Table Of ContentFARMAKOLOJİ
• Hidrofilik (suda çözünen); iyonize: polar, membranı iyi
GENEL FARMAKOLOJİ
geçmez, plazmada iyi çözünür
• Asit ilaç bazik ortamda, bazik ilaç asit ortamda hangi
formda bulunur… İyonize (ABİ) (AsitBazİyonize)
• FarmakoKinetik… Vücudun (Kişini) ilaç üzerine etkisi • Asit ilaç asit ortamda, bazik ilaç bazik ortamda hangi
(Absobsiyon, Dağılım, Metabolizma, Eliminasyon) formda bulunur… Noniyonize
• FarmakoDinamik… İlacın (Drug) vücut üzerine etkisi • İlaç moleküllerinin % 50‛sinin iyonize durumda olduğu
• İlaç- reseptör ilişkisi ne tür etkileşim… Farmakodinamik pH değeri nedir... pKa (iyonizasyon sabiti)
• Ortam pH‛ı, pKa değerine yaklaşırsa absorbsiyon ne
1. FARMAKOKİNETİK olur… Artar
• Ortam pH‛ı 1 birim değişti iyonize-noniyonize oranı
ABSORPSİYON nasıl değişir…90-10
• Ortam pH‛ı 2 birim değişti iyonize, noniyonize oranı
• ATP kullanan, MDR1 tarafından kodlanan, efluks, P
nasıl değişir… 99-1
gp‛in üyesi olduğu taşıyıcı… ABC
• ATP değil iyon gradiyentini kullanan, perifer ve santral
de bulunan, NA, 5HT ve Dopamin sodyum akımı boyunca İyonizasyon sabiti (pKa) değeri 2.5 olan
taşıyan, ters yönde sodyum bağımsız taşıyan, OCT ve
örnek asidik ilacın,
OAT‛nin üyesi olduğu taşıyıcı… SLC
pH’a bağlı iyonizasyon oranları
• Katının toz haline gelmesine… Disintegrasyon, Sıvıda
çözünmesine… dissolüsyon
İyonize İlaç Oranı Noniyonize İlaç
• Absorbsiyon hızları… Çözelti > emülsiyon > süspansiyon > Ortam pH’ı
(%) Oranı (%)
kapsül > tablet
• Benzatin eklersen etki süresi ne olur… Uzar (benzatin 0.5 1 99
penisilinG)
1.5 10 90
• Molekül büyüklüğü ile emilim hızı arasındaki ilişki
nasıldır... Ters orantılı (plazma proteinine fazla 2.5 50 50
bağlanırsa molekül büyür)
3.5 90 10
• İki ortam arasındaki konsantrasyon farkı artarsa
absorbsiyon hızı… Artar 4.5 99 1
• Lipofilik (yağda çözünen, lipid/su partisyon katsayısı
fazla); noniyonize, nonpolar, membranı iyi geçer, plazmada • DİKKAT!!! Soruyu çözerken dikkat et, önce ilacın asit mi
çözünmez (membranlar yağ, plazma sudan oluşur) baz mı olduğuna bak, sonra pH değişim oranına, ilaç asitse
ve ortam pH‛ı daha asit oluyorsa noniyonize artar, ortam
pH‛ı daha bazik oluyorsa iyonize oranı artar.
ASLA HELAL ETMİYORUZ
Bu eserin tüm hakları TUS-DATA A.Ş.’ye aittir. Yıllar boyunca verilen nice emek, zahmet, güncelleme telif
ve yayın harcamaları ile bugünkü haline gelmiştir.
Bu eserin yasal olmayan yollarla (fotokopi, PDF vb.) edinilmesi iki açıdan daha yasak ve ahlak dışıdır.
1. Telif hukuku ve kanunlar açısından yasak ve cezaya tabidir.
2. Bütün inançlar açısından “yasak” ve “haram” dır. Kul hakkıdır ve TUSDATA ya da emeği geçen herhangi
bir yazarımız, kul haklarını hiçbir şekilde helal etmeyeceğini ve bir çeşit “hırsızlık” yoluyla elde edilen
yayınımızın fayda etmemesini gönülden dilediklerini açıkça deklare etmektedir.
Bu esere gerçekten ihtiyacı olan öğrenci arkadaşlarımızın; şubelerimize yazılı başvurması ve incelememiz
durumunda, iyi niyetle ve cömertçe hediye etmeye hazır olduğumuzu da deklare ediyoruz.
Mülkiyet haklarına tecavüz ne kadar çirkinse; mülkiyet haklarına saygı da o kadar asil bir duruştur.
TUSDATA
550044 550055
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
• Asidik ve bazik ilaçlar nelerdir… • İlaçların karaciğerde bir radikalle (glukuronat
(bilirubin), sülfat(östrojen)) konjuge edilerek (faz2)
Asidik ilaçlar Bazik ilaçlar bağırsaklara atılması ve oluşan ilaç konjugatının
enzimlerle (glukuronidaz, sülfataz) parçalandıktan
• Fenobarbital • Amfetamin, Kokain, sonra serbest forma geçen ilacın bağırsaktan tekrar
• NSAİİ Opiyatlar emilmesine ne ad verilir... Enterohepatik sirkülasyon
• Sülfonamidler • Nikotin
• Belirgin enterohepatik sirkülasyona uğrayan ilaçlar
• Sülfonamid türevi • Trisiklik
nelerdir… Dijitoksin, morfin, oral kontraseptifler,
diüretikler (Furosemid/ antidepressanlar
tiroksin
Tiazid/Asetazolamid) • Nöroleptikler
• Ampisilin (Penisilin) • Antihistaminikler • Enterohepatik sirkülasyon ilacın plazma konsantrasyonunu
• Sefalosporinler • Striknin ve etki süresini nasıl etkiler… Arttırır
• Diazepam
• Geniş spektrumlu antibiyotikler oral kontraseptif
• Lokal Anestezikler
(östrojen) etkinliğini nasıl etkiler… Azaltır (Barsak
• Amilorid
bakterisini öldürdüğü için glukuronidaz, sülfataz
salgılanamaz, ilaç serbestleşemez, EHS bozulur, ilaç
karaciğere tekrar emilemez, barsaklarla atılır ve etkisi
• Asit ilaç zehirlenmesinde idrarın bazik, bazik ilaç
azalır)
zehirlenmesinde ise idrarın asit yapılmasındaki amaç
nedir… İlacın tübül lümeninde iyonizasyonunu artırıp iyon • İstisna olarak tetrasiklin kullananda kimin etkinliği
tuzağına düşürmek ve dolayısıyla tübüler reabsorbsiyonunu artar… Dijital (Barsakta dijitali parçalayan bakteri olan
azaltarak atılımını artırmak. eubacterium lentum azalır)
• İdrarı Asit yapanlar… Askorbik asid, Amonyum klorür • İstisna olarak 3.kuşak sefalosporin kullananda kimin
etkinliği artar…Varfarin (Barsak baketrileri öldüğü için
• İdrarı Baz yapanlar… Sodyum bikarbonat, sodyum laktat
K vitamini sentezlenemez).
