Untitled - Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

29 Pages·2015·12.07 MB·Polish

Wpływ nawożenia na Brak magnezu jesienią hamuje i aminokwasów. W przypadku do- rzepaku największe znaczenie odgry-
wzrost korzeni, a w konsekwencji ca- brego zaopatrzenia w ten pierwiastek, wa mangan i bor. Mangan ma wpływ
łej rośliny. Podobna sytuacja zdarza się nawet przy ograniczonym dostępie na budowę systemu korzeniowego,
przezimowanie rzepaku wiosną. Poza tym niedobór magnezu wody, korzenie wrastają w głębsze aktywuje wiele enzymów niezbęd-
utrudnia pobieranie i wykorzystanie warstwy gleby, pobierając składniki nych w procesach przemian cukrów
azotu. Źródłem magnezu i jednocze- mineralne i wodę. i tłuszczu, wpływa na mrozoodpor-
śnie siarki są nawozy siarczanowe typu Ważnym pierwiastkiem, chociażby ność. Bor jest składnikiem ściany
kizeryt – dobrze rozpuszczalne w wo- ze względu na kontrolę gospodarki komórkowej – ligniny. Im większe
Producenci rzepaku często narażeni są na niespodzianki te obniżają temperaturę krzepnięcia
dzie. Można go stosować jesienią oraz azotem, jest siarka. Znaczenie siarki wysycenie ścian ligniną, tym mniej
zarówno ze strony pogody, jak i reakcji roślin na różnorodne soku komórkowego. Wskutek tych
wczesną wiosną. w roślinie jest różnorodne, ale głów- przestrzeni do gromadzenia wody
procesów zwiększa się też ilość wody
czynniki. Wiedza o roli składników pokarmowych nie
Obok wymienionych składników, ne zadanie sprowadza się do funkcji i mniejsze ryzyko wymarzania roślin.
w komórce, która jest główną przy-
zawsze jest w pełni wykorzystana w praktyce rolniczej. Nie ważnym pierwiastkiem jest potas. budulcowych aminokwasów niezbęd- Przy bardzo niskiej zasobności gleby
czyną rozrywania ścian komórko-
zawsze pamiętamy, że na przezimowanie rzepaku ma wpływ Decyduje on o podatności rośliny na nych do syntezy białka oraz funkcji ży- w ten pierwiastek pierwszym zabie-
wych. Jeżeli kryształki lodu powstają
jesienne nawożenie. stres powodowany działaniem niskich ciowych związanych z syntezą białek giem powinno być jesienne doglebowe
poza komórkami, to roślinom nie
temperatur. Wrażliwość roślin na wy- i tłuszczów. Dla poprawienia naturalnej nawożenie borem w dawce 1–3 kg/ha.
wyrządzają więk-
marzanie w dużym stopniu zależy od odporności na mróz i choroby grzybo- Na przezimowanie roślin wpływa
szych szkód. Jeżeli
zawartości form cukrów w roślinie. we zaleca się nawożenie rzepaku siar- wiele czynników, zależnych lub nieza-
jednak woda zama-
Potas jest bezpośrednio odpowie- ką w ilości 15–30 kg/ha. W praktyce leżnych od producenta. Warto uświa-
rza w komórkach,
dzialny za transport węglowodanów. stosujemy mniejszą dawkę siarki przed domić sobie, jak duże znaczenie mamy
to oprócz odwod-
Jego brak zmienia przemiany węglo- siewem lub wczesną wiosną, a dopiero tutaj my sami w sytuacji, gdy czynniki
nienia cytoplazmy
wodanów, zwiększając gromadzenie później uzupełniamy ten pierwiastek zewnętrzne są w miarę łaskawe.
powoduje śmierć
cukrów rozpuszczalnych, co pro- dolistnie. Objawy niedoboru siarki
komórek wskutek
wadzi do spadku zawartości skrobi. często zaostrzają się w przypadku wy-
uszkodzenia ścian
Słabe zaopatrzenie w potas zmniejsza sokiego nawożenia azotem. Mariola Górecka
przez kryształki
również szybkość transportu azota- Spośród wielu mikroskładników Kujawsko-Pomorski Ośrodek
lodu. Doradztwa Rolniczego
nów, fosforanów, wapnia, magnezu poprawiających przezimowanie Fot. L. Piechocki
Prawidłowe na-
wożenie przed-
REKLAMA
siewne – to czynnik
zależny od nas sa-
mych. Antystreso-
we działanie skład-
ników mineralnych
wynika z funkcji,
jakie poszczególne
pierwiastki pełnią
w procesach życio-
wych roślin.
Rzepak ozimy od
początku wegetacji
O
przezimowaniu decyduje kilka procesy fizjologiczne. Określa za- wykazuje duże zapotrzebowanie na
czynników, a najważniejsze to: równo długość okresu wegetacji, jak fosfor i potas. Ich pobranie z gleby jest
– wykształcenie głębokiego systemu i mrozoodporność, wpływa na dyna- prawie trzykrotnie większe niż u zbóż.
korzeniowego, mikę pobierania składników mine- Ze względu na głęboki system korze-
– nagromadzenie w soku komórko- ralnych. niowy roślina ta dobrze wykorzystuje
wym dużej ilości cukrów i soli, Wskutek nagromadzenia soli róż- rezerwy składników z zapasów gle-
– wyeliminowanie z komórek sub- nych pierwiastków wewnątrz komó- bowych. Jednakże brak tego składni-
stancji będących miejscami tworze- rek większość roślin jest odporna na ka utrudnia m.in. przemianę cukrów
nia się kryształków lodu (zbyt duże temperaturę do -25°C. Ta cecha jest w skrobię lub celulozę. Nagromadze-
dawki azotu jesienią – rośliny wy- uwarunkowana zdolnością roślin do nie cukrów przy braku fosforu prowa-
bujałe, zbyt „soczyste”). gromadzenia sacharozy wewnątrz ko- dzi do wytworzenia się antocyjanów –
Rośliny mają uwarunkowany ge- mórek (w cytoplazmie). Rośliny gro- ich obecność obserwujemy w postaci
netycznie poziom odporności na madzące więcej suchej masy wyróż- purpurowych przebarwień na liściach
działanie niskiej temperatury. Wśród niają się jednocześnie większą odpor- i łodygach. W okresie jesiennym nie-
odmian rzepaku ozimego różnice nością. Pod wpływem ujemnej tempe- dobór fosforu często połączony jest
w tej kwestii są duże. Temperatura ratury cukry zapasowe przekształcają z niedoborami magnezu i potasu, co
jako czynnik środowiskowy, nieza- się w węglowodany rozpuszczalne objawia się na starszych liściach, ha-
leżny od nas, wpływa na wszystkie w wodzie (glukoza, fruktoza). Związki mując wzrost rozety liściowej.
4 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 5
W sezonie 2013/14 w całym Uprawa bezpłużna
kraju zebrano rekordowo
wysokie plony rzepaku na
poziomie 5, a nawet 6 ton
z hektara. Zainteresowanie
uprawą rzepaku stale rośnie.
Wybór odmiany
O
d kilku lat w naszym kraju
około 900 tys. hektarów prze-
znaczane jest pod tę uprawę. Jest to
wynik coraz szerszego wykorzystania
nasion jako surowca w wielu gałę-
ziach przemysłu. Sukces tej rośliny jest
także wynikiem relatywnie wysokiej
opłacalności produkcji w stosunku
do innych upraw. Jednak nie należy Przy tradycyjnej uprawie za pomocą pługa dochodzi za pomocą różnych rozwiązań tech-
zapominać, że rzepak jest rośliną wy- do poważnej ingerencji w aktywność mikroorganizmów. nicznych. System ten przystosowa-
magającą. Powodzenie produkcji jest Po orce muszą minąć 2–3 tygodnie, zanim gleba powróci ny jest do roślin sianych w szerokich
także efektem intensywnej hodowli ja- międzyrzędziach: kukurydzy, rzepaku,
do równowagi. Dlatego coraz bardziej popularne są
kościowej, która dostarcza najnowsze Takie działanie ma na celu przysto- oferować takie odmiany, które po- buraka, słonecznika, soi.
metody bezpłużne.
