Uluslararası İlişkiler Tarihi 4 - Kolektif

1086 Pages·2013·4.04 MB·Turkish

Kitabın orijinal adı:
Histoire de la diplomatie
ULUSLARARASI İLİŞKİLER TARİHİ –Diplomasi Tarihi– / Dördüncü Cilt /
Bu cilt SSCB Bilimler Akademisi Üyesi V. Potyemkin yönetiminde, SSCB
Bilimler Akademisi Üyeleri Prof. S. Bakruşin, Prof. A. Efimov, Prof. İ. Mintz,
Prof. E. Kosminski, Prof. A. Naroçnitski, Prof. A. Pankratova, Prof. V.
Sergeyev, Prof. S. Skazin, Prof. V. Kvostov ve Paris Üniversitesi Üyeleri Prof.
N. Koltchanovsky, Prof. E. Tarlé tarafından yazılmıştır. / Dilimize
Fransızcadan ATTİLA TOKATLI tarafından çevrilmiştir.
ULUSLARARASI
İLİŞKİLER TARİHİ
CİLT 4SSCB Bilimler Akademisi Üyesi
Vladimir Potyemkin
Yönetiminde
SSCB Bilimler Akademisi Üyeleri
Prof. S. Bakruşin, Prof. A. Efimov,
Prof. E. Kosminski, Prof. İ. Mintz,
Prof. A. Naroçnitski, Prof. A. Pankratova,
Prof. V. Sergeyev. Prof. S. Skazin, Prof. V.
Kvostov
ve
Paris Üniversitesi Üyeleri
Prof. N. Koltchanovsky, Prof. E. Tarlé
Çeviren: Attila Tokatlı
Tarih-İnceleme
Doğa Basın Yayın
Dağıtım Ticaret Limited Şirketi
Eskişehir Mah. Dolapdere Cad.
Karabatak Sok. No: 27A
Şişli / İstanbul
Tel: [phone] (pbx)
Faks: 0212 247 24 61
web: www.evrenselbasim.com
e.posta: [email protected]
Evrensel Basım Yayın - 384
Uluslararası İlişkiler Tarihi - 4
–Diplomasi Tarihi–
Çeviren
Attila Tokatlı
Redaksiyon
Aydan Cankara
Genel Kapak Tasarım
Savaş Çekiç
Kapak Uygulama
Vahit Akça
Birinci Basım: Eylül 2009
ISBN 978-605-4156-21-4
978-605-4156-17-7 (tk.)
Sertifika No: 11015
Baskı
Ezgi Matbaası
Sanayi Caddesi Altay Sokak No: 10 Çobançeşme -Yenibosna / İSTANBUL

