Wojciech Józef Burszta Różnorodność i Antropologia jako kulturowa

210 Pages·2015·7.04 MB·Polish

n i
31
R ó ż n o r o d n o ś ć i t o ż s a m o ś ć
Antropologia jako kulturowa refleksyjność

?-M Ab
3 b Na miejscu
Wojciech Józef Burszta
✓ ✓
R ó ż n o r o d n o ś ć i
Antropologia jako kulturowa
Wydawnictwo Poznańskie
Poznań 2004
Projekt okładki
Elżbieta Kidacka
Zdjęcie autora
Ewa Krzyżaniak
Redakcja
Jacek Serwański
Recenzenci naukowi
Prof. dr hab. Marian Kempny
Prof. zw. dr hab. Aleksander Posem-Zieliński
© Copyright by Wydawnictwo Poznańskie sp. z o.o., 2004
ISBN 83-7177-282-3
Wydawnictwo Poznańskie sp. z o.o.
61-701 Poznań, ul. Fredry 8
Dział handlowy: tel. [phone]
tel./fax [phone]
http://www.wydawnictwo-poznanskie.pl
e-mail: [email protected]
Skład: perfekt, 60-363 Poznań, ul. Grodziska 11
tel. (061) 867-12-67
e-mail: [email protected], http://dtp.perfekt.pl
POZNAŃSKA DRUKARNIA NAUKOWA Sp. z o.o.
60-281 Poznań, ul. H eweliusza 40
Moim intelektualnym Mistrzom:
Zygmuntowi Baumanowi,
Cliffordowi Geertzowi
i Jerzemu Kmicie

SPIS TREŚCI
Wstęp
Refleksja i konkret.......................................................................... 9
Rozdział I
W kręgu teorii poznania antropologicznego............................... 13
Rozdział II
Dole i niedole pojęcia kultury....................................................... 29
Rozdział III
Wokół dekonstrukcji antropologicznej....................................... 49
Rozdział IV
Clifford Geertz i myśl ponow oczesna....................................... 73
Rozdział V
Globalizacja i krążenie przekazów symbolicznych.................... 93
Rozdział VI
Nasze „tu i teraz” .............................................................................. 115
Rozdział VII
Niezbywalny czar etniczności...........................................................147
Rozdział VIII
Antropologia i lite ra tu ra ...................................................................177
Zakończenie
Relatywizm zrelatywizowany...........................................................191
Bibliografia..........................................................................................196

Wstęp
REFLEKSJA I KONKRET
Współczesna antropologia społeczno-kulturowa, którą na kartach tej książ­
ki będę nazywał — mając ku temu powody — antropologią kultury,
nieustannie zmienia swoje oblicze i już tylko w niewielkim stopniu przy­
pomina tę dyscyplinę, jakiej zręby poznawałem na studiach w latach sie­
demdziesiątych ubiegłego stulecia. To, co jeszcze wówczas zdawało się
być Weberowskim „żywym stanem kultury”, a więc realia kultur plemien­
nych i chłopskich, społeczeństwa jako odrębne i izolowane światy war­
tości czy podział świata na „centrum” i „peryferie”, zyskało dzisiaj walor
historyczny. Nie znaczy to wcale, że nie znajdziemy już nigdzie takich kla­
sycznych wspólnot ludzkich, ani że świat stał się „jednym miejscem”.
Rzecz jednak w tym, że zmiany, jakie dokonały się i nieustannie dokonują
w organizacji społecznego życia, a o nich będzie głównie mowa w kolej­
nych rozdziałach, nakazują nieco inaczej przyjrzeć się zarówno samej an­
tropologii kultury, jak i stanom rzeczy, które są przedmiotem jej zaintere­
sowania.
Proponuję tedy, z jednej strony, krytyczną wiwisekcję potencjału teo­
retycznego i metodycznego tej gałęzi wiedzy, ze szczególnym naciskiem
na możliwości, jakie stwarza on dla badań kultury współczesnej. Po drugie
wszakże, w ścisłym związku z pierwszym celem, proponuję Czytelnikowi
antropologiczną wędrówkę po kilku, w moim przekonaniu istotnych, ob­
szarach świata przełomu XX i XXI stulecia — od nacjonalizmu po Inter­
net, by rzec zagadkowo.
Klamrą myślową, spinającą oba te zamierzenia, będą rozważania nad
kluczowym dla antropologii pojęciem kultury, pojęciem, które dzisiaj po­
padło w dziwną niełaskę u badaczy. W Różnorodności i tożsamości jest to
9