rozwiązania zwiększające wydajność sowanie odmian do różnych warun- siadają wszystkie wyżej omówione Gleba w uprawionym pasie jest
odmian, co przekłada się na optyma- ków uprawy. Są to doświadczenia, parametry na wyższym poziomie niż dobrze napowietrzona i luźna, dzię-
Ż
lizację plonu. Warunki środowiskowe w których nowe odmiany są testowa- w odmianach wzorcowych COBO- yjące na wierzchu organizmy tle- powierzchniowej warstwie, jak rów- ki temu rośliny korzenią się głębiej
ciągle się zmieniają, wymagania rynku ne na polach produkcyjnych w stan- RU. Celem tych firm jest dostarczanie nowe zostają przy orce wprowa- nież chronić glebę przed niekorzystną i swobodniej mogą przenikać przez
stale rosną. dardowej dla danego gospodarstwa produktów zgodnych z potrzebami dzone w głąb gleby do warunków bez- utratą wilgoci. warstwy gleby. Pas szybciej się nagrze-
Firmy nasienne koncentrują się na agrotechnice, obejmując zarówno i wymaganiami europejskich rolni- tlenowych i odwrotnie – beztlenowe Uproszczenia uprawy również wa, co ma duże znaczenie dla przy-
zwiększeniu wydajności odmian, które system uprawy płużnej, jak i uprosz- ków. Tylko wysoko i wiernie plonujące znajdują się nagle najej powierzchni. wpływają korzystnie na populację spieszenia terminu siewu i lepszego
charakteryzują się wysokim, dobrym czony. Prowadzi się także doświad- odmiany będą znajdowały nabywców. To powoduje, że większość takich po- dżdżownic. Ich duża liczba na polu wigoru początkowego w przypadku
jakościowo i stabilnym plonem. Stara- czenia agrotechniczne mające na celu Jeśli chodzi o inne cele firm nasien- pulacji ginie. Duża liczba mikroorgani- oznacza, że pole jest utrzymane siania roślin jarych.
ją się, by wyhodowane odmiany były ustalenie optymalnych terminów sie- nych, to można wymienić prace nad zmów warunkuje prawidłowe procesy w dobrej kulturze. Zaletami siewu pasowego są: niż-
nie tylko wysokoplenne, ale także, wu i gęstości wysiewu dla poszcze- kompozycją kwasów tłuszczowych, glebowe. Mikroorganizmy uwalniają Jednoznacznie nie można przyjąć, sze zużycie paliwa na jednostkę po-
by dać szansę rolnikowi na uzyskanie gólnych odmian. Badane są również odpowiednią dla specyficznych za- większość niedostępnych bezpośred- że tradycyjna uprawa lub też bezor- wierzchni, zdecydowanie większa
optymalnego plonu w różnych wa- reakcje odmian na poziom nawożenia stosowań w żywieniu i przemyśle. nio dla roślin składników pokarmo- kowa są najlepsze. Można dopasować ochrona gleby przed erozją wodną
runkach, także i stresowych. Wyso- i ochrony przed patogenami. Wszyst- Założeniem jest stworzenie odmian wych. Odpowiadają one bowiem za rodzaj uprawy do posiadanych w go- i wietrzną, większa nośność gleby,
kość plonu jest miarą osiąganego zy- kie odmiany testowane są pod kątem o niskiej zawartości kwasu linoleno- mineralizację i humifikację próchnicy. spodarstwie gleb oraz panujących wa- niższe nakłady robocizny, lepsze wy-
sku – coraz większą wagę producenci zimotrwałości. Kierunki tych badań wego zredukowanie z poziomu 10% Z drugiej strony duży potencjał enzy- runków klimatycznych na danym tere- korzystanie wody glebowej oraz wcze-
przywiązują do wyboru odmian, które wynikają z zapotrzebowania rynku. do 3%, wysokiej zawartości kwasu matyczny gleby powoduje, że wiele nie. Preferencje do bezorkowej upra- śniejszy siew, a więc dłuższa wegetacja
muszą plonować nie tylko wysoko, ale Dziś producenci oczekują odmian oleinowego podwyższenie z 60% do pożytecznych mikroorganizmów staje wy mają gleby, gdzie panują wysokie roślin.
i stabilnie. Niestety z uwagi na wyso- wysoko i stabilnie plonujących, odpor- ponad 75% i niskiej zawartość nasy- się antagonistami lub konkurentami temperatury przy dużej wilgotności Uprawa bezpłużna i pasowa wy-
kie wymagania roślin rzepaku oraz nych na choroby: przede wszystkim conych kwasów tłuszczowych zmniej- dla patogenów chorobotwórczych. powietrza. Takie warunki pozwalają magają nowych specjalistycznych
ograniczoną powierzchnię uprawy suchą zgniliznę kapustnych i zgnili- szenie z 8% do 5%. Metody bezpłużne wpływają ko- na odpowiednią mineralizację resztek maszyn, które są drogie. Można się
i obowiązek utrzymania płodozmianu, znę twardzikową. Dużym zaintereso- Na rynku pojawia się coraz więcej rzystnie na właściwości fizyczne, fizy- roślinnych. z nimi zapoznać na organizowanych
czynnikiem umożliwiającym wzrost waniem cieszą się odmiany o dobrej atrakcyjnych, spełniających wiele kry- ko-chemiczne oraz chemiczne gleby. W przypadku uprawy pasowej przez Ośrodek wystawach i pokazach.
produkcji nasion rzepaku jest przede zimotrwałości, niskiej biomasie, czyli teriów odmian rzepaku. Dlatego war- Dzięki rezygnacji z orki można ogra- (Strip-Till) na polu tworzą się dwa od- Zasadne będzie w tym przypadku
wszystkim wykorzystanie postępu ho- takie, które się prościej zbiera oraz to rozważnie podejść do wyboru tej, niczać tempo mineralizacji glebowej dzielne obszary. Pierwszy pas spulch- rozważenie wspólnego zakupu takich
dowlanego – stosowanie odmian, któ- odporne na wyleganie i osypywanie która byłaby najbardziej odpowied- substancji organicznej, a także zmniej- nionej gleby na 20–30 cm, w który maszyn w celu ich użytkowania przez
re wysoko plonują, a otrzymany z nich się nasion przed i w trakcie zbioru. nia dla konkretnej plantacji, zarówno szać negatywne skutki, jakie powoduje wysiewane są nawozy, a następnie kilku rolników.
surowiec jest bardzo dobrej jakości. Te wszystkie parametry są dokładnie z uwagi na warunki zewnętrzne, jak erozja wietrzna oraz wodna. Ponadto wysiany rząd roślin, w drugim gleba
Większość firm hodowlanych po- testowane przed pojawieniem się od- i przeznaczenie surowca. uproszczona uprawa może zwiększać pozostaje lekko wzruszona. Przemysław Skorniak
siada dział badań i rozwoju, który te- mian w sprzedaży. Większość liczą- koncentrację substancji organicz- W pasie uprawianym resztki po- Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Anna Rogowska, Agencja Jatrejon Doradztwa Rolniczego
stuje odmiany w wielu lokalizacjach. cych się firm na rynku nasion stara się Fot. M. Rząsa nej i składników nawozowych w jej żniwne zostają pasowo spulchnione Fot. A. Piszczek
6 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 7
P
ierwiastek ten wchodzi w skład Nawożenie wapnem
ścian i błon komórkowych,
a uczestnicząc w mechanizmach prze-
kazywania sygnałów ze środowiska
pełni rolę wtórnego przekaźnika in-
formacji. W procesach tych współ-
działa z białkami.
Większość wapnia magazynowana
jest w ścianie komórkowej. Komplek-
sy tego pierwiastka z celulozą i pekty-
nami gwarantują spójność tkanek oraz
wysoką wytrzymałość struktury ścia-
ny, co przekłada się także na podwyż-
szenie odporności na ataki patogenów.
Odgrywa podstawową rolę w stabili-
zowaniu pektyn tworzących blaszkę
środkową ściany komórkowej. Wapń
utrzymuje odpowiednią strukturę
membran plazmatycznych – bierze
tym samym udział w organizacji fizjo- Pierwiastki występujące w roślinach w ilościach powyżej
logicznej komórki. Wpływa na działa-
0,1% suchej masy określane są jako makroelementy. Zalicza
nie niektórych enzymów, utrzymując
się do nich między innymi wapń, który jest podstawowym
biokoloidy komórki i same enzymy
składnikiem pokarmowym roślin. Wapń należy także do
w stanie właściwego uwodnienia, co
kluczowych czynników produkcji, które w głównym stopniu
wpływa pozytywnie na przebieg wielu
procesów biochemicznych. decydują o poziomie plonowania roślin. Ale zaopatrzenie
Ponadto wapń uczestniczy w pobie- roślin w wapń ma istotne znaczenie nie tylko dla wielkości
raniu i transporcie różnych składni- plonów, ale przede wszystkim dla ich jakości.
ków pokarmowych w roślinie. Bierze
udział w podziałach komórkowych.
