Türk Kamu YönetimininJİorun Alanlarından Biri Olarak Dr. Abdullah Yılmaz

24 Pages·2008·1.85 MB·Turkish

Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara'nın önsözüyle
Türk Kamu YönetimininJİorun Alanlarından Biri Olarak
i
Dr. Abdullah Yılmaz
önsöz iv
İçindekiler v
1. BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Tanım ve Kavramı 1
Afet ve İlgili Kavramlar 5
Acil Durum (Emergency) 5
Beklenmedik Olay (Contıngency) 5
Tehlike (Hazard) 6
Kriz ve Afet 6
Diğer Kavramlar 9
Afet Türleri 10
Doğal Afetler 10
Depremler 16
Deprem Olgusunun Tarihçesi 17
Deprem Türleri 20
Deprem ve Türkiye 20
Seller 22
Çığlar 25
Çığ Türleri ve Çığ Afetinin Etkileri 25
Çığ Afeti ve Türkiye 27
İnsan Kaynaklı Afetler 28
Endüstriyel Afetler 30
Nükleer Afetler 31
Baraj Kazaları 34
Yangınlar 35
Afet Safhaları 37
2. BOLUM
AFET YÖNETİMİ
Afet Öncesi Safhası 44
Zarar Azaltma Aşaması 45
Önceden Hazırlık Aşaması 48
Afetin Önceden Bilinmesi ve Erken Uyarı 52
Afet Anı ve Hemen Sonrası 54
Kurtarma ve İlk Yardım Aşaması 55
Geçici Barınma Aşaması 60
Afet Sonrası Safhası 63
İyileştirme Aşaması 63
Yeniden İnşa Aşaması 66
Fiziki Planlama 67
Afet Etkilerine Dayanıklı Yapı İnşası 68
3. BOLUM
TÜRKİYE'DE AFET YÖNETİMİNİN ÖRGÜTLENMESİ
Türkiye'de Afet Zararlarının Azaltılması Çalışmalarının Tarihi Gelişimi.. 73
Cumhuriyete Kadar Geçen Dönemdeki Çalışmalar 74
Cumhuriyetten Sonraki Dönemde Yapılan Çalışmalar 75
1944 Yılına Kadar Yapılan Çalışmalar 75
1944-1959 Yılları Arası 76
1959 Yılı Sonrası 78
1999 Marmara Depremi 81
Merkezi Örgütlenme 85
Afetler Merkez Koordinasyon Kurulu 86
Kuruluşu 86
Görevleri 86
Çahşma Esasları 87
Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu 88
Kuruluşun oluşumu 88
VI
Görevleri ve Çalışma Esasları 89
Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi 89
Kriz Koordinasyon Kurulu 90
Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu 90
Sekreterya 91
Genel Değerlendirme 91
Afet İşleri Genel Müdürlüğü 92
Kuruluşu 92
Görevleri 93
Afet Fonu 93
Sivil Savunma Genel Müdürlüğü 94
Türkiye'de Sivil Savunma Çalışmalarının Tarihi Gelişimi 95
Örgütlenme 96
Merkez Örgütü 97
Taşra Örgütü 98
Sivil Savunma Genel Müdürlüğü'nün Afetteki Görevleri 98
Sivil Savunma Fonu 99
Afetlerle İlgili Bakanlıklar 100
Başbakanhk 100
İçişleri Bakanlığı 100
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 101
Milli Savunma Bakanlığı 102
Dışişleri Bakanlığı 102
Sağlık Bakanlığı 102
Ulaştırma Bakanlığı 103
Diğer Örgütlenmeler 103
Yerel Örgütlenme 105
Yerel Yönetimlerin Afetlere İlişkin Sorumluluklarını Düzenleyen
Mevzuata Genel Bakış 105
Türkiye'de Afetlerle İlgili Yerel Örgütlenmeler 108
olağan Dönemlerde Afetlerde Yerel Örgütlenme 108
İl Kurtarma ve Yardım Komiteleri 108
İlçe Kurtarma ve Yardım Komiteleri 109
