türkiye'de ham petrol fiyatlarıyla döviz kuru arasındaki ilişki

150 Pages·2016·2.35 MB·Turkish

by  Sidre Göcekli

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İKTİSAT ANABİLİM DALI
2016-YL-002

TÜRKİYE'DE HAM PETROL FİYATLARIYLA
DÖVİZ KURU ARASINDAKİ İLİŞKİ: AMPİRİK
BİR ANALİZ

HAZIRLAYAN
Sidre Gül Bige GÖCEKLİ

TEZ DANIŞMANI
Doç. Dr. Osman PEKER

AYDIN-2016

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN

İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı öğrencisi Sidre Gül Bige
GÖCEKLİ tarafından hazırlanan “Türkiye'de Ham Petrol Fiyatlarıyla Döviz Kuru
Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Analiz” başlıklı tez, 28.12.2015 tarihinde yapılan
savunma sonucunda aşağıda isimleri bulunan jüri üyelerince kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmzası

Başkan : Doç. Dr. Osman PEKER ADÜ .......................

Üye : Prof. Dr. Etem KARAKAYA ADÜ .......................

Üye : Doç. Dr. Sevcan GÜNEŞ PAÜ .......................

Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu Yüksek Lisans tezi, Enstitü Yönetim
Kurulunun ………Sayılı kararıyla ……………….. tarihinde onaylanmıştır.

Prof. Dr. Recep TEKELİ
Enstitü Müdürü

iii
iv
T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
AYDIN

Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek
deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait
olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği
olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi
beyan ederim.

14/01/2016

Sidre Gül Bige GÖCEKLİ

v
vi
ÖZET
TÜRKİYE'DE HAM PETROL FİYATLARIYLA DÖVİZ KURU
ARASINDAKİ İLİŞKİ: AMPİRİK BİR ANALİZ
Sidre Gül Bige GÖCEKLİ
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Osman PEKER
2016, 126 sayfa
1973’te tüm dünya ekonomisini sarsan birinci petrol krizinden sonra
herkesin ilgisi petrol fiyatlarına yöneldi. Sonraki süreçte, petrol fiyatlarındaki
değişimler yakından takip edilmeye ve makroekonomik değişkenler üzerindeki
etkileri araştırılmaya başlandı. Bugün itibariyle konuya ilişkin önemli bir
literatürün olduğu söylenebilir.
Ham petrol fiyatları Amerikan doları üzerinden belirlendiği için, petrol
fiyatlarındaki değişmeler, ülkelerin döviz kurunu doğrudan etkilemektedir. Bu
süreçte petrol fiyatlarının değişimi üzerindeki araştırmalar özellikle döviz kuru
üzerine odaklanmıştır. Bugüne kadar yapılmış petrol fiyatlarının döviz kuru
üzerindeki etkisini araştıran çalışmalar gösteriyor ki, petrol fiyatlarındaki artış
genellikle petrol ithal eden ülkelerde doların değer kaybetmesine, petrol ihraç eden
ülkelerde ise değerlenmesine neden olmaktadır. Bugünlerdeki petrol fiyatları ve
döviz kurunu takip ettiğimizde Türkiye’de de literatürde saptanan genel sonuca
benzer bir eğilim görmekteyiz.
Bu çalışmada, ham petrol fiyatlarıyla dolar kuru arasındaki ilişki,
2001:01-2015:02 dönemi 3 aylık verileriyle Türkiye için analiz edilecektir. Zaman
serisi yöntemlerinin kullanılacağı çalışmada beklentimiz, söz konusu değişkenler
arasında asimetrik bir ilişkinin olacağı yönündedir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER: Petrol Fiyatları, Döviz Kuru, Zaman Serisi
Analizi.

vii
viii
ABSTRACT
THE RELATIONSHIP BETWEEN CRUDE OIL PRICES AND
EXCHANGE RATE IN TURKEY: AN EMPIRICAL ANALYSIS
Sidre Gül Bige GÖCEKLİ
M.A. Thesis, at Economics
Supervisor: Dr. Osman PEKER
After the first oil shock in 1973 which shook the world economy, the
attention of everyone turned to the oil prices. Changes in oil prices began to be
followed closely, and its effects over macroeconomic variables started to be
researched. Today, there is an important literature about this subject.
Because the pricing of crude oil is made in American dollars
internationally, changes in oil price directly affect the exchange rates of the
countries. This point especially led the researches about the effects of oil price
changes to focus on its effects over exchange rates. The studies about the effects of
oil price on exchange rate shows that in general, oil price increase leads dollar to
appreciate in oil-exporting countries and to depreciate in oil-importing countries.
When we follow the price of the crude oil and exchange rate of the dollar
nowadays, we see a pattern not so different from the general conclusion of the
literature about the relationship between oil price and exchange rate in Turkey.
In this study, the relationship between the crude oil price and exchange
rate of dollar in Turkey will be analyzed for the period of 2001:01-2015:02 via 3
monthly data. Our expectation from this study, in which the time series methods
will be used, is that the results to be in line with earlier studies which point to an
asymmetrical relationship between oil price and exchange rate.
KEYWORDS: Oil Prices, Exchange Rate, Time Series Analysis.

ix
x