Reguluje aktywność szeregu istotnych determinuje kondycję gleby. Nie tylko wskaźnika pH powinna być wyższa
dla metabolizmu roślinnego enzymów. odkwasza ją, ale ma kluczowe znacze- niż 5,5.
Odgrywa ważną rolę w ograniczaniu nie w przyswajaniu mikroelementów Do wapnowania warto zastoso-
skutków stresu w roślinach – neutrali- przez rośliny, wspomaga nawożenie wać nawóz, który nie tylko zwiększy
zuje reaktywne formy tlenu powstają- organiczne i mineralne. Pośrednio wartość pH, ale także pozytywnie
ce w komórkach roślinnych w nieko- wpływa na poprawę jakości płodów wpłynie na strukturę i żyzność gle-
rzystnych dla nich warunkach, które rolnych. by. Wykonując jeden zabieg możemy
stanowią zagrożenie dla prawidłowe- W zależności od rejonu Polski, odkwasić glebę i poprawić jej kon-
go funkcjonowania enzymów, a także większość gleb to gleby kwaśne i bar- dycję. Na przykład po zastosowaniu
i materiału genetycznego komórki. dzo kwaśne, a ich udział waha się od nawozów zawierających mezocalc
Generalnie każde zaburzenie funk- 50–80% powierzchni (ponad 90% wzrasta pojemność wodna gleb, za-
cjonowania i aktywności systemu gleb w naszym kraju wytworzonych wartość próchnicy, a poprawienie
korzeniowego ogranicza pobieranie jest na kwaśnych skałach naniesionych kultury gleby umożliwia stosowanie
wapnia z gleby, a co za tym idzie i trans- przez lodowce). Większość gruntów uproszczonych technologii uprawy.
portu do łodyg, liści czy owoców. ornych w naszym kraju wymaga więc Ta reaktywna forma wapnia jest łatwo
Objawy niedoboru wapnia wystę- wapnowania. Ma ono na celu zmi- przyswajalna przez rośliny. Nawożenie
pują przede wszystkim na młodych nimalizowanie szkodliwego wpływu
tym składnikiem gwarantuje efektyw-
liściach, a także w obrębie wierzchoł- kwasowości i zredukowanie szkodli-
niejsze pobieranie substancji pokar-
ków wzrostu łodyg i korzeni. Uszko- wego działania jonów glinu i man-
mowych oraz stymulację aktywności
dzenia roślin są efektem zniszczenia ganu, a także poprawę dostępności
mikroflory. Poprawia strukturę gleby
ścian komórkowych, które powodo- dla roślin składników pokarmowych.
i stymuluje rozwój systemu korze-
wane są przez zwiększoną przepusz- Ponadto zapewnia rozwój mikro-
niowego, co ma kluczowe znaczenie
czalność tkanek i zaburzenie funkcji flory glebowej i zwiększenie udziału
szczególnie podczas okresowych nie-
komórkowych. próchnicy oraz poprawę fizycznych
doborów wody. Ten typ wapnia nie
Niedobór wapnia powoduje rów- właściwości gleby. Uregulowanie od-
tylko odżywia rośliny, ale też i glebę.
nież dużo słabszy rozwój systemu czynu gleby to priorytet każdego rol-
korzeniowego. Wapnowanie jest nika – warunek uzyskania optymalnej
Anna Rogowska, Agencja Jatrejon,
zabiegiem agrotechnicznym, który wielkości i jakości plonów. Wartość Fot. L. Piechocki
8 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „POLICE” S.A. polifoska.pl nawozy.eu
ul. Kuźnicka 1, 72-010 Police
Jak zbadać glebę? W jaki sposób pobieramy i pastwiskach (w tym przypadku Analizy dotyczące właściwości gleb Dlaczego warto regularnie
próbki glebowe? pobierania próbek odrzuca się gór- prowadzi się na próbkach średnich, wykonywać analizę gleby?
1. Przed przystąpieniem do pobiera- ną 5 cm warstwę ze względu na to, (zbiorczych) uzyskanych zazwyczaj Odżywianie się roślin, ich plo-
nia próbek glebowych należy spo- że jest ona przerośnięta korzeniami z 15–30 pojedynczych próbek pobra- nowanie powiązane jest w bardzo
rządzić szkic sytuacyjny pól gospo- oraz jest warstwą najzasobniejszą nych z różnych miejsc na danym polu. dużym stopniu z zawartością skład-
Mamy już pierwsze zbiory plonów, dlatego warto już teraz
darstwa. w składniki), w uprawach sadow- Należy mieć na uwadze fakt, iż od ników pokarmowych dostępnych
zacząć myśleć o kolejnym sezonie wegetacyjnym. Każdy
2. Na określonych polach należy wy- niczych próbki glebowe pobiera się dokładności pobrania próbki zależy dla roślin. Nawożenie „w ciemno”
sezon na polu powinien być rozpoczęty analizą zasobności
kreślić zasięg powierzchni uprawia- z dwóch poziomów, jako oddziel- w dużej mierze wynik analizy, dlatego jest zabiegiem bardzo ryzykownym.
gleby w składniki pokarmowe.
nych roślin (oddzielnie okopowe, ne próbki z warstwy 0–20 cm i 21– należy pamiętać o tym, by schemat Zbyt niskie nawożenie prowadzi do
zboża, łąki itp.). –40 cm. Próbka ogólna – uśredniona jakim powinien kierować się rolnik obniżenia plonów, tym czasem prze-
W
tym celu powinno się pobrać nam pierwszą informację o ewentu- 3. Powierzchnia użytku przypadająca powinna składać się z 15–20 próbek podczas pobierania próbek nie był nawożenie roślin bardzo często ma
próby glebowe i dopiero alnych niedoborach podstawowych na próbkę ogólną, przy wyrów- pojedynczych (pierwotnych). przypadkowy. wpływ na spadek jakości warzyw
w oparciu o wyniki analizy wykonane składników pokarmowych w glebie naniu pod względem glebowym
w wyspecjalizowanych laboratoriach i pozwalają na ustalenie zaleceń na- powierzchni i zbliżonym ukształ- Kolejność czynności
ustalić potrzebną wysokość dawek wozowych. Problemem przy wyko- towaniu terenu, nie może przekra- w trakcie pobierania próbki
nawozowych. nywaniu analizy gleby jest fakt, iż nie czać 4 ha. glebowej (pierwotnej):
Nawożenie to jeden z najważniej- jesteśmy w stanie przebadać całej jej 4. Próbkę należy przygotowywać 1. W miejscu pobierania prób-
szych czynników plonotwórczych. objętości. Dlatego konieczne jest po- oddzielnie dla każdej uprawy, do- ki glebowej (pojedynczej
Jego koszt to często około 30–40% bieranie próbek. Należy jednak pa- puszcza się pobieranie jednej próbki – pierwotnej), przydeptać
ogółu nakładów ponoszonych na miętać o tym, aby zastosować takie z różnych upraw, jeśli mają podob- glebę.