Olağanüstü Dönemlerde Afetlerde Yerel Örgütlenme 109
Bölge Olağanüstü Hal Kurulları 110
il ve İlçe Olağanüstü Hal Büroları 110
Başbakanlık BCriz Yönetim Merkezi Yönetmeliğinin Öngördüğü Yerel
Örgütlenme 111
Sivil Toplum Örgütlerinin Afetlerdeki Etkinlikleri 112
4. BÖLÜM
TÜRKİYE'DE AFET YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
Mevzuattan Kaynaklanan Sorunlar.. 115
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar 118
Kriz Yönetim Merkezleri ve Kurtarma ve İlkyardım Komitelerinin
Karşılaştıkları Genel Sorunlar 119
Kurtarma ve İlkyardım Çalışmalarında Karşılaşılan Sorunlar 122
Ulaşımda Yaşanan Sorunlar 124
Güvenlik ve Asayiş Sorunları 125
İnsani Yardım Hizmetlerinde Yaşanan Sorunlar 125
Geçici Barınma Sorunları 126
Altyapı Sorunları 128
Mühendislik Açısından Karşılaşılan Sorunlar 128
SONUÇ VE ÖNERİLER 131
KAYNAKÇA 135
KAYNAKÇA ^-S -t<5fcj^
A. KİTAPLAR, RAPORLAR VE TEZLER
Afetlerle İlgili Sorunlar. Ankara: T.C. İmar ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü
Deprem Araştırma Enstitüsü Başkanlığı Yayını, Aralık 1970.
Ahmet Cevdet Paşa. Tezâkn-1-12. 2. Baskı. (Yayınlayan: Cavid BAYŞUN). Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yaymlan. 1986.
ALTTNÖZ, Mehmet. Günümüz ݧ Ortammda Sekreterlik, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara:
Yargı Yayınları, 1999.
ARNOLD, Richard. Disaster Recovery Plan..Wellesley, Massachusetts: QED Information
Sciences, Inc., 1988.
BABÜROĞLU, Selahattin. Deprem ve Devlet Ankara: TBMM Vakfı Ofset Tesisi, 1998.
BOZKURT, Ömer - Turgay ERGUN ve Seriye SEZEN (Ed.). Kamu Yönetimi Sözlüğü.
Ankara: TODAİE Yaymı, Yayın No: 283,1998.
BOZKURT, Veysel. Deprem ve Toplum. İstanbul: Alfa Yayınlan, Aralık -1999.
Büyük Depremlerden Önce ve Sonra Merkezde ve İllerde Uygulanması Gereken "Kurtarma,
AcU Yardmı ve Geçici Barmdmna" Çalışmalan Hakkmda Rapor. Ankara: T.C.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yapı Malzemesi ve Deprem Araştırma Genel
Müdürlüğü Yayını, Ocak 1984.
CAN, Halil. Oı^anizasyon ve Yönetim. 5. Baskı. Ankara: Siyasal Kİtabevi, 1999.
Chemobyl - Ten Years On Radiological and Health Impact - . OECD Nuclear Energy
Agency, November 1995.
Coping With Natural Disasters: The Role Of Local Health Personuel and The Communi^.
Geneva: WHO, 1989.
Ç^ El Kitabı. Afet - Çığ Grubu, Ankara, 1999.
ÇUHADAROĞLU, Fikret - Ruhi KARA ve Engin USTAOĞLU. Deprem ve Eraincan
Vilayeti. İstanbul: Erzincan Valiliği Yayım, 1992.
DEMİR, Ömer ve Mustafa ACAR. Sosyal Bilimler Sözlüğü. 3. Basb. Ankara: Vadi
Yayınlan, 1997.
DEMİRTAŞ, Ramazan (Ed.). 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depremi Raporu. Ankara: T.C.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma
Dairesi Başkanlığı Yayını, 2000.
