V SÖZLÜ TARiH VE

244 Pages·2014·7.89 MB·Turkish

V
TARiVHE
SÖZLÜ
YERLE TAR•I H•Ç I
� STEPHE� CAU�CE
<(
N
:Q
U)
TARIH VAKFI
V
Türkiye
EkonovmeTi okp luTmasraVilah k fi
Yayınıdır
YılSdaırza yı ADraaihraecsıil ar
BarbaBrulovsa n
807B00eş ikİtsatşa/nbul
Te(l2:01 )22 273 73 3-Fak(s20:1 22)237 73 2
ÖzgünA dı
Oral Hiasntdto hLryeo cHails torian
© LongınanU KGL riomuip1t 9e9d4,,
Publibsyah raerndg emweintPthe arEsdounc aLtiimoint ed
©TarViahk YfuırY ta yın2l0a0r1ı ,
PearEsdounc aLtiimoinit lyecad p ıalnalnag şemrae ğyiaınymclmeaı nştır
YayımaH azırlayan
Ayş(e) zil
Düzclti
NurePtitriin m
Ka pakR esmi
GenaelMr otoortsu rgmrae vi,1 9A3B7D ,
IZitpa Tasarımı
HalTuıkm çay
Baskı
NumuMnaet baacılık
(201)26 2902 02
İstanNbiusl2a,0n 0 1
ISB9N7 53-33-41-44
BUK İTABITNÜ RKÇEB ASlMMA LİYETİNBİİNRB ÖLÜMÜ
ROCKEFELLVEARK FTIA RAHNDANK ARŞILANMIŞTIR
STEPHENC ADNCE
SÖZLÜT ARHi VEY ERETLA RiHÇi
Çeviri
BimlezB ülent Can
AlpYearl çınkaya
TARHi VA KFI YUYRAYT l NLAlRlIS
StpeheCna unBcrei1yt aa1nnYıornkh sirveeK uzyedoğbuö lgenldeuerz iun
yılmlüazrfea laılJamyramıp ıJtLıereÜd.ns i vesris1ientkdeoen ovmesisyo kal
tardiehr svleerrmtiee kdir.
TEŞKEKÜR
Buk itbaipr,ç yoığlubl oayru ngcöarş üleroilmgiuş ntlıarma sürecinde
frakzlaım anlardak aytakpıhtdaıabknel oralsraiıçnz o ska yıidnas açnoak
şebyo rçlBudubu orr.ç lhaerpısönid neim oelka naakmsabı uzk ,i tabın ya­
zımalsıbyelngaiö revlevnetd aisrhleaanlk i ndkeiytkafebranık vnle ır siyon­
laroıknuıy Daanv iHde y'veea nlattzıaktbleuan r ıç alıtşemmaenlıinn i
oulşturianns anölzalerilak tleeş ekektümre iks tme.rE iasYto rk­
shiriel'galilalı irn ati ıldlguaiy anAlmaogrns,Ft a rmH ors[eÇistf lAitkl arı
Arasıanddçlaaı]l ışmbauma dlaıa,nr tısınal hiplyearşianmilinal rgbıiiyl­lia
yogrbaifilkgb iullearb iAlyirrıslcöeazrt,l.a üh r libea ğlabnatziıınl sıa nlap ra,
bebnu k ityaabzıa rzkaemnah ne syaabpım abdeanni kmilteta abrıt ıştıkla­
rıi çtienş ekekdüiermrÇ .i tfiçliikllgfeiot loiğ rafrleasr1id.ma1 n12 .,v e
3.B1a Wya lktearr afırnedsa3i2n.m B, a yPl aoyrfttha rıanfdvaen resim
8.B1a Bya inteasr afivnedrainRl edsii1.3m. ,3 .43.,v3 e1 .12i çYionr ks­
biArreC ti rcau,s 'r1e0.sii1mç A irnt iovfHa und dersvfıeer leds7'i.em2
içiisnHe o lmtfihr'Eüxnrp evsesC hrnoicglaez eteJlaecrHkiun leem',u n
fotoğraifçlviaenrr ıiy laeynı roliaznimndalo elraiy tıesşıeyklkaü irafl­erimi
dee tmeiksit meB.ru nalrd,aK nirkClueletsSu erravl(i Kciersk Klüeletsü r
Servriessi7i].m' 2 n binu lunkmoansuıs uynaddrıam oclıd Auy.r ırceas im
2.284,. v e4 .d4e o nlakroılne ksriıyno.dRn aelnsai4m1. v e1 11(. Tim
Smittahr afiçnedkainfl oteonğ r)ar,fel sa7ir1.m( SeOa'Nne itlalr afından
çekifloteonğ rvaerf e)s 4i.mB2 r daofrHde ritRaegceo rdin[grBa dU­nit
fordK ültMüirreKalas ıy Btri imtia]ır nafdtaenm eidni lSdimio.Wn a rner
tarafçıenkdiarlnee sn1i 0.m2 M,a jRoora Tdh eaCtormep a[nMayj Roor­
adT iyaTtorpol ultuağıruan]fdv aenr ildi.