Schematy pobierania próbek glebowych
uprawę roślin. Wobec odnotowanej programy i metody pobierania pró- ne wymagania i historię nawozową 2. Laskę glebową (laskę Egne-
tendencji wzrostu cen nawozów, czę- bek, by dawały one jak najbardziej pola. ra) ustawić prostopadle do po- Do analizy chemicznej podaje się i owoców. Często prowadzi również
sto obserwuje się niekorzystne zjawi- reprezentatywne wyniki. 5. Nie należy mieszać gleb z jednego wierzchni gleby i wbić pionowo tzw. próbkę uśrednioną. Taka pró- do nadmiernego gromadzenia się
sko, jakim jest nawożenie „na oko”. Zasady, jakimi powinniśmy kiero- pola, różniących się wyraźnie np. w warstwę gleby, aż do całkowite- ba powinna reprezentować pole azotanów w roślinach, których jak
Zazwyczaj prowadzi to do zaburze- wać się podczas pobierania próbek gleby ciężkiej z lekką, gleb o wy- go oporu (na wysokość poprzeczki o zbliżonych warunkach glebowych wiadomo, podwyższona zawartość
nia proporcji pomiędzy poszczegól- glebowych: raźnej różnicy barwy czy też uwil- ograniczającej). i agrotechnicznych i brać pod uwagę w częściach roślin zagraża zdrowiu lu-
nymi składnikami, a w konsekwencji 1. Nie należy pobierać próbek glebo- gotnienia. 3. Wykonać pełen obrót laski w gle- przedplon, uprawę i dotychczasowe dzi i zwierząt. Poza tym wniesione do
do spadku plonu. Aby nawożenie wych z pól świeżo zwapnowanych, Próbkę glebową pobiera się z pro- bie, następnie wyjąć ją z podłużnego nawożenie. Powierzchnia przypa- gleby w niekontrolowanych ilościach
było racjonalne, dawki nawozów oraz pól po bezpośrednim zastoso- filu glebowego warstwy ornej z kilku zagłębienia laski (rowka) i zeskro- dająca na jedną próbę – dla wyrów- składniki pokarmowe, „konkurują” ze
powinny być dostosowane nie tylko waniu nawozów zarówno organicz- miejsc pola za pomocą laski glebowej bać całą zawartość zebranej gleby nanego pod względem glebowym sobą o pierwszeństwo w pobieraniu
do wymagań pokarmowych roślin, nych, jak i mineralnych. ze specjalną poprzeczką regulującą do torebki. i ukształtowania terenu – nie powin- przez rośliny. Często w wyniku takiej
ale przede wszystkim do potrzeb 2. Należy unikać pobierania próbek głębokość wbicia na 20 cm (moż- 4. Po pobraniu pojedynczych próbek na przekraczać 4 ha. Zebraną glebę sytuacji dochodzi do jednostronnego
nawozowych, które opracowuje się glebowych w okresie nadmiernej na również pobrać próbkę glebową glebowych całość wymieszać i na- należy bardzo dokładnie wymieszać przenawożenia, a także niedoboru
w oparciu o analizę chemiczną gle- suszy lub zbyt wilgotnej gleby. za pomocą świdra, szpadla, łopatki pełnić kartonik lub woreczek prób- i wsypać do kartonika (taki kartonik jednego z pierwiastków, mimo obec-
by. Takie analizy wykonuje się m.in. 3. Nie pobierać próbek z: obrzeży pól ogrodniczej – przez wycinanie rów- ką ogólną (uśrednioną), powinna można uzyskać od pracownika Sta- ności wszystkich składników pokar-
w Stacjach Chemiczno-Rolniczych, (do 5 m), miejsc po stogach, kop- nomiernych pionowych płatów war- ważyć około 0,5 kg. cji Chemiczno-Rolniczej). Kartonik mowych.
na terenie całej Polski. Próbki gleby cach, miejsc położonych w bezpo- stwy uprawnej). Zaleca się, aby głę- 5. Próbki glebowe powinny być wysu- ten trzeba koniecznie oznaczyć np.
pobiera się i bada w celu określenia średnim sąsiedztwie dróg i rowów, bokość pobierania próbki glebowej szone w pomieszczeniu przewiew- symbolem pola, które odpowiada Dlaczego sposób pobrania próbki
właściwości fizycznych, chemicznych z zagłębień i wzniesień terenu, kre- wynosiła odpowiednio: 0–20 cm na nym o stałej temperaturze (tempe- symbolowi sporządzonej mapki pól, ma tak duże znaczenie?
i biologicznych. Wyniki analizy dają towisk i żwirowisk. glebach ornych, 5–20 cm na łąkach ratura pokojowa) lub bezpośrednio z których pobierane są próby. Nawet w obrębie niewielkiego
pobrane z pola. obszaru pola mamy do czynienia ze
6. Na jedną próbę zbiorczą składa się Kiedy pobierać próbki glebowe? zmiennymi właściwościami gleby,
kilkanaście nakłuć – dzięki temu Najlepszym terminem pobiera- dlatego sposób pobierania próbki
próbka jest reprezentatywna. nia próbek glebowych jest okres po glebowej ma bardzo duże znaczenie.
żniwach, jesie- Wiele analiz gleb obarczonych jest
nią po zbiorach, błędem, głównie z powodu niestaran-
przed wysiewem nie pobranej próbki. Jeżeli pobrana
zaplanowanych próba gleby nie będzie reprezenta-
nawozów mine- tywna, wyniki gleby będą rozbieżne.
ralnych lub or- W konsekwencji będzie to miało bez
ganicznych, bądź wątpienia wpływ na błędną diagnozę,
wczesną wiosną a ostatecznie na ustalenie niewłaści-
przed zasiewa- wego nawożenia.
mi roślin jarych
(przed wysie-
Tekst i fot. dr inż. Monika Piotrowska
wem nawozów). Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego
Kartoniki
Sposób pobierania próbki glebowej
10 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 11
Zgodnie z prawem, osoby
wykonujące zabiegi ochrony Jak zwiększyć 6 powodów, dlaczego należy zastosować ROOTER
roślin w rolnictwie lub Silnie aktywuje rozwój systemu korzeniowego (zwiększa się
zarówno masa systemu korzeniowego, jak i długość korze-
w leśnictwie powinny mieć szanse na dobre nia palowego).
ukończone specjalne szkolenie. Jest skuteczny zarówno w warunkach dużej wilgotności
gleby, jak i przy niedoborach opadów.
Od 26 listopada 2015 r.
przezimowanie Zwiększa efektywność nawożenia doglebowego – popra-
ukończenie tego szkolenia wia pobieranie składników mineralnych również w tempera-
turze niższej od optymalnej (ma to szczególne znaczenie dla
będzie sprawdzane również
rzepaku i zbóż? pobierania fosforu i potasu).
przy zakupie środków ochrony Zwiększa odporność roślin na stresy abiotyczne, szczegól-
nie suszę.
roślin przeznaczonych dla
W uprawie rzepaku zwiększa średnicę szyjki korzeniowej
użytkowników profesjonalnych. nie stymulując nadmiernego wzrostu wegetatywnego i nie
powodując wyższego osadzenia pąka wierzchołkowego
rzepaku.
ROOTER W uprawie zbóż poprawia ich krzewienie.
Zakup tylko po przeszkoleniu
Podstawowym składnikiem biostymulatora Rooter jest GA 142
– biologicznie aktywny fi ltrat z alg Ascophyllum nodosum
wyprodukowany w oparciu o technologię PhysioActivator™.
Preparat został również wzbogacony o składniki mineralne –
Dobrze rozwinięty i aktywnie pobierający składniki pokarmowe fosfor (13% m/m) i potas (5% m/m) ważne nie tylko dla pra-
W
ustawie o środkach ochrony wymaga ukończenia szkolenia uzupeł- Od 26 listopada 2015 r. obowiąz- system korzeniowy to gwarancja lepszego odżywienia mine- widłowego rozwoju systemu korzeniowego rzepaku, ale i dla
roślin użytkownik profesjo- niającego w odpowiednim zakresie. kiem ukończenia odpowiedniego ralnego rośliny i zaopatrzenia w wodę, a także bardziej efek- przyszłego plonowania. Algi są niezwykle bogatym źródłem
tywnego wykorzystania nawozów. Dodatkowo zwarty pokrój substancji biologicznie czynnych – oligosacharydów, amino-
nalny zdefiniowany został jako osoba Do nabywania i stosowania środ- szkolenia będą objęci także użytkow-
rośliny i nisko osadzony pąk wierzchołkowy zwiększają szanse kwasów, betain, witamin i fi tohormonów. Długoletnie doświad-
fizyczna, która stosuje środki ochrony ków ochrony roślin nie uprawniają nicy środków ochrony roślin spoza rzepaku na dobre przezimowanie. Rośliny takie nawet przy czenie pozwoliło opracować fi rmie Goëmar technologię, która
roślin w celach innych niż własne nie- zaświadczenia o ukończeniu szkolenia obszaru rolnictwa i leśnictwa, tj. oso- dużych uszkodzeniach części nadziemnej lepiej regenerują się zapewnia ich maksymalne wykorzystanie.
zarobkowe potrzeby, w szczególności o statusie tzw. ważności beztermino- by stosujące środki ochrony roślin np. wiosną.