• Bir ilacın pH farklılığı nedeniyle belli bir kompartmanda
• Şelat oluşturduğu için antasitlerle (Al, Mg, Ca içerir)
toplanması olayına ne ad verilir... İyon tuzağı (Asit ilaç
alınmaması gereken ilaçlar... Tetrasiklin, Azitromisin
bazik ortamda, bazik ilaç asit ortamda tuzağa düşer).
Kinolonlar, INH (TAKI)
• İyon tuzağı denilince aklına gelecek iki durum…
• Eflüks mekanizmasıyla ilacı lümene atan ve ATP kullanan
Aspirinin mukoza hücresinde birikip gastropati yapması,
taşıyıcı… P glikoprotein
ilaç zehirlenmelerinde idrarın asidik ve bazik yapılarak
atılımın artırılması • P gp barsakta kim ile birlikte bulunur… CYP3A4
• Dokudaki kan akım hızı azalırsa (şok, hipotansiyon, • P gp inhibe olursa ilaçların plazma düzeyi nasıl değişir…
arter tıkanıklığı, vazokonstriktör ajan,kalp yetmezliği…) Artar
absorbsiyon hızı ne olur… Azalır.
• P-gp hangi taşıyıcı grubundaydı… ABC (ATP binding
• Mide boşalma hızı artarsa (metoklopramid, eritromisin, cassette)
betanekol, domperidon) absorbsiyon hızı ne olur…
• Önemli p-glikoprotein inhibitörleri nelerdir... Verapamil,
Artar
diltiazem, amiodaron, kinidin, siklosporin, ketokonazol,
• Mide boşalma hızı azalırsa (atropin, morfin türevleri itrakonazol, eritromisin
(difenoksilat, loperamid) absorbsiyon hızı ne olur…
• Özellikle antineoplastikler ve antiprotozoonlara karşı
Azalır
gelişen dirençte kullanılan p-glikoprotein inhibitörleri
• Diyarede absorbsiyon ne olur… Azalır (ilacın barsakta kimlerdir... Verapamil, diltiazem
kalış süresi kısaldığı için)
• Absorpsiyon aşamasinda taşıyıcı moleküller için
• Konstipasyonda absorbsiyon ne olur… Artar-Azalır (ilacın yarışmaya bağlı etkileşim… Fenitoin-Folik asid, ;L-dopa
barsakta kalış süresi uzadığı için artar, ancak parçalıyıcı – proteinli yiyecekler (L-dopa‛yı aç karna al).
hareketlerde azaldığı için azalır).
• Tek doz ilaç uygulamalarında absorpsiyon ve
• Mide; absorbsiyon hızı ile, barsak ise absorbsiyon farmakokinetik:
miktarı ile alakalıdır.
• İlacın sistemik dolaşima geçmeden önce (en fazla
karaciğer, bronş, barsak) yıkılmasına ne denir…
Presistemik eliminasyon (ilk geçiş etkisi)
• PSE‛a uğrayan ilaçların özellikleri… Oral yolla kullanılan
lipofilik ilaç
• PSE‛a uğrayan ilaçların biyoyararlanımı ne olur…
Azalır
• PSE‛a çok uğrayan ilaçların oral ve parenteral dozları
arasındaki fark nasıldır…Fazladır
• Karaciğerde PSE‛a uğrayan ilaçlar kimlerdir…
P(propranolol)İS (antipsikotik) Lİ(dokain)-MO(rfin)-
NA(lokson)-TA(trisiklik antidepresan)-VER(apamil)-
Dİ(ltiazem) = PİS LİMONATA VERDİ +antianjinal
(nitrat), steroid, NSAİİ (aspirin)
• PSE‛a hiç uğramayan uygulama yolu…İntravenöz İlacın konsantrasyon zaman eğrisi
• PSE‛a çok az uğrayan enteral yol…Sublingual
• PSE‛a oral yola göre daha az uğrayan enteral yol…
Rektal
550044 550055
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
Yinelenen oral dozlarda konsantrasyon-zaman
grafiği
•İlaçlar 1 yarı ömürde Css‛in yüzde kaçına ulaşır…%50
(2 yarı ömürde %75‛ine, 3 yarı ömürde % 87.5‛ine, 3.3 yarı
Konsantrasyon-zaman eğrisinde oral ve iv ilaç ömürde %90‛ına ve 4 yarı ömürde %93.75‛ine ulaşır).
uygulamaları
• Css formülü… Doz x Biyoyararlanım oranı (F) / Dozlam
aralığı x Klirens
• Konsantrasyon- zaman eğrisiden elde edilen
• İntravenöz infüzyonla ilaç verince Css formülü… Doz
parametreler… Cmaks, (plazmadaki maksimum
(infüzyon hızı, mg/dk) / Klirens
konsatrasyonu) Tmaks (Cmaks‛a ulaşmak için geçen süre),
EAA (eğri altındaki alan), Biyoyararlanım, yarılanma ömrü • İnfüzyon hızı neyi etkiler… Kararlı durum
(t1/2)hesaplanır. konsantrasyonunu (Css)
• Konsantrasyon- zaman eğrisiden hesaplanamayan • Yarılanma ömrü neyi etkiler…Kararlı durum
parametre… Efikasite (Emax) konsantrasyonuna ulaşma süresini (Tss)
• Tmax=0, EAA(biyoyararlanım)=100, hangi uygulama
yolu… İntravenöz SORULAR
• Tmax>0, EAA (biyoyararlanım)<100, hangi uygulama
yolu…Oral
1. Aşağıdaki konulardan hangisi farmakokinetik dalının
• Absorbsiyon hızını gösteren parametre…Tmax ilgi alanına girmez?
• Absorbsiyon oranını gösteren parametre…EAA (Eğri A) İdrarda ana ilaç ve metabolitlerinin hangi oranda
altındaki alan) bulunduğunun gösterilmesi
• Cmax‛ın formülü… Doz/dağılım hacmi B) İlaçların karaciğerdeki metabolizma hızlarının
karşılaştırılması
• İlaç moleküllerinin sistemik dolaşıma geçme oranına ne
C) İlaçların reseptörlere bağlanma kinetiğinin
ad verilir... Biyoyararlanım
hesaplanması
• İlacın biyoyararlanımını gösteren parametreler... Tmax, D) İlaçların farklı dokulara ne oranda geçtiğinin
Cmax, EAA belirlenmesi
• Biyoyararlanımı en objektif gösteren parametre E) İlaçların ağız içi mukozasından emilip emilmediğinin
nedir... Eğri altındaki alan (EAA) araştırılması
Doğru cevap: C
• F (biyoyararlanım oranı) biyoyararlanım %100 ise kaça
eşittir… 1
2.
• Oral uygulamada biyoyararlanım <100 olmasının nedeni…
Presistemik eliminasyon I. İyon gradientine bağlı taşıma yapar.