SUNUŞ
G
eçeont ukzı rykıi lç eritsairnidhesç ıirlaeidrna,sn a n(lehamre ırn­
keklerin heyma şkaamdbııannkkalıo aşnr uısnu)n day ödnmetlğeeigrşei ­k
liştiDredsipcltreiiorof.En ng lnad( 5 17 7[İ) ngiltTearserv'ibin]ai şnl ıklı
çalışmWaislılnHidaaarm r i,bs uos nıraidnasna 'ndlöarrıdv üens coüin n ­
sagnr uboul'a srıankı flanBduımr eısylioelrkgdiiu y.e , üblikyrae ­nin dört
nınkdean bdöil gelyeerritenalir ni halrearşitnıiirç mbiainakr r aya gelen
amatgörru plşaervıçknal liı aşremışa lleitkm işBtuçi arl.ı şmvaulragrud,a
hemi nsahnelmda erm ekanülzaerr ivneea driarşt ırbmualcaıblialre cekle­
ri thüerrkl aüm ytönae lmişGleeç1r 9dvi.e2r 0.. yübzuyt ıalrtdiüahr, ü ­
ney öneblaişkhk iaç ybaikrl a'şsıömtz,alh rü'oi lraabki liynaeknl akşaı­m
"''
daürer tkoelna mamıştır.
Bu yaklöanşclıüüümğnm üb,ut eknkiuğlnild ıabğiır çkoİkt abmidla­n
kio laAnsk t hFee lloWwhosC utth Hea y[ OtuK imiBnit çiğAirnkiaş dlaa­
raS ourna]d çlaıl ışGmeaoyrlEgawe a rEvt a nysa pmıEşv taınersla., l etle­
rvie b eyggiürc üçyitlfçeiy laipkıb litaran ş bröal ges'isnadbeıkkii klüel tür'
ilgilktedeniymG.eö rüştiünğsaüar nıhlne pVsiic tdoörnieam isnoinnl arın­
dai şe başdloalmaıyşçıtosgıkıe, yoç ll am adaannı lkaaryıdneıta mcbeiiklr
meseollea gröarkü nmdeikH.te eryhahlidçeyb aizrkı alyın easkçk,iti fç ilik
sistekmiişniis el anaiçkaıltaıylaaımrE.a v zkadandska'irmt apkliaşriıs,e l
anıl'asröıynl entdiılşelra'n admiatyyüeam c aağçııngkıöl sıtğ.eÇı rayd­lia
lışamlaı şkavnecl vıd külzaegrniıigb üin lyüakş amlkao niulslgöaikzrlo i­
nusoul duğubnutd üaar,n iaetşıslbiaizrrk eary nkaokn unmduay.Bd uın­
lakre ndilokeurtimndaiaby iıl diler.
