Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme

13 Pages·2017·0.46 MB·Turkish

124 Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 124-136 Oğuz Nebioğlu
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme*
Oğuz NEBİOĞLU**a
a Akdeniz Üniversitesi, Manavgat Turizm Fakültesi, ANTALYA
Öz
Turistlerin yemek tüketim davranışlarının turizm açısından önemli bir olgu olduğu kabul edilmektedir. Bu bağlamda bu
araştırma turistlerin bir destinasyonda gerçekleşen yemek tüketim etkinliklerinde hangi faktörlerin etkili olduğunu anlamaya
odaklanmaktadır. Bu nedenle alanyazında turist bakış açısından gastronomi ve turizm üzerine yapılan çalışmaları gruplandırarak
kavramsal bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda alanyazındaki söz konusu araştırmalar turistlerin
demografik özellikleri, yemeğin anlamı, turistlerin yemek tüketim eğilimleri, turist motivasyonları ve turist tipleri olmak üzere beş
temel boyuta ayrılarak irdelenmiştir. Bu sınıflandırmanın bir sonucu olarak turistlerin yemek tüketim davranışlarının yerel (yeni)
yemek tüketimi ile bilindik yemek tüketimi arasında gerçekleştiği ve bu davranışta hangi faktörlerin etkili olabileceğine yönelik bir
tartışma gerçekleştirilmiştir. Çalışma turistlerin yemek tüketim davranışlarında etkili olan faktörleri açık bir biçimde gruplandırıp,
bu faktörler arasındaki kavramsal ilişkileri irdeleyerek alanyazına katkıda bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Gastronomi, turizm, yemek tüketim davranışı, kavramsal araştırma.
Abstract
It is accepted that tourists’ food consumption behaviors are an important phenomenon in terms of tourism. In this context, this
research focuses on what factors are influential in the food consumption activities of tourists in a destination. Therefore, this
study aims to make a conceptual evaluation by grouping the studies in literature done on gastronomy and tourism in terms of
tourist viewpoint. In accordance with this purpose, the related studies were divided into five basic dimensions and analyzed as
demographic characteristics of tourists, meaning of eating, tourists’ consumption tendencies, tourist motivations and tourist types.
As a consequence of this classification, a discussion has been held on the fact that the food consumption behaviors of tourists take
place between local (new) food consumption and familiar food consumption and which factors may be effective in this behavior.
The study contributed to the literature by clearly grouping the factors influencing the food consumption behaviors of tourists and
examining the conceptual relationships among these factors.
Keywords: Gastronomy, tourism, food consumption behavior, theoretical research.
JEL CODE: L83
Makalenin Geçmişi:
Gönderim Tarihi : 13.03.2018
Düzeltme : 30.04.2018
Kabul : 16.05.2018
Nebioğlu, O. (2018). Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme, Turizm Akademik Dergisi, 5
(1), 124-136.
* Bu makale, Prof. Dr. Bahattin ÖZDEMİR’in danışmanlığında yürütülen Oğuz NEBİOĞLU’nun “Yerel Gastronomik Ürünlerin
Turizmde Kullanılmasını Etkileyen Faktörler” adlı doktora tezinden türetilmiştir
** Sorumlu Yazar e-posta: [email protected]
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme 125
GİRİŞ • Turistlerin yemek tüketimlerini etkileyen eği-
limler nelerdir?
Önceleri çoğunlukla fizyolojik bir olgu olarak görü-
• Turistler hangi amaçlarla yemek tüketir?
len yemek tüketimi eylemi zamanla psikolojik, sosyal
ve ekonomik olmak üzere farklı nedenlerle de gerçek- • Turistleri yemek tüketim şekillerine göre sınıf-
leştirilmeye başlanmıştır. İnsanlar yemeği kendilerine landırmak mümkün müdür?
keyif veren, sosyalleşmelerine imkân tanıyan hedonik
Araştırmanın bu kısmında yukarıdaki sorulara ya-
bir eylem olarak da görmüşlerdir. Yemek yemek insan-
nıt arayan çalışmaların bulguları paylaşılacaktır.
ların sadece yaşadıkları yerde hayatlarını sürdürmek
için gerçekleştirdikleri bir eylem olmasının dışında Turistlerin Demografik Özellikleri ve Yiyecek Ta-
turistik etkinliklerin bir parçası hatta bazı durumlar- lepleri Arasındaki İlişkiye Odaklanan Çalışmalar
da odak noktası haline gelmiştir. Dünya Yiyecek ve
Seyahat Örgütü (2014) istatistikleri turistlerin toplam Demografi insanların tutum ve davranışlarının şe-
harcamalarının ¼’ünün yiyecek içeceklerle ilişkili ol- killenmesinde önemli bir olgu olarak görülür. Bir insa-
duğunu göstermektedir. Türkiye Seyahat Acentala- nın kişiliğini şekillendiren, onun hareketlerinde belir-
rı Birliği (TÜRSAB) Gastronomi Turizmi Raporuna leyici olan bu özellikler pek çok farklı alanın araştırma
(2015) göre de ülkemize gelen turistlerin yeme içme konusu olagelmiştir. Son yıllarda turistlerin demogra-
harcamalarının toplam harcamalarının yaklaşık 1/5’ini fik özellikleri ile gastronomiye olan ilgileri üzerinde
oluşturduğu görülmektedir. Bu durum yemek tüketi- yürütülen çalışmalara da rastlanmaktadır. Örneğin bir
minin turizmdeki ulaşım ve konaklama giderleri gibi turistin yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyi, milliyeti, mede-
temel harcama kalemlerinden biri olduğunu göster- ni durumu, mesleği, gelir düzeyi ve sosyal statüsü gibi
mektedir. Önemli bir harcama kalemi olmanın yanın- demografik özelliklerinin yemek tüketimlerini farklı-
da yemek bir seyahati başlatan önemli bir değer olarak laştırdığı görülmektedir (Mak, Lumbers, Eves & Chang
da kabul edilmektedir. Alanyazındaki pek çok araştır- 2012b). Çalışmanın bu kısmında turistlerin yemek tü-
ma (Smith & Xiao, 2008; Henderson 2004, Henderson ketimlerinde demografik özelliklerin etkisini inceleyen
2009) yemek tüketim etkinliklerini turistleri yemeğin araştırmalardan örnekler sunulmaktadır.