Deprem. Ankara: T.C. Baymdırlık ve İskan Bakanlığı Yapı Malzemesi ve Deprem Araştırma
Genel Müdürlüğü Yayını, 1984.
Deprem Sonrası Erzincan. Ankara: T.C. Erzincan İli Merkez İlçe Köylere Hizmet Götürme
Birliği Yayını, Yaym No: 2,1996.
Devlet TeşkUat Rehberi. 1. Kitap. Ankara: TODAİE Yayını, 1988.
136 Afet Yönetimi
Disaster Recovery Handbook. USA; Chantico Publishing Company, Inc., 1991.
DÖNMEZ, Mustafa. Beledrj'e Yönetimi. Ankara: Belediye Dergisi Yayınlan, Yayın No: 3,
1999.
EGE, Rıdvan, Health Aspects Of Disasters and Accidents. Ankara: Emel Matbaacılık
Sanayii, 3986.
EMREALP, Sadun. Beled^elerde Kriz Yönetimi. İstanbul: T.C. Başbakanlık Toplu Konut
İdaresi Başkanlığı Yayını, 1993.
ERGÜNAY, Oktay. Deprem Zararlaruun Azaltılması. Türkiye Jeoloji Kurumu Yerbilimleri
Konferans Dizisi, 1977 Kış Dönemi 1 - 4.
Famine: A Man - Made Disaster? - A Report For The iDdependent Commission On
International Humanitarian Issues - . New York: Independent Comission Oıi
International Humanitarian Issues, Vintage Books, 1985.
GENÇ, Nunıllah. Zirveye Götüren Yol: YÖNETİM. İstanbul: Timaş Yayınları, 2000.
GENÇ, Nuruliah ve Osman DEMİRDÖĞEN. Yönetim El Kitabı. İstanbul: Birey Yayıncılık,
2000.
Gerekçeli ve 1961 Anayasasıyla Mukayeseli 1982 Anayasası. Derleyen; Atiila ÖZER.
Ankara: Bilim Yayınları, 1984.
GIGLIOTTI, Richard and Ronald JASON. Emergency Planning For Maximum Protection.
USA: Buttenvorth - Heinemann, 1991.
GÜMÜŞ, Mustafa. Yönetimde Basan İçin Altm Kurallar. İstanbul: Alfa Yayınları, 1999.
KARAESMEN, Erhan. Deprem ve Sonrası. Ankara: Türkiye Müteahhitler Birliği Yayını,
1996.
KELEŞ, Ruşen. Yerinden Yönetim ve Siyaset. İstanbul: Cem Yayınevi, 1994.
KREIMER, Alcİra. Lcssons Learned From Emergency Lending. The World Bank
Environment Department Divisîonal Working Paper No: 1990 -15, November, 1990.
KREIMER, Alcira. Rebuilding Housing in Emeı^eno' Recovery Projects. The World Bank
Environment Department Divisîonal Working Paper No. 1990 -17, December, 1990-
LEVITT, Alan M.. Disaster Planning and Recovery. USA: John Wiley & Sons, Inc., 1997.
March 13, 1992 (Ms = 6.8) Erzincan Earthquake: .A Preliminaıy Reconnaissance Report.
Frepared By: Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute and Faculty
Of Engineering Department Of Civil Engineering. İstanbul: Boğaziçi Universİty, May
1992.
MARPLES, David R.. The Social Impact Of The Chemobyl Disaster. Great Britain: The
MacMillan Press Ltd., 1988.
MOULD, Richard F.. Chemobyl - The Real Story -. Great Britain: Pergamon Press, 1988.
Nuclear Powen Accidental Releases - Practical Guidance For Public Health Action - .
Copenhagen: WHO Regional Office For Europc, 1986.
Kaynakça 137
ÖZEY, Ramazan. Depremle Uyanmak. İstanbul: EKEV Yayınlan, 2000.
