Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları - Kültür Varlıkları

186 Pages·2014·4.18 MB·Turkish

I. ULUSLARARASI
TARİHTE ANADOLU MÜZİĞİ
VE î
ÇALGILARI SEMPOZYUMU
Düzenleme Kurulu
Müzik Müzesi
Yürütme Kurulu
Oğuz ELBAŞ
Dr. Lütfü EROL
Doç. Dr. Ertuğrul BAYRAKTAR KAT AL
Prof. Yalçın TURA
RÛTÜFHAS&Sİ
JKayrt Tarjh) ,[ C,, p5. ¿00 (f
T.C. KULTUR VE TURİZM BAKANLIĞI
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Yayın No: 3003
KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yayın No: 102
ISBN 975-17-3091-0
REDAKSİYON
Dr. Haydar Dönme?:
YAYINA HAZIRLAYANLAR
Kora} Olşen
Dr. Fahriye Bayram
Dr. Adil Özme
KAPAK TASARIMI
Evren Bilasa
UYGULAMA
Akan Elmacı
RENK AYRIMI
Reprus
BASKI
DÖSİMM Basımevi
(0 312) 223 62 58
BİRİNCİ BASKI
500 Adet
BASIM TARİHİ
Eylül 2004
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ
Oğuz ELBAŞ
• Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu 1
İ. Lütfü EROL
• Müzik Müzesi 4
Werner BACHMANN
• Eski Tunç Çağı Anadolu Çalgıları 7
Bo LAWERGREN
• Eski Anadolu'da Telli Çalgılar 16
Yalçın TURA
• Kil Tabletler Döneminden Günümüze Değin Anadolu'da Kullanılan Diziler ... 27
Etem Ruhi ÜNGÖR
• Çalgılar 33
Süleyman ERGUNER
• Mevlevi Müsîkîsî ve Osmanlı Dönemine Etkisi 58
Ahmet ÜNAL
• Çivi Yazılı Hititçe Kaynaklara Göre Hititler'de ve Çağdaş Eski Anadolu
Toplumlarında Müzik, Dans, Eğlence ve Akrobatik Oyunlar 98
Annie CAUBET
• Bronz Çağında Güneyde Hititler'de Dans ve Müzik 119
Suphi Anwar RASHİD
• Mezopotamya ve Anadolu'da Müzik Kültürü 129
Alaeddin YAVAŞÇA
• Osmanlı ve Mûsikî 146
Faizulla KAROMATLİ
• Özbekistan , Türkiye ve Orta Asya'nın Ulusal Müzik Geleneklerindeki Ortak
Yönler .' 167

SUNUŞ
Bakanlığımızın Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından
hazırlıkları yürütülen Müzik Müzesi projesi çerçevesinde düzenlenen
1. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu'nda
değerli bilim insanlarının ortaya koyduğu somut bilgi ve araştırma
bulgularının müzik kültürü araştırmalarına büyük katkı sağladığına ve
bundan sonra yapılacak çalışmalara ışık tutacağına inanıyorum.
Dünyanın en büyük uygarlıklarına ev sahipliği yapmış Anadolu; kültür,
güzel sanatlar, müzik, eğitim gibi alanlarda bilimsel çalışma ve etkinlikler
için, yeryüzünde benzeri bulunmayan bir zenginliğe sahiptir.
Bu alanların aydınlatılmasına yönelik yapılan her çalışma, kültürümü­
zün ve tarihimizin doğru kavranarak hak ettiği biçimde yorumlanmasına
büyük katkılar sağlayacaktır.
Uluslararası alanda önemli noktalarda bulunan bilim insanları ve
uzmanlar tarafından Anadolu'nun müzik tarihinin çeşitli yönleriyle
incelendiği bu bildirilerde önemli değerlendirilmeler yapılmıştır.
Müzik kültürümüz üzerine yapılan araştırmalara önemli katkılar
sağlayan sempozyumda sunulan bildirilerin yer aldığı kitap, aynı zaman­
da bu konuda araştırma yapacaklar için hazırlanmış önemli bir kaynak
niteliğindedir.
Yurtiçinden ve yurtdışından bu etkinliğimize katılan akademisyenlere
teşekkür ediyorum. Özellikle dünyanın dört bir yanında kültür tarihi­
miz üzerine çeşitli düzeylerde araştırmalar yapmış konuk araştırmacıları
ayrıca kutluyorum. Çünkü onlar çok farklı ülkelerde bizim müzik kültürü­
müz üzerine çalıştılar ve yoğun çaba harcadılar.
1. Uluslararası Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları Sempozyumu'nda
sunulan bildirilerin yer aldığı bu yayının hazırlanmasında ve sizlere
ulaşmasında emeği geçen Bakanlığımız mensuplarını da ayrıca kutluyo­
rum.
Erkan MUMCU
Kültür Bakanı