II. P glikoprotein bu taşıyıcıların bir üyesidir.
• Farmasötik eşdeğerlik şartları… Aynı etken madde, aynı
III. Yabancı maddeleri hücre dışına atan bir eflux
doz, aynı veya karşılaştırılabilir farmasötik şekil (kapsül,
pompasıdır.
tablet…)
• Biyoeşdeğerlilik şartları… Farmasötik eşdeğer + benzer
ABC (ATP binding cassette) taşıyıcısı ile ilgili yukarıda
biyoyararlanım (%80-125) (Çalışma sağlıklı gönüllü
verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
üzerinde yapılır)
A) Yalnız III
• Monoklonal antikorlar için biyoeşdeğerlilik, güvenlik,
B) I ve II
saflık ve güç açısından çok benzeyen ama immünojenite
C) I ve III
farklılığı nedeni ile şiddetli ve ölümcül yan etki olabilen…
D) II ve III
Biyobenzer
E) I, II ve III
• Tekrarlayan doz ilaç uygulamasında konsantrasyon
Doğru cevap: D
zaman grafiğinde ilacın emilim ve atılım hızlarının
birbirine eşit olduğu konsantrasyon değerine ne ad
verilir... Kararlı durum konsantrasyonu
• Oral yoldan tekrarlanan dozlarda uygulanan bir ilacın
plazma kararlı duruma ulaşma zamanı (Tss).. 4-5 X
T1/2
550066 550077
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
3. Streptokok infeksiyonu tanısı alan 35 yaşındaki erkek DAĞILIM
hasta ampisilin kullanmaktadır. Ampisilin pKa değeri 2.5
• İlaçların plazma proteinlerine genellikle nasıl bağlanır...
olan zayıf organik asittir.
Nonselektif ve reversibl (Alkillyeciler irreversıbl bağlanır)
İlacın ne kadarı ortam pH sının 1.5 olduğu duodenumda • Etki gösteren, membranlar arası geçiş yapabilen
suda çözünür (iyonize) durumda olacaktır? form…Serbest ilaç
• Etkisiz olan, depo görevi gören, uzun etki gösteren…
A) %1 B) %10 C) %50 D) %90 E) %99
Bağlı ilaç
Doğru cevap: B
• Plazma proteinlerine bağlanma glomerüler filtrasyonu
(pasif difüzyon) nasıl etkiler… Azaltır
4. İlaçların plasentadan geçişlerini sınırlandıran özellik
aşağıdakilerden hangisidir? • Plazma proteinlerine bağlanma tübüler sekresyon
(aktif transport) ve biyotransformasyonu nasıl etkiler…
A) İlaçların lipofilikliğinin yüksek olması
Değiştirmez
B) İlaçların iyonizasyon oranının düşük olması
C) Plasentada p-glikoprotein ekspresyonunun yüksek • Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanan ilaçlar…
olması Lipofilik
D) İlaçların molekül büyüklüğünün küçük olması • Alfa 1 asid glikoproteine bağlanan… Lidokain
E) İlaçların plazma proteinlerine düşük oranda bağlanması (MI‛da lidokain etkisizleşebiliyor, dozunu artırman
Doğru cevap: C gerekebiliyor)
• Lipoproteinlere bağlananlar… Siklosporin (kolesterol
5. Presistemik eliminasyon ile ilgili olarak
yüksekse organ rejeksiyonu oluyor)
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
• Gama globulinlere bağlanan… Tübokurarin (Multipl
A) Presistemik eliminasyona genelde oral kullanılan lipofilik myelomu olanda tübokürarin etkisi azalıyor)
ilaçlar uğrar.
• İlaçların albumine bağlanma oranları…
B) İlacın biyoyararlanımını belirgin olarak azaltır.
C) Presistemik eliminasyona uğrayan ilaçların oral ve
Albümine en fazla Albümine en az
parenteral dozları arasında fark yoktur.
D) Sublingual uygulama presistemik eliminasyonu azaltan bağlananlar bağlananlar
bir ilaç uygulama şeklidir.
E) Nalokson yüksek oranda presistemik eliminasyona • Amiodaron (%99.9) • Lityum (% 0)
uğrar. • Dikumarol / Varfarin • Asetaminofen
(%99.6) • Alkol
Doğru cevap: C
• Diazepam • Nikotin
• Fenilbutazon • Aminoglikozidler
6. P glikoprotein ile ilgili olarak aşağıdaki verilenlerden
• İndometasin • Uvabain
hangisi yanlıştır?
• Klorpromazin • Asiklovir
A) İlaçların hücre içinden lümene atılmasında rol oynar. • Fluoksetin • Gabapentin
B) CYP 3A enzimi ile birlikte barsakta bol olarak bulunur. • TAD
C) Ekspresyonundaki azalma ilaçların plasental geçişini • Propranolol
kolaylaştırır.
D) Siklofosfamid bu taşıyıcının inhibitörüdür.
E) Bu taşıyıcıyı inhibe eden verapamil ve diltiazem • Hipoalbuminemi durumunda (karaciğer yetmezliği, idrarla
antineoplastiklere karşı oluşan direnci azaltmak için albümin kaybı gibi, kalp yetmezliği, gebelik, yaşlılık)
kullanılır. toksisite riski artan ilaçlar… Plazma proteinlerine fazla
bağlanan ilaçlar (serbest formu arttığı için)
Doğru cevap: D
• Plazma proteinlerine fazla bağlanan ilaçların ilaç
7. Aşağıdakilerden hangisi biyoyararlanımı etkileyen
etkileşimine girme oranı nasıldır… Yüksektir
parametrelerden biri değildir?
• Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlandığı için
A) İlacın lipofilitesi sıkça ilaç etkileşimine giren antikoagülan hangisidir…
B) Molekül büyüklüğü Varfarin
C) EAA (Eğri altındaki alan)
• Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanan uzun etkili
D) İlacın presistemik eliminasyonu
SSRI türevi antidepresan hangisidir… Fluoksetin
E) İlacın reseptör affinitesi
• Plazma proteinlerine düşük oranda bağlanan ve hidrofilitesi
Doğru cevap: E
yüksek olan antibiyotikler... Aminoglikozidler
8. • MEK (minimum efektif konsantrasyon)-MTK (minimum
toksik konsantrasyon) aralığına ne ad verilir… Terapötik
I. Hızlı infüzyon kararlı durum konsantrasyonuna
aralık
ulaşma zamanını kısaltır.
• Terapötik aralığı dar olan ilaçlar hangileridir...
II. Yavaş infüzyon kararlı durum konsantrasyonunu
Digoksin, varfarin, lityum, teofilin, aminoglikozidler
(Css) azaltır.
III. İlaç Css’in %75’ine 2 yarılanma ömründe ulaşır. • İlaçların dokularda bazı hücre içi veya hücre dışı
yapılara sıkı bir şekilde bağlanıp oralarda birikmesine
Tekrarlayan dozda ilaç uygulaması ile ilgili olarak yukarıda ne denir... Sekestrasyon
verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur? • Etkisi geç başlayan ilaçların özelliği…Sekestrasyon
A) Yalnız I B) Yalnız II • Sekestrasyon için en önemli mekanizma… İyon tuzağı
C) Yalnız III D) I ve II
• Çizgili kaslarda sekestre olduğu için kaşektik hastalarda
E) II ve III
etkisi artan pozitif inotropik hangisidir… Dijitaller
Doğru cevap: E
550066 550077
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
• Retinada sekestre olduğu için retinopatiye neden olan SORULAR
malarya ilacı hangisidir… Klorokin
• Tiroid bezinde sekestre olduğu için tiroid kanserinde
9. Plazma proteinlerine ilaç bağlanması ilgili ifadelerden
kullanılan madde hangisidir… Radyoaktif iyot
hangisi yanlıştır?
