triết-học vedanta advaita

300 Pages·2013·2.37 MB·Vietnamese

NGUYỄN-ĐANG-THỤC

TRIẾT-HỌC

VEDANTA ADVAITA

*

Tác Giả : S. VIVEKANANDA
Dịch Thuật : NGUYỄN-ĐĂNG-THỤC
BNP : TRIẾT-LÝ VEDAS

MỤC - LỤC

A/_ BẤT-NHỊ-PHÁP TRIẾT-LÝ VEDA
B/_ SWAMI VEVEKANANDA
VÀ BẤT-NHỊ-PHÁP
C/_ ADVAITA VEDANTA
KINH BẤT-NHỊ-PHÁP CỦA ASTAVAKRA
NGUYỄN-ĐANG-THỤC

BẤT-NHỊ-PHÁP
TRIẾT-LÝ VEDAS
_ Swami Vivekananda _

Có hai thế-giới chúng ta sinh sống :
ngoại-giới và nội-giới. Kể từ thời cổ xưa nhân-
loại đã tiến-triển hầu như song song trong thế-
giới nọ và thế-giới kia .

Trước hết sự cầu-tìm đã bắt đầu đối với
ngoại-giới : chính trong thiên-nhiên bên ngoài
mà người ta bắt đầu tìm giải-pháp cho tất cả
vấn-đề thâm-thúy. Nó muốn thu hút trong tất
cả sự-vật bao-quanh lấy cái gì để thoả-mãn
khát-vọng về cái đẹp và tuyệt-diệu : nó muốn
diễn tả trong tiếng nói cụ-thể chính mình và tất
cả cái gì ở mình ; và sự thực nó đã thu lượm
được những giải-đáp tuyệt vời, những ý-niệm
1
BNP : TRIẾT-LÝ VEDAS

kỳ lạ về Thượng-Đế và về Sùng-bái với những
biểu-thị mê-ly về mỹ-thuật. Ngoại-giới đem
cho những ý-niệm cao siêu. Vậy mà thế-giới
kia mãi về sau mới mở ra cho nhân-loại, phô
bầy trước mắt một vũ-trụ còn tuyệt vời hơn
nữa, mỹ miều hơn và vô cùng rộng lớn hơn .

Trong bộ-phận Vedas gọi là Karma-
Kanda ( Kinh Vedas gồm hai phần cốt-yếu,
phần Nghiệp thuộc về Hành, phần Jnāna Kanda
thuộc về Tri ), chúng ta thấy được dạy về
những quan-niệm tôn-giáo đáng coi trọng nhất,
trình-bày những tư-tưởng lạ kỳ nhất về một
Hoá-công Tối-cao, đồng thời là ngôi Bảo-tồn
và ngôi Phá-hủy của vũ-trụ. Và ngôn-ngữ mà
tất cả điều ấy được diễn-tả làm rung-động tâm-
hồn chúng ta. Phần lớn có lẽ chúng ta còn nhớ
câu kinh đặc-biệt ở Thế-Tôn-Ca ( Rig Veda
Damhita : Thủa ấy chưa có gì cả, bất cứ gì,
chẳng có không-khí, chẳng có trời xanh, không
có chi cả. Cái gì bao trùm tất cả ? Tất cả dựa
vào đâu ? Bấy giờ chưa có chết, chưa có bất-tử,
chưa có cả ngày sang đêm ), người ta thấy mô-
2
NGUYỄN-ĐANG-THỤC

tả cảnh-tượng hỗn-độn, có lẽ tuyệt-vời nhất
từng được tô vẽ cho tới nay. Chúng ta nhận
thấy đấy là một bức họa tuyệt-diệu, nhưng chỉ
là tự " bên ngoài " ; chúng ta thấy đấy còn là
thô kệch, còn có chút dính-líu với " vật-chất ".
Vậy mà chúng ta thấy đấy chỉ là biểu-thị của
Vô-cực trong tiếng nói của vật-chất, trong tiếng
nói của hữu-hạn ; đấy là vô-hạn của bắp thịt
chứ không phải của tinh-thần ; đấy là vô-hạn
của không-gian chứ không phải của tư-tưởng.
Bởi vậy nên trong phần thứ hai, tức phần Jnāna
Kanda : Tri-thức, chúng ta thấy trình-bày khác
hẳn. Đầu tiên người ta tìm ở ngoại-giới thiên-
nhiên những chân-lý vũ-trụ ; người ta cố tìm ở
thế-giới vật-chất lấy giải-pháp cho các vấn-đề
thâm-trầm của sự sống. " Đấng mà núi Hy-mã-
lạp-sơn tuyên-dương hào-quang ". Đấy là một
ý-tưởng tuyệt đẹp, vậy mà còn chưa đủ tuyệt-
vời đối với Ấn-Độ. Tinh-thần Ấn đã phải quay
bước trở lại, và sự cầu tìm hướng sang chiều
hướng khác hẳn. Từ ngoại-giới sự cứu xét quay
vào nội-giới ; từ vật-chất nó đi sang tinh-thần.
Bấy giờ người ta bắt đầu tự hỏi : " Khi một
3
BNP : TRIẾT-LÝ VEDAS

người chết đi thì nó sẽ ra sao ?... Có kẻ bảo
rằng nó vẫn còn, kẻ khác cho rằng nó đi hẳn.
Này Thần chết, sự thật thế nào ? " Vậy chúng
ta thấy ở đây một cách-thức hoàn-toàn khác
hẳn. Tinh-thần Ấn đã thu lượm được ở ngoại-
giới tất cả điều người ta cần lấy, nhưng nó vẫn
không thỏa-mãn, nó muốn tìm xa hơn, lăn vào
trong tâm-hồn mình, và bấy giờ mới thấy được
giải-đáp cuối cùng .