sunulduğu bölgeye çeken bir araç olarak tanımlamak-
Turistlerin yemek tüketim davranışlarında demog-
tadır. Yukarıdaki açıklamalardan yola çıkarak yeme-
rafik özelliklerin etkisini inceleyen araştırmalar Tablo
ğin turistleri seyahat için motive eden önemli bir araç
1’de görülmektedir. Kim, Eves & Scarles (2009) tara-
olduğu ve turistik harcamalarda hatırı sayılır bir payı
fından gerçekleştirilen araştırma turistlerin yemek tü-
bulunduğu söylenebilir. Tüm bu nedenlerden ötürü
ketimlerinde yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyinin etkileri
alanyazında turistlerin yemek tüketimleri üzerine yü-
olabileceğini vurgulamış; kadınların yerel yemekleri
rütülen çalışmalarda önemli bir artış olduğu açıktır. Bu
tüketmeye daha istekli olduklarını, yaşlıların da gençle-
bağlamda bu çalışma alanyazında turist bakış açısına
re göre sağlık nedenlerinden ötürü yerel yiyeceklerden
göre yapılan çalışmaları gruplandırarak gastronomi ve
uzak durduklarını ifade etmiştir. Bu bulgular yaşlılarla
turizm ilişkisine turistik talep yönünden yaklaşmayı ve
gençler arasında yemek tercihlerinin değiştiğini gös-
turist talebi olgusuna yorumlayıcı bir yaklaşım sunma-
termektedir. Buna ek olarak yüksek eğitim seviyesine
yı hedeflemektedir. Böylelikle bu çalışmanın turistlerin
sahip bireyler düşük eğitim seviyesine sahip bireylere
yemek tüketimlerinde etkili olan faktörler, bu faktör-
oranla yemek kültürü ile daha fazla ilgili olduğu sonu-
ler arasındaki kavramsal ilişkiler ve turistlerin yemek
cuna varmıştır. Alebaki & Iakovidou (2011) tarafından
tüketim biçimlerine göre sınıflandırılıp sınıflandırıla-
yürütülen bir başka araştırmada ise şarap turistleri in-
mayacağı konularında alanyazına katkı sağlayacağı dü-
celenmiştir. Araştırma sonuçları cinsiyet farklılıkları-
şünülmektedir.
nın içecek tüketimlerinde farklılıklara yol açabileceğini
göstermektedir. Söz konusu araştırma sonuçlarına göre
KAVRAMSAL ÇERÇEVE Avrupa’da şarap turistlerinin erkeklerden, Amerika’da
ise kadınlardan oluştuğu ifade edilmiştir. Demografik
Araştırmanın amacı doğrultusunda yapılan alanya-
özelliklerin yemek tüketimindeki etkisini inceleyen
zın taramasına göre gastronomi ve turistik talep üze-
kapsamlı bir araştırma Mak ve ark. (2012b) tarafından
rine yürütülen çalışmaların genellikle beş farklı soru
yapılmıştır. Bu çalışmaya göre turistlerin yemek tüke-
üzerine yoğunlaştığı söylenebilir.
timlerinde yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, medeni duru-
• Turistlerin demografik özellikleri yemek tüke- mu, meslek, gelir düzeyi ve sosyal statü gibi çeşitli özel-
timlerinin farklılaşmasında etkili midir? likler etkili olmaktadır. Mak ve ark.’ın (2012b) üzerinde
• Turistler için yemek ne tür anlamlar ifade durmadığı bir demografik özellik ise milliyet olarak
görülmektedir. Milliyet açısından insanların yemek
eder?
tüketimlerinin farklılaştığına dair pek çok tanıya rast-
126 Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 124-136 Oğuz Nebioğlu
lanmaktadır. Söz gelimi Levenstein (2013) Fransızların Turistlerin Yemeğe Yükledikleri Anlamlara
yeni yemekler tatmayı; Amerikalıların ise sağlıklı bes- Odaklanan Çalışmalar
lenmeyi daha ön planda tuttuklarını ifade etmektedir.
Bu konuda yürütülen çalışmalar çoğunluk-
la “Turistler için yemek ne tür anlamlar ifade eder?”
Ülkemizde de turistlerin yemek tüketim davranış- sorusuna yanıt aramakta ve yemeğe yüklenen anlamı
ları ve demografik özelliklerin etkisini ölçen iki araş- kavramsallaştırmaktadır. Alanyazında turistlerin ye-
tırmaya rastlanmıştır. Bekar & Belpınar (2015) tara- mek tüketim boyutlarını irdeleyen az sayıdaki çalışma
fından Kapadokya Bölgesi’nde yapılan bir araştırma Tablo 2’de görülmektedir.
milliyet farklılıklarının yemek tüketimi üzerindeki et- Yemeğe yüklenen anlamı irdeleyen çalışmalar ön-
kisine dikkat çekmektedir. İlgili çalışmada Amerikalı celikle yemeğin fizyolojik boyutu ve bu boyutun kar-
turistlerin Asya ve Avrupalı turistlere nazaran gastro- şıtları üzerine yoğunlaşmaktadır. Yemeğin fizyolojik
nomiyle daha ilgili oldukları tespit edilmiştir. Bekar boyutuna karşı kültürel boyutu olduğu çeşitli araştır-
& Kılıç (2014) tarafından yapılan bir başka araştırma malarda vurgulanmaktadır (Hjalager & Corigliano,
ise gelir düzeyi boyutundan turistlerin yemek tüketim 2000). Örneğin Richards (2002) tarafından yapılan
davranışlarını irdelemiştir. Söz konusu araştırma bul- kavramsal çalışmaya göre günümüzde yemek fizyo-
guları gelir düzeyinin yemek tüketim davranışlarında lojik bir olgu olmaktan çıkıp sosyolojik ve psikolojik
önemli bir paya sahip olduğunu; gelir düzeyi yüksek unsurları da bünyesinde barındıran bir yapıya bürün-
olan turistlerin yerel yiyecekleri tercih ettiklerini gös- mektedir. Mak, Lumbers & Eves (2012a) tarafından
termektedir. Tüm bu çalışma bulguları bize demografik yapılan bir araştırmada ise yemek tüketim davranışı
özelliklerin yemek tüketim davranışlarının üzerinde fizyolojik ve psikolojik boyut olmak üzere iki boyutta
önemli etkileri olduğunu göstermektedir. Turistlerin incelenmektedir. Bu çalışmaların ortak olarak vurgula-
yemek tüketimlerini biçimlendiren faktörlerden bir di- dıkları konu yemeğin açlığı giderme boyutudur. Bu bo-
ğeri de yemeğin anlamı olarak görülmektedir. yut dışında araştırmacılar yemeğin kültürel, sosyolojik
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme 127
ve psikolojik boyutu ile yemeğin yemekten zevk alma, - zorunluluk olmak üzere farklı boyutlarda gerçekleşe-
öğrenme, kendini iyi hissetme gibi anlamlara sahip ol- bilmektedir. Söz konusu çalışma bu boyutları bir moti-
duğunu belirtmişlerdir. vasyon kaynağı olarak tanımlasa da bu çalışma yukarı-
da tanımlanan faktörlerin bir motivasyon kaynağından
Bu konudaki bir başka araştırma da Quan & Wang
farklı olarak yemeğe yüklenen anlamla ilgili olduğunu
(2004) tarafından yapılmıştır. Quan & Wang (2004) tu-
varsaymaktadır. Bu nedenle bu faktörler yemeğin anla-
ristlerin yemek tüketim boyutlarının seyahatin içinde-
mı başlığı altında ele alınmıştır. İlgili çalışmaların bul-
ki dinamiklere göre birincil deneyim ya da destekleyici
gularına göre turistler yemeğe gündelik yaşantılarının
deneyim şeklinde iki sınıfta ele alınabileceğini vurgu-
zıttı ya da uzantısı olan anlamlar yüklemektedir. Gün-
lamıştır. Söz konusu çalışmada turistlerin yemek tüke-
delik yaşantının zıttı anlamlar yüklendiğinde turistler
tim etkinlikleri yemek deneyiminin asıl amaç olduğu
farklı yiyecekleri denemeye açık olmaktadır. Bu durum
“birincil deneyim” ile yemek deneyiminin fizyolojik
aynı zamanda turistlerin denemek istedikleri yemek-
ihtiyaçların karşılanması için gerçekleştiği “destekleyici
lere sembolik bir önem verdiğini de göstermektedir.
