o typach danych 183
11.1 Typy z dyskryminantami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
11.2 Kształtowanie typów zmiennoprzecinkowych . . . . . . . . . . . . 184
11.3 Typy stałoprzecinkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
11.3.1 Typ dziesiętny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
11.4 Typy zadaniowe i chronione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
11.5 Typy modularne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
11.6 Zbiory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
11.7 Reprezentacja danych – a jak to wygląda w pamięci . . . . . . . . 188
11.8 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
12 Programowanie obiektowe 191
12.1 Co to jest programowanie obiektowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
12.2 Rozszerzalność typów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
12.3 Metody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
12.4 Własności klas typów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
12.5 Typy i podprogramy abstrakcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
12.6 Obiekty i pakiety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
12.7 Nadzorowanie obiektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
12.8 Wielokrotne dziedziczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
12.9 Składanie implementacji i abstrakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
12.9.1 Dziedziczenie mieszane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
12.9.2 Polimorfizm struktur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
12.10 Przykłady programów obiektowych . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
12.10.1 Heterogeniczna lista dwukierunkowa . . . . . . . . . . . . 209
12.10.2 Wielokrotne implementacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
12.11 Iteratory. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
12.12 Dobór procedur do typu parametru . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
12.13 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
13 Ogólne jednostki programowe 223
13.1 Podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
13.1.1 Parametry ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
13.1.2 Deklaracja ogólnej jednostki programowej . . . . . . . . . 229
13.1.3 Treść ogólnej jednostki programowej . . . . . . . . . . . . 229
13.1.4 Użycie ogólnej jednostki programowej . . . . . . . . . . . . 230
13.2 Parametry pakietowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
13.2.1 Instrukcja wiążąca (synonim) . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
13.3 Jeszcze o typach złożonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
13.3.1 Parametryzacja typów dyskryminantami wskaźnikowymi 236
13.4 Jeszcze jeden przykład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
13.5 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
14 Zadania 243
9
14.1 Deklaracja zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
14.2 Aktywacja zadania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
14.3 Treść zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
14.4 Komunikacja i synchronizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
14.5 Monitory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
14.5.1 Deklaracja monitora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
14.5.2 Podprogramy monitora i ich wywołanie . . . . . . . . . . 249
14.5.3 Błędy wykonania związane z monitorem . . . . . . . . . . 250
14.5.4 Cechy monitorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
14.5.5 Przykłady użycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
14.5.6 Czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
14.6 Spotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
14.7 Instrukcja select . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
14.7.1 Selektywne oczekiwanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
14.7.2 Dozory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
14.7.3 Dodatkowe własności instrukcji select . . . . . . . . . . . 258
14.7.4 Wywołanie wejścia z przeterminowaniem . . . . . . . . . 259
14.7.5 Warunkowe wywołanie wejścia . . . . . . . . . . . . . . . 260
14.8 Awaryjne usunięcie zadania – instrukcja abort . . . . . . . . . . . 262
14.9 Zadania i dyskryminanty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
14.9.1 Dyskryminanty zadań a programowanie obiektowe . . . . 264
14.10 Inne przykłady synchronizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
14.11 Instrukcja requeue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
14.12 Ćwiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
A Raport NIST 273
Bibliografia 277
Skorowidz 279