• Keratinize dokularda biriktiği için dermatofit tedavisinde
A) Alkilleyici antineoplastikler plazma proteinlerine
etkin olan antifungal hangisidir… Griseofulvin, terbinafin
irreversibl bağlanırlar.
(keratinize dokuda diğer biriken; arsenik)
B) Asidik ilaçlar albumine, bazik ilaçlar alfa1 asid
• Kalsiyum içeren dokularda (kemik, diş) sekestre olduğu glikoproteine daha çok bağlanırlar.
için gebe ve 8 yaş altında kullanılmayan antibiyotik… C) Plazma proteinlerine bağlı ilaçlar, renal tübüler
Tetrasiklin ekskresyona uğramazlar.
• Kemiklerde biriktiği için osteoporoz tedavisinde D) Plazma proteinlerine çok bağlanan ilaçlar ilaç
kullanılan ilaç hangisidir… Bifosfonatlar etkileşimine açıktır.
E) Siklosporin lipoproteinlere, tübokürarin ise gama
• Trisiklik antidepresan nerede sekestre olur… Akciğer
globülinlere bağlanır.
• Tiyopental nerede sekestre olur… Yağ doku
Doğru cevap: C
• Azitromisin nerede sekestre olur… Fagositik
hücrelerde 10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi plazma proteinlerine
yüksek oranda bağlanır?
• İlaçların vücutta dağıldığı varsayılan hacime ne denir...
Sanal dağılım hacmi (Vd) A) Asetaminofen B) Lityum
• Sanal dağılım hacminin (Vd) formülü nedir… Verdiğim C) Uvabain D) Asiklovir
(Doz)/bulduğum (konsantrasyon, plazma) E) Amiodaron
Doğru cevap: E
• Sekestrasyonda sanal dağılım hacmi nasıl değişir… Artar
(plazmadaki ilaç yani payda kısmı azaldı) (Dijital) 11. Aşağıdaki ilaç-sekestre olduğu yer eşleştirmelerinden
• Plazma proteinlerine fazla bağlanan ilaçların sanal hangisi yanlıştır?
dağılım hacmi nasıldır… Düşüktür (Heparin)
A) Klorokin-retina B) Terbinafin-keratinize doku
• Sanal dağılım hacmine göre hesaplanan parametre… C) Alendronat-kemik D) Tiyopental-adipoz doku
Yükleme dozu E) TAD-myokard
• Klerens‛e göre hesaplanan parametre… İdame doz Doğru cevap: E
• Yarılanma ömrü (t1/2)‛nün formülü… 0.693xVd/ 12. Bir ilacın plazma konsantrasyonundan hesaplanan
klerens dağılım hacminin, bireyin fiziksel hacminden çok büyük
• Yükleme dozu‛nun formülü… Vd x hedeflenen plazma bulunması aşağıdakilerden hangisine işaret eder?
konsantrasyonu/F (biyoyararlanım oranı)
A) İlaç sadece plazma proteinlerine yüksek afinite ile
• İdame dozu‛nun formülü… Klerens hedeflenen plazma bağlanıyordur.
konsantrasyonu/F (biyoyararlanım oranı) B) İlaç reseptörlere düşük afinite ile bağlanıyordur.
C) İlaç plazma dışındaki kompartmanlarda sekestre
• İlaç moleküllerinin santral sinir sisteminde biriktikten
oluyordur.
sonra kas dokusuna oradan da adipoz dokuya geçmesine
D) İlacın sistemin eliminasyonu yavaştır.
ne ad verilir... Redistribüsyon
E) İlacın biyoyararlanımı düşüktür.
• Redistribisyona hangi ilaçlar uğrar… Lipofilitesi yüksek
Doğru cevap: C
(benzodiazepin, genel anestezik…)
• Redistribüsyon bir metabolizma veya eliminasyon 13.Klirensi 0.5 L/saat ve sanal dağılım hacmi (Vd) 5 L/kg
şekli midir... Hayır (çünkü yapısınıda değiştirmedik antibiyotik sepsis hastasına intravenöz yoldan 3 mg/
(metabolizma), vücuttan da atmadık (eliminasyon). dakika hızında uygulanmaktadır.
• Redistribüsyonun amacı nedir... Bir etki sonlandırma
Bu antibiyotiğin kararlı durum (steady state) plazma
şeklidir. (İlacı etki gösterdiği yerden (SSS) başka yere
konsantrasyonuna ulaşma süresi kaç saatdir?
(sırasıyla kas ve yağ dokusuna) gönderiyoruz çünkü).
• Redistribüsyona uğrayan ilaçlar hangi yoldan A) 0,02 B) 6.93
uygulanmalıdır... İntravenöz veya inhaler yoldan (çünkü C) 15 D) 34.65
bu ilaçlar beyini hızlı terkediyor, o zaman bizimde hızlı E) 69.3
uygulamamız gerekir ki, ilaç beyinde belli bir düzeyde Doğru cevap: D
kalabilsin).
14.
• Yaşlanınca kas ve yağ düzeyi nasıl değişir… Kas azalır,
yağ artar. (Genç erkekler KAS‛lıdır, yaşlı bayanlar I. Biyoyararlanım
YAĞ‛lıdır.) II. Klerens
III. Dağılım hacmi
• Plazma proteinlerine bağlanma üzerinden meydana gelen
IV. Doz aralığı
etkileşimler ne tip etkileşimdir... Dağılım düzeyinde
(afinitesi fazla olan diğerini kovarak o ilacın serbest
formunu artırır ve toksisiteye neden olur). Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Css (kararlı
durum konsantrasyonu), yükleme dozu ve idame
• Varfarin ile NSAİİ (diklofenak…) birlikte verdin ne
dozunu etkileyen ortak parametrelerdendir?
olur… Varfarin serbest konsantrasyonu artar, INR
yükselir, hasta kanar. A) Yalnız I B) Yalnız II
C) III ve IV D) I, II ve III
• Bilirubin – sülfonamid birlikte verdin ne olur… Albümine
E) I, II ve IV
bağlanmak için yarışırlar, bilirubin albümine bağlanamaz
Doğru cevap: A
ve serbest düzeyi artar, sarılık olur.