EasYto rkshiçritefl'iidşkaç kiili elrgbiieylnlizbe ei çrra lışmak oy­apma
nusunSdtaep Chaeunn cei'luhknaa my nEavğaın,sE 'ams t Anggelri­a'da
çekleşbtuiç radliıoğşlimm au şCtauurn.çc ael,ı şieılrnlaesdıki eknçdei,s ini
şaşışrötyablnies r o nuuclaa Sşuıftro:l akt'ltçaaar llıaş ainşçliita,flr iıknt eki
diğieşrl er aenrp arseılsnoitdl iıaajy nkveens adeyceet iştkairnalfeınrd an
yapılEıarskRtei nd,i nagt'ldbaear kam iaşg ie nçb evkeça irf itşlçiikl erine
bıarkılt.ım ış
Britandyiağ'edra ,b irçoolkd ugkğioubbn iuuk doan uddaab irçok
bölgferaskellsı ölkzıo kn us.uB yufd rauksliıs tebmilleirniymnöe ynelne ri­
nio rtaçyıaakr mat üvmte a reıkmo nomviets oipnliu mtuanheult imileş i­
niS tepChaeunn Acmeog nsFta rmH osretsh:He o rseolfEa adssYto r kshire
(1 919)[ ÇitflAitkl Aarraıds aıE:na sYto rks'hıAintrB ea kıcaıdlçlaaırl ıı]ş ­
masıyylaap.B t uı çalCıaşumnamcdeeav, c ut koalddaurbğıeuyl lgae lerden
yararlaannıcyaaorrkad şut,ıı nrıtmnea mseslöizntliaü r oilhu şturuyordu.
Sadeactbe a,k ıoclıasçrıaa lkı şmıoşn ag edenonçğ blrieulr vg eiryieilb irdi.
Söztlaür ih 'baalzteetnrna artiih'f'g avryeerysitam a hir 'oi laardalka n­
dırkıtlamdaKıers.i nnloisktslaaelt jmiça aylaı şanb iöernt ekmisdnielz­i k
ğilGdeinrbi.işy r e lpapzeeçkdo ekk o nsuö,z lük uklalnaıntaı rlaaşrtaıkr ı­
labaimlaiu yrg,u labmuya ödnat esmılreai dnasna nylaaşraıminln acreıl en­
miştKiirşi.ts aenlı kgleıçkmlaianşrli,ak moan usubnidzae byiberon yiu t
sunYaarr.a orllmıav sevı e rielmeenğd ee ğmieçsisinö ,zk laün ıdtilğaerr,
herhabnibgrii lk gaiy ngaiğdbıii k kealtaell eı nmaBlubı,ad sıbirist.re çe­
nek değildir.
Caunbcuek ,i tabaırnardşmata ıcı,m üyzagezö arre,vv elü insiiv ersite
öğreütyiemos lia readki nddeinğeiy ismölkzeo rniuy,sa uk lasşaıhmiıpn
oldupğout ansseirlygeeimlviee ky enbia şlaysaanğllpaarrmaa tt aiyvkes ­i
"" lesru nmüazke briear r agyeat irBiiyroçyroe.krt e ahlrç ,isi öztlahür iinne
kadar odledğueğrkulanibu eu tlm iaşmtaiiş rbe,a şlkaomnau stunedrae d­
dütlüBdukü irt.ha epr,k seöszitlnaü r kiahtek bıudlau naböinleercmeeğ­i
siyblaeş lıyyaozrna ,irv şıieel b ka şladığında dyaoa rpttkaıoyğayı ­ hataları
masoık uyuccueysluae nin:rdtiYyaozraa.rm ,a cıbı,un t üert kkilneldriae­
haf zalian sçaenk moealkr abke lirDtaivyaosrı.nb aal ğıolklıiağtnıa h beırn
saayısfndgaö zçea rpvıeyb oarş knaıl akrieınnadniçc eınkam ieskt ebyie­n
roil açrkıaıkyk oarrm şıızCaa.u nhcaeko llıa r"atikah,ri mbiibzrüi t oülna ­
raakn lamsaıdraa,id nasanar ndleadni nsiölzeklnaü n ıtteımnbe ilur n sur
olduğiun"annam aktadır.