deneyim” boyutlarında meydana gelmektedir. Turistle-
Kısaca turistler yemeği sadece tüketmiş olmak için
rin yemek deneyimlerinin birincil ya da destekleyici
değil o yemekten ziyaret ettikleri kültür hakkında bir
deneyim olarak şekillenmesinde deneyimin günlük
şeyler öğrenmek için tüketme eğilimi göstermektedir.
deneyimler ile ilişkisi belirleyici olmaktadır. Bu ilişki
Bu durumun tam tersi ise yemeğin turistler tarafından
çerçevesinde birincil deneyim gündelik yaşantının bir
gündelik yaşamlarının bir uzantısı olarak görmeleridir.
zıttı olurken destekleyici deneyim uzantısı olabilmek-
Böylelikle yemek turistler için açlığı giderme maksatlı
tedir. Turistlerin yiyecek tüketim davranışları ile ilişki-
bir zorunluluk olarak anlamlandırılmaktadır.
lendirildiğinde turistler günlük yaşamlarında tükettik-
leri yemekten farklı, hatta onun zıttı niteliğinde yemek Yukarıdaki çalışma bulgularından yola çıkarak tu-
tükettiklerinde yemek yeme davranışları birincil dene- ristlerin farklı şekillerde yemek deneyimi etkinlikleri
yim olarak nitelenmektedir. Asıl seyahat amacı yemek gerçekleştirdikleri söylenebilir. Örneğin bazı turistler
dışında bir faktör (deniz, tarih vb.) olan turistler için için yemek fizyolojik bir anlam ifade ederken; bazı-
yiyecek asıl seyahat amacını gerçekleştirecek faaliyet- ları için yemeğin psikolojik anlamı öne çıkabilir. Bazı
leri yürütmenin zorunlu bir parçası olarak tüketilecek turistler için yemek birincil seyahat nedeniyken bazı-
ve destekleyici deneyim olarak kabul edilecektir. Quan ları için seyahatin daha az önemli bir basamağı olabi-
& Wang’ın (2004) kavramsal modeli Mkono, Markwell lir. Bazı turistler yemek yeme olgusuna bir şeyler öğ-
& Wilson (2013) tarafından görgül olarak sınanmıştır. renebilecekleri sembolik anlamlar yüklerken, bazıları
İlgili çalışmada Batılı turistlerin bakış açısından Af- yemeği sadece açlığı gideren bir araç olarak görebilir.
rika’daki bir turistik destinasyonda (Victoria Şelalele- Bu aşamada yemeğe yüklenen anlam turistlerin yemek
ri - Zimbabwe) yaşadıkları yemek deneyimi Quan & tüketim davranışı gerçekleşmeden önce o yemekle il-
Wang’ın (2004) çalışması temel alınarak nitel araştır- gili sahip olduğu yargılardan oluşan değerleri ifade et-
ma yöntemi yardımıyla test edilmiştir. Çeşitli otel ve mektedir.
restoran derecelendirme sitelerinde bulunan 285 ka-
Turistlerin Yemek Tüketim Eğilimlerine Odakla-
tılımcı yorumunun incelendiği araştırmada bulgular
nan Çalışmalar
bazı turistlerin yemek deneyiminin otantizmle birlikte
gündelik rutinin bir zıttı olarak görülebileceğini; bazı Turistlerin yemek tüketim davranışlarının şekil-
turistler için ise evdeki rutinin bir uzantısı olarak des- lenmesinde belirleyici olan bir diğer konu turistlerin
tekleyici deneyim kapsamında kalabileceğini göster- yemek tüketim eğilimleridir. Bu kavrama bazı kaynak-
miştir. larda etobur-otobur paradoksu da denilmektedir (Bre-
adsworth & Keil 2011). Alanyazında bu konu üzerine
Mak ve ark. (2012a; 2012b) tarafından yürütülen
yoğunlaşan az sayıda çalışma Tablo 3’te özetlenmekte
araştırmada da yemeğin anlamına çeşitli yorumlar ge-
ve söz konusu çalışmalar, turistlerin “yeniliğe kapalı
tirilmektedir. Buna göre yemek tüketimi gündelik ya-
olma (neophobia)” ve “yeniliğe açık olma (neophilia)”
şantının zıttı – gündelik yaşantının uzantısı, sembolik
şeklinde iki temel yemek tüketim eğilimine sahip ola-
caklarını ifade etmektedir.