Aby wspomóc budowę silnego i dobrze rozwiniętego systemu Zastosowanie biostymulatora Rooter:
w ramach działalności gospodarczej wej, które przez krótki okres wyda- w kolejnictwie lub na terenach zieleni
korzeniowego i tym samym poprawić przezimowanie roślin, Rzepak ozimy: 1-2 zabiegi, jesienią w fazie 4-5 liści, wio-
lub zawodowej, w tym w rolnictwie wano kilka lat temu; w myśl obowią- miejskiej. polecamy zastosowanie biostymulatora ROOTER. sną po rozpoczęciu wegetacji
i leśnictwie. Stąd wniosek, że każdy zujących przepisów są one nieważne Konsekwencje wynikające z braku Zboża: 1-2 zabiegi, od fazy 3 liści do końca krzewienia
Rooter to płynny preparat aktywujący wzrost i rozwój systemu
rolnik prowadzący gospodarstwo i należy je zaktualizować. aktualnego zaświadczenia o ukończe-
korzeniowego oraz pobieranie składników mineralnych z gleby. Dawka: 1 l/ha
rolne i wykonujący opryskiwaczem Szkolenie podstawowe w zakresie niu szkolenia:
zabiegi ochronne oraz sprzedający stosowania środków ochrony roślin, n niemożność zakupu środków ochro- Rzepak Artoga F1. Po prawej rośliny opryskiwane Pszenica ozima Bamberka. Po prawej rośliny
swoje produkty jest w świetle prawa integrowanej produkcji roślin i do- ny roślin przeznaczonych dla użyt-
ROOTER – 4 tyg. po zabiegu opryskiwane ROOTER – 4 tyg. po zabiegu
użytkownikiem profesjonalnym. radztwa dotyczącego środków ochro- kowników profesjonalnych;
Zgodnie z art. 28 ustawy środ- ny roślin nie jest wymagane od osób, n kara grzywny dla wykonującego za-
ki ochrony roślin przeznaczone dla które posiadają zaświadczenie wyda- biegi chemiczne;
użytkowników profesjonalnych będą ne przez szkołę ponadgimnazjalną n zmniejszenie płatności bezpośred-
mogły być sprzedawane wyłącznie lub szkołę wyższą stwierdzające, że nich oraz potrącenia z innych form
osobom posiadającym aktualne za- w dokumentacji przebiegu naucza- pomocy finansowej w ramach sys-
świadczenie o ukończeniu szkolenia nia tej osoby zostały uwzględnione temu wzajemnej zgodności;
w zakresie stosowania środków wszystkie zagadnienia ujęte w progra- n nieuwzględnienie reklamacji doty-
ochrony roślin, integrowanej pro- mie szkolenia. czącej braku skuteczności środka
dukcji roślin i doradztwa dotyczącego Z obowiązku ukończenia szkolenia ochrony roślin.
środków ochrony. Dotychczas przed- zwolnione są osoby prowadzące szko- Kujawsko-Pomorski Ośrodek Do-
stawienie zaświadczenia obowiązywa- lenia w tym zakresie oraz pracownicy radztwa Rolniczego w Minikowie
ło tylko przy zakupie środków bardzo naukowi szkół wyższych lub instytu- zachęca do zgłaszania się do odbycia W latach 2010-2014 wykonano 40 doświadczeń w upra- W latach 2012-2014 wykonano 11 doświadczeń w upra-
toksycznych i toksycznych. tów badawczych, jeżeli do zakresu szkoleń podstawowych i uzupełniają- wie rzepaku ozimego z biostymulatorem Rooter (9 dośw. wie pszenicy ozimej z biostymulatorem Rooter (9 dośw.
Szkolenia prowadzone są w dwóch ich obowiązków należy prowadzenie cych z zakresu środków ochrony ro- ścisłych: UP Poznań, UP Wrocław, KWS Lochow, ZDOO Masłowice; 22 ścisłych: UP Wrocław, KWS Lochow, ZDOO Masłowice; dośw. wdrożenio-
dośw. ścisłych w stacjach COBORU, dośw. wdrożeniowe w 9 lokalizacjach). we w 3 lokalizacjach).
formach: zajęć dydaktycznych, badań nauko- ślin. Organizowaniem szkoleń zajmują Średnia z pomiarów z 40 dośw. wykazała: Średnia z pomiarów z 11 dośw. wykazała:
n szkolenia podstawowe – dla osób wych lub prac rozwojowych z zakresu się Powiatowe Zespoły Doradztwa 1. Wzrost masy systemu korzeniowego o 20% 1. Wzrost masy systemu korzeniowego średnio o 27%
uczestniczących po raz pierwszy rolnictwa, ogrodnictwa lub leśnictwa. Rolniczego, do których kontakt jest 2. Większa średnica szyjki korzeniowej o 10% 2. Więcej rozkrzewień na roślinę (średnio +0,3 rozkrze-
3. Wzrost świeżej masy części nadziemnej rzepaku wienia)
w tego typu szkoleniach; Uprawnienia te zachowują waż- podany na naszej stronie internetowej
o 24% 3. Zastosowanie Rootera jesienią wpłynęło pozy-
n szkolenia uzupełniające – dla osób, ność przez 5 lat od dnia uzyskania www.kpodr.pl. 4. Nie zaobserwowano nadmiernej stymulacji wzrostu tywnie na wiosenny wzrost roślin.
które ukończyły szkolenie podsta- wykształcenia lub zaprzestania wyko- wysokości wyniesienia pąka wierzchołkowego Doświadczenia ścisłe wskazują na wzrost:
5. Wzrost długości korzenia palowego o 7% – ilości kłosów na m2 (średnio o 5 % więcej),
wowe. nywania ww. działalności. Po upływie
6. Wiosną rzepak lepiej i szybciej się zregenerował – ilości ziarniaków na kłos (średnio 5% więcej),
Zaświadczenia o ukończeniu szko- tego okresu zachowanie uprawnień Andrzej Siennicki dając: – plonu (średnio 6% – 4,5 dt/ha więcej).
lenia są ważne przez 5 lat. Po upływie wymaga ukończenia szkolenia uzu- fot. M. Rząsa – więcej rozgałęzień bocznych I rzędu (średni wzrost Do wzrostu plonu przyczynia się również wyższa masa
Kujawsko-Pomorski Ośrodek 11% w stosunku do kontroli) oraz 1000 ziaren.
tego okresu zachowanie uprawnień pełniającego. Doradztwa Rolniczego
– więcej zawiązanych łuszczyn (średni wzrost – 8%
w porównaniu do kontroli) co przyczynia się do
12 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 wzrostu plonu.
Rooter artykul A4 JW 2015.indd 1 01.07.2015 15:18
Zadbajmy o wielkość jabłek spoczynku zimowego). Ciągle jeszcze do zimy i wytworzą dużo gorszej jako- Ilość owoców większa od potrzeb-
mamy producentów, dla których na ści pąki kwiatowe na następny sezon. nej (dla uzyskania owoców dobrej
„jakość” jabłek składa się wyłącznie Jeśli mamy duże obciążenie drzew jakości), kwalifikująca do przerzedza-
jeden element – ich wielkość. Nieste- owocami, warto skorzystać z wyso- nia ręcznego, pozostała głównie na
ty, przerośnięte owoce nie tylko źle kiej jakości odżywek, również z ami- drzewach odmiany Gala. Plenność tej
Jabłka dobrej jakości? – smaczne, zdrowe,
się przechowują, ale również często nokwasów i substancji o działaniu odmiany powoduje, że trzeba ją prze-
odpowiednio wybarwione, no i bez…
zawierają szkodliwe dla naszych or- biostymulującym. Jeśli widzimy, że rzedzać niemal każdego roku i zazwy-
„niespodzianek w środku”. Pomijając pozostałe
ganizmów azotyny. sad „idzie na rekord” – nie robimy czaj przerzedzanie chemiczne trzeba
aspekty, chciałbym się skupić na temacie „oszczędności”, które w efekcie koń- uzupełniać ręcznym. Co prawda jest
odpowiedniej wielkości owoców. Gdy jabłek jest więcej niż zwykle… cowym drogo nas kosztują. to odmiana, której owoce można
Jeśli w naszym sadzie zazwyczaj Jako produkt wybitnie sprzyjający sprzedać nawet gdy są drobniejsze, ale
mieliśmy plonowanie na poziomie jakości owoców i kondycji drzew po- „prawdziwe pieniądze” dostaje się za
pędów. Tegoroczną ilość owoców na drzewie. Jak wspomnia-
50–60 t/ha i nasze nawożenie było lecam nawóz algowy Fertileader Elite, jabłka grube. Jeśli jest to więc koniecz-
owoców na drzewach za- łem, w większości przypadków, w tym
dostosowane do tego plonu, a w tym który zazwyczaj stosuje się 3–4 razy ne, nie zwlekajmy z ręczną przerywką.
