Table Of ContentViolin Concerto in C
based on a fragment by
Ludwig van Beethoven
WoO 5
reconstruction of the first movement by
Cees Nieuwenhuizen
Opus 71
full score & orchestral parts
All rights reserved. No part of this edition may be reproduced,
in any form or by any means, without permission in writing
from the publisher.
© 2005, UP STREAM m u s i c , nr. 0011
This publication was edited by Odwin Ralling and printed in the
Netherlands.
De Vaart 33
1741 DE Schagen
The Netherlands
+31 224 299 071
+31 725 613 973
[email protected]
www.upstream-music.nl
Voorwoord Preface
Vioolconcert in C, WoO5 (Hess10)1 Violinconcerto in C major, WoO5 (Hess10)1
Van Beethoven’s werken voor het genre met viool There are four known works of Beethoven’s for the
en orkest is er ons een viertal bekend. Ze zijn genre violin and orchestra. They were written in
geschreven in de periode 1790-1806. We hebben the period 1790-1806. These are the Violin
het dan over de Vioolromance in G opus 40, de romance in G opus 40, the Violin romance in F
Vioolromance in F opus 50, het Vioolconcert in D opus 50, the Violin concerto in D opus 61 (1806)
opus 61 (1806) en het vroege Vioolconcert in C and the earlier Violin concerto in C WoO 5 (Hess
WoO 5 (Hess 10). Dit laatste is als fragment 10). The latter was handed down as a fragment
overgeleverd en heeft Beethoven vermoedelijk which Beethoven most probably composed in Bonn
gecomponeerd in Bonn tussen 1790 en1792. between 1790 and 1792.
Het Tripelconcert in C opus 56 laten we even The Triple concerto in C opus 56 will be
buiten beschouwing omdat dit werk geschreven is disregarded as this work was written for violin,
voor viool, cello, piano en orkest. cello, piano and orchestra.
Er zijn geen aanwijzingen bekend, waarmee de There are no known indications which can date
beide Vioolromances met zekerheid gedateerd both violin romances with any certainty; some
kunnen worden; sommige auteurs vermelden als authors suggest that both romances originated in
ontstaansjaar 1802 voor beide romances, waar 1802, while others suggest 1798 for opus 50 and
anderen 1798 noemen voor opus 50 en 1800 voor 1800 for opus 402.
Opus 402. The similarities between the romance in F opus 50
Opvallend zijn bepaalde overeenkomsten tussen and the fragment WoO 5 are remarkable. The
de romance in F opus 50 en het fragment WoO 5. orchestral complement of both works is identical
Zo is de orkestbezetting van beide werken gelijk, although Beethoven did use two separate viola
met dien verstande dat Beethoven de twee parts in WoO 5 which were noted on different
partijen van de altviolen in WoO 5 elk op een apart staves.
systeem heeft genoteerd. The thematic relationship between the material in
Een meer significant detail is de thematische the first two bars of the romance and the
verwantschap tussen het materiaal in de eerste introduction of the solo-instrument in the concerto
twee maten van de romance en de inzet van het fragment is an even more significant detail. This is
solo-instrument van het concertfragment. Dit is a method which Beethoven used more often on
overigens een al eerder beproefde behandeling material, to arrange the functional relationship
van het materiaal, dat Beethoven vaker toepaste between movements3.
om een functionele relatie tussen de delen te It is therefore quite possible that the violin
bewerkstelligen3. romance in F, is the original second movement of
Het zou dus heel goed mogelijk kunnen zijn dat the concerto in C. Chronologically speaking this
deze Vioolromance in F het originele tweede deel could be true, as the romance was composed
is van het concert in C. Chronologisch lijkt dit ook during the so called early Viennese period and
te kloppen, aangezien de romance is because Beethoven based the theme on the
gecomponeerd gedurende de zgn. vroege Weense fragment and not the other way around.
periode en Beethoven het thema baseerde op het The relationship that I imply between the two
fragment en niet andersom. compositions, has served as an inspiration to
De relatie die ik hiermee tussen de twee complete the fragment. I have repeated the theme
composities impliceer, heeft bij de voltooiing van
het fragment als inspiratie gediend. Het wordt
1 Supplemente zur Gesamtausgabe 111 Werke fur Solo-
instrumente und Orchester, Band 1, Wiesbaden 1960.