128 Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 124-136 Oğuz Nebioğlu
Cohen & Avieli (2004) insanların yaşantıları yoluyla Turistleri yemek tüketmeye teşvik eden motivas-
kazandıkları alışkanlıklarını davranışlarına yansıttıkla- yonlardan ilki heyecan verici deneyim olarak adlan-
rını ve bu davranışlarını tatilleri süresince de devam et- dırılmaktadır. Turistler uzun süre tüketmek için bek-
tirdikleri ifade eder. Bu durumda yeniliğe kapalı olma ledikleri ve tüketmek istedikleri yiyecekler karşısında
eğilimi gösteren turistler tüketmeye alışkın oldukları heyecan duyarlar (Kim ve ark. 2009). Fransa’ya giden
yiyecekleri seyahat ettikleri destinasyonda tüketme- bir turist için Michelin yıldızlı bir restoranda yemek
ye eğilimli olacaklardır. Yeniliğe açık olma eğilimi ise deneyimi yaşamak heyecan verici bir durum olarak
ziyaret edilen bölgedeki yemekleri tüketmeye istekli örneklendirilebilir. Rutinden kaçış turistlerin gündelik
olma davranışını güçlendirmektedir. Bu şekliyle bir yaşantılarından farklı bir deneyim yaşama istekleri ile
kültürü daha iyi tanımak isteyen turistler yemek tüke- ilgilidir. Turistler her gün tükettikleri yiyecekler yerine
tim davranışlarında yeniliklere açık olma eğilimi gös- farklı yiyecekleri tüketmek isteyebilirler, bu istek de bir
terecek; ziyaret ettikleri destinasyonun yerel yemekle- turisti bilindik yiyecek yerine yeni ve farklı olan yiyece-
rini tüketme eğilimi içinde olacaklardır. Bu kavramlar ği tüketmeye yöneltebilir (Kim ve ark. 2009). Sağlık ne-
Mak ve ark.’ın (2012a; 2012b) çalışmalarında da kişilik denleri de önemli bir yemek tüketim motivasyonudur
özellikleri olarak yer bulmuşlardır. Benzer biçimde tu- ve bu motivasyonun temel kaynağı turistlerin sağlıklı
ristlerin yeni yemeklere olan yaklaşımları ile çekince- yiyecekler tüketme arzusudur. İnsanlar sağlıklı olduk-
leri üzerine yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda söz konusu larını düşündükleri yiyecekleri tüketme konusunda
araştırmalar turistlerin yemek deneyimlerinde geçmiş yüksek bir motivasyon düzeyine sahip olabilirler (Fiel-
deneyimlerinin de etkili olduğunu, olumlu geçen de- ds 2002; Kim ve ark. 2009; Yurtseven & Kaya 2011).Tu-
neyimlerde turistlerin yemek tüketim etkinliklerinin ristler ziyaret ettikleri bölgelerde sunulan yerel yemek-
yeniliğe açık biçimde devam ettiğini vurgulamaktadır. lerden yalnızca fizyolojik bağlamda değil aynı zamanda
Cohen & Avieli (2004) ise bu aşamada turistlerin ne- kültürel bağlamda da yararlanırlar. Yöresel ürünleri
den yeni yiyecekler denemekten uzak durabileceklerini tüketmek vasıtasıyla yerel kültür hakkında bilgi sahibi
dört temel boyutta açıklamaktadır. Buna göre turistler olurlar. Bu kapsamda gastronomik ürünleri pişirmek,
hijyenik olmadıklarını düşündüklerinden; sağlıkları- yemeğin içindeki malzemelerin neler olduğunu, nasıl
nın riske girme endişesinden, destinasyonda yaşayabi- yetiştiğini/üretildiğini ve mutfaktaki gelenek görenek-
lecekleri iletişim sorunlarından ve farklı bir kültürün leri gözlemleyerek veya yaparak öğrenmek isteyebilir-
sofra adabına uyum sağlayamayacakları düşüncesiyle ler (Richards, 2002). Bazen de gastronomik ürünlerin
yeniliğe kapalı olma eğilimi göstermektedir. ortaya çıkarılmasındaki süreci izlemek isterler (Everett,
2012). Sözgelimi turistlerin şarap yapım aşamalarını
Turistlerin Yemek Tüketim Motivasyonlarına
izlemeleri ve bağ bozumu etkinliklerine katılmaları ve
Odaklanan Çalışmalar
bu yolla ziyaret edilen destinasyonun gelenek-görenek
ve alışkanlıklarını, kendine özgü yemek hazırlama
“Turistler hangi amaçlarla yemek tüketir?” sorusu-
şekillerini anlamak istemeleri öğrenme motivasyonu
na yanıt arayan bu çalışmaların bulguları en temel ha-
çerçevesinde açıklanabilir. Bazı turistler otantizmin
liyle turistlerin yemek tüketim motivasyonları üzerine
yeni ve eşsiz bir seyahat deneyimi sunacağına inanır
yoğunlaşmaktadır. Alanyazındaki araştırmalar bu mo-
(Corigliano, 2002). Bu nedenle ev dışında, bir yeme-
tivasyonların çeşitlendiğini (Corigliano 2002) ve tu-
ği orijinal şekli ile deneyimlemek turistlere farklı olma
ristlerin seyahat ve yemek tüketim amaçlarının ortaya
duygusu yaşatabilir (Kim ve ark. 2009). Bu motivasyon
çıkarılmasının önemli bir konu haline geldiğini ifade
kaynağı ise otantizm olarak adlandırılır. Yemek tüke-
etmektedir (Okumuş, Okumuş & McKercher 2007; Sil-
tim etkinlikleri turistler için bir birliktelik ve sosyalleş-
kes 2012; Harrington & Ottenbacher, 2010). Turistle-
me aracı olması da bir başka motivasyon unsuru olarak
rin yemek tüketim motivasyonları ile ilgili alanyazında
ifade edilebilir (Kim ve ark. 2009). İnsanların hoşnut
farklı turistik alanlarda (üretim merkezleri, restoran-
oldukları deneyimlerini başkalarıyla paylaşmaları ve
lar, pazarlar) ve farklı araştırma yöntemleri kullanıla-
tatilde aile veya arkadaşlarla tüketilen yemekler bu tür
rak pek çok çalışma yapıldığı söylenebilir. Söz konusu
sosyal ilişkilerin yeniden oluşmasında etkilidir (Fields,
çalışmalarda turistlerin yemek tüketimlerinde toplam
2002). Festivallere, bağ bozumu vb. etkinliklere katılım
dokuz farklı motivasyon kaynağı olduğu alanyazında-
sırasında ve sonrasında ortaya çıkan yeni insanlarla ta-
ki araştırma bulguları incelenerek ortaya çıkarılmıştır.
nışma ve sosyalleşme süreci ile alışveriş olanakları da
Bulgular Tablo 4’te özetlenmiştir. Turistlerin yemek
(Silkes, 2012) önemli bir motivasyon unsuru olabilir.
tüketim motivasyonları heyecan verici deneyim, ru-
Turistlerin yedikleri yemeklerin fotoğraflarını çekme-
tinden kaçma, sağlık nedenleri, öğrenme, otantik de-
leri ve bunu sosyal medya üzerinden paylaşmaları bir
neyim, birliktelik-sosyalleşme, statü-prestij, duyuları
başka motivasyon unsuru olarak tanımlanabilir. Aynı
tatmin etme ve fiziksel çevre olmak üzere dokuz farklı
zamanda turistlerin lüks restoranları ziyaret etmek is-
boyutta gerçekleşebilmektedir. Aşağıda bu motivasyon
temeleri de prestij kazanma motivasyonu çerçevesinde
kaynakları hakkında bilgiler sunulmaktadır.