zwyczaj można skomen- roku na jabłoniach mamy niemal ide-
roku szacujemy z ilości jabłek, że w sezonie, co 2 tygodnie, w dawce Im wcześniej wykonamy tę pracę, tym
tować słowami: jak po alną ilość zawiązków. Ale pamiętajmy,
plon może wynieść np. 70–80 t/ha, 3–5 l/ha. Preparat ten poprawia nie lepiej. W przypadku Gali (i nie tylko),
idealnym przerzedzaniu! że ta sama ilość zawiązków w przecięt-
to musimy zadbać o dodatkową ilość tylko wielkość owoców, ale również nie warto czekać aż zbędne owoce do-
Co bardzo ważne – po- nym sezonie może być idealna, ale jeśli
wody i składników pokarmowych. ich wybarwienie, jędrność, zdolno- rosną i będzie je można sprzedać jako
zostały niemal wyłącznie drzewom w danym roku zabraknie
W takiej sytuacji potrzebne będzie nie ści przechowalnicze i smak. Oprócz przemysłowe. Co prawda przemysł
owoce z kwiatów central- wody lub składników pokarmowych
tylko intensywniejsze niż zazwyczaj wapnia zawiera też potas, azot, bor przetwórczy chętnie widzi takie owo-
nych, co świetnie wróży – taka sama ilość owoców na drzewie
dokarmianie dolistne, ale również i aktywny kompleks Seactiv o działa- ce ze względu na ich wysoką kwaso-
jakości jabłek! Możemy będzie zbyt duża do wykarmienia do-
uzupełniające nawożenie doglebowe. niu biostymulującym. W przypadku wość, ale pamiętajmy, że trudno w ich
się spodziewać owoców rodnych jabłek. Jeśli natomiast trafi
Zasada wydaje się być oczywista: im wysokiego plonowania, zwłaszcza przypadku zachować okresy karencji
nie tylko dobrze wyro- się rok bardzo sprzyjający – być może
większe obciążenie drzew owocami odmian wrażliwych na choroby fizjo- przy stosowaniu normalnej ochrony
śniętych, ale również drzewa mogłyby wykarmić więcej
– tym pielęgnacja musi być na wyż- logiczne, lub gdy mamy do czynienia sadu. Z jednej więc strony mamy do
z dużą zawartością wap- owoców. Idealne plonowanie to plo-
szym poziomie. Dotyczy to nie tyl- z czynnikami stresogennymi (np. upa- czynienia z chętnym kupowaniem
nia – wiemy przecież, że nowanie optymalne w danych warun-
ko wody i nawożenia/dokarmiania, łami), warto zastosować górne dawki, „przerywki”, a z drugiej słuchamy
owoce z kwiatów central- kach i przy konkretnej pielęgnacji, dla
ale również odpowiedniej ochrony a ilość zabiegów zwiększyć. narzekań o pozostałościach środków
nych zazwyczaj zawierają danej odmiany.
przed chorobami i szkodnikami. Pa- Pamiętajmy, że produkujemy „pod ochrony roślin. Pamiętajmy, że nasz
o 20% więcej wapnia niż Niestety, mamy w tym roku rów-
miętajmy, że osłabione drzewa (np. chmurką”, więc dla naszych drzew produkt będą spożywać ludzie…
te powstałe z kwiatów nież wiele sadów, w których odnotu-
w wyniku porażenia liści przez choro- owocowanie nie jest jedynym „pro- I jeszcze jedna uwaga na koniec, na
bocznych. W sytuacji, jemy słabsze niż zazwyczaj owocowa-
by lub opanowane przez przędziorki) blemem” – muszą się też jednocześnie temat schematów i zmodyfikowanych
kiedy poważnie myślimy nie. Najczęściej problem ten dotyczy
C nie są w stanie wykarmić połowy tych zmagać z różnymi sytuacjami streso- uzupełnień: jeśli w programie dokar-
iągle napotykamy nowe wyzwa- o wejściu na nowe, bardziej wymaga- odmian z grupy Jonagolda i Ligola,
jabłek, co drzewa silne i zdrowe. Mało wymi, a to oznacza, że samo dostar- miania wapniem, w „schemacie” zale-
nia i ciągle się uczymy – praca jące rynki zbytu – jakość tegorocznego a także Glostera, który to w tym roku
tego – osłabione drzewa wydadzą nie czenie optymalnej ilości składników camy 3–4 zabiegi preparatem Fertile-
w sadownictwie ma taki urok. Nie opadu czerwcowego wydaje się nam w wielu sadach kwitł bardzo słabo (lub
tylko mniejsze i brzydsze owoce, ale pokarmowych może być niewystar- ader Elite (co powinno zapobiec GPP),
wszyscy w tych samych warunkach wyjątkowo sprzyjać. wcale). W takich przypadkach musi-
również nie przygotują się tak dobrze czające. to traktujemy to jako zalecenie ramo-
mają takie same osiągnięcia – jest to Może się nam wydawać, że w tym my się liczyć ze zbyt silnym wzrostem
we, które warto uzupełnić zależnie od
oczywiste i naturalne. Lata doświad- sezonie przerzedzanie chemiczne było drzew i przerastaniem jabłek. W ta-
sytuacji w tym roku. Jeśli więc jest to
czeń wpływają na pewne schematy, zbędnym zabiegiem, skoro drzewa kich sadach ograniczamy nawożenie
„przeciętny” sezon – moglibyśmy na
które powielamy w następnych se- „same” się z tym problemem dobrze i dokarmianie do niezbędnego mini-
tym poprzestać, ale dla poprawy jędr-
zonach. uporały, ale to nie jest prawda. Jeśli mum, ponieważ jabłka i tak wyrosną.
ności warto dodatkowo zastosować
Każdy sezon jest inny, więc wypra- nawet w chwili obecnej mamy tyle Aby „odciąć” azot, np. rzadziej kosi-
w sierpniu/wrześniu inne (np. tańsze)
cowane schematy trzeba modyfiko- samo owoców na drzewach prze- my trawę i delikatniej niż zazwyczaj
dokarmianie wapniem. Jeśli jabłek
wać, przystosowywać do obecnych rzedzanych i nieprzerzedzanych, to obchodzimy się z chwastami. Ogra-
jest mało i boimy się „przerostów” –
warunków. W bieżącym roku mamy musimy pamiętać, że jabłka z drzew niczamy też nawadnianie. Natomiast
oprócz ramowego „schematu” obo-
do czynienia z dość rzadką sytuacją, przerzedzanych mają zdecydowanie zwiększamy dawki i ilość zabiegów
wiązkowo stosujemy inne nawozy
kiedy to w większości polskich sadów, wyższy potencjał wzrostu i jakości, w programie pozakorzeniowego do-
wapniowe – najlepiej bezazotowe.
po opadzie czerwcowym, na drze- ponieważ w wyniku przeprowadzo- karmiania wapniem, ze szczególnym
A jeśli plonowanie jest bardzo obfite –
wach pozostała niemal idealna ilość nego zabiegu pozbyły się konkurencji uwzględnieniem nawozów bezazoto-
ramowy „schemat” dokarmiania roz-
owoców. Przyczyną silnego opadu o 2–3 tygodnie wcześniej i w dodatku wych. Jeśli zależy nam na utrwaleniu
szerzamy o dodatkową ilość zabiegów,
był układ pogody, w którym decy- nastąpiło to w okresie intensywnych zielonej barwy zasadniczej jabłek – ko-
zwiększamy dawki, a także pomiędzy
dującą rolę odegrały bardzo zimne podziałów komórkowych. Przewaga rzystamy raczej z dokarmiania man-
zabiegami F.Elite dokarmiamy sad in-
(jak na czerwiec) noce. Praktycznie zawiązków z drzew przerzedzanych ganem (zamiast saletry wapniowej),
nymi, dobrymi nawozami – w takiej
na wszystkich odmianach pozosta- chemicznie jest więc oczywista. a jeśli chcemy jednocześnie poprawić
sytuacji nie powinniśmy oszczędzać.
ło po jednym owocu z kwiatostanu, W danym sadzie, dla optymalne- wybarwienie – polecam kompleksowe
rzadziej po dwa, a po kilka owoców go plonowania, w poszczególnych rozwiązanie – Fertileader Axis (prepa-
Zbigniew Marek, Agencja Jatrejon
– sporadycznie i tylko na końcach latach może być potrzebna inna ilość rat ten również przygotuje drzewa do Fot. W. Janiak
14 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 15
Mykotoksyny Ponadto niektóre toksyny kumulują za 80% porażeń zbóż
się w organizmach, a skutki zatru- w standardowej agro-
cia mogą wpływać na zdrowotność technice. Zearale-
i kondycję kolejnych pokoleń zwie- non oddziałuje przede
Chociaż problem mykotoksyn towarzyszy przechowalnictwu rząt. Co gorsza, poprzez produkty wszystkim na cykl roz-
pochodzenia zwierzęcego szkodliwe rodczy. W początko-
pasz i żywności od zarania rolnictwa, to dopiero wraz
związki mogą wywierać wpływ na wej fazie występujące
z rozwojem mikrobiologii ustalono przyczynę wielu
organizm ludzki. Dlatego tak ważnym u zwierząt objawy
klasycznych zatruć oraz często przewlekłych chorób.
elementem produkcji rolnej powinno przypominają stan rui.