2 Kurt Dorfmüller, Beitrage zur Beethoven-Bibliographie, 1978,
page 309 (opus 40), page 312 (opus 50).
3 Thematic similarities between A) WoO 5, bar 102 and B) de
romance opus 50.
A)
B)
I
bevestigd doordat ik het thema terug heb laten in the subdominant key of C in order to confirm
keren in de subdominante toonsoort van C. this.
Het fragment bestaat uit 259 volledig The fragment is composed of 259 bars written out
uitgeschreven maten, waarna het abrupt afbreekt in full which stops abruptly as if the score was torn
alsof de partituur doormidden is gescheurd. Het is in two. It is therfore not known whether the score
dus niet bekend of het om een onvolledig is incomplete in itself, or that a complete first
partituurontwerp gaat of om een compleet eerste movement with eventually two other movements
deel met eventueel nog twee delen die dan is missing.
zouden zijn zoekgeraakt. As the handwritting was handed down in so called
Daar het handschrift in een zgn. Reinschrift is Reinschrift, there should be no doubt that this
overgeleverd zou er geen twijfel over hoeven te represents a complete concerto written by
bestaan dat het hier gaat om een volledig door Beethoven which for some unknown reason has
Beethoven geschreven concert dat door been lost4. This autograph is owned by the
onbekende oorzaak is zoekgeraakt4. Deze Gesellschaft der Musikfreunde in Vienna,
autograaf is in het bezit van de Gesellschaft der signature: IX 6820.
Musikfreunde in Wenen, signatuur: IX 6820. The orchestral complement is composed of flute, 2
De orkestbezetting bestaat uit fluit, 2 hobo’s, 2 oboes, 2 bassoons, 2 horns, 1st violin, 2nd violin, 1st
fagotten, 2 hoorns, 1e violen, 2e violen, 1e viola, 2nd viola(!) and basses. I have divided the
altviolen, 2e altviolen(!) en bassen. De bassen heb basses into cellos and double-basses in order to
ik opgesplitst in celli en contrabassen om een obtain a clear overview of the total score. There
helder beeld van de totale partituur te verkrijgen. are nearly no differences in the two groups in
In het origineel is door Beethoven nauwelijks Beethoven’s original.
onderscheid aangebracht tussen de beide The composition is broken off exactly 15 bars into
groepen. the development. The motif in the last known bars
De compositie breekt af precies als ze 15 maten in 258 and 259 initiated the task of joining the
de doorwerking is beland. Het motief in de laatste development as reliably as possible to the rest of
ons overgeleverde maten 258 en 259 vormde de the work.
aanvang van de taak om deze doorwerking uit te The chance to use the main theme and the second
werken op een manier die zo getrouw mogelijk theme in contrapoint was inspiring. I have used
aansloot bij de rest van het werk. this arrangement more often in for instance the
Inspirerend was de mogelijkheid om het tutti previous for the cadence in the violin solo and
hoofdthema en het tweede thema contrapuntisch in the coda.
toe te passen. Deze zetting heb ik een aantal It may seem surprising, but the phrasing of the
keren gebruikt, o.a. in het tutti voor de cadens van main theme posed the most problems. Beethoven
de solo viool en in het coda. did not note the dotted figures very logically in the
Wellicht verbazend om te constateren, maar de main theme; the phrasing bows and the staccato
frasering van het hoofdthema heeft me mogelijk sixteenths are noted so now and again but are
de grootste hoofdbrekens gekost. De hopfiguren in either missing in many places or divided
het hoofdthema zijn door Beethoven zeer occasionally over a number of voices. It seemed to
onlogisch aangegeven; de fraseringbogen en de me the right thing to do, to try to note these
staccato zestienden die hier en daar wel details in the most logical places in order to
aangegeven zijn, ontbreken op veel plaatsen of achieve as consistent a whole as possible in all the
zijn verdeeld over de verschillende stemmen en voices.