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme 129
açıklanabilir (Fields, 2002). Koku, tat, doku ve görsellik rine yürütülen çalışmaların çoğunlukla turistlerin yerel
gibi unsurlar da turistleri yerel yemek tüketimi konu- yemek tüketimleri üzerine odaklandıkları söylenebilir.
sunda motive edebilir (Kim ve ark. 2009; Yurtseven &
Yemek Tüketim Davranışlarına Göre Turistleri
Kaya 2011). Sözgelimi bir yemeğin çekici bir görünü-
Sınıflandıran Çalışmalar
me ve hoş bir kokuya sahip olması turist motivasyonu
üzerinde pozitif bir etki yaratabilir. İnsanların hoş ve
Çalışmanın bu kısmı “Turistleri yemek tüketim
temiz bir yerde yemek yemek istemeleri de bir motivas-
şekillerine göre sınıflandırmak mümkün müdür?” so-
yonla açıklanabilir. Buna göre yemek yenilen yerin te-
rusuna yanıt arayan araştırma bulgularından örnekler
miz olması, yemeklerin hoş görünmesi ve hazırlama ve
sunmaktadır. Turist sınıflandırmaları üzerine yapılan
sunumda hijyen kurallarına uyulması da fiziksel çevre
çalışmaların genel olarak pazarlama biliminin çalışma
unsuru olarak tanımlanmaktadır (Kim ve ark., 2009).
Tablo 4’te özetlendiği gibi turistlerin dokuz farklı alanına girdiği söylenebilir. Turizm pazarının 1970’li
yemek tüketim motivasyonuna sahip olduğu söylene- yıllardan başlayarak demografik, sosyoekonomik ve
bilir. Turistler de bu motivasyonlardan bir veya birka- psikolojik olmak üzere çeşitli şekillerde sınıflandırıla-
çının etkisi ile destinasyonda yemek tüketim etkinlik- bileceğini belirten çalışmalara rastlamak mümkündür
lerinde bulunabilir. Bu noktada ifade edilmesi gereken (Kozak 2008). Pazarın sınıflandırma ihtiyacı turizm
bir husus daha bulunmaktadır. Yukarıda ifade edilen pazarının homojen bir yapıda olmadığı varsayımın-
motivasyonların tamamı turistlerin destinasyonda dan doğmaktadır. Bu şekilde ortak özellikler taşıyan
yerel yemek tüketimlerinde etkili olan motivasyonlar turistlere daha doğru pazarlama politikaları geliştir-
olmasıdır. Bir başka ifadeyle turist motivasyonları üze- mek mümkün olabilecektir. Bu konu ile ilgili olarak
130 Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 124-136 Oğuz Nebioğlu
çeşitli araştırmacılar bunun destinasyona turist çekme, tercih ederler. Bilinmeyen yiyeceklerden kaçınırlar
turistlerin memnuniyet düzeylerini koruma ve turist- (Hjalager, 2004; Aktaran, Kivela & Crotts, 2006). Çalış-
lerin destinasyona tekrar gelmelerini sağlama konula- kan (2013) da Tip 1 ve Tip 2 ile Varoluşçu ve Deneyci
rında başarı sağlayacağını ifade etmektedir (Yüksel & turist tiplerinin yerel yemeklere daha geniş bir ifadeyle
Yüksel 2002). ziyaret edilen bölgenin yerel gastronomisine daha fazla
ilgi göstereceğini ifade etmektedir.
Bu noktadan hareketle alanyazında turistlerin ye-
mek tüketim davranışları üzerinden de çeşitli turist Turist sınıflandırması üzerine yürütülen diğer çalış-
sınıflandırmaları yapan çalışmaların olduğu görül- malar ise turizm pazarını bir bütün olarak ele almadan
mektedir. Söz konusu çalışmalar Tablo 5’te açıklan- sadece gastronomi turizmine katılan turistleri sınıflan-
maktadır. dırmıştır. Örneğin Ignatov & Smith (2006) gastrono-
mi turizmi pazarının homojen bir yapıda olmadığını
Yukarıdaki tabloda turistleri yemek tüketimleri
vurgulayarak pazarın bölümlere ayrılması gerektiğini
üzerine sınıflandıran beş farklı çalışma görülmektedir.
ifade etmiş, bu maksatla da Kanada gastronomi tu-
Bu çalışmalardan ikisi (Boyne, Hall & Williams 2003;
rizmi pazarını inceleme altına alarak üç farklı turist
Hjalager 2004) genel turizm pazarını sınıflandırmak-
tipi ortaya çıkarmıştır. Bunlar; yalnızca yemekle ilgili
tadır. Diğer bir ifadeyle turizm etkinliklerine katılan
etkinliklere katılan turistler; yalnızca şarap etkinlik-
tüm turistleri yemek tüketim etkinlikleri üzerinden
lerine katılan turistler ve hem yemek hem de şarapla
sınıflandırmaktadır. Söz konusu her iki araştırma da
ilgili etkinliklere katılan turistler olarak üç alt kategori-
turistlerin yemekle ilgili katılımları bağlamında dört
de incelenmiştir. Benzer şekilde Sanchez-Canizares &
farklı turist tipi olduğunu ifade etmektedir. Boyne ve
Lopez-Guzman (2012) gastronominin turistik bir kay-
ark’ın (2003) çalışmasında Tip 1, Tip 2, Tip 3 ve Tip
nak olarak ele alınması ekseninde İspanya’nın Cordoba
4 olarak tanımlanan turist tiplerinden Tip 1 ve Tip 2
kentini ziyaret eden gastronomi turistlerini sınıflandır-
çoğunlukla yemek tüketimi ile yakından ilgiliyken;
mıştır. Araştırma bağlamında üç farklı gastronomi tu-
Tip 3 ve Tip 4 daha az ilgili görünmektedir. Hjala-
risti tipi ortaya çıkmıştır. Bunlar gastronomi kendileri
ger’in (2004) çalışması da benzer bir sınıflandırmada
için en önemli unsur olan turistler, gastronominin öne-
bulunmaktadır. İlgili araştırmada Hjalager turistlerin
mini bilen ancak kendileri için ilk ziyaret nedeni olma-
yemek motivasyonlarını ve yemek yeme eylemini ger-
yan turistler ve gastronomi kendileri için ikinci planda
çekleştirirken nelere dikkat ettiklerini Fransız sosyolog
olan turistler olarak sınıflandırılmıştır. Son olarak Bus-
Pierre Bourdieu’nün “Yaşam Tarzları” bakış açısından
by, Huang & Jarman (2013) turistleri gerçekleştirdik-
değerlendirmiştir. Modern, öz-yönelimli, gelenekçi ve
leri eylemler üzerinden bir sınıflamaya tabi tutmuştur.