Bộ-phận Vedas có hàm-chứa cái giải đáp
ấy, được gọi là Áo-Nghĩa-Thư ( Upanisads ),
hay là Triết-lý cuối cùng ( Vedanta ), hay là
Kinh-điển của rừng, hay là Bí-truyền (Ara-
nyaka, Rahasya ), chúng ta thấy ngay ở đấy
tôn-giáo rũ sạch tất cả hình-thức bề ngoài. Tại
đấy chúng ta thấy ngay rằng tất cả sự-kiện tinh-
thần được nói lên, không phải trong ngôn-ngữ
vật-chất, mà là trong tiếng nói tinh-thần, tiếng
nói rất tinh-vi. Ở đấy nó không còn dính-líu
chút gì nặng nề, không còn chút dung-hòa với
tất cả cái gì mà chúng ta bận tâm khi còn ở
trong trần-gian. Tinh-thần vĩ-đại của các hiền-
4
NGUYỄN-ĐANG-THỤC

nhân Áo-Nghĩa-Thư thì can-đảm, táo bạo,
ngoài sức tưởng-tượng của chúng ta thời nay.
Các bậc Thánh-nhân ấy tuyên-bố không nước
đôi, không sợ hãi những chân-lý cao quý nhất
chưa từng được tuyên-bố cho nhân-loại. chính
điều ấy mà tôi muốn trình-bày cho đồng-bào
yêu-mến. Phần thuộc về Tri ( Jnāna Kanda )
của Vedas chính tự nó là cả một Đại-dương
mông mênh ; phải nhiều kiếp lắm mới đạt hiểu
được một phần nhỏ. Ramanuja, nhà thần-học
Bán-nhất-nguyên bình-giải về triết-học Vedas
thế-kỷ XII, đã có thể nói rất có lý rằng, đối với
Áo-Nghĩa-Thư, triết-học trung-kết Vedanta là
cái đầu não, hai vai và ngọn mào của Vedas.
Điều chắc-chắn là Áo-Nghĩa-Thư đã trở nên
Thánh kinh của Ấn-Độ cận-đại. Người Ấn tôn
kính nhất bộ-phận Nghiệp của Vedas ( Karma
Kanda ), nhưng chúng ta biết rằng, trải qua hết
thế-hệ nọ đến thế-hệ kia, khi người ta nói đến
Shruti ( Như thị ngã văn ) người ta hiểu là Áo-
Nghĩa-Thư và chỉ là Áo-Nghĩa-Thư thôi.
Chúng ta biết rằng tất cả đại hiền triết của
chúng ta, như Vyâsa bình-giải về Patanjali, tác-
5
BNP : TRIẾT-LÝ VEDAS

giả Kinh Yoga, hay là Gautama sáng-lập Nhân-
minh ( Nyâya ), hay là Kapila sáng-lập Số-luận
( Samkhya ) tổ-sư triết-học, khi họ muốn tìm
uy-tín cho điều họ viết, luôn luôn họ tìm thấy ở
trong Áo-Nghĩa-Thư, vì ở đấy là chân-lý còn
mãi mãi .

Có những chân-lý chỉ đúng theo một
nghĩa nào, trong một hướng nào, và ở một thời
nào : đấy là những chân-lý căn cứ vào những
định-chế nhất-thời. Có chân-lý khác, lập cơ-sở
ở tại chính nhân-tính, và chúng tồn-tại chừng
nào loài người tồn-tại. Chỉ có chân-lý này mới
có tính-cách đại-đồng, và mặc dầu những biến-
đổi về tổ-chức xã-hội, cách-thức ăn mặc, chế-
độ thờ cúng v.v... những chân-lý đại-đồng ấy
của Shruti ( Khải ngộ ), những quan-niệm đáng
kính của triết-lý Vedas luôn luôn tồn-tại mãi
với tất cả siêu-việt tính, bất-dịch, tối-thắng,
vĩnh-cửu. Vậy mà những manh-nha của tất cả
ý-niệm phát-triển trong Áo-Nghĩa-Thư thì đã
thấy dạy ở trong bộ-phận Nghiệp hay Hành
( Karma Kanda ) rồi. Ý-niệm vũ-trụ mà tất cả
6
NGUYỄN-ĐANG-THỤC

tông-phái triết-lý Vedas đều phải thừa-nhận và
tâm-lý-học đem lại cơ-bản cho tất cả trường-
phái tư-tưởng Ấn, thì đã được tạo nên ở đấy và
trình-bày cho thế-giới. Trước khi đề-cập đến
phần tâm-linh của Vedanta, như vậy cần phải
nói qua về Karma Kanda .

Trước hết, tôi muốn giải-thích danh-từ
Vedanta như theo ý-nghĩa tôi hiểu. Ở Ấn-Độ
hiện-đại, tiếc thay