türkiye'de islamcılık söylemi milli görüş'ten ak parti'ye

109 Pages·2012·1.29 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
SOSYOLOJİ ANABİLİM DALI
SOSYOLOJİ BİLİM DALI

TÜRKİYE’DE İSLAMCILIK SÖYLEMİ
MİLLİ GÖRÜŞ’TEN AK PARTİ’YE

094205001008
Fatma DEMİR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Prof.Dr. Mustafa AYDIN

KONYA-2012
i
ii
iii

ÖNSÖZ
Bu çalışma Türkiye’de İslamcılık söyleminin değişimi ve 1980’de Milli görüş
ideolojisi İslamcılık söylemi üzerinden 28 Şubat’la birlikte İslamcı olduğunu ifade
etmekte güçlük çeken toplumsal kesimlerin kendini merkez sağ parti olarak
muhafazakar demokrasi çizgisinde gören bir partinin 2002 yılında Ak Parti’nin
iktidarı ve günümüze kadar olan zamanda İslamcılık tabanında gören bir toplumsal
kitlenin kendini tanımlayan insanlar tarafından İslamcı çizgi üzerinden ele
alınmasına rağmen muhafazakar demokratlık üzerinden parti kimliğini tanımlamış
olmasıdır. Bir parti kimliğinin içerden tanımlanmasıyla dışarıdan ona biçilmiş
anlamının farklı olması anlamına gelen bu süreç toplumsal zeminden ayrı bir sürecin
varlığını engellemektedir.
Bu bağlamda İslamcılık kavramının toplumsal değişim süreciyle yeni bir
İslamcılık tasavvurunun muhafazakar demokratlık kimliğine doğru nasıl evrildiği
tartışılmıştır. Teorik çerçeve olarak Türkiye’deki İslamcılık söylemi olarak
belirlediğimiz çalışmamızda, teorimize somut veriler katması bakımından Ak Parti
örnek alınarak İslamcılık söylemi olarak ele alınmıştır. En önemli bulgumuz
İslamcılık akımının Türkiye’de meydana getirdiği küresel sivil toplum örgütlerinin
faaliyetlerinin yeni bir tür sivil siyasallıkla malul olduklarıdır. Çalışmamızın
sonucunda görmekteyiz ki Ak Parti özelinde, yeni İslamcılık kavramsallaştırması
yapabilmenin erken olduğu tarihsel perspektife baktığımızda muhafazakarlık
çizgisinin İslamcılık alanından uzak görünmesine rağmen Türkiye’de farklılaşmış
olan bu tanımlamanın toplumsal tabanda İslamcılığa denk düşen iktidar bir partinin
toplumsal değişimle birlikte etkinlikleri ve baskısıyla farklı İslami siyasal tarzı ortaya
çıkmıştır.
Bu çalışma her ne kadar benim tarafımdan kaleme alınmış olsa, tezin ana
temasının oluşmasında çok büyük katkısı olan ve çalışmamın başlangıcından sonuna
kadar bana rağmen benim yanımda olan, kaynak temininde yol gösteren,
yardımlarını ve anlayışını eksik etmeyen danışman hocam Prof.Dr. Mustafa Aydın’a
içten bir teşekkür borcum var. Ayrıca ortaya koydukları yapıcı eleştiriler ve
katkılardan dolayı hocam Barbaros Akçakaya teşekkür etmek isterim.
iv

Desteklerini her zaman yanımda hissettiğim aileme müteşekkirim. Ayrıca
benim her zaman ailem kadar yanımda olan ve çalışmamın bitimine kadar desteğini
benden esirgemeyen çalışma arkadaşlarım ve ahde vefasızlık edemeyeceğim
sosyolojide öğrenimim de yol gösteren tüm hocalarıma ayrıca teşekkür etmeliyim.
Son olarak daima yanımda olan, bana inanan ve zamanından çalmama göz yuman
değerli dostlarım Emine Dalıcı, Özge Yapıcıoğlu, Cemiyle Aydın ve Gül Çiğdem’e
teşekkürü bir borç bilirim.
v

KISALTMALAR
AK PARTİ: Adalet ve Kalkınma partisi
FP: Fazilet Partisi
LDT: Liberal Düşünce Topluluğu
MNP: Milli Nizam Partisi
MSP: Milli Selamet Partisi
RP: Refah Partisi
SP: Saadet partisi
ANAP: Anavatan Partisi
DYP: Doğru Yol Partisi
vi

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Fatma DEMİR Numarası:094205001008
Ana Bilim / Sosyoloji
n Bilim Dalı
i
n
i
c
n
e Danışmanı Prof.Dr. Mustafa AYDIN
r
ğ
Ö

Tezin Adı Türkiye’de İslamcılık Söylemi Milli Görüş’ten Ak
Parti’ye

ÖZET
Siyasal İslam 1980’lerin ortalarından itibaren, onu oluşturan kesimlerden bir
kısmının sağcılıkla ve asıl olarak bu geleneğin dışında ama yörüngesinde yepyeni bir
İslami çizginin gelişmesiyle oluşmaya başlamıştır. Tanımlanan Siyasal İslam
kavramı İran’da İslami geleneği sahip olabileceği güveninin işaretlerini alan
Türkiye’de İslamcılık oluşturan ana gövdede, kendine özgü ve toplumsal iddialara
cevap veremeyen İslamcı akımlara eklemlenmeyi ve kendini tanımlamanın en iyi
yolu olarak görmüştür.
İslamcılık siyasal bir ideolojidir ve İslam’ın hemen hemen bütün formlarının,
siyasetin içinde ve dışında niteleyen formlarının bile siyasal çözücülüğünü bilfiil
üstlenen bir söylem olmaya yüz tutmuştur. Kente göç edenler beraberlerinde
getirdikleri kültürlerini ve değerlerini korumaya çalışmak ve bununla birlikte siyasal
toplumsallaşmayla kendilerini temsil ettiklerine inanarak sağ partide bulmuşlardır.
vii

Türkiye’de İslamcılık incelemek için Milli Görüş Geleneğine sahip Parti ve
bu anlayış üzerinden kendini ifade eden bu durum İslamcılık’ın yeniden
yorumlanmasını ve değişmesini beraberinde getirmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ilımlı İslam, Radikal İslam, Muhafazakar Demokrat,
İslamcılık, Milli Görüş İdeolojisi, Ak Parti
viii

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Fatma DEMİR Numarası:094205001008
Ana Bilim / Sosyoloji
n Bilim Dalı
i
n
i
c
n
e Danışmanı Prof.Dr. Mustafa AYDIN
r
ğ
Ö

Tezin İngilizce Adı Rhetoric of İslamism in Turkey from National
Visiton to Justice and Development Party

ABSTRACT
Political Islam, from the mid-1980s, has started to be formed with the
development of a new Islamic movement that includes some rightists which are
mainly outside of this tradition but at the same circle. The described term of Political
Islam states the Islamic tradition in Iran. The main body of this form of Islam in
Turkey has been articulated to some Islamic movements which are sui generis and
not reply to societal claims. This articulation is the best way to define Islamism in
Turkey.
Islamism is a political ideology and almost all forms of Islam have in fact
begun to undertake the political disintegration role even if characterized by inside
and outside of politics. People who migrate to the city have found themselves as
trying to protect the culture and values they bring along and believed that rightist
party represents them during the political socialization.
ix

The Party of National Opinion tradition reflects the understanding that the
reinterpretation of Islam and the change is required in order to understand the
consequences of Islam.
Keywords: Moderate Islam, Radical Islam, Conservative Democrat, Islamism,
Ideology of National Opinion, Justice and Development Party