DaviHedy
iÇDiNEiKLER
GiRiş 1
1.S ÖZLÜT ARİNHE DİR? 6
IIİ.N SANLVAERM EKANLAR 28
IIYIA.Ş AM BiÇiMVLEDE İRLİ 44
IVA.L TERNATTiAFR İH 68 ix
V.G ÜNCELK ONULAR 88
VIS.Ö ZLÜ TAVRİEGH E LENEKSÇEİLZ Gİ 103
VIIİ.Ş EB AŞLAMAK 129
VIII. MALTZOEPMLEA MAK 149
IXB.A NT<, :ÖZÜMÜ 173
X.K AYDEDiLEN MALZKEUMLELYAiN MAK 189
XID.O NANlM 208
XIIS.Ö ZLÜT ARİHG:E NELB İRB AKlŞ 223
EKO KUMA 229
DiZiN 234
GiRiŞ
S
özlü tuağrriahşlm1ea79y 2ya ı,l ındaÜn,i Lveercsdisdt oekstion­deki
raç alışmatleamorelılum şat uürzmeEarakes Y to rkisrhey'adşaa yan yaşlı
taşraalntıilaarrıınn ı kabyadşeltatBdiaığşmil.maa nn sgaıısbrçıiatlrd ai şe
girişptriağotiliıaknkr İaa vkr amış Adretğsıiöklz tdlaiürm ni.eho ,l duğu
konusunda çboifğriu knorlliua kğcauadnkya ert ezramlain gdüınrd emde
olmakla ibnisrrallnyialak aptteıb,ği ırmçk ookn uşbmeanş iui kkio nuda
ikneat tBiua: l anhdayala ay gbıibnre lirvsairzvdleıbi rubk e lirösziezll­ik
liktlaer iöhziebnlit ri ipçisi önkz o nusuo i oçlscaeanlz ibbeinriçinon k­
sainç oirnt akdaalnk myaosalıç nmaa ktBaednıkirem.n i dloikt urumlarıın­
lia lgainalırilı öızne,l bluiç kalleıb şimçai möiznüionnlü u ştkuirşatines ­el
ınasktaaynn akcliadnedanind işiellgeAirpllteiya .elr idnüeş mekktoern­
kuyordGuemr:ii yçei hnidçeşb eioyrl myaakna setmiied röince cektim,
yoktseay vbairnzl aıtğiıen nsl aadnroın durvaehc iaçkşb eisyrö ylememe­
lermiinn ee deonl acaUkytgıus?no rublualrku opı ıuşsıünramnems ini
sağlayambiiyldeiScmoe?hk b etik oniulçlgeairrlç ie vteustianbdiel ecek
miydKiomn?u ştiunğsuambn alngaaür v cndiskolnerrapidinaşenm o alna ­
bilveiç raş lmınaııh orlvaeyyıhaca ık aerdeibtcu il abmiilyidrSila?en rı rım
bunlbaüryç üokğ unlguekngleealç ekrolrikv uelb aurn ılk aersinlikle pay­
laşmaypaenskle avria,mn tlıoi ap ylıoollaarmıca aykalardır.
İşbea şlabrakndeaen s,to elkap craaktt aivkes liciyrhet idyuayçm uştum
veb aşkailçabiruniı h tibyuarcaşıdi am bdeikn a rşıilrasykcaeıbnnid limi
hoşnhuits sceedğeiBma.ş lamrükkeenm mcolLlmiaykestvı ehz edhrıa rl ü­
karıdnaü keınınnecysliainğy lekatodiın ğuuısz uuu nz utna şrıtlıaBbui lir.