dan ook nog niet overal. Het leek mij juist om deze In my additional 258 bars, I took Beethoven’s
details overal waar nodig logisch aan te brengen material into consideration; also in the
om een zo consequent mogelijk geheel te krijgen development, reprise and coda. The most
in alle stemmen. remarkable is the coda. I use a third related key
In het door mij toegevoegde stuk van nog eens here, which may seem strange at first but was
258 maten ben ik uitgegaan van Beethoven’s used more often by Beethoven himself, for
materiaal; dus ook in de doorwerking, de reprise example in his violin concerto in D.
en het coda. Opvallend is het coda geworden. Hier
maak ik gebruik van een tertsverwante toonsoort
wat op het eerste gezicht vreemd lijkt maar door
Beethoven zelf veelvuldig toegepast wordt,
bijvoorbeeld in zijn Vioolconcert in D.
4 Wilfried Fischer, Tübingen 1971
II
Noodzakelijkerwijs moest ik het werk als het ware
terugcomponeren; met andere woorden, ik moest It was necessary to compose this work backwards
alle grote lijnen die Beethoven zo meesterlijk had in a manner of speaking. In other words I had to
opgeschreven weer een zo juist mogelijke plek give all the global lines that Beethoven had so
geven in de partituur. masterfully written as correct a place as possible in
Ten opzichte van eerdere voltooiingen door the score.
collega’s5, ben ik anders te werk gegaan dan het With respect to earlier completions by colleagues5,
letterlijk kopiëren en transponeren van de I did not set out by literally copying and
expositie in de reprise. Mijn doelstelling is geweest transposing the exposition in the reprise. My aim
een zo creatief mogelijke voltooiing te schrijven, was to write a completion as creatively as possible
volledig gebruik makend van Beethoven’s and still use Beethoven’s material and intricate
materiaal en stemmenweefsel. Vergelijk weave of voices to the full. Compare for example
bijvoorbeeld het openingsthema met dezelfde the opening theme with the same place in the
plaats in de reprise of het tweede thema in de reprise or the second theme in the reprise in F
reprise in F waarmee de verwantschap van de where the similarity of the Violin romance in F is
Vioolromance in F wordt aangegeven. indictated.
In de cadens voor de soloviool heb ik bewust In the candence for the solo violin, I purposely
gebruik gemaakt van Beethoven’s eigen cadens used Beethoven’s own cadence which is printed in
die afgedrukt staat in het Kafka schetsboek6, die is the Kafka sketchbook6, and is based on the main
gebaseerd op het hoofdthema uit het theme from the concerto fragment. Even though
concertfragment. Ook al staat de cadens in G, het the cadence is in G, the material is derived from
materiaal is afkomstig uit het concert. the concerto.
De cadens is ook bewust kort gehouden, geheel in The cadence was also conciously kept short,
de lijn van het eerste deel en niet zo uitgebreid als totally in line with the first movement and not so
in eerdere bewerkingen waar de cadens als het extensive as the earlier works where the cadence
ware boven het eerste deel uitsteeg en geen stood out in the first movement and failed to form
naadloos geheel vormde met het materiaal van het a seemless whole with the material of the
concert. concerto.
Beethoven schrijft hoorns in C voor en gaat op Beethoven noted the use of horns in C which in
sommige plekken behoorlijk hoog. Ik heb getracht some places were extremely high. I have tried to
het gebruik van deze instrumenten logisch toe te apply these instruments logically in my completion.
passen in mijn voltooiing. Hier en daar hebben de Here and there, the horns even have solos in
hoorns zelfs een solo gekregen, in accordance with the style and capability of the
overeenstemming met de stijl en mogelijkheden instruments of that time. Beethoven sometimes
van de toenmalige instrumenten. Beethoven wrote fiendishly high passages for the horns in
schreef in andere composities soms lastige hoge other compositions e.g. in the sextet opus 81B
passages voor de hoorns, o.a. in het sextet opus from 1794-1795.
