Uluslararası İlişkiler Tarihi 5 - Kolektif

1435 Pages·2013·6.3 MB·Turkish

Kitabın orijinal adı:
İstoriya Diplomatii
ULUSLARARASI İLİŞKİLER TARİHİ –Diplomasi Tarihi– / Beşinci Cilt /
Bu cilt
A.A. Gromıko, İ.N. Zemskov, V.A. Zorin, V.S. Semyonov, M.A. Harlamov

yönetiminde, S.A. Gonionskiy, I.E. Zemskov, V.L. İsraelyan, İ.K. Koblyakov,
S.P. Kozırev, N.İ. Kostyunin, L.N.Kutakov, P.V. Milogradov, G.M. Ratiani,
K.D. Ryabova, P.P. Sevastyanov,

V.G. Truhanovskiy tarafından yazılmıştır.
Dilimize Rusça aslından ALİ RIZA DIRIK tarafından çevrilmiştir.
ULUSLARARASI
İLİŞKİLER TARİHİ
–Diplomasi Tarihi–
CİLT 5
A.A. Gromıko, İ.N. Zemskov, V.A. Zorin,
V.S. Semyonov, M.A. Harlamov
Yönetiminde
S.A. Gonionskiy, I.E. Zemskov, V.L. İsraelyan,
İ.K. Koblyakov, S.P. Kozırev, N.İ. Kostyunin,
L.N.Kutakov, P.V. Milogradov, G.M. Ratiani,
K.D. Ryabova, P.P. Sevastyanov, V.G.
Truhanovskiy
Rusça aslından çeviren: Ali Rıza Dırık
Tarih-İnceleme
DOĞA BASIN YAYIN
Dağıtım Ticaret Limited Şirketi
Tarlabaşı Blv. Kamerhatun Mah. Alhatun Sk. No: 25 Beyoğlu / İstanbul
T: 0212 255 25 46 F: 0212 255 25 87
www.evrenselbasim.com - [email protected]
Evrensel Basım Yayın 523
Uluslararası İlişkiler Tarihi - 5
Çeviren: Ali Rıza Dırık
Redaksiyon: Aydan Cankara
Genel Kapak Tasarım: Savaş Çekiç
Kapak Uygulama: Devrim Koçlan
ISBN 978-605-5315-46-7
978-605-4156-17-7 (TK.)
© Evrensel Basım Yayın 2013 - Sertifika No 11015
Birinci Basım Mart 2013
Baskı: Ezgi Matbaası Sertifika No: 12142
www.ezgimatbaa.net - [email protected]
ULUSLARARASI
İLİŞKİLER TARİHİ
–Diplomasi Tarihi–
CİLT 5
ALTMIŞ BİRİNCİ BÖLÜM
AVRUPA’DA SAVAŞIN BAŞLAMASI
1. BATI DEVLETLERİNİN DİPLOMASİSİ
SSCB’NİN KENDİ GÜVENLİĞİNİ GÜÇLENDİRME
ÖNLEMLERİ
(Eylül 1939-Mayıs 1940)
İkinci Dünya Savaşı’nın Başlaması ve Başlangıç
Aşamasındaki Karakteri Savaşın Diplomasisi
1 Eylül 1939’da faşist Almanya Polonya’ya saldırdı. 3
Eylül’de İngiltere ve Fransa Almanya’ya savaş ilan etti. Aynı
gün İngiltere’nin dominyonları Avustralya ve Yeni Zelanda,
az bir süre sonra da Kanada ve Güney Afrika Cumhuriyeti
Almanya’ya savaş ilan etti. İkinci Dünya Savaşı başlamış
oldu. Bu savaş dünya egemenliği mücadelesindeki iki
emperyalist gruplaşma arasındaki çelişkilerin son derece
keskinleşmesi sonucunda kapitalist sistem içinde doğmuştu.
V.İ. Lenin, “ ‘dünya egemenliği’, kısaca ifade etmek
gerekirse, devamı emperyalist bir savaş olan kapitalist
politikanın özüdür” diyordu.1
Saldırgan, faşist Almanya idi. Ama İngiltere ve Fransa’nın
Almanya’ya karşı savaşı da ilk başlarda emperyalist bir
karakter taşıyordu.
İkinci Dünya Savaşı, saldırganı ‘yatıştırmaya’ dönük Münih
Politikası2 ‘yaratıcılarının’, Hitler’in ordularını SSCB’ye
karşı Doğuya süreceğini umarak onun ayakları altına yeni
kurbanları sererken düşledikleri gibi, kapitalizm ile sosyalizm