idealist olmak üzere yaşam tarzlarına yön veren dört
Bu sınıflamaya göre turistler 6 kategoriye ayrılmıştır. 1
özellikten doğan ve varoluşçu, deneyci, rekreasyonel
numaralı turist tipi özellikle Michelin yıldızına sahip
ve kolaycı olarak isimlendirilen dört farklı turist tipi
restoranları ziyaret eden turist tipidir. 2 numaralı turist
olduğunu ifade etmiştir (Hjalager, 2004). Turizmde
tipine dahil olan turistler bir bölgenin sahip olduğu yö-
yiyecekle ilgili etkinliklere en fazla ilgi gösteren turist
resel mutfağına ilgi gösteren veya şarap, bira vb. rota-
tipi varoluşçu turistlerdir. Bu tür turistler yiyeceğin fiz-
ları ziyaret eden turist tipidir. 3 numaralı turist tipi ise
yolojik boyutunun yanında kültürel boyutuna da önem
genellikle ünlü şeflerin bulundukları bölgeleri ziyaret
vermektedirler. Bu tip turistler yerel halkın yemek tü-
ederler. 4 numaralı turist tipine dahil olanlarsa coğrafi
kettiği restoranları tercih ederler, yiyecekle ilgili etkin-
işarete sahip olan sertifikalı, yerel olarak üretilen ürün-
likler içinde aktif olarak yer alırlar. İnternet ve seyahat
leri tercih ederler. 5 numaralı turist tipi seyahat yazıları
yazını onların önemli kaynaklarıdır. Deneyci turistler
ve yemek kitaplarını takip ederek seyahatlerini gerçek-
için de yemek önemli bir faktördür ancak onları yeme-
leştirirler. 6 numaralı turist tipi ise yemek programları
ğe yönelten birincil motivasyon modadır. En iyi şekil-
ve/veya yemekle ilgili filmleri takip ederek gastronomi
de tasarlanmış şık kafe ve barlara gitmeyi severler. Bir
turizmi etkinliklerini gerçekleştirirler.
diğer turist tipi de kolaycı olarak adlandırılmıştır. Ko-
laycı turistler yemeğe kolay ulaşmayı hedeflerler ve çok Yukarıdaki turist sınıflandırmaları incelendiğinde
çaba harcamadan bol yiyecek isterler. McDonald’s gibi ilk iki sınıflandırmanın (Boyneve ark. 2003; Hjalager
zincir restoranların bilindik menülerini tercih ederler. 2004) tüm turizm pazarındaki turistleri göz önün-
Kolaycı turistler için yemek miktarı kaliteden önce ge- de bulundurduğu diğer sınıflandırmaların (Ignatov
lir. Egzotik yiyeceklerden hoşlanmazlar. Rekreasyonel & Smith 2006; Sanchez-Canizares & Lopez-Guzman
turistler ise dördüncü turist tipidir. Daha tutucudurlar. 2012; Busby ve ark. (2013) ise yalnızca gastronomi
Tatilleri süresince bilindik yiyecek içecekleri görmek turistlerini belirli özelliklerine göre gruplandırdığı an-
isterler. Genellikle yiyecek içeceklerini yanlarında ge- laşılmaktadır. Buna ek olarak Boyne ve ark. (2003) ile
tirmeyi tercih ederler. Yemeklerini kendilerinin ha- Hjalager’in (2004) sınıflandırmalarında turist motivas-
zırlayabileceği apart oteller gibi konaklama tesislerini yonları ön planda iken diğer çalışmalarda gastronomi
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme 131
turistlerinin katıldıkları faaliyetlere odaklanılmış oldu- Benzer şekilde turistlerin yemek tüketimi eğilim-
ğu görülmektedir. leri de turistlerin yemek tüketimlerinde belirleyicidir.
Özellikle bu eğilimler demografik özellikler, yemeğe
Yukarıda gastronomi ve turist tipi üzerine yapılan
yüklenen anlam ve motivasyonlardan daha açık bi-
çalışmalar ortak araştırma konularına göre beş ana ka-
çimde turistlerin neyi tüketim neyi tüketmeyeceklerini
tegoride sınıflandırılmıştır. Bu çalışma bulgularından
açıkça gösterebilir. Yeniliğe kapalı olan turistler yemek
hareketle aşağıdaki bölümde gastronomi ve turistik
tüketimlerini bilindik yiyecekler üzerine kurarken; ye-
talep üzerine bir tartışma gerçekleştirilmiştir. Bu şekil-
niliğe açık olan turistler ise yeni yiyeceklere karşı daha
de turistlerin yemek tüketim davranışlarının anlaşılır
açık bir davranış geliştirecektir (Cohen & Avieli 2004).
biçimde ifade edilmesi amaçlanmıştır.
Turistlerin yemek tüketim davranışlarının şekillen-
mesinde motivasyonların etkisinin oldukça karmaşık
TARTIŞMA
olduğu söylenebilir. Yine de bilindik yemek tüketimi
Gastronomi ve turistik talep üzerine yoğunlaşan bu ve yeni/yerel yemek tüketimi boyutlarında somut ör-
çalışma turistik talep boyutunu beş ana bölümde ele nekler sunulabilir. Sözgelimi otantik bir deneyim yaşa-
almıştır. Her bir bölümde turistlerin yerel yemek tüke- mak isteyen, rutin alışkanlıklardan uzaklaşma eğilimi
timlerinde etkili olan çeşitli faktörlerin olduğu görül- gösteren, farklı bir kültür hakkında bilgi sahibi olmak
mektedir. Buna göre bu faktörlerin etkisi ile turistlerin isteyen turistlerin özellikle yerel gastronomiye ilgi duy-
yemek tüketiminin bilindik yemek tüketimi ile yerel/ dukları ve yerel yemek tüketme eğilimi sergiledikleri
yeni yemek tüketimi olmak üzere iki ana boyutta şe- söylenebilir (Fields 2002; Kim ve ark. 2009; Yurtseven
killendiği anlaşılmaktadır. Çalışmanın bu kısmında bu & Kaya 2011; Silkes 2012). Tam tersi açlığını gidermek,
yemek tüketim boyutları ile yukarıda ifade edilen kav- sağlıklarını korumak isteyen turistler ise bilindik ye-
ramlar arasındaki kavramsal ilişkilere yer verilecektir. mek tüketimi davranışında bulunabilir.
Alanyazındaki araştırma bulguları sonucu, turistle- Turist tipleri incelendiğinde gastronomiye ilgile-
rin sahip oldukları demografik özelliklerin yemek tü- rine göre turistlerin iki farklı boyutta incelenebileceği
ketim davranışlarında bağlayıcı oldukları söylenebilir. söylenebilir. Gastronomiye ilgi duyan turistler ve gast-
Bu şekilde belirli demografik özelliklere sahip turistle- ronomiye ilgi duymayan turistler. Genel turizm paza-
rin bilindik yemekleri tercih edecekleri farklı bir takım rını baz alarak turist sınıflandırması yapan çalışmalar
demografik özelliklere sahip olanların ise o destinas- incelendiğinde bu durum daha iyi anlaşılabilir. Boyne
yona ait yerel/yeni yemekleri tüketecekleri söylenebilir. ve ark. (2003) tarafından yapılan çalışma bulgularına
Sözgelimi gençler yerel yemekleri tüketmekten ziyade göre Tip 1 ve Tip 2 şeklinde adlandırılan turistler gast-
bilindik yemeklere ilgi gösterirken; orta yaşlılar yeni ronomiyle daha ilgili iken Tip 3 ve Tip 4 turist tipleri-
lezzetler denemeye daha açık olabilirler. Benzer şekilde nin gastronomiye daha uzak oldukları görülür. Benzer
sosyal statü de yeni ve farklı yemekler denemede et- bir şekilde Hjalager’in (2004) sınıflandırması için de
kili olan diğer bir etkendir (Mak ve ark. 2012b). Yük- aynı ifadeleri kullanabiliriz. Varoluşçu ve deneyci tu-
sek gelir düzeyine sahip turistler yeni ve yerel yiyecek rist tipleri yerel yemeklere ilgi duyarken; rekreasyonel
tüketme davranışı gösterirken; daha düşük gelir düze- ve taklitçi turistlerin bir o kadar gastronomiden uzak
yindeki turistler için bu durum pek mümkün olamaya- oldukları söylenebilir. Çalışkan (2013) tarafından des-
bilir (Bekar & Kılıç 2015). Cinsiyet de yemek tüketim tinasyon rekabetçiliği ve seyahat motivasyonu bakı-
tercihlerinde etkili olabilir. Örneğin Alebaki & Iakovi- mından gastronomik kimliğin irdelendiği kavramsal
dou’nun (2011) çalışması şarap turistlerinin Avrupa’da çalışma da benzer konuları ifade etmektedir.
