Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Araştırma

240 Pages·2009·10.157 MB·Turkish

by  Talip Kucukcan, Bekir Gür

YÖNETİCİ ÖZETİ
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Karşılaştırmalı Bir Analiz
1
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Talip Küçükcan, Marmara Üniversitesi’nde öğretim üyesidir. Yüksek lisan-
sını Londra Üniversitesi’nde, doktorasını Warwick Üniversitesi’nde sosyo-
loji ve etnik ilişkiler alanında yaptı. Aynı üniversitede iki yıl süre ile doktora
sonrası araştırmalar yürüttü. İSAM’da araştırmacı olarak çalıştı. Avrupa
Birliği ülkelerindeki Türkler ve kültürlerarası iletişim, Türkiye–Avrupa Bir-
liği ilişkileri, yükseköğretim sistemleri ve Bologna süreci konularında çalış-
malar yürütmektedir. Küçükcan’ın Politics of Ethnicity, Identity and Religion:
Turkish-Muslims in Britain (Ashgate, 1999) ve EuroTurks and Turkey-EU
Relations: The Dutch Case (Türkevi Araştırmalar Merkezi, 2006) kitapları ve
Turks in Europe: Culture, Identity and Integration başlıklı derlemesi (Türke-
vi Araştırmalar Merkezi, 2009) yayınlanmıştır.
Bekir S. Gür, Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde öğretim üyesidir. Yüksek lisan-
sını, Florida State Üniversitesi’nde öğretim sistemleri üzerine yaptı. Dokto-
rasını, Utah State Üniversitesi’nde öğretim teknolojisi alanında yaptı. Aynı
üniversitede Center for Open and Sustainable Learning’de altı ay süreyle
doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı. Öğretim tasarımı ve teknolojisi,
uzaktan eğitim, zeki ve yetenekli öğrencilerin eğitimi, eğitim politikaları ve
yükseköğretim konularında araştırmalar yürütmektedir. Gür’ün Matematik
Felsefesi adlı bir derlemesi (Kadim, 2004) yayınlanmıştır.
SETA Yayınları V
I. Baskı : Haziran 2009
ISBN : 978-605-4023-03-5
Tasarım : Merdiven Sanat
Uygulama : Ferhat Babacan
Baskı : Pelin Ofset, Ankara
İletişim : SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı
Reşit Galip Caddesi Hereke Sokak No:10 GOP Ankara
Tel: [phone] Faks: (312) 405 69 03
www.setav.org / [email protected]
2
YÖNETİCİ ÖZETİ
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Karşılaştırmalı Bir Analiz
Talip KÜÇÜKCAN ve Bekir S. GÜR
SETA | SİYASET, EKONOMİ VE TOPLUM ARAŞTIRMALARI VAKFI
3
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Raporun Hazırlanmasına Katkı Verenler
(İsimler alfabetik sırayla konulmuştur.)
Alparslan Açıkgenç
Fahrettin Altun
Alper Akınoğlu
Bekir Berat Özipek
Cemalettin Haşimi
Durmuş Günay
Engin Yıldırım
Hatem Ete
İbrahim Kalın
Mehmet Şişman
Mustafa Şentop
Oğuz Borat
Ömer Faruk Batırel
Selahattin Turan
Taha Özhan
Üstün Ergüder
Yılmaz Ensaroğlu
Yunus Çengel
Zafer Çelik
Zühtü Arslan
4
YÖNETİCİ ÖZETİ
İÇİNDEKİLER
ŞEKİLLER DİZİNİ / 10
TABLOLAR DİZİNİ / 11
YÖNETİCİ ÖZETİ / 13
SUNUŞ / 27
1. Bölüm:
GİRİŞ / 31
2. Bölüm:
YÜKSEKÖĞRETİM: KAVRAMSAL ÇERÇEVE / 39
2.1. Üniversite Kavramının Tarihsel Gelişimi / 41
2.2. Akademik Özgürlük, İdari ve Mali Özerklik / 47
2.3. Yükseköğretimin Değişen Bağlamı / 56