Szacuje się, że nawet 25% pasz i komponentów paszowych stać się zapobieganie powstawaniu W wyniku postępujące-
zawiera szkodliwe metabolity grzybów pleśniowych, toksyn, prawidłowe rozpoznawanie go zatrucia organizmu
zwane mykotoksynami. zagrożenia oraz umiejętność przeciw- następuje rozregulowa-
działania przedosta- nie cyklu rozrodczego.
waniu się szkodli- Działanie toksyczne ze-
wych związków do aralenonu powoduje
organizmów zwie- również zamieranie za-
rząt. rodków i poronienia,
Jedną z najbar- a także znaczne osłabie-
dziej toksycznych nie układu odpornościo-
grup są aflatoksyny. wego młodych zwierząt.
Wytwarzane przez Mykotoksynami po-
grzyby z rodzaju wodującymi ostre za-
Aspergillus, naj- trucia z objawami pokar- Najczęściej mykotoksyny można spotkać w śrutach zbożowych
częściej występują mowymi (np. biegunką),
w skażonych śru- skórnymi (bladość, plamistość) i od- obrzękowych płuc. Fumonizyny wy- dodatki paszowe zawierające sorbenty,
tach poekstrakcyj- dechowymi (niewydolność) są tri- kazują również potwierdzone dzia- np. glinokrzemiany, węgiel aktywny.
nych oraz produk- choteceny, wytwarzane przez kilka łanie neurotoksyczne i rakotwórcze. Zaletą tych substancji jest wiązanie
tach zbożowych. szczepów grzybów: Fusarium, Cepha- Wymienione mykotoksyny to za- metali ciężkich i pozostałości pesty-
Po wniknięciu do losporium, Myrothecium, Trichoderma ledwie część tego typu związków wy- cydów. Ich wadą natomiast jest mała
organizmu zwierzę- i Stachybotrys. Zatrucia mniejszymi stępujących w przyrodzie. Ich obec- selektywność, ponieważ wiążą rów-
cego, aflatoksyny dawkami trichotecenów powodują ność nie zawsze można ocenić orga- nież składniki pożądane w paszy, takie
metabolizowane są mykotoksykozy przewlekłe, którym noleptycznie, gdyż zmiany wizualne jak witaminy i związki mineralne. In-
w wątrobie, przez towarzyszy odkładanie toksyn w or- i charakterystyczny zapach występują nym sposobem redukcji szkodliwości
co jest to organ naj- ganizmie oraz zaburzenia wzrostu. dopiero przy silnym porażeniu paszy mykotoksyn jest użycie preparatów
silniej narażony na Grupę mykotoksyn powiązaną grzybnią. To, że surowiec pozornie zawierających enzymy rozkładające
Niewłaściwie przygotowane sianokiszonki i kiszonki mogą być źródłem mykotoksyn uszkodzenie. Inny- z ziarnem kukurydzy i zbóż stanowią nie wykazuje żadnych zmian, nieste- toksyny lub wspomagające ich me-
mi objawami za- fumonizyny, wytwarzane przez nie- ty nie świadczy o braku skażenia. Nie tabolizm oraz przyczyniające się do
Z
atrucia powodowane przez my- Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi trucia są zaburzenia cyklu rujowego które grzyby pleśniowe z rodzaju Fu- oznacza to jednak, że w konfrontacji szybszej regeneracji organizmu. Żaden
kotoksyny nie tylko obniżają grzybów są ciepło i wilgoć. Warto jed- i rozrodu. Aflatoksyny przedostające sarium. Zanieczyszczenie pasz i żyw- z mykotoksynami jesteśmy bezsilni. Ist- jednak preparat nie zastąpi zdrowego
wyniki produkcyjne i pogarszają zdro- nak zaznaczyć, że problem mykotok- się do mleka powodują zaburzenia od- ności jest zwykle następstwem infekcji nieje wiele metod ich unieszkodliwia- rozsądku przy stosowaniu pasz.
wotność zwierząt gospodarskich, ale syn często dotyczy również kiszonek porności oraz osłabienie organizmu. grzybowej roślin w sezonie wegetacyj- nia, najskuteczniejsze jest oczywiście
Łukasz Piotrowski
są też poważnym zagrożeniem dla i sianokiszonek, zwłaszcza zbyt słabo Widocznym zewnętrznie objawem za- nym. Obecność fumonizyn w paszach przeciwdziałanie ich powstawaniu. Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego
zdrowia i życia konsumentów. ugniecionych, niedostatecznie zaki- trucia aflatoksynami jest zahamowanie dla trzody sprzyja rozwojowi chorób Można też stosować specjalistyczne
Fot. L. Piechocki, M. Rząsa
Zagrożone występowaniem my- szonych, źle zabezpieczonych i wy- wzrostu zwierząt.
kotoksyn są wszelkie rodzaje pasz. stawionych na kontakt z powietrzem Rozpowszechnioną grupą myko-
Największą uwagę należy zwrócić na atmosferycznym. toksyn są ochratoksyny, produkowa-
ziarno zbóż i kukurydzy – zwłaszcza Zakres oddziaływania mykotok- ne przez grzyby z rodzajów Aspergillus
zawilgocone, wykazujące tendencję syn na organizmy żywe jest bardzo i Penicillium. Najczęściej występują
do zagrzewania. Czynnikami zwięk- szeroki, a objawy nie muszą mieć w zbożach niewłaściwie przechowy-
szającymi ryzyko rozwoju grzybów charakteru zaburzeń pokarmowych, wanych lub zbieranych w niekorzyst-
pleśniowych jest obecność zanie- które jednoznacznie kojarzone są ze nych warunkach atmosferycznych.
czyszczeń w zbożu oraz wystąpienie złą jakością paszy. Wiele mykotoksyn Zatrucie ochratoksynami objawia się
w okresie wegetacji porażenia grzy- wykazuje silne działanie rakotwórcze, uszkodzeniem nerek.
bowego plantacji. Silnie narażonymi mutagenne lub teratogenne (powodu- Bardzo poważne pod względem ho-
komponentami paszowymi są łatwo jące uszkodzenie płodu). Diagnosty- dowlanym są zatrucia zearalenonem,
chłonące wilgoć z powietrza śru- kę zatruć utrudnia to, że mogą mieć tj. toksyną produkowaną przez grzyby
ty poekstrakcyjne, otręby i mączki. one przebieg ostry lub przewlekły. z rodzaju Fusarium, odpowiedzialnymi
16 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 17
Nabór wniosków będzie mieć nie więcej niż 9 miesię- n prowadzenia nie-
cy od dnia otrzymania warunkowej których działów
decyzji kierownika Biura Powiato- specjalnych pro-
wego ARiMR o przyznaniu pomocy. dukcji rolnej: ho-
dla małych gospodarstw
W tym okresie powinien podjąć reali- dowla zwierząt la-
zację założeń biznesplanu i rozpocząć boratoryjnych, ho-
prowadzenie ewidencji przychodów dowla ryb akwa-
i rozchodów gospodarstwa. Czas na riowych, hodowla
Na wczesną jesień planowany jest termin naboru wniosków
pełne wykonanie koncepcji restruktu- psów rasowych, ho-
o pomoc finansową dla niewielkich gospodarstw. ryzacji ustalono na okres nie dłuższy dowla kotów raso-
Restrukturyzacja małych gospodarstw, bo taka jest nazwa niż 3 lata od daty wypłaty pierwszej wych.
typu operacji, ma być kolejnym schematem pomocy raty pomocy. W następstwie realizacji Ponadto, wartość
inwestycyjnej w ramach Programu Rozwoju Obszarów założeń biznesplanu, które powinny inwestycji w środki
obejmować restrukturyzację gospo- trwałe powinna sta-
Wiejskich na lata 2014–2020, który po Premiach dla młodych
darstwa w kierunku produkcji żyw- nowić co najmniej
rolników i Modernizacji gospodarstw rolnych zostanie
nościowych lub nieżywnościowych 80% całkowitej kwo-
uruchomiony w najbliższych miesiącach.