erkeklerden, Amerika’da ise kadınlardan oluştuğunu
Yukarıda ifade edilen doğrudan etkilere ek olarak
göstermektedir.
demografik özellikler, yemeğe yüklenen anlam, yemek
Turistlerin yemek tüketim davranışlarındaki fark- tüketim eğilimleri, turist motivasyonları ve turist tiple-
lılıklar yemeğe yüklenen anlamla da ilişkilendirilebilir. rinin birbirleri ile etkileşimleri de dolaylı olarak turist
Yemeği fizyolojik bir ihtiyaç olarak gören, gündelik tipinin belirgin hale gelmesinde etkili olabilir. Örneğin
yaşantılarının uzantısını devam ettiren ve yemeğin bir bazı turistler sağlıklı olduğunu düşündükleri yiyecek-
zorunluluk olduğuna inanan turistler bilindik yemek- leri tüketme konusunda yeniliğe açık bir eğilim ser-
ler tüketmeye devam ederken; yemeğin sosyal, kültürel gileyebilir (Cohen & Avieli 2004), özellikle bu eğilim
ve psikolojik önemine odaklanan, her gün tükettikleri bazı yiyecek kategorilerinde orta yaştaki turistler tara-
yiyeceklerden farklı yiyecekleri tanımak ve yiyecekler fından gösterilebilir. Olsen’e (2003) göre deniz ürün-
yoluyla seyahat ettikleri destinasyonun kültürünü daha leri tüketimi sağlıklı olduğu düşünüldüğünden orta
iyi deneyimleyeceğini düşünen turistler ise yerel/yeni yaştaki turistler tarafından gençlere oranla daha fazla
yemek tüketmeye odaklanacaklardır. gerçekleştirilmektedir (Aktaran Kim ve ark. 2009).
132 Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 124-136 Oğuz Nebioğlu
Bu durumda her üç faktörün (motivasyonlar, yemek SONUÇ
tüketim eğilimleri ve demografik özellikler) birbirleri
Gastronomi ve turistik talebin birlikte incelendiği
ile etkileşimi turistlerin gastronomiye ilgi duyan özel-
bu araştırmada turistik talebi oluşturan faktörler de-
likler sergilemesine neden olabilir. Ya da gelir düzeyi
mografik özellikler, yemeğe yüklenen anlam, yemek
düşük olan bir turist için yemek fizyolojik bir öneme
tüketim eğilimleri, yemek tüketim motivasyonları ve
sahip olacak, turist evdeki rutinin uzantısı bir yemek
turist tipleri olmak üzere beş boyutta incelenmiştir.
tüketim davranışı eğiliminde olacaktır. Bu durumda da
Turistlerin ziyaret ettikleri destinasyondaki yemek tü-
gastronomiye ilgi duymayan turist tiplerinin özellikle-
ketim davranışları bilindik yemek tüketimi ve yerel ye-
rini sergileyecektir. Bu şekliyle turistler bilindik yemek
mek tüketimi olmak üzere iki boyutta gerçekleşmekte
tüketimi üzerine bir davranış sergileyeceklerdir.
ve yukarıda ayrıntılı biçimde açıklanan turistik talebi
Gastronomi ve turistik talebin beş farklı boyutta oluşturan faktörler tarafından etkilenmektedir. Araş-
tartışıldığı bu bölümde verilen örneklerden turistlerin tırmanın alanyazına turistik talep üzerine yapılan ça-
yemek tüketim davranışlarının yerel/yeni yemek tü- lışmaları sınıflandırarak ve turistlerin yemek tüketim
ketimi veya bilindik yemek tüketimi olmak üzere iki davranışlarını daha anlaşılır hale getirmeye çalışarak
farklı biçimde gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Buna göre katkı sağladığı düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışma
bilindik yemek tüketimi davranışı yemek fizyolojik bir turistlerin yemek tüketim davranışlarını etkileyen fak-
olgu, bir zorunluluk, destekleyici bir deneyim olarak törler üzerine özellikle turizm araştırmacılarına çalı-
görüldüğünde; turistler evdeki rutinlerini sürdürmek şılabilecek çok sayıda araştırma konusu olabileceğini
istediklerinde ve yeni yiyeceklere karşı bir önyargıları göstermektedir. Bu nedenle yukarıda ifade edilen tu-
olduğunda gerçekleşmektedir. Yerel yemek tüketimi ise ristik talep boyutlarının gelecekte yapılacak çalışmala-
yemek psikolojik, sosyal ve bilişsel bir olgu, sembolizm rın görgül bulguları ile desteklenmesi gerekmektedir.
ifade eden bir alan, birincil bir deneyim olarak görül- Bu doğrultuda aşağıdaki sorular araştırmaya değerdir.
düğünde; turistler evdeki rutinin zıttını gerçekleştir-
• Demografik özellikler motivasyonlar, eğilim-
meyi hedeflediklerinde ve yeni yiyeceklere açık olduk-
ler ve yemeğe yüklenen anlam üzerinde ne tür
larında gerçekleşmektedir. Benzer biçimde bilindik ve
etkilere sahiptir? Hangi demografik özellikler
yerel yemek tüketimi bağlamında demografik faktörle-
yemek tüketim davranışında daha etkilidir?
rin etkisi görülmekle birlikte bu etkileri yorumlamak
için daha fazla bulguya ihtiyaç duyulmaktadır. Buna • Turistlerin yemeğe yükledikleri anlamın yu-
ek olarak benzer bir durum motivasyonlar için de ge- karıda açıklanan boyutlarından farklı boyut-
çerli olmaktadır. Şöyle ki bir motivasyon kaynağı hem ları var mıdır?