81B uit 1794-1795. The splitting up of the violas into two separate
Bijzonder is de verdeling van de altviolen in twee parties is quite special and we do not come across
afzonderlijke partijen, die we bij Beethoven niet this in many of Beethoven’s works. The composer
vaak tegenkomen. Vooral in de latere werken divided the violas here and there more often in his
schrijft de componist hier en daar een onderverde- later works; with exception to the string quintets
and the fragment Hess 40 from 1870, for example
in the Missa Solemnis opus 123 and in the
5 1879; Klavierauszug und Partitur, Versuch einer Ergänzung
Symphony nr. 9 opus 125.
des Fragments für den Konzertgebrauch durch Joseph
Hellmesberger (F. Schreiber, vormals C.A. Spina, Wien).
1925; das Partiturfragment als Beilage zu Ludwig
Schiedermair: Der junge Beethoven (Quelle & Meyer,
Leipzig).
1933; Klavierauszug von Juan Manén (Universal-Edition,
Wien).
1943; Partitur, konzertmässig beendet und mit Kadenz
versehen von Juan Manén (Universal-Edition, Wien)
Both Hellmesberger and Manén permitted themselfs some
alterations in the 259 measures of the fragment;
Hellmesberger has even added trumpets and timpani,
Breitkopf & Härtel, Wiesbaden (page 44).
6 Autograph miscellany from circa 1786 to 1799, British
Museum, additional manuscript 29801, ff. 39-162 (the Kafka
sketchbook), London 1970
III
ling van de alten voor; nog afgezien van de We see the division of the viola parts in the works
strijkkwintetten en het fragment Hess 40 uit 1817, of earlier composers and it could be that
bijvoorbeeld in de Missa Solemnis opus 123 en in Beethoven could relate to that. Since the original
de Symfonie nr. 9 opus 125. concerto fragment contained 2 viola parts, I
We zien de opsplitsing van altpartijen bij vroegere respected that during this completion.
componisten wel vaker voorkomen en wellicht Beethoven authorised the use of two staves when
heeft Beethoven zich daar in kunnen vinden. writing down the oboes which has been applied in
Aangezien het originele concertfragment twee the first movement.
altpartijen kent, heb ik deze schrijfwijze in de Finally, I would like to point out one more
voltooiing gerespecteerd. fascinating aspect in comparison to another known
Het op twee balken schrijven van de hobo’s is door composition of Beethoven’s. It is quite remarkable
Beethoven geautoriseerd en om die reden that the main theme from this violin concerto has
doorgevoerd in het hele eerste deel. many similarities to the main theme from
Tot slot wil ik nog wijzen op nog een fascinerend Symphony nr. 1 opus 21. Both were written in the
aspect in vergelijking tot een ander bekende same key of C. There is the suggestion of a march
compositie van Beethoven. Het is namelijk rhythm and the themes are similarly built up. This
opvallend dat het hoofdthema uit dit vioolconcert implies to me that, in his search for the right
veel gelijkenis vertoont met het hoofdthema uit de expression, the young Beethoven must have been
Symfonie nr. 1 opus 21. Beide zijn geschreven in inspired by the material of these genres. This
de zelfde toonsoort, C. Er is eveneens sprake van mirrors his development during these years.
een marsritme en het thema kent een soortgelijke Hopefully my completed version, which appears in
opbouw. Het geeft voor mij aan dat de jonge this publication, will be a respected contribution to
Beethoven in deze genres geïnspireerd met het the rich violin literature. I wish that this fragment
materiaal gewerkt moet hebben, op zoek naar de would play a smaller role as a scientific study and
juiste zeggingskracht. Dit weerspiegelt het that instead, it would be elevated to the role it
ontwikkelingsproces dat hij in die jaren deserves as a complete composition, namely on
doormaakte. the concert podium.
Hopelijk zal mijn gecompleteerde versie, die met
deze uitgave verschijnt, een gerespecteerde
bijdrage vormen in de rijke vioolliteratuur. Het is
mijn wens dat het fragment minder een rol als
wetenschappelijk studieobject zal gaan vervullen,
maar dat het als voltooide compositie een plaats
zal krijgen die het verdient, namelijk op de
concertpodia.
Cees Nieuwenhuizen
January 2006
translation: Eloise Anthony
IV
Handschrift van Beethovens fragment van het Vioolconcert in C, eerste pagina – WoO 5
Autograph of the Violin Concerto in C by Beethoven, first page
V