550088 550099
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
METABOLİZMA (BİYOTRANSFORMASYON) • FMO-3 enzim eksikliğinde ne birikir ve hangi koku olur…
İnsan terinde trimetilamin N-oksit birikimine bağlı balık
• Metabolizmanın amacı nedir… Hidrofilik (polar, iyonize)
kokusu oluşur.
ve aktivite değişimi (genelde inaktifleştirme)
• CYP‛ de bulunan iyon… Demir (+2 ile +3 arasında hareket
• Faz1‛in görevi… Aktivite değişimi
ettikçe enzimde inhibisyon ve indüksiyon oluşur)
• Faz2‛nin görevi…Hidrofilikleştirme
• CYP çalışması için gerekli olanlar…O2, NADPH (İnhibe
• Aktivite değişimi her zaman inaktifleşme yönün de eden:CO (karbon monoksit)
olmaz, vücuda alındığında inaktif olan ve karaciğerde
• Erişkinde ilaçların yıkımından büyük oranda sorumlu
metabolize olduktan sonra aktifleşen ilaç moleküllerine
olan sitokrom p450 alt tipi hangisidir... CYP3A4 (34:
ne ad verilir... Ön ilaç
İstanbul(en büyük şehir) plakası)
• Ön ilaçlar kimler… Klorazepat, Minoksidil, Azotiopürin,
• Sitokrom p450 enzimleri arasında 2.en fazla bulunan
Kortizon, Prednizon, Enalapril, Siklofosfamid
ve en fazla genetik polimorfizm gösteren alt tip
• Hem kendisi hem de metaboliti aktif olan ilaçlar… hangisidir... CYP2D6
Kodein (Morfin), Morfin (Morfin 6-glukuronat)
• Yavaş metabolize edicilerde normal ve ön ilaçların
• Faz2‛ de aktifleşen 2 ilaç (normalde faz1 ile aktivite etkinliği nasıl değişir… Normal ilaçların etkinliği
değiştirilir)… Minoksidil ve Morfin (Minoksidil N-O sülfat, yıkılamadığı için artar, ön ilaçların etkinliği ise aktif
morfin 6-glukuronat) formuna dönemediği için azalır.
• İstisna olarak önce faz2 sonra faz1‛e giren… İzoniazid • Hızlı metabolize edicilerde normal ve ön ilaçların
(INAH) (önce Asetilasyon, sonra Hidroliz) etkinliği nasıl değişir … Normal ilaçların etkinliği yıkıldığı
• Vücutta metabolize edilmeden veya çok az metabolize için azalır, ön ilaçların etkinliği ise aktif metabolitine
edilerek atılan ilaçlar… Aminoglikozidler, Digoksin, döndüğü için artar.
Penisilinler, Lityum, Gabapentin, Pregabalin, Azot • CYP2C9 yavaş çalışınca yıkılamadığı için etkisi artıp
protoksit, Xenon.... kanama yapan…Varfarin
• Lipofilik genelde karaciğerde metabolize edilir, hidrofilik • CYP2C19‛u yavaş çalışanda aktif metabolitine
ise metabolize edilmeden renal yol ile atılır. dönemediği için etkisi azalan, hızlı çalışanda etkisi
• Anayasa kuralları: artan… Klopidogrel (ön ilaç)
Lipofilik ilaçlar… • CYP2C19‛u hızlı çalışanda aktif metabolitine
dönüştüğü için etkisi artan, CYP2D6‛sı yavaş çalışanda
- Noniyonize/nonpolar
aktif metabolitine dönemediği için etkisi azalan…
- Yağda çözünür bu nedenle membranı geçer (santrale Tamoksifen
iyi geçer)
• CYP2D6‛sı yavaş çalışanda yıkılamadığı için etkisi artan
- Plazmada çözünmez bu nedenle plazma proteinlerine ve uzamış bradikardi yapan…Metoprolol
fazla bağlanır
• CYP2D6‛sı yavaş çalışanda morfine dönemediği için
- Karaciğerde yüksek oranda metabolize olur. analjezik etkisi azalan, hızlı çalışanda ise morfine
dönüşümü arttığı için solunum depresyonu yapan…
- Oral emilimi yüksektir.
Kodein
Hidrofilik ilaçlar…
• Psödokolinesteraz genetik polimorfizminde enzim
- İyonize / polar çalışmadığı için yıkılamayan ve etkisi artıp uzamış
- Suda çözünür, bu nedenle membranı geçemez (santrale apne yapanlar…Süksinilkolin ve mivaküryum
geçemez). • N-asetilasyon (N-asetil transferaz-2 yavaş çalışıyor)
- Plazmada iyi çözünür, bu nedenle plazma proteinlerine genetik polimorfizminde, yavaş asetilleyicilerde (N-
az bağlanır asetil transferaz-2 yavaş çalışıyor) yıkılamadığı için
etkisi artan ve B6 (pridoksin)‛yı azaltarak periferik
- Karaciğerde metabolize olmaz
nöropati yapan…İzoniazid (hızlı asetilleyicide oluşturduğu
- Böbreklerden atılır. metaboliti nedeniyle hepatit yapar.)
- Oral emilimi düşüktür. • Yavaş asetilleyicilerde lupus yapanlar…Hidralazin,
• Faz1 reaksiyonları hangileri… Oksidasyon, redüksiyon prokainamid, sülfonamid
ve kopma • TPMT (tiopürin-S-metil transferaz)‛si hızlı çalışanda
• En sık kullanılan faz I reaksiyonu hangisidir... hepatotoksisite, yavaş çalışanda myelotoksisite
Oksidasyon oluşturan…Azotiopürin ve 6-merkaptopürin (azotiopürin
ön ilaçtır ve 6-merkaptopürine döner).
• Oksidasyon reaksiyonları… -De ile başlayanlar
(dekarboksilasyon hariç), hidroksilasyon, epoksidasyon, • UGT1A1 (UDP glukuronil transferaz) yavaş
amin oksidaz… çalışınca yıkılamadığı için birikip toksisite oluşturan
antineoplastik… İrinotekan
• Kopma reaksiyonları… Hidroliz (-esteraz,
asetilkolinesteraz) • HLA-B*57:01 genetik polimorfizminde deri toksisitesi
yapan…Abakavir
• Oksidasyonda rol oynayan enzim grupları nelerdir...
Mikrozomal enzimler (Monooksijenazlar) ve Non mikrozomal • SLCO1B1 genetik polimorfizminde miyopati yapan…
enzimler (Ksantin oksidaz ve monoamin oksidaz) Simvastatin
• Mikrozomal enzimler nerede bulunur... Düz endoplazmik • G6PDX genetik polimorfizminde hemolitik anemi ve
retikulumda methemoglobinemi yapan…Rasburikaz
• Mikrozomal enzimler hangileridir… Sitokrom p450 (CYP)
ve Flavin içeren monooksijenaz (FMO)
550088 550099
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
SORULAR
Sit P450 (CYP) enzimlerini etkileyen ilaçlar
Enzim inhibisyonu yapan Enzim indüksiyonu yapan
15.
ilaçlar ilaçlar
I. Morfin
II. Minoksidil
• Simetidin • Alkol (kronik etki) (*)
III. Enalapril
• Greyfurt suyu • Barbitüratlar
(Naringin, (Sekobarbital hariç) IV. Kortizon
Furanokumarin) • Fenitoin
• Eritromisin • Karbamazepin Yukarıdaki ilaçlardan hangisi yada hangileri Faz2
• Ketokonazol • Rifampisin reaksiyon sonucu aktif metabolit oluşturur?