yerel yemek hem de bilindik yemek tüketiminde etkili
• Turistlerin yeniliğe açık ya da kapalı olma eği-
olabilmektedir. Örneğin sağlıklı olma isteği turistlerde
limleri nelerden etkilenmektedir? Turistler
yerel yemek tüketme isteği uyandırabilmekte; bazı du-
hangi nedenlerden dolayı yerel/yeni yemek
rumlarda ise turistler sağlıklarının bozulacağı endişesi
tüketir veya tüketmez?
ile yerel yemeklerden uzak durarak bilindik yemekleri
tüketmektedir. • Turistlerin yemek tüketme davranışlarında
hangi faktörler daha etkili olmaktadır? Bu
Alanyazında turistlerin yemek tüketimlerinin bi- motivasyon faktörleri arasında bir önem sıra-
lindik yemek ve yerel yemek olmak üzere iki boyutta laması yapılabilir mi?
gerçekleşeceğini ifade eden çalışmalara rastlanmakta-
• Farklı turist tiplerinin kavramsal olarak ta-
dır (Quan ve Wang; Mak ve ark. 2012a). Quan & Wang
nımlanan yemek tüketim davranışlarını gör-
(2004) gibi araştırmacılar turistlerin yemek olgusuna
gül çalışma bulguları ile desteklemek müm-
yükledikleri anlamın gündelik yaşantılarının uzantısı
kün müdür?
ya da zıttı olması durumuna göre irdelemişlerdir. Mak
ve ark. (2012a) de turistlerin yemek tüketimlerini ken- • Gastronomiye ilgi duyan turistler ve ilgi duy-
di kültürüne yakınlaşma ve kültüründen uzaklaşma mayan turistler arasındaki ayrım ne kadar hız-
olarak iki ana boyutta ele almıştır. Bu çalışma Quan lı değişim göstermektedir?
& Wang’ın (2004) ve Mak ve ark.’ın (2012a) çalışma-
• Yemek tüketim motivasyonları, yemek tüke-
larından farklı olarak turistlerin yemek tüketimlerinin
tim eğilimleri, yemeğe yüklenen anlam, de-
sadece gündelik yaşantılardan değil aynı zamanda mo-
mografik özellikler ve turist tipleri arasında ne
tivasyonlar, yemek yeme eğilimleri ve demografik özel-
tür ilişkiler bulunmaktadır?
liklerden de etkilenebileceğini savunmaktadır.
• Turistlerin tatil süresince iki farklı turist dav-
ranışı da gösterebilirler mi? Eğer öyle ise bu
durum hangi faktörlere bağlıdır?
Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme 133
Gastronomiye yönelik turistik talebin iyi biçimde KAYNAKÇA
anlaşılması destinasyon pazarlaması ve yönetimi uygu-
Alebaki, M., & Iakovidou, O. (2011). Market
lamalarının daha başarılı şekilde gerçekleştirilmesine
Segmentation in Wine Tourism: a Comparison
katkı sağlayabilir. Turistlerin demografik özelliklerine
of Approaches, Tourismos: An International
göre ürün geliştirme işlemlerinin yapılması, yemeğe
Multidisciplinary Journal of Tourism, Vol. 6, No. 1,
yükledikleri anlama göre restoranların menü çeşitlen-
Spring, 123-140.
dirme çalışmalarına gitmeleri, yiyeceklere olan eğilim
ve motivasyonlarını göz önünde bulundurarak bir stra- Beardsworth A., & Keil T. (2012). Yemek Sosyolojisi,
teji geliştirmeleri destinasyonlara bu alanda önemli Phoneix Yayınları: İstanbul.
katkılar sağlayabilir. Destinasyonlar gastronomiye ilgi Bekar A. & Belpınar A. (2015). Turistlerin Gastronomi
duyan turistler için yerel mutfağı ön plana çıkaracak Turizmine İlişkin Görüşlerinin Milliyetlerine Göre
çalışmalar yaparken; gastronomiye ilgi duymayan tu- Değerlendirilmesi, Journal of YasarUniversity,10(38),
ristler için alternatif tatil olanakları geliştirebilir. Do- 6478-6554.
layısıyla turistik talep konusunun ayrıntılı biçimde
Bekar A. & Kılıç B. (2014). Turistlerin Gelir
irdelenmesinde fayda vardır. Bu şekilde heterojen bir
Düzeylerine Göre Destinasyondaki Gastronomi
pazardan maksimum memnuniyet sağlanarak desti-
Turizmi Etkinliklerine Katılımları, Uluslararası Sosyal
nasyonun başarısının sürekliliği sağlanabilir.
ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4 (1), 19-26.
Bir derleme çalışması olarak nitelendirilebilecek Boyne S. Hall D. & Williams F. (2003). Policy Support
bu kavramsal çalışma, turistik talep konusunu görgül and Promotion for Food Related Tourism Initiatives:
bulgularla destekleyemediğinden önemli bir sınırlılı- a Marketing Approach to Regional Development,
ğa sahiptir. Ancak çalışmada turistlerin gastronomiye Journal of Travel and Tourism Marketing, 14 (3/4),
olan taleplerini inceleyen çalışmalar üzerine bir tarama 131-154.
yapılmış ve tarama sonrasında elde edilen kavramsal
Busby G. Huang R. & Jarman R. (2013). The Stein Effect:
ve görgül bulgular alanyazına katkı sağlamıştır. Böylece
an Alternative Film-Induced Tourism Perspective,
gastronomi ve turistik talep arasındaki ilişkiler bütün-
International Journal of TourismResearch, Vol. 15, No.
cül bir biçimde ele alınarak turizm araştırmacılarının
6, 570-582.
ilgi duyabilecekleri bir alan olabileceği vurgulanmıştır.
Cohen E. Avieli N. (2004). Food in Tourism: Attraction
and Impediment, Annals of Tourism Research, Vol.
31,755-778.
Corigliano M. A. (2002). The Route to Quality: Italian
Gastronomy Networks in Operation. der. Hjalager A.
M.,Richards G., 166-185, Tourism and Gastronomy,
Londra ve New York.
Çalışkan O. (2013). Destinasyon Rekabetçiliği ve
Seyahat Motivasyonu Bakımından Gastronomik
Kimlik, Journal of Tourism and Gastronomy Studies,
1/2 , 39-51.
Everett S.(2012). Production Places and Consumption
Spaces? The Place-making Agency of Food Tourism in
Irelandand Scotland, Tourism Geographies, Vol. 14,
No. 4, 535-554.
Fields K. (2002). Demand for the Gastronomy
Tourism Product: Motivational Factors, der. Hjalager
A. M.,Richards G., 36-50, Tourism and Gastronomy,
Londra ve New York.
Harrington R. J., & Ottenbacher M. J. (2010). Culinary
Tourism: A Case Study of the Gastronomic Capital,
Journal of Culinary Science and Technology, No. 8, 14-
32.
Henderson J. C. (2004).Food as a Tourism Resource:
A View from Singapore, Tourism Recreation Research,
29:3, 69-74.