w.shakespeare'in “othello”su ile g.verdi'nin “othello”sunun metinsel yönden karşılaştırılması

47 Pages·2011·0.62 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MÜZİK ANABİLİM DALI
ŞAN BİLİM DALI

W.SHAKESPEARE'İN “OTHELLO”SU İLE
G.VERDİ'NİN “OTHELLO”SUNUN METİNSEL
YÖNDEN KARŞILAŞTIRILMASI

Mehmet Ali ÖZTÜRK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Yrd.Doç.Dr. Dilek ZERENLER

Konya–2011

iv
TEŞEKKÜR

Bana bu tez konusunu veren ve çalışmalarım sırasında yardım ve desteğini
hiç esirgemeyen danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Dilek ZERENLER’e içtenlikle
teşekkür ederim.
Ayrıca maddi ve manevi desteklerini benden hiçbir zaman esirgemeyen
aileme sonsuz teşekkür ederim.
v
ÖZET

Bu çalışmada, W.Shakesperae’in önemli oyunlarından biri olan “Othello”nun
hem tiyatro hem de operadaki konumu incelenmiştir. Sahne Sanatları Dalı altında
benzerlik ve farkları karşılaştırılmış, eserin ana teması olan aşk ve kıskançlığın her
iki sanat dalında nasıl yansıtıldığı araştırılmıştır. Othello’ nun hem tiyatro hem de
operada sahnelenmesi, bu iki sanat dalının birbirine yakın olduğunu gösterdiği
sonucuna varılmıştır.

Anahtar kelimeler: Othello, opera, tiyatro.
vi
SUMMARY

In this study, the situation of “Othello”, one of important plays written by
W.Shakesperae, in theatre and opera was examined. Differences and similarities of
the play in opera were compared with other plays in the theatre. Expressions of the
love and jeaolus involved in plays in both theatre and opera were tried to explain.
Putting on Othello in both theatre and opera showed that these arts are very similar.

Key words: Othello, theatre, opera.
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Bilimsel Etik Sayfası ...................................................................................................... ii
Tez Kabul Formu ............................................................................................................ iii
Teşekkür ......................................................................................................................... iv
Özet ................................................................................................................................ v
Summary ........................................................................................................................ vi
Giriş ................................................................................................................................ 1
BİRİNCİ BÖLÜM – William Shakespeare .............................................................. … 2
1.1. Shakespeare’in Oyunları .................................................................................. … 5

İKİNCİ BÖLÜM – Giuseppe Verdi ......................................................................... … 14
2.1. Giuseppe Verdi’nin Operaları ........................................................................... … 15

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – W.Shakespeare ve G.Verdi’nin Othello Adlı Eserlerinin Metinsel
Yönden Karşılaştırılması ........................................................................................... … 24
3.1. William Shakespeare ve Opera ......................................................................... … 29
3.2. W.Shakespeare ve G. Verdi’nin Othello Adlı Eserlerinin Metinsel Yönden
Karşılaştırılması…...30
Sonuç .............................................................................................................................. 34

Kaynakça ........................................................................................................................ 38
Özgeçmiş ........................................................................................................................ 40
1

GİRİŞ

Othello, İngilizler’in en ünlü tiyatro yazarı William Shakespeare’in yazmış
olduğu bir oyundur. Shakespeare, bu oyunda Othello’nun kişiliğinde kıskançlık
duygusunun aşk ve sevgiden daha güçlü bir duygu olduğunu, basite alınmaması
gerektiğini vurgulamaya çalışmıştır. Othello’da aşk teması da önemlidir. Bunun
yanında, aşırı güven duygusunun zararları, insanoğlunun kaderi karşısındaki acizliği
gibi konular da işlenmiştir.
Othello operasında irade dışı tutku ile yıkıcı zekâ ve coşkun hayat ile
önlenemez ölüm arasında meydana gelen çatışma, konunun “verdileşmiş” yönünü
tüm olarak ortaya koymuştur.
Bu çalışmada, çeşitli kaynaklarından yararlanılarak, Shakespeare’in
Othello’su ile Verdi’nin Othello’sunun metinsel yönden karşılaştırılması
amaçlanmıştır.
2