produktów rolnych lub przygotowa- ty pomocy. Do wy-
nia do sprzedaży produktów rolnych mogów, które odróż-
W
lipcu odbyły się konsultacje mniejszą niż 10 tysięcy euro2 oraz wytwarzanych w gospodarstwie, niają Restrukturyzację
społeczne projektowanego generować przychody ze sprzedaży wielkość ekonomiczna gospodarstwa małych gospodarstw od pomocy z lat n niezrealizowania przewidzianych
rozporządzenia1, z którego możemy produktów rolniczych. Według pro- powinna wzrosnąć do co najmniej 10 wcześniejszych należy zaliczyć obo- w biznesplanie zakupów środków
dowiedzieć się trochę więcej o warun- jektu rozporządzenia, występujący tysięcy euro i równocześnie zwiększyć wiązek zwrotu nawet całości pierwszej produkcji.
kach, jakie powinni spełniać wniosko- o premię na restrukturyzację gospo- się o przynajmniej 20% w porównaniu raty premii w przypadku: W okresie finansowania z PROW
dawcy występujący o tę formę wspar- darstwa powinien okazać faktury z poziomem wyjściowym. Po osiągnię- n zaprzestania działalności rolniczej na lata 2014–2020, czyli do roku
cia. Oczywiście, projekt nie jest jeszcze VAT lub faktury VAT RR na kwotę ciu celu beneficjent składa ponowny przed upływem 5 lat od dnia wy- 2023, założono udzielenie pomocy
obowiązującym aktem prawnym i za- co najmniej 5 tysięcy zł dokumentu- wniosek o wypłatę pozostałych 20% płaty pierwszej raty pomocy, na restrukturyzację małych gospo-
pisy w nim zawarte mogą się zmienić, jące sprzedaż produktów rolniczych premii, czyli drugą ratę w kwocie 12 n niezrealizowania założeń biznespla- darstw dla 58 860 wnioskodawców.
ale osoby, które zamierzają skorzystać z okresu 12 miesięcy poprzedzających tysięcy złotych. nu lub zrealizowania ich w terminie W podobnym działaniu do roku 2007
z omawianej premii chciałyby, zapew- miesiąc złożenia wniosku, np. paź- Podkreślenia wymaga fakt, że dłuższym niż 3 lata, przyznano wsparcie dla ponad 173 ty-
ne jeszcze przed ogłoszeniem termi- dziernik 2014 – wrzesień 2015, jeśli w odróżnieniu od łagodnych wy- n uzyskania wzrostu wielkości ekono- sięcy gospodarstw niskotowarowych.
nu przyjmowania wniosków, ocenić nabór odbędzie się w październiku mogów Wsparcia dla gospodarstw micznej gospodarstwa mniejszego Nic więc dziwnego, że spodziewana
swoje szanse. Z tego powodu, chociaż br. Od osób wnioskujących o pomoc restrukturyzację małego gospodarstwa niskotowarowych przyznawanego niż 20% lub jej poziomu niższego jest znacznie większa liczba zaintere-
ogólne zasady przybliżaliśmy w ma- z puli na Restrukturyzację małych go- zostaną wyłączeni beneficjenci (gospo- z pierwszej puli środków na rozwój niż 10 tysięcy euro albo nie utrzy- sowanych niż możliwości finansowe
jowym wydaniu WK-P, postanowili- spodarstw wymaga się ponadto: darstwa3) Ułatwiania startu młodym obszarów wiejskich (2004–2006), manie osiągniętych wskaźników Programu. Z tego powodu, omawiany
śmy ponownie zamieścić omówienie n pełnoletności w dniu składania rolnikom, Modernizacji gospodarstw w ramach PROW 2014–2020 prze- przez okres 5 lat od daty uzyskania projekt rozporządzenia przewiduje,
zagadnienia. wniosku, rolnych i Różnicowania w kierunku widuje się wprowadzenie wielu ogra- pierwszej raty premii, że wnioski na operacje typu Restruk-
Restrukturyzacja małych gospo- n obywatelstwa polskiego lub innego działalności nierolniczej z PROW na niczeń w sposobie wydatkowania n odstąpienia od zaplanowanej struk- turyzacja małych gospodarstw będą
darstw adresowana jest wyłącznie do państwa członkowskiego Unii Eu- lata 2007–2013 oraz Premii dla mło- pomocy. Operacje objęte Restruktu- tury produkcji w zakresie rodzaju przyjmowane i oceniane przez Biura
osób fizycznych, prowadzących „oso- ropejskiej, dych rolników i Premii na rozpoczęcie ryzacją małych gospodarstw nie będą i powierzchni upraw oraz rodzaju Powiatowe Agencji, a o możliwości
biście i na własny rachunek”, w celach n ubezpieczenia w systemie ubez- działalności pozarolniczej z nowe- mogły dotyczyć: i liczby zwierząt gospodarskich, i kolejności przyznania pomocy za-
zarobkowych, własne lub dzierżawio- pieczenia społecznego rolników go PROW na lata 2014–2020. Jak n chowu lub hodowli ryb, n niezrealizowania przewidzianych decyduje uzyskana liczba punktów.
ne gospodarstwa o powierzchni użyt- „z mocy ustawy i w pełnym zakre- wynika z wyliczenia, nie przewiduje n zakupu używanych maszyn urzą- w biznesplanie inwestycji w środki Wśród zaproponowanych kryteriów
ków rolnych wynoszącej przynajmniej sie jako rolnik” nieprzerwanie przez się ograniczenia dostępu do premii dzeń lub wyposażenia, trwałe, wyboru operacji znalazły się:
1 hektar albo dział specjalny produk- okres ostatnich 24 miesięcy poprze- osobom, które korzystały z działania n zakupu środków trwałych w cenach kwalifikacje zawodowe wnioskodawcy 2–5 punktów
cji rolnej w oparciu o nieruchomość dzających miesiąc złożenia wniosku Wspieranie gospodarstw niskotowaro- niezgodnych z cenami rynkowymi,
rodzaj planowanej produkcji (produkcja roślin wysokobiałkowych,
mniejszą niż 1 ha służącą do prowa- o przyznanie pomocy i nie prowa- wych w ramach Planu Rozwoju Ob- n inwestycji budowlanych na grun- uczestnictwo w systemach jakości, rolnictwo ekologiczne) 2–4 punktów
dzenia takiego działu. Tytułem do dzenia w tym okresie innej działal- szarów Wiejskich 2004–2006. tach, które nie są własnością wnio-
kompleksowość biznesplanu (inwestycje budowlane, udział
przyznania pomocy jest gospodarstwo ności gospodarczej lub zawodowej, Pomoc finansowa na operacje typu skodawcy lub przedmiotem użytko- w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych, przygotowanie
lub nieruchomość. W przypadku, gdy n braku ustalonego prawa do renty Restrukturyzacja małych gospodarstw wania wieczystego albo dzierżawy do sprzedaży produktów rolnych, przetwarzanie produktów 0,5–3 punktów
o pomoc będą ubiegać się małżonko- z tytułu całkowitej niezdolności do ma mieć postać premii w wysokości z Zasobu Własności Skarbu Państwa wytwarzanych w gospodarstwie, udział w zorganizowanych formach
wie, pomoc zostanie przyznana tylko pracy lub niezdolności do pracy 60 tysięcy złotych – o ile równowar- lub od jednostek samorządu teryto- współpracy producentów)
jednemu z nich, niezależnie od tego w gospodarstwie, tość tej kwoty wyrażona w euro nie rialnego, wpływ operacji na realizację celów przekrojowych w zakresie ochrony 0,5–5 punktów
środowiska i klimatu
czy posiadają wspólne czy odrębne n przedłożenia biznesplanu określa- będzie większa niż 15 tysięcy. Premia n inwestycji w środki trwałe, które
gospodarstwa. Zarówno gospodar- jącego koncepcję rozwoju gospo- będzie wypłacana w dwóch ratach. są finansowane z innych środków wpływ operacji na realizację celów przekrojowych w zakresie 1–2 punktów
innowacyjności
stwo, jak i dział specjalny powinny darstwa oraz zobowiązania do jego Pierwszą ratę, w wysokości 48 tysię- publicznych,
mieć wielkość ekonomiczną, czyli cał- zrealizowania. cy złotych, beneficjent otrzyma po n prowadzenia plantacji roślin wielo- docelowa wielkość ekonomiczna gospodarstwa 1–5 punktów
kowitą roczną standardową produkcję Z możliwości udzielenia premii na złożeniu wniosku o płatność, na co letnich na cele energetyczne, wiek składającego wniosek – do 40 lat 3 punkty
18 Wieś Kujawsko-Pomorska sierpień 2015 sie r p ie ń 2 0 1 5 Wieś Kujawsko-Pomorska 19