2.4. Toplumsal Bir Kurum ve Endüstri / 63
2.5. Yönetim ve Liderlik / 70
2.6. Kalite ve Mali Kaynak Sorunu / 73
5
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
2.7. OECD Ülkelerinde Yeniden Yapılanma / 76
2.8. Bologna Süreci / 80
3. Bölüm:
DÜNYADA YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMLERİ / 85
3.1. Amerika Birleşik Devletleri / 88
3.1.1. Amerikan Yükseköğretiminin Belirgin Vasıfları / 90
3.1.2. Amerikan Yükseköğretiminin Sorunları / 93
3.1.3. Giriş Sistemi / 95
3.1.4. Yönetim / 96
3.1.5. Mali Yapı / 98
3.1.6. Kalite Güvencesi / 98
3.2. Federal Almanya / 99
3.2.1. Giriş Sistemi / 100
3.2.2. Yönetim / 100
3.2.3. Mali Yapı / 102
3.2.4. Kalite Güvencesi / 103
3.3. Fransa / 103
3.3.1. Giriş Sistemi / 103
3.3.2. Yönetim / 104
3.3.3. Mali Yapı / 105
3.3.4. Kalite Güvencesi / 105
3.4. İngiltere / 105
3.4.1. Giriş Sistemi / 106
3.4.2. Yönetim / 106
3.4.3. Mali Yapı / 107
3.4.4. Kalite Güvencesi / 108
3.5. İsveç / 108
3.5.1. Giriş Sistemi / 108
6
KAYNAKÇA
3.5.2. Yönetim / 109
3.5.3. Mali Yapı / 110
3.5.4. Kalite Güvencesi / 110
3.6. Polonya / 110
3.6.1. Giriş Sistemi / 111
3.6.2. Yönetim / 111
3.6.3. Mali Yapı / 112
3.6.4. Kalite Güvencesi / 112
3.7. İsrail / 113
3.7.1. Giriş Sistemi / 113
3.7.2. Yönetim / 114
3.7.3. Mali Yapı / 114
3.7.4. Kalite Güvencesi / 115
3.8. Japonya / 115
3.8.1. Giriş Sistemi / 115
3.8.2. Yönetim / 116
3.8.3. Mali Yapı / 117
3.8.4. Kalite Güvencesi / 117
3.9. Çin Halk Cumhuriyeti / 118
3.9.1. Giriş Sistemi / 119
3.9.2. Yönetim / 120
3.9.3. Mali Yapı / 121
3.9.4. Kalite Güvencesi / 121
4. Bölüm:
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN TEMELLERİ / 123
4.1. Türkiye’de Yükseköğretimin Kısa Tarihi / 125
4.1.1. Osmanlı Dönemi / 125
4.1.2. Cumhuriyet Dönemi / 129
7
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
4.2. Yükseköğretimle İlgili Hukuki Düzenlemeler / 134
4.2.1. Anayasal Düzenlemeler / 134
4.2.2. Yasal Düzenlemeler / 149
5. Bölüm:
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN TEMEL MESELELERİ / 161
5.1. Merkeziyetçi Sistem / 163
5.2. Kurumsal Yönetim / 167
5.3. Mali Özerklik / 172
5.4. Akademik Yükseltme / 174
5.5. Akademik Özgürlük / 175
5.6. Üniversite Giriş Sınavı ve Arz-Talep Dengesi / 177
5.7. Eşitsizlik / 191
5.8. Araştırmacı ve Öğretim Üyesi Yetiştirme / 193
5.9. Üniversite-Toplum İlişkisi / 195
5.10. Üniversite-İş Dünyası İlişkisi / 196
5.11. Eğitimde Kalite / 199
5.12. Açıköğretim / 204
6. Bölüm:
SONUÇ VE ÖNERİLER / 207
6.1. Yükseköğretimin Üst Yönetimi / 213
6.2. Kurumsal Yönetim / 215
6.3. Atama ve Akademik Yükseltmeler / 216
6.4. Akademik Özgürlükler / 216
6.5. Üniversite Giriş Sistemi ve Kapasite Artırımı / 217
6.6. Vakıf Üniversiteleri ve Özel Üniversiteler / 218
6.7. Mali Konular / 219
6.8. Üniversite ile Toplum ve İş Dünyasının İlişkileri / 220
6.9. Eğitimde Kalite ve Değerlendirme / 221
8
YÖNETİCİ ÖZETİ
6.10. Açıköğretim ve Sürekli Eğitim / 221
6.11. Uluslararasılaşma / 222
KAYNAKÇA / 223
EK–1: Bazı Yükseköğretim Raporlarının Karşılaştırılması / 233
DİZİN / 235
9