1. WILLIAM SHAKESPEARE (1564- 1616)

26 Nisan 1564’de Stratford- upon- Avon’ daki Holy Trinity kilisesinde vaftiz
edilen William Shakespeare’in bu törenden sadece iki üç gün önce dünyaya gelmiş
olduğu tahmin edilmektedir. Shakespeare’in doğum gününe ilişkin tahminler
arasında, geleneksel olarak doğumunun kutlandığı 23 Nisan tarihinin doğruluk
olasılığı en az ileri sürülen diğer tarihler kadar yüksektir (Wells, 1992: 11).
1568’de belediye başkanı ve sulh yargıcı olan babasının onu King’s New
School’da okuttuğu tahmin edilmektedir. Shakespeare bu okulda klasik edebiyat
metinleriyle buluşur. Terence, Plautus, Ovid, Cicero ve Virgil eserlerini hayranlıkla
okuduğu bilinmektedir.
Shakespeare “1582’de, yani 18 yaşındayken Anne Hathaway ile evlenir.
Bundan sonraki 7 yıl hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Stratford’u terk edip
Londra’ya yerleştiği ve burada oyunlar yazmaya başladığı tahmin edilir.
Shakespeare’e kesin olarak gönderme yapan ilk yazılı belge (1592) onu aktörden
dönme oyun yazarı diye küçümseyen Robert Greene’in alaycı sözlerini içerir.
Yaşamının son yıllarında Shakespeare’i kıskanmaya başladığı anlaşılan Greene,
yazarı “kendini ülkedeki tek sahne titreten” (Shakescene) sanan “türedi bir karga”
olarak niteler. Greene’nin bu sözlerine karşılık Henry Chettle Shakespeare’i şöyle
savunur: “Davranışları ne kadar nazikse kişiliği de o derece mükemmeldir. Ayrıca
saygın kişilerin onun iş ahlakından ve yazdıklarının zarafetinden övgü ile söz
etmeleri bir yandan dürüstlüğünün diğer yandan sanatçı kişiliğinin kanıtıdır” (Wells,
1992: 14).
Frances Meres’in 1589’da yayımlanan Palladis Tamia: Wit’s Treasury adlı
kitabı Shakespeare’in Londra’daki ilk yıllarına ışık tutar: “Latinler arasında Platus ve
Seneca nasıl komedi ve trajedi türlerinin en iyi örneklerini vermişlerse, İngilizler
arasında da Shakespeare her iki türün en iyi örneklerini veren oyun yazarıdır;
Gentlemen of Verona, Errors, Love Labour’ s Lost, Love Labour’ s Won,
Midsummer’ s Night Dream ve Merchant of Venice adlı oyunlar komedi alanında,
Richard II, Richard III, Henry IV, King John, Titus Andronicus ve Romeo and Juliet
adlı oyunlarsa trajedi alanında gösterdiği üstün başarının birer kanıtı sayılırlar”
(Wells, 1992; 15). Frances Meres’in sözünü ettiği Love Labour’s Won kayıp bir oyun
3

veya oyunlardan birinin diğer adı da olabilir. Meres’in verdiği listenin önemi, bütün
bu oyunların belirli bir tarihten önce yazılmış olduklarını göstermesinden
kaynaklanır. Bu durum ise yazarlığa geç başlamış olduğu varsayılan, 34 yaşındaki
birisi için olağanüstü bir üretkenliğin göstergesidir.
Elizabeth ve Rönesans dönemi İngiliz tiyatrosunun başlıca temsilcisi olan
Shakespeare, dünyada adından en çok söz edilmiş, en çok sahnelenmiş ve
yorumlanmış, yabancı dillere en çok çevrilmiş, tiyatronun adeta “simgesi” olmuştur.
Shakespeare’in bu büyük özelliği, Elizabeth dönemi tiyatrosunu İngiltere’nin “altın
çağ” ı yaptığı kadar, dünya tiyatro tarihinin de en önemli dönemlerinden biri kılan
bütün özellikleri yapıtlarında özümsemiş, kendi çağının toplumsal- kültürel
bileşimini çok yönlü yansıtabilmiş ve yapıtlarıyla ulusal tiyatronun başlıca kurucusu
olmasından, kendinden önceki kültürel miras temeli üzerinde Rönesans hümanist
düşünce doğrultusunda ürünler vermesinden ve bütün bunların doğal sonucu olarak
çok yönlü bir anlatım biçimine ulaşmış olmasından gelir
(http://www.farmakovijilansdernegi.org/icerik.php?id=25,2011:12). Rönesans
sanatının evrensele açılan bir pencereden yoksun ve kendi döneminin özellikleriyle
sınırlı olmasının nedeni, bu sanatın hümanist bir dünya görüşüne dayalı olmasıdır
(Lings, 2001: 3).
Shakespeare, ortaçağ ve halk tiyatrosu özelliklerini taşıyan açık oyun biçimi
ile Rönesans klasik burjuva tiyatrosu özellikleri taşıyan kapalı oyun biçimini birlikte
kullanmıştır (Çalışlar, 1995: 577). Ayrıca oyun dili olarak hem koşuk, hem de düz
yazıyı tercih etmiştir. Oyunlarının, ulusal yaşayışın merkezi olan Saray’la
bütünleşmesinin yanı sıra, halk geleneğinin canlılığı ve gerçekçiliğinin Rönesans’ın
evrensel değerleriyle kaynaşması sonucu, yepyeni bir ulusal tiyatro biçiminin
yaratılışı, Shakespeare’in oyunlarında bütünüyle yansımasını bulmuştur. Toplumsal
değerlerin, koro yerine, oyun kahramanının karşıtı ya da tamamlayıcısı kişi
tarafından temsil edilişi, oyunlardaki birey- toplum dengesinin kurulmasına yol
açmıştır.
Shakespeare’nin eserlerini okumak kuşkusuz, eşsiz bir maceraya atılmaktır
(Lamb, 2000: 1). Shakespeare’in oyunları başlıca üç ana kategoride toplanabilir:
Tarihsel oyunlar, komedyalar ve tragedyalar (Çalışlar, 1995: 577). Shakespeare,
genellikle, düzensizliğin düzene dönüşüyle çözüme uğrayan ayaklanma, çalkantı,