nedehnelpper attaivks iybeullmeuarnydçaea lıvşebt aızme ng öysotle rici
kılavoukzulrabkreeıdnn e h aulyaa nadnu ybgiurçy ousk,a ytıedmaşe el­
yiunn utuldduuyğguu souknuuy ueutyıadnad ırimçaçimanab kha a rca­
dı.mT abkiiai r aştırhmaatmaydlaaap rm ışvıemş diımordli s abyadşık a
türylaüp acçaoğşkıe mvy a Arn.c afke,bc iir şyeokliulnsddaeap nmb ıiişrş
ortçayıak armış olduğuçmüun sksoüan numbnıudy aob reunmi,m dokto-
raç alışoılndvauemk itoalpa yraamkyl ıan:A dmıognsFta rHmo sretsh:e
Horseo/fEa adsYstor kisrhKea.y denbniyerya işb aim çoilmayina şabyiarn
uzmano layraazkm rıuymoç,ü nkkaüy iışstia deLceee dgse'çtier od iğiın
üçy ıl süçraelsıişnııcnneae ırnkıenzv ien ydoıe lyldbaiir gldeear çkeaky ıt
işpir oijçehi anr cand tıüğmzı aımaçnoıkknü çbüikkr ı smoılşnutıu ruyor­
du.B undsaonn gröar,ü nhüaşstbseia rs tüezmeerolit nuelrn ıtuuoşl abnu
sözmlaül zeymıeğ ıbnoığyşulıanai şi1n9i7i,5l1 e9 8y8ı llarım üa­rasında,
ze!ertdaemk içg aülnı şınbailralgriöıktıtünerlz maoe rku ndna.Ay ndcıaık
işibmiiprna rçoalsaırb aekl,ai rralliı dkalhkaaür çlsüaök z tlaürp irheo lje­
riydleme e şgoumlla ybaa şlavdeb ıuçm a lışbmuaglüadnrees k ü r.dB üu
nedehnelmbe u,k onuçdaal ışaycadarıkmlocalıra akc aadkça ork , dhee m
onlarıkno rbkauzlpıaa ryılnakışa adcaaazrkd eneysiamheoi lpd uğumu
düşüynoüruBmi.kr u radme ğdielg erçedkulyigkuv seur ebiilç,mi enk
kenadria ştırmbaomy uksniüctraae kpku llil anıAlyırmcıoaşz ,ta ımra.n ki
hatalarozı ammdaannbd,ea yrnai p ıblaaşpnkr ao jeldeirğdbeeirnlt ,go ip ­
layanollaatrnel maa siavredı imğdkeairnt aplçaırkdaarndd eırğsıdlmee ri
buk itkaabtam çaaylamı .ş tı
Müzelçearldıesş ömzatlkaü r vieoh neu onl aksaıt kıblaakrııgşneıa­m ı
liştiyramredyıoeml cdçıuü ,n oky üı llmaürzdeals eörz,l üt otpalraimha k
2
için ddeesvtlieeskttl iiph rdeoaljme rmienriknke ozniu mundaakyakdeen­,
misyteanr ihkçeinlpderiro ,j ieçlmieanrl idi e stbeukl ma koznours­unda
lnamkatyadıAlyanrzı.a manödngaö,rv üep lanldaemğdaieh l ve eüsz eri­
net emellenbdihirır zvileal ınma iir şt gıeştıni rreicsekkğoline urs uancdial
bir suöykzao rnıu suByuyd üuz.y ıloınyn ı lillamkra ıdndkdiüa l tiülrgei ­
de görülebni rb evhneaız nzeyilrü ıik s beilriçyşeo,rk me ülz enaiçnı lışı­
nın arknaesdıoenlndm aukşaitn ucl,a79 k0 'lgeerlei ndıiünğzienblduee r
artıyşatraanr tlaaronalafna caoğnıunknau ,r boalnmıub şean ziyYoer­du.
tersizv etb eisniapslelarersr o,un meulktiı nrd ıücşısü ekv ivyeoe bsjid erin
tamampelna ntsoıpzl anbmuma üszıc,l çeorğiunmb ıinrh earz ine depo­
sundçaonkç ,ö plyüıkğı ınbnac nzeınneesdieonnle m uşOtyush.ae şre y
çoiky nii yeertbiiacş laSmöızştltaüır .bi uhd e,n eyiçmodşkee nöy ğ re­nil
mesgie rekenno kbtiardç aüdnıkbrüe, n zeralşiidkkılaBrerü:ry üdke ği­
şiıniyearşiannb dizırağ mıa nda yerel topklourluumnkaelk a,r ın geçmişini
olduvğeku i mtianr atkionrduannak coanğuıs ufzanldkaaa ylgaınmadan,
buluhneakrna lmtıyıa nklaapmgmıeanlkam beayşe.l Ç aüdnıkhüe zra ­
mani çiynık,ı mkdoarnu nabildeanhçlaoc mkra dleznev madre.ıS onkuaç­
ostvuey ılbloayru bnuco ab jekloerru nmaökttea,çn ü yraü dküalyebro,l ­
dııl,ka rırılddıal atra,nv ıedyn oaml aazy kınslılyalhnaaı lgşees lıdzAi yl­er.
ıııs öşzetlyaü rk iahs eitçlsieönrkz io nuoslum amalıdır.