ÖZMEN, Bülent - Murat NURLU ve Hüseyin GÜUER. Coğrafi Bilgi Sistemi İle Deprem
Bölgelerinin İncelenmesi. Ankara: T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri
Genel Müdürlüğü Yayını, 1997.
ÖZT1EKİN, Ali. Yönetim Bilimine Giriş. Ankara: Turhan Kitabevi, 1997.
PAZARQ, Şevki. Beled^'e EncümenlerinİD Görevleri ve Yetkileri. Genişletilmiş 2. Baskı.
Ankara: 1994.
PAZARa, Şevki. Beledfye Meclislerinin Görevleri ve Yetkileri. Ankara: 1990.
SENGE, Peter M.. Beşinci Disiplin. Çevirenler: Ayşegül İLDENİZ - Ahmet DOGUKAN.
İstanbul: Yapı Kredi Yayınlan, 1996.
SHCHERBAK, lurii. Chemol^l: A Documentaıy Sloıy. Translated From The Ukrainian By
lan Press, Edmonton: Canadİan Institute Of Ukraİnİan Studies, University Of
Alberta, 1989.
Sivil Savunma İle Dgili Kanun Tttzük ve Yönetmelikler. 1. Kitas. Ankara: T.C. İçişleri
Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Yayını, 1994.
Sivil Savunma İle BgUi Kanun Tüzük ve Yönetmelikler. 2. Kitas. Ankara: T.C. İçişleri
Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Yayını, 1994.
SIKICH, Geary W.. Emeı^ency Management Planning Handbook. USA: McGraw - Hill,
Inc., 1995.
ŞİMŞEK, M. Şerif. Yönetim ve Oı^anizasyon. 2. Baskı. Konya: Mikro Dizgi, 1996.
TABBAN, Ahmet. Deprem ve Sorunları. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınlan,
Yayın No: 4.
TACK, Philip B.. Kriz Zamam Yönetmı. Çeviren; Yakut GÜNERİ. İstanbul: İlgi Yayıncılık,
1994.
TAŞDEMIR, Kubilay ve Ramazan ÖZKEPİR. Belediye Başkam ve Meclis Üyelerinin El
Kitabı - Açıklamalı İçfihatlı Belediye Mevzuatı -. Ankara: Kamu Hizmetleri
Araştırma Vakfı Yayını, 1994.
TUTAR, Hasan. Kriz ve Stres Oılammda Yönetim. İstanbul: Hayat Yaymlan, Yönetim
Dizisi: 14,2000.
Türkçe'de Deprem Tehlikesi ve Zararları, Bu Zararları Azaltmaya Yönelik Çahşmalar ve
Alınması Gereken Önlemler Elakkmdâ Rapor. Ankara: Deprem Mühendisliği Türk
Milli Komitesi Yayını, 1980.
Türkiye'de Modana Gelen Deprem Felaketi Konusunda Yapılan Çalısmalarm Tüm
Yönleriyle İncelenerek Almması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi - Amacıyla
Kundan Meclis Araştuması Komisyonu Raporu. Çoğaltma, Ankara: 1999.
TÜSİAD. Yerel Yönetimler Yasa Taslağı. İstanbul: 1997.
WAUGH, Jr., William L.. Terrorism and Emergency Man^ement - Policy and
Administratîon -. USA: Marcel Dekker, Inc., 1990.
138 Afet Yönetimi
ZEBROWSKI, JR. Emest. Periis Of A Restless Planet - Scientific Perspecüves On Natural
Disasters. Cambridge: Cambridge Universİty Press, 1997.
17 Ağustos Depremi'nin Kocaeli ve Sakarya İllerine Ekonomik ve Sosyal Etkileri
Araştuması. İstanbul: t.Ü. İktisat Fakültesi ve İ.Ü. İktisat Fakültesi Mezunları
Cemiyeti Ortak Çalışması, [ty].
B. MAKALELER VE BİLDİRİLER
"A Decade For International Action". UNESCO Courier. October - 97, Vol, 50, Issue: 10, ss.
8-9.