Tel: [phone] e-posta: [email protected]
ULUSLARARASI
İLİŞKİLER TARİHİ
–Diplomasi Tarihi–
CİLT 4
DİPLOMASİ TARİHİ 4
Hep Aynı Şantaj
İngiltere’nin becerikli Berlin Büyükelçisi, güncesinin 26
Şubat 1926 tarihli yaprağına, bu müzakerelere ilişkin olarak
şunları not etmekteydi:
“Foreign Office, Almanya’nın, Polonyalıların hak taleplerine
karşı çıkmakla, aptallık yaptığı düşüncesinde. Çünkü
Almanya sussa dahi, Polonya’nın Konsey’e girişine şiddetle
karşı çıkacak çok üye vardı, diyor. Ama ben o düşüncede
değilim: Öyle sanıyorum ki Almanların bu enerjik protestosu
olmamış olsaydı, konseyin genişletilmesini öneren tasarı
kabul edilebilirdi.”1
Her ne hâl ise, Stresemann İngiltere büyükelçisine Alman
delegasyonunun Cenevre’ye, kendisine ancak Milletler
Cemiyeti Konseyi’nde de sürekli bir sandalye ayrıldığı
takdirde gidebileceğini kesin bir dille açıklamıştı.
Bu açıklamayla yetinmeyen Almanlar, ayrıca alışılmış şantaj
taktiklerine başvurmaktan da geri kalmadılar. Yine Lort
d’Abernon’un güncesinde not ettiğine göre, Cenevre
Konseyi’nde daimî üyelik için mart ayında yapmış olduğu ilk
girişimin başarısızlığa uğramasından sonra Alman
diplomasisi, Milletler Cemiyeti’ne giriş sorununu askıya alma
ve bir yandan da, Sovyetler Birliği ile yakınlaşmasını
hızlandırma tehdidini savurmuştur. İngiliz diplomatı,
güncesinin 5 Nisan 1926 tarihli yaprağında bu konuya ilişkin
olarak şunları yazıyor:
“Milletler Cemiyeti’nin eşiğinde uğradığı ağır yenilgi
üzerine Alman diplomasisinde beliren hayal kırıklığı sonucu
Ren ötesi kamuoyu ile yöneticilerinin bakışlarını bir kez daha
doğuya çevirmeleri ve Almanya’yı geleneksel reasürans
politikasına yöneltmeleri, belki de kaçınılmaz hâle
gelecekti.”2
Stresemann, bununla da kalmayacak ve İngiltere
büyükelçisine hatırlatacaktır ki 1926 baharında imzalanan
Sovyet-Alman paktının gerçekleştirilmesinde, Almanya’nın
Milletler Cemiyeti’ne girişi konusunda yapılan müzakerelerin
ağırdan alınmasının bir hayli rolü olmuştur.3
Milletler Cemiyeti’nin Almanya’yı Kabul Toplantısı
Almanların bu enerjik çıkışı karşısında İngiliz diplomasisi
ödün vermek zorunda kalacaktır. Tartışmalı soruna şöyle bir
çözüm bulmuştu Büyük Britanyalılar: Biri sürekli, öbürü
süreksiz olmak üzere iki yeni sandalye eklenecekti Konsey’e;
sürekli sandalye Almanya’ya verilecek, süreksiz sandalyenin
geçici sahibi ise, her seferinde belirli bir süre için, Milletler
Cemiyeti’nin öteki üyeleri arasından ve konsey tarafından
seçilecekti.
Böylece Almanya, öbür devletlerle eşitliği kabul edilerek
giriyordu Milletler Cemiyeti’ne. Nitekim Alman delegasyonu,
başta Dışişleri Bakanı Stresemann olmak üzere, 10 Eylül
1926 günü Milletler Cemiyeti toplantı salonunun kapısında
belirdiğinde, uzun alkışlarla karşılacaktı.
Almanya’nın hayranı ve uşağı -ki sonradan da Hitler’in ajanı
olacaktır- Fernand de Brinon, France-Allemagne 1918-1934
başlıklı kitabında, Stresemann’ın diplomatik kamuflaj sanatını
göklere çıkarmaktadır.
Gerçekten de Stresemann, giriş konuşmasını yaparken,
kusursuz bir gösteriye girişecek ve Milletler Cemiyeti’nin
“barışın pekişmesindeki büyük rolü”ne övgüler yağdırdıktan
sonra Almanya’nın bütün uluslarla barış içinde işbirliğine can
ve yürekten hazır olduğunu ileri sürecektir. Ve konuşmasını,
yine alkışlarla karşılanan şu cümleyle sona erdirmiştir
Almanya’nın cerbezeli( hilekâr, kurnaz, becerikli ) dışişleri
bakanı:
“Ülkem, bundan böyle, programının en soylu ereklerini
gerçekleştirme yolunda Milletler Cemiyeti’nin en başta gelen
yardımcılarından biri olacaktır.”4
1 D’Aber non, Ba rış El çi si. Gün ce den seç me ler (İn gi liz ce’ den çe vi ri). Cilt III, Mos ko va,
1931, s. 225.
2 D’Aber non, Ay nı ya pıt, cilt III, s. 227.
3 D’Aber non, Ay nı ya pıt, cilt III, s. 229.
4 Gus tav Stre se mann, Ver mächt nis. Der Nach las in drei Bän den. Ber lin, 1933, cilt III, s.
199.
6. THOIRY GÖRÜŞMESİ
Görüşmenin Düzenlenişi
Milletler Cemiyeti’nin 1926 Eylül’ündeki toplantısı
sırasında Stresemann’le Briand arasında gayrı resmî bir
görüşme yapılmıştı. Ve yine o sırada birçok önde gelen
siyaset adamı, bu görüşmeyi, Cenevre ruhuyla girişilen barış
çabalarının bir çeşit taç giyişi şeklinde yorumlamıştı. Oysa,
bir Fransız-Alman yakınlaşması olanaklarını ortaya çıkarmak
üzere yapılan basit bir karşılıklı zemin yoklaması söz
konusuydu sadece. Görüşme isteği, Briand’dan geliyordu.
Savaş sona ereli beri her iki ülkenin dışişleri bakanlıkları,
resmî diplomatik ilişkilerin yanı sıra, ajanlardan kurulu bir ağ
aracılığıyla, az çok gizli ilişkiler de kurmuş bulunuyorlardı.5
Bu ajanlardan biri olan ve İsviçre’de oturan profesör
Haguenin, Berlin Üniversitesi’nde Fransızca hocalığı
yapmıştı eskiden. Haguenin, 1919’da, Fransız ve Alman ağır
sanayileri arasındaki bağı sağlamakla görevlendirilmişti.