arasında bir çatışma olarak başlamamıştı. Münihlilerin,
emperyalizmin çelişkisini Sovyetler Birliği hesabına çözme
girişimleri başarıya ulaşmadı. Anti-Sovyet niyetlerin
başarısızlığa uğramasında Sovyetler Birliği’nin aktif ve esnek
politikası büyük bir rol oynamıştır.
Faşist Almanya savaşı Avrupa’nın kapitalist ülkelerine karşı
başlattı. Ama Münihliler, dünyada ilk sosyalist devlete karşı
‘Haçlı Seferleri’ örgütleme umutlarını yitirmiyorlardı.
Başlayan savaşın beklenmedik gidişi bunu belagatle3
kanıtlıyordu.
İngiltere ve Fransa’nın Polonya ile İttifak İlişkilerini
İhlal Etmesi
Faşist Almanya’nın Polonya’ya askerî saldırısı İngiltere ve
Fransa’yı, onların garantörlüğü ve İngiltere ve Polonya
arasında imzalanan 25 Ağustos 1939 tarihli yardım anlaşması
da dâhil, ittifak anlaşmaları uyarınca müttefiki Polonya’ya
derhâl “mümkün olan her türlü yardımı ve desteği
göstermekle” yükümlü kılıyordu.
1 Eylül sabahı erkenden Polonya hükûmeti Batılı devletleri
Paris ve Londra’daki elçileri aracılığıyla Almanya’nın
Polonya’ya saldırısı konusunda bilgilendiriyor ve acil yardım
çağrısında bulunuyordu. İngiltere ve Fransa hükûmetleri
Varşova’ya ‘Polonya karşısında ittifak yükümlülüklerini’
yerine getirecekleri teminatını veriyorlardı.
Ancak, izleyen günlerde Polonya elçilerinin Paris ve
Londra’da, Fransa Başbakanı E. Daladier ve İngiltere
Başbakanı N. Chamberlain’in, Batılı devletler tarafında
üstlenilen yükümlülükler uyarınca Polonya’ya ne zaman ve
hangi askerî yardımın yapılacağı konusuna açıklık
kazandırmak için görüşme girişimleri başarısızlıkla
sonuçlanıyordu.
Polonyalı büyükelçiler, kendilerine üzüntülerini ifade
etmekten öteye gitmeyen Dışişleri bakanlarıyla buluşmakla
yetinmek zorunda kalıyorlardı. Ne İngiltere ne de Fransa
Polonya’ya pratikte hiçbir yardımda bulunmamıştı: İş
Almanya’ya formalite gereği savaş ilan etmekten ileri
gitmemişti.
Chamberlain ve Daladier’in tam da böyle
davranacaklarından Hitler’in kuşkusu yoktu. O, İngiltere ve
Fransa’nın savaşa girmeyeceklerini, olsa olsa Almanya’ya
karşı ekonomik boykot ilan etmekle yetineceklerini,
müttefikleri Polonya karşısında yükümlülüklerini ihlal
ettiklerine ilişkin kınamaları savuşturmak için Polonya’ya
yardıma hazır olduklarını ortaklaşa ilan edeceklerini tahmin
ediyordu. İngiliz ve Fransız hükûmetlerinin Almanya’ya karşı
savaş ilan ettiklerine ilişkin habere yanıt olarak Hitler, “Bu,
onların savaşacakları anlamına gelmez”4diye yanıt veriyordu.
Savaş ilan edildiği hâlde, Batı’da, ilanı izleyen değil birkaç
saat, birkaç gün, birkaç ay içinde dahi savaş harekâtının
başlamamış olması gibi garip bir durum vardı ortada.
Fransa’da bu duruma “Drôle de guerre” (“garip savaş”),
Almanya’da ise “Sitzkrieg” (“oturarak savaşma”) adı