• Diltiazem • Griseofulvin
• Verapamil… • Sigara dumanı A) I ve II B) I ve IV
• Amiodaron (Polisiklik aromatik C) III ve IV D) II ve IV
• Kinidin hidrokarbonlar) E) I ve III
• Valproik asid • St. John’s Worth Doğru cevap: A
• Sekobarbital • Ritonavir (*)
• Alkol (akut etki ile) (*) • Fenilbutazon(**) 16. Metabolizma reaksiyonları ile ilgili olarak
• Ritonavir(*) • İzoniazid (**) aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
• Fenilbutazone (**) • Omeprazol (**)
• İzoniazid (**) A) Dekarboksilasyon faz 1 oksidasyon reaksiyonları içindedir.
• Omeprazol (**) B) N-asetilasyon faz 2 reaksiyonları içindedir.
C) INH önce asetillenir sonra hidrolize uğrar
(*)Alkol ve Ritonavir akut etki ile enzim inhibisyonu yaparlar. D) Glukuronidasyon mikrozomal enzimler tarafından
Özellikle ritonavirin inhibitör etkisi çok kuvvetlidir. Kronik etki
gerçekleştirilir
ile bu iki madde enzimlerde indüksiyon yaratırlar.
E) Glutatyon ile konjugasyon reaksiyonu toksin
(**)İNH, Omeprazol ve Fenilbutazon CYP enzimlerini hem
nötralizasyonunda rol oynar.
indüklerler hem de inhibe edebilirler. CYP enzimlerinin 50’den
fazla alt tipi olduğu unutulmamalıdır. Doğru cevap: A
17.
• Mikrozomal enzimleri indükleyen ilaçlar kimlerdir... I. CYP 2C9’u yavaş çalışanlarda varfarinin kanama
Kronik alkolik (kronik alkolizm), Rıfat (rifampin) ve riski artar.
Ferit (fenitoin), Kaba (karbamazepin), Gri (griseofulvin) II. CYP 2C19 hızlı çalışanda klopidogrelin terapötik
bir Bara (barbitüratlar, sekobarbital hariç) gitmişler etkisi artar.
etraf Sigara dumanı (nikotin değil, polisiklik aromatik III. CYP 2D6 hızlı çalışanda kodeinin solunum
hidrokarbonlar) + St. John‛s Worth (sarı kantoron) depresyonu riski artar.
IV. CYP 2D6’sı yavaş çalışanda tamoksifenin terapötik
• Mikrozomal enzimlerde hem indüksiyon hem de inhibisyon
etkisi artar.
oluşturabilen ilaçlar kimlerdir... Alkol, Ritonavir,
İzoniazid, Fenilbutazon, Omeprazol (ARİF-0)
Yukarıda genetik polimorfizm ile ilgili verilenlerden
• CYP‛yi inhibe edenler… Pgp inhibitörleri (verapamil, diltiazem,
hangisi ya da hangileri doğrudur?
amiodaron, kinidin, eritromisin, ketokonazol, itrakonazol),
simetidin, greyfurt suyu (Naringin, Furanokumarin), A) Yalnız III B) I ve II
Antibiyotiklerin çoğu (rifampin hariç), antiepileptiklerden C) I ve IV D) II ve IV
valproik asit, barbitüratlardan sekobarbital, SSRI E) I,II ve III
Doğru cevap: E
• İkinci faz reaksiyonu hangisidir... Konjugasyon
(metilasyon, asetilasyon, glukuronidasyon, sülfatasyon,
18. Bir hasta hipertansiyonu için nifedipin kullanıyor.
glisin, su, glutatyon)
Hastada antihipertansif etkinin hızla arttığı görülürse;
• Metabolizmada en sık kullanılan ve endoplazmik aşağıdakilerden hangisi en olası sebeptir?
retikulum düzeyinde (mikrozomal) gerçekleşen
A) Beraberinde antiasit kullanımı
(diğerleri sitoplazma) tek Faz 2 reaksiyonu hangisidir...
B) Tiramin içeren gıdalar
Glukuronidasyon
C) Greyfurt suyunda bulunan furonakumarinler
• N-asetil transferaz2 ile (N-asetilasyon) metabolize D) İlaç metabolizmasının indüklenmesi
olan ilaçlar... Hidralazin, İzoniazid, Prokainamid, E) Reçetesiz kullanılan dekonjestanlar
Sülfonamidler (HİPS)
Doğru cevap: C
• Sülfat ile konjugasyona uğrayan en önemli madde…
Östrojen 19. Kırk beş yaşındaki evsiz bir adam uyuşturucu kullanımını
• Toksin nötralizasyonunda, epoksit inaktivasyonunda bırakmak için rehabilitasyon programına katılıyor ve
(örn: asetaminofen toksikasyonu) görev alan günlük olarak metadon alıyor. Hasta tüberküloz tedavisine
konjugasyon reaksiyonu.. Glutatyon ile konjugasyon başladığından beri yoksunluk sendromu yaşamamak için
(glutatyon prekürsörü: N-asetil sistein) daha fazla metadon aldığını söylüyor.
• Yaşlılıkta hızı azalan metabolizma reaksiyonu… Faz1
Aşağıdakilerden hangisi bu hastada verilen duruma
• Yaşlılıkta hızı değişmeyen metabolizma reaksiyonu… Faz2
neden olabilir?
• Enzim indüksiyonu hangi düzeydeki etkileşime örnektir...
A) Siprofloksasin B) Siklosporin
Metabolizma
C) Eritromisin D) Rifampin
• Hepatik klirensi yüksek olan ve karaciğer kan akımını E) Tetrasiklin
azaltarak kendi biyoyararlanımını artıran ilaç… Doğru cevap: D
Propranolol
551100 551111
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
2. ELİMİNASYON - İLAÇ UYGULAMA 21. Sıfırıncı derece kinetikle parçalanan ve parçalanma hız
ŞEKİLLERİ sabiti 0.5 mg/mL/saat olan bir etken maddenin süspansiyon
formülasyonundaki başlangıç konsantrasyonu 175 mg/
• Eliminasyon hızının formülü… K (sabit değer) X Cüssü (0 mL’dir.
ya da 1)
Bu süspansiyonda 4 gün sonunda bozunmadan kalan
• İlaçların eliminasyon hızının, konsantrasyonu ile doğru
etken madde konsantrasyonu kaç mg/mL’dir?
orantılı olarak değiştiği, yarılanma ömrünün sabit kaldığı,
belli oranda ilaç atılımının olduğu, birçok ilacın atılımından A) 48 B) 127 C) 79 D) 112 E) 96
sorumlu olan eliminasyon hangisidir… Birinci derece Doğru cevap: B
(lineer, dozdan bağımsız) kinetikle eliminasyon (Kaçıncı
derece kinetikse C üssü‛ne onu yazacan, 1 derece ise Cüssü
22. İlaç uygulama yolları ile ilgili olarak aşağıdakilerden
1yani C, 0 derece ise Cüssü 0 yani 1‛ e eşit olacak).
hangisi yanlıştır?