1. ULUSLARARASI
TARİHTE ANADOLU MÜZİĞİ
VE
ÇALGILARI SEMPOZYUMU
Oğuz ELBAŞ*
Sempozyumumuz müzik müzesi yapılandırma çalışmaları çerçevesinde
projelendirilmiştir. Bu müze kültür tarihimizin derinliklerinden günümüze
kadar geçen süreçte Türkiye toprakları üzerinde oluşmuş tüm uygarlıklara
ait müzik değerlerinin bir araya getirileceği önemli bir merkez olacaktır.
Kısa bir süre önce Bakanlığımız tarafından başlatılan müzik müzesi
yapılandırma çalışmaları sırasında gördüklerimiz, yaşadıklarımız bizleri
oldukça düşündürmüştür. Bu çalışmalar bizleri çok şaşırtıcı saptamalar
yapmaya, sonuçları yönünde yeni önlemler almaya zorlamıştır. Görülen
en çarpıcı sonuç, müzik kültürümüze ait değerlerimizin bütünüyle ortaya
çıkarılması için, ülkemizde sınırlı sayıda araştırmanın yapılmış olması ve
bu konudaki yazılı kaynakların yetersizliğidir. Ayrıca var olan kaynakla­
ra ulaşma güçlüğü bulunmaktadır. Yapılan çalışmaların, sistematik bir
bilimsel araştırma ürünü olmaktan çok kişisel değerlendirmeden öteye
geçemediğini görmüş bulunmaktayız. Bazı üniversitelerimizde yürütül­
mekte olan sınırlı sayıdaki çalışma ise, derin ve sistematik bir araştırmadan
çok, elde var olan bir kısım az sayıdaki belgelerin değerlendirilmesi yö­
nündedir.
Oysa ülkemiz coğrafyası, müzik tarihi açısından dünyanın en zengin
birikimine sahip topraklarından biridir. Özellikle ülkemizin çeşitli bölge­
lerinde yaptığımız alan çalışmaları ile çok önemli yeni bilgi ve belgelere
ulaşılmış, ayrıca uluslararası alanda son yıllarda yapılan ciddî araştırmalar
da bu zenginliğin açığa çıkarılmasına katkı sağlamıştır. Ancak yapılan tüm
bu çalışmalar henüz yolun başında olduğumuzu göstermektedir. Öte yan­
dan, özellikle Antik Döneme ait yapılan araştırmalar yeni sayılabileceği
* Müzik Müzesi Yapılandırma Kurulu Üyesi
1
için, ülkemiz topraklarında ulaşılan bu dönemlere ait her yeni bilgi, dünya
müzik tarihinde şimdiye dek bilinenleri etkileyebilecek niteliktedir.
Günümüze kadar geçen süreçte kültürel değerlerimize olan bakışta ve
algılama sistematiğinde var olan her şeyin oluruna bırakılması ve kendin­
ce yaşaması anlayışıyla beliren vurdumduymazlığımızın yerini, düşünen,
araştıran, sorgulayan ve üreten yapılara bırakması zorunludur. Günümüz
dünyasında yaşanan küreselleşme sürecinde görülmüştür ki, böylesine
önemli değerleri kavrayan beyinler ve sistemler zaten bizim irademizin
dışında bu çalışmaları yürütmektedirler.
Amerika, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya gibi dünyanın diğer
birçok ülkesinde müzik tarihimiz açısından çok önemli araştırmalar yü­
rütülmekte ve yayınlar yapılmakta olduğu gerçeğini sevinçle gördük ve
ülkemizde yapılan çalışmaların yetersizliğinin bir kez daha farkına vardık.
Bu çalışmalar, araştırmacıların bireysel eğilimi ve ilgisi doğrultusunda
yürümekte ve merkezî bir iletişim organizasyonundan, sağlıklı diyaloglar­
dan yoksun olarak sürdürülmektedir. Bu nedenle, bazen araştırmaların
yinelendiği, elde edilen bir sonucun açıklanması ve diğer araştırmacılar
tarafından değerlendirilmesiyle oluşabilecek yeni açılımların elde edilme­
sinde büyük gecikmeler yaşandığı anlaşılmıştır.
İşte bu sempozyum dünyanın birçok ülkesinde birbirinden bağımsız ola­
rak yürütülmekte olan bu çalışmalara doğrudan ve birinci elden ulaşmak,
araştırmacılar arasında ilişkiler kurmak ve tartışma ortamı hazırlamak,
ortaya çıkacak değerlerin tüm araştırmacılara yeni açılımlar ve yeni
ufuklar açmasını sağlamak ve yine tüm araştırmacı ve bilim adamları için
üretimlerini sunabildikleri, yayınlar için konu olabilecekleri bir ortam
hazırlayarak onlara moral güç ve gelecekteki çalışmalarında daha da aktif
olabilmelerini sağlamak amacını gütmektedir.
Sonuçta, tüm konuşmacılar, Anadolu'muzun kültürel tarihi üzerine
çalıştılar. Bugün bilimsel bir araştırmanın maliyeti, uzun bir süreç gerek­
tirmesi ve kültür tarihimiz açısından akademik bilgiye olan gereksinimi­
mizin boyutları düşünüldüğünde, bu sempozyumun ne kadar önemli ve
gerekli olduğu daha iyi anlaşılabilir.
Artık ülkemizde de kültür tarihimiz açısından organize olmuş, sürekli
ve dinamik bilimsel çalışmalar yapabilecek bir araştırma merkezi ile tüm
dünyada yapılmakta olan çalışmaların ve bilgilerin toplandığı bir merkeze
duyulan gereksinimden yola çıkan Bakanlığımız, Türkiye Müzik Kültürü ve
Tarihini Araştırma Merkezi'nin de yapılanması doğrultusunda çalışmalar
2