Table Of Content‘Een van de kleurrijkste en origineelste hersenonderzoekers in Nederland.
Swaabs hartstocht komt duidelijk naar voren in alle hoofdstukken.’
G.J. DE VRIES, UNIVERSITY OF MASSACHUSETTS, USA ‘Of het nu gaat over
verslaving, schizofrenie, agressie, dood of evolutie, niets wordt verteld zonder
dat het je aan het denken zet.’
R.M. BUIJS, UNIVERSIDAD NACIONAL AUTONOMA DE MEXICO
‘Een caleidoscopische tocht langs vele neuro-wetenswaardigheden, endocriene
en neuropsychiatrische aandoeningen en markante personen, gelardeerd met
fantastische anekdotes.’
E. FLIERS, ACADEMISCH MEDISCH CENTRUM,
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
‘Dick Swaab behoort tot één van de belangrijkste hersenonderzoekers van deze
tijd en zijn boek Wij zijn ons brein is een pageturner geworden. Uitermate
geschikt voor geïnteresseerde leken, aankomende jonge hersenonderzoekers en
zeker ook voor collega’s die hun wetenschappelijke kennis op andere gebieden
hebben opgebouwd. Genieten!’
E.J.A. SCHERDER, VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM,
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN
‘Een van de beste hersenonderzoekers ter wereld. Lezend zult u ervaren hoe
herkenbaar de besproken vraagstukken zijn en hoe origineel de verklaringen.
Veel van het besproken onderzoek deed hijzelf. Over het prachtige Wij zijn ons
brein is maar één advies te geven: lezen en bespreken met uw dierbaren en
bekenden.’
J.A. VAN DER POST, ACADEMISCH MEDISCH CENTRUM, UNIVERSITEIT VAN Amsterdam
‘Binnen de internationale neurowetenschappelijke gemeenschap leverde Dick
Swaab zijn levenswerk The human hypothalamus van meer dan 1100 pagina’s
reeds jaren geleden af, en nu slaagt hij er ook nog in de relatie tussen hersenen
en omgeving voor een breder publiek toegankelijk te maken.’
W.J.G. HOOGENDIJK, VU MEDISCH CENTRUM,
GGZ IN GEEST, AMSTERDAM
‘Wat dit boek uniek maakt is het gemak waarmee Swaab – als geen ander thuis
in de hersenpan - zijn blik buiten het schedeldak richt en de hersenen midden in
maatschappij, cultuur, geloof en geschiedenis plaatst. Swaab noemt deze
verzameling “mijn persoonlijke kleine opvattingen”. Het zijn in feite grootse
bespiegelingen van een hersenonderzoeker die een groot respect voor verschillen
in cultuur en persoonlijke voorkeuren combineert met ongezouten kritiek op
opvattingen die de mens schaden.’
E.J.W. VAN SOMEREN, NEDERLANDS INSTITUUT VOOR
NEUROWETENSCHAPPEN, VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM
WIJ ZIJN ONS BREIN
VAN BAARMOEDER TOT ALZHEIMER
DICK SWAAB
UITGEVERIJ CONTACT
AMSTERDAM | ANTWERPEN
Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keurmerk Forest
Stewardship Council (FSC) draagt. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot
bosvernietiging heeft geleid. Ook is het papier 100% chloor-en zwavelvrij gebleekt.
Eerste druk september 2010
Tweede druk oktober 2010
Derde druk oktober 2010
Vierde druk oktober 2010
Vijfde druk oktober 2010
©2010 Dick F. Swaab
Auteursfoto Tessa Posthuma de Boer
Omslagontwerp en typografie binnenwerk Bart van den Tooren
Omslagillustratie Maartje Kunen
Anatomische tekeningen Maartje Kunen
Drukkerij Bariet, Ruinen
ISBN 978 90 254 3630 8
D/2010/0108/958
NUR 870
www.uitgeverijcontact.nl
Voor alle wetenschappers die mijn brein zo
intensief gestimuleerd hebben,
en voor Patty, Myrthe, Roderick en Dorien,
die mijn verrijkte omgeving thuis vormden.
VEEL VAN DE GEPOSTULEERDE INZICHTEN ZIJN ZEER SPECULATIEF EN
SOMMIGE ZULLEN ONGETWIJFELD INCORRECT BLIJKEN, MAAR VOOR
ELK GEVAL HEB IK DE REDENEN GEGEVEN DIE ME TOT EEN BEPAALD
INZICHT TEN GUNSTE VAN EEN EN ANDER GEBRACHT HEBBEN... FOUTE
FEITEN ZIJN BUITENGEWOON NADELIG VOOR DE VOORTGANG VAN DE
WETENSCHAP AANGEZIEN ZE VAAK LANG STANDHOUDEN; MAAR
VERKEERDE ZIENSWIJZEN, WANNEER ZE VERGEZELD GAAN VAN ENIGE
VORM VAN BEWIJS, KUNNEN WEINIG KWAAD AANGEZIEN IEDEREEN
GENOEGEN SCHEPT IN DE ONTKRACHTING ERVAN...
CHARLES DARWIN
The Descent of Man
1871
INHOUD
Voorwoord
I Inleiding
1. Wij zijn onze hersenen
2. Metaforen voor hersenen
II Ontwikkeling, geboorte en ouderzorg
1. Het subtiele samenspel tussen moeder en kind bij de baring
2. Een gestoorde baring als eerste symptoom van een
hersenontwikkelingsstoornis
3. Moederlijk gedrag
4. Vaderlijk gedrag
5. Het belang van een stimulerende omgeving voor de vroege hersenontwikkeling
6. Herinneringen uit de baarmoeder
III Het bedreigde foetale brein in de ‘veilige’ baarmoeder
1. Hersenontwikkelingsstoornissen door het milieu
2. Hersenontwikkelingsstoornissen door verslavende stoffen en geneesmiddelen
3. Het kortetermijndenken van het ongeboren kind
4. Voelt de foetus pijn?
5. Zelf je been afzagen: biid, een bizarre ontwikkelingsstoornis
IV Seksuele differentiatie van de hersenen in de baarmoeder
1. Typisch een jongetje of meisje?
2. Geslachtsverschillen in gedrag
3. Hetero-, homo-en biseksualiteit
4. Homoseksualiteit: geen keuze
5. Homoseksualiteit in het dierenrijk
6. Transseksualiteit
7. Pedofilie
8. Maatschappelijke reacties op mijn onderzoek naar seksuele differentiatie van
de hersenen
9. De Paus: M/V? Effe checken!
V Puberteit, verliefdheid en seksualiteit
1. Puberhoofd
2. Pubergedrag
3. Het verliefde brein
4. Hersenziekten en seksueel gedrag
- Het orgasme is te zien in het brein
- Seksualiteit en hormonen
- Neuropsychiatrische stoornissen en seksualiteit
VI Hypothalamus: overleven, hormonen en emoties
1. Hormoonproductie door de hypothalamus en stromen urine
2. Overleven zonder hypothalamus
3. Depressie
- Oorzaken
- Verschillende soorten depressie
- Verschillende hersensystemen en gebieden betrokken bij depressie
- Therapieën
4. Prader-Willisyndroom
5. Vetzucht
6. Clusterhoofdpijn
7. Narcolepsie: slap van het lachen
8. Lachbuien zonder emoties
9. Anorexia nervosa is een hersenziekte
VII Verslavende stoffen