• İlaçların eliminasyon hızının konsantrasyondan bağımsız
A) Yüksek molekül ağırlığına sahip, peptid yapıda ilaçların
olarak sabit kaldığı için, konsantrasyon artınca yarı
verilmesinde oral yol tercih edilir.
ömrün uzadığı, belli bir miktarda atılımın olduğu,
B) İntramusküler uygulama kreatin kinaz test sonuçlarını
intoksikasyonunda tedavinin zor olduğu, bu nedenle doz
bozabilir.
artırımının yavaş yapılması gereken eliminasyon tipi...
C) Subkutan uygulamada verilecek ilacın hacmi 2 cc‛yi
Sıfırıncı derece kinetik (non-lineer, doza bağımlı)
geçmemelidir.
• Sıfırıncı derece kinetiğe uyan ilaç örnekleri... Fenitoin, D) İnhaler uygulamada çok hızlı etki elde edilir.
Alkol, Heparin, Yüksek dozda Salisilatlar (Hep Alkollü E) Transdermal uygulamada uzamış etki gözlenir.
Sıfırcı Ferit Yüksekten Sallandı)
Doğru cevap: A
• Birim zamanda ilaçtan temizlenen plazma hacmine ne
denir… Klerens (ml/dakika) 3. FARMAKODİNAMİK FAZ
• İlaçlar genelde eliminasyon organlarından hidrofilik
halde çıkar, istisna olarak lipofilik halde çıkışın olduğu
RESEPTÖR ÇEŞİTLERİ
eliminasyon organı… Akciğer
• G proteini ile kenetli reseptörlerin diğer ismi…
• Akciğerden atılan maddeler hangi yapıda olmalıdır…
Metabotrop, serpentin ve yedi heliks reseptörleri
Ufak ve lipofilik (alveolden dışarıya çıkabilmesi için birçok
membran geçmesi gerekir bu nedenle küçük ve lipofilik • G proteini ile kenetli reseptörlerin çalışma
olmalıdır). mekanizması…
• Sütte nasıl ilaçlar birikir…Bazik ilaçlar (çünkü süt - Normalde ligand yokken G proteininin alfa subunitine
plazmaya göre asidiktir ve bazik ilaçlar iyon tuzağı ile GDP bağlıdır
sütte birikir)
- Ligand gelip bağlanınca GDP, GTP‛ye dönüşür ve alfa‛yı
• Özellikle penisilin olmak üzere asit yapılı ilaçlar ile diğer parçalardan ayırır.
(sefalosporin, sülfonamid, metotreksat, salisilat…)
- Alfa-GTP kompleksi membrandaki bir enzimi uyarır.
aynı taşıyıcıya bağlanıp onların tübüler sekresyonunu
engelleyen dolayısıyla düzeyini artıran…Probenesid - Membrandaki enzim ikinci haberci oluşturur
• Sublingual uygulamada emilim ve etki nasıldır… Çabuk - İkinci haberci protein kinazı etkiler ve yanıt oluşur.
emilim ve hızlı etki • Membrandaki adenilil siklazı uyaran G proteini
• Etkisi en hızlı başlayan yol… İntravenöz hangisidir... Gs
• En hızlı absorbsiyonun gerçekleştiği yol… İnhaler • Adenilil siklaz enzimi ne yapar… ATP‛den cAMP‛yi
oluşturur.
• Yüksek molekül ağırlığına sahip, peptid ve hidrofilik
ilaçlar hangi yolla verilmeli… İntravenöz • cAMP kimi aktive eder… Protein kinaz A
• Transdermal uygulamada emilim ve etki nasıldır… Yavaş • Protein kinaz A uyarılınca fosforilasyon ile etki ortaya
absorbsiyon ve uzamış etki çıkar.
• Adenilil siklazı inhibe ederek cAMP düzeyini düşüren
SORULAR G proteini hangisidir... Gi (Tüm reaksiyonlar Gs ile aynı,
Gs de uyarılma Gi de inhibisyon olur).
• Membrandaki Fosfolipaz C enzimini aktive eden G
20. Sıfırıncı derece kinetiğe uyan eliminasyon ile ilgili
proteini hangisidir... Gq
olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
• Fosfolipaz C enzimi kimden hangi ikinci habercileri
A) Plazma konsantrasyonu artsada eliminasyon hızı sabit oluşturur… PIP2 (fosfatidilinozitol bifosfat)‛ den IP3
kalır. (İnozitol trifosfat) ve DAG (Diaçilgliserol)‛u oluşturur
B) Eliminasyon birim zamanda belli miktarda gerçekleşir.
• Protein kinaz C enzimini aktive eden ikinci haberci
C) Bu şekilde elimine edilen ilaçların değişken bir yarı ömrü
hangisidir... DAG
vardır.
D) Konsantrasyon artsada ilacın vücutta kalma süresi • Sarkoplazmik retikulumdan kalsiyum salınımını artıran…
değişmez. IP3
E) En önemli örnekleri heparin, alkol, fenitoin’ dir. • IP3‛ün membrana inozitol şeklinde dönmesini sağlayan
Doğru cevap: D enzim olan inozitol monofosfataz enzimini inhibe
eden…Lityum
551100 551111
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
• G protein kenetli reseptör aktivasyonunu engelleyenler… • Intrensek enzimatik aktivitesi olmayan reseptör… JAK-
Alfa-GTP kompleksinin hidrolizi ve beta arrestin STAT reseptörleri
• JAK-STAT reseptörleri üzerinden etki gösterenler...
Büyüme hormonu, Sitokinler, eritropoetin, interferonlar,
Leptin, Prolaktin (ILık Süt İçki Karnın Doysun, Boyun
Uzasın, Kemiklerin Güçlensin)
• Serin treonin kinaz reseptörlerini uyaranlar… TGF-β
• Membrandaki guanilat siklaz reseptörleri üzerinden
etki gösteren hormon... ANP, BNP, CNP
• Soluble guanilat siklazı uyaran madde hangisidir… NO
• Guanilat siklaz neyi oluşturur… GTP‛den cGMP‛ yi
oluşturur.
• cGMP neyi uyarır… Protein Kinaz G
• Protein kinaz G ne yapar… Miyozin hafif zincirini
defosforile eder ve düz kas Gevşer
Gs ve Gi proteinlerinin etkileri
Guanilil siklaz reseptörü
Gq kenetli reseptör ve ikinci haberci sistemleri
• Hücre içi yerleşim gösteren reseptörlerin çalışma
mekanizması… İnaktifken çinko parmakları HSP90
G proteini ile kenetli reseptörler tarafından kapatılır. Reseptör uyarılınca HSP9 kırılır ve
çinko parmakları açığa çıkar ve etki oluşur.