"ABD'nin Deprem Bütçesi 360 Trilyon", Hürriyet İnternet, 29 Ağustos 1999, Haziran 2000.
"Adana Depremi Üzerine". Dönemeç Dergisi. Yıl: 2, S. 19, Temmuz -1998, ss. 10 -11.
"Afet Bölgesinde DSİ Genel Müdürlüğ Tarafindan Yapılan Çabşmalar". Devlet Su İşleri
Bülteni. Yıl: 43, S. 457, Ağustos -1999, ss. 4 - 9.
"After The Flood". Psychology Today. May/June - 93, Vol, 26, Issue: 3, s. 20.
"Afyon Valiliği Dinar Deprem Raporu". Sivil Savunma Dergisi. Yıl: 37, S. 142, Ekim -
Kasım - Aralık -1995, ss. 16 -19.
AKIŞ, Ercüment. "Deprem ve Sonrası İmar Mevzuatı". Beledö'C Deı^i. Cilt: 6, S. 4, Ekim
1999,55.36-42.
AKKAYA, Altan. "Sivil Savunma Mevzuatında Değişiklik Önerileri". Sivil Savunma
Delgisi. Yıl: 32, S. 121, Temmuz - Ağustos - Eylül -1990, ss. 3 - 6.
AKTURE, Teoman. "Osmanlı Döneminde Yapı Denetimi". Ada - Kentliyim - Dergisi. Yıl:
2, S. 5, Mart - Mayıs -1996, ss. 92 -93.
ALEVCAN, B. Rıdvan. "Radyasyonlu Ortamda Yaşam ve Korunma Yöntemleri". Sivil
Savunma Dergisi. Yıl: 37, S. 140, Nisan - Mayıs - Haziran -1995, ss. 12 -17.
ARENZ, Jim. "it Never Rains, But it Pours". Earth. April - 97, Vol. 6, Issue: 2, ss. 14 -15.
AYHAN, Yüksel ve Mustafa APAK "Danimarka'da Sivil Savunma Biriikleri". Sivil
Savunma Dergisi. Yıl: 34, S. 130, Ekim - Kasım - Aralık -1992, ss. 7 • 11.
AYSAN, Yasemin. "Conclusions and Recommendations For The International Decade For
Natural Disaster Reduction (IDNR)". Disasters and The Small DweUing -
Perspectives For The UN IDNDR -. Edited By: Yasemin AYSAN and lan DAVIS,
London: James and James Science Publİshers Ltd., 1992, ss. 256 - 260.
AYTAÇ, Erol. "Deprem Zararlarının Azaltılmasında Belediyelere Düşen Görev ve
Sorumluluklar". Baymdırhk ve İskan Bakanhğı İle Belediyeler. Yıl: 1, S. 1, Eylül -
1987, ss. 35-37.
AYTAÇ, Erol. 'T)eprem Öncesi Halk 'Eğitimi Niçin Gereklidir ve Nasıl Sağlanabilir?.
Cumhur^'etin 60. Yıhnda İmar ve İskan Bakanhğı Yurdun Hizmetinde. Ankara: 29
Ekim 1983, ss. 252 - 254.
AYTUN, Alkut. "Depremlerdeki Can Kaybınm Ulusal Gelirle İlişkisi". Yapı - Endüstri
Merkezi "Deprem" Panel / Sempozyumu Bildirileri. 13 Mart 1986,7 s.
AYYILDIZ, Fikri - Füsun ALTINOK - Güçlü ÖZGAN. "Yeni Felaket Denizden mi
Gelecek?". Nokta Dergisi. Yıl: 18, S. 929,28 Kasım - 4 Arahk 1999, ss. 10 -14.
Kaynakça 139
BACHMAN, S. L.. "Disaster Reporting in The Third World". Quin. January/Febmaıy - 96,
Vol.84,Issue:l,ss.52-54.
BAĞCI, Günruh ve Diğerleri. 'Türkiye'de Hasar Yapan Depremler". Deprem Araştırma
Enstitüsü Bülteni. Yıl: 18, S. 69,1991, ss. 113 • 126.
BAKIŞ, Hayati. "Padişah Fermanından İmar Kanununa - Yazılı Tarihten Günümüze
Deprem ve Hükümetler - ". Nokta Dergisi. Yıl: 18, S. 919,19 - 25 Eylül 1999, ss. 28 -
30.
BAKIŞ, Hayati. "Tek Suçlu İmar Mevzuatı mı?". Nokta Dergisi. Yıl: 18, S. 918,12 - 18 Eylül
1999, ss. 22-24.
BALDWIN, Richard. "Training For The Management of Major Emergencies". Disaster
Prevention and Management. Vol. 3, Number: 1,1994, ss. 16 - 23.
BAYULKE, Nejat. "Depremlerin Endüstri Yapıları, Enerji Üretim ve Dağıüm Tesisleri ve
Yapıların Taşıyıcı Olmayan Kısımları Üzerindeki Etkileri". Deprem Araştırma
Ensütüsü Bülteni. Yıl: 2, S. 7, Ekim -1974, ss. 9-16.
BAYLJLKE, Nejat. 'T)epreme Dayanıkh Betonarme Yapı Tasanmı Üzerine Notlar".
Deprem Araştırma Enstitüsü Bülteni. Yıl: 8, S. 32, Ocak -1981, ss. 1 - 52.
BAYULKE, Nejat. "Deprem Açısından Mimari Tasarım". Deprem Araştırma Enstitüsü
Bülteni. Yıl: 6, S. 22, Temmuz -1978, ss. 43-59,
BENDER, Stephen. "Disaster Prevention and Mitigation İn Latin America and The
Caribbean: Notes On The Decade Of The 1990s". Disasters and Tlıe Small Dwellmg
- PerspecSves For The UN IDNDR -. Edited By: Yasemin AYSAN and lan DAVIS,
London: James and James Science Publishers Ltd., 1992, ss. 45 - 57.
BERRY, Sharon. "We Have a Problem ... Cali The Press!". PnbUc Management (US). April
- 99, Vol. 81, Issue: 4, ss. 4 - 9.
"Beyin Fırtınasından Seçmeler". Hürriyet İnternet. 3 Ekim 1999, Haziran 2000.
Bilkent Üniversitesi, Öğrenci Dekanlığı, Öğrenci Gelişim ve Danışma Merkezi. "Afet Sonrası
Psikolojik Yardım". Ekim 1999, http;//bliss.bilkent.edu.tr/depreıu/psikolojilcIıtml,
1999.
BOOTH, Cathy. and Greg Aunapu. "Catastrophe 101", Tüne. 1992, Vol. 140, Issue: 11, ss. 42
-43.
BOOTH, Simon. "IntSractive Simulation and Crisis Management Training". Crisis
Management and Decision Making. Edited By: üriel ROSENTHAL and Bert
PIJNENBURG, Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 1991, ss. 105 -118.
BOWONDER, B. "Learning Frora Bhopal Accident". Contemporary Soutlı Asia. 1992, Vol.
1, Issue: 2, s. 281-289.
"Building a Culture of Prevention". UNESCO Courier. October - 97, Vol. 50, Issue: 10, s. 34.
"Büyük Felaketlerden İkisini Biz Yaşadık", Hürriyet. 31 Aralık 1999, Haziran 2000, http: //
hurweb01.hurriyet.com.tr / hur / turk / 99 /12 / 31 / turkiye/ 02tur.htm, 2000.
CAGLE, John and Arlo WADDOUPS. "Planning For A New Type Of Natuıal Disaster"
Public Roads. July/August - 98, Vol. 62, Issue: 1, ss. 37-41.
CANPOLAT, Hasan. 'Tabii Afetlerin Yönetimine Değişik Bir Yaklaşım". Çağdaş Yerel
Yönetünler Dergisi. Cilt: 5, S. 2, Mart -1996, ss. 63 - 65.