Gs kenetli Gi kenetli Gq kenetli • Etkisi geç başlayıp, geç biten reseptörler… Hücre içi
reseptörler reseptörler reseptörler reseptörler
Beta 1-2-3 Alfa 2 Alfa-1 adrenerjik • Hücre içi yerleşim gösteren reseptörler hangileridir…
Sitoplazmada yerleşenler (glukortikoidler ve
Dopamin 1-5 Dopamin 2-3-4 Anjiyotensin-AT1
mineralokortikoidler) ve Nükleusta yerleşenler (Androjen,
Glukagon Muskarinik 2-4 Muskarinik 1-3-5 Dvitamini, Östrojen, Retinoik asit (A vitamini), Tiroid
5-HT 4-6-7 5-HT 1 Histamin -1 hormon (ADÖRT) + PPAR (peroksizom proliferatör aktive
reseptör))
H2 (Histamin) GABA B 5-HT2
SORULAR
Somatostatin 1-5 P2Y 1,2,4,6,11
Opioid reseptörleri Kolesisitokinin
(mü, delta, kappa) 1-2 23. Damar düz kasında Gq proteini kenetli reseptörlerin
Adenozin P1 A1,3 aktivasyonu aşağıdakilerden hangisine neden olmaz?
P2Y12,13,14
A) Hücre içi kalsiyum miktarında artış
Kanabinoid CB1-2 B) Hücre içi inozitol fosfatların artışı
C) Fosfolipaz C enziminin aktivasyonu
D) Protein kinaz C enziminin aktivasyonu
• En hızlı etki gösteren reseptörler… İyon kanalı
E) Guanilat siklaz enziminin aktivasyonu
reseptörleri
Doğru cevap: E
• Kendisi iyon kanalı niteliğinde olan reseptör örneği...
Asetilkolinin nikotinik reseptörü (Na), GABA-A C, Glisin
24. G proteini - kenetli reseptör eşleştirmelerinden hangisi
reseptörü, NMDA, AMPA, KAİNAT, 5-HT3, Adenozin P2X
yanlıştır?
• Klor kanalı ile kenetli olan reseptörler hangileridir...
A) Gq – 5HT2 reseptörü
GABA-A,C ve glisin reseptörü
B) Gs – Glukagon reseptörü
• Intrensek enzimatik aktivitesi olan reseptörler… Tirozin C) Gi – Kanabinoid CB1 reseptörü
kinaz reseptörleri D) Gs – Asetilkolin reseptörü
• Tirozin kinaz reseptörleri üzerinden etki gösterenler... E) Gi – Alfa2 adrenerjik reseptör
İnsülin ve büyüme faktörleri Doğru cevap: D
551122 551133
TUSDATATU BSİ LHİAMZSIERLL ITKO PMLEARNKTEIZ MLEERRİKEZLERİ BİYTOUKSİ MHAYZAI’DRALI ÖKN MEEMRLKİE BZİLLEGRİİLER
25. Aşağıdakilerin hangisinde endojen agonist ve
bağlanarak etki gösterdiği reseptör sistemi birlikte
verilmemiştir?
A) 5 –HT3 - İyon kanalı reseptörü
B) Noradrenalin - G proteini ile kenetli reseptör
C) T3 tiroid hormonu - G protein ile kenetli reseptör
D) Vitamin D - Nükleer reseptör
E) İnsülin - Tirozin kinaz aktivitesi olan reseptör
Doğru cevap: C
26. Aşağıdakilerden hangisi JAK-STAT yolunu stimüle
etmez?
A) Sitokin reseptörleri
B) Eritropoetin reseptörleri
C) Oksitosin reseptörleri
D) Büyüme hormonu reseptörleri
E) İnterferon reseptörleri
Doğru cevap: C
Kademeli konsantrasyon/cevap eğrisi
DOZ KONSANTRASYON CEVAP İLİŞKİSİ
• Bir ilacın potent olmasına rağmen efikasitesinin düşük
• Bir ilacın maksimum etkisi... Efikasi (Emax) olması ne ile açıklanır… Uyarabildiği toplam reseptör
• Kademeli doz cevap ilişkisinde kullanılan güç parametresi sayısının düşüklüğü ile
nedir... EC50 • Reseptörlerin % 50‛sinin işgaline olanak veren ilaç
• Maksimum etkinin yarısını oluşturan agonist konsantrasyonu... Dissosiyasyon Sabiti (Kd)
konsantrasyonuna ne denir... EC50 • Ne zaman Kd > EC50 olur… Yedek reseptör varlığında
• Kuantal doz cevap ilişkisinde kullanılan güç parametresi • Maksimum etkiye katkı yapmayan, fonksiyonel rezerv
nedir... ED50 oluşturan, nonkompetetif antagonist kullanılarak
• Kişilerin yarısında cevap oluşturan doza ne denir... ED50 gösterilebilen… Yedek reseptör
• Bir kişi üzerinde yapılan yanıtların kademeli olarak • Reseptörlere bağlanarak uyaran oluşturan maddeye ne
arttığı ve efikasitenin (Emax) hesaplandığı çalışma… ad verilir... Agonist
Kademeli doz cevap eğrisi • Reseptöre bağlandığında uyarı oluşturmayan maddeye
• Bir popülasyonda yapılan, yanıtın ya hep ya hiç şeklinde ne denir... Antagonist
olduğu, (bulantı kusmayı kesen doz, epilepsiyi durduran • Agonistlerin reseptörü uyarabilme kapasitesi...
doz), efikasitenin hesaplanamadığı hangi çalışma… İntrinsik aktivite
Kuantal doz cevap eğrisi
• İntrinsik aktivite değeri sıfır olan madde… Antagonist
• Bir popülasyonda olaca olan duyarlılıktaki varyasyon
• İntrinsik aktivite değeri bir olan madde... Full agonist
hakkında bilgi, TD50, LD50 ve terapötik indeks
hangi çalışmadan elde edilir... Kuantal doz ve cevap • İntrinsik aktivitesi 0 ile 1 arasında olan, tek başına
ilişkilisinden agonistik etki gösteren ve full agonistin etkisini
antagonize eden madde… Parsiyel agonist
• Efikasite ve Emax hangi çalışmadan elde edilir...
Kademeli doz cevap ilişkisinden • Reseptörler agonsit yokken de sinyal oluşturabilirmi… Evet
(Bazı G proteini ile kenetli reseptörler oluşturabilir).
• Potens parametresi (EC50, ED50) yüksek olan ilacın
gücü nasıldır... Düşüktür • Reseptörün bazal, yapısal, konstitütif aktivitesini
azaltan, negatif efikasiteye sahip maddeye ne denir...
• Agonistin potens parametresi nedir... pD2
İnvers (ters) agonist
• Antagonistin potens parametresi… pA2
• Benzodiazepin reseptörü için ters agonist… Beta
• Bireylerin % 50‛sinde toksik etki gösteren minimum ilaç karbolin
dozu... TD50 (median toksik doz)
• Kannabinoid reseptörleri için ters agonist… Rimonabant
• Bireylerin % 50‛sinde ölüm oluşturan minimum ilaç
dozu... LD50 (median letal doz)
• Terapötik indeks formülleri nelerdir... TD50/ED50
veya LD50/ED50
• Terapötik indeksi yüksek olan ilacın güvenliği nasıldır...
Yüksektir
Agonist-parsiyel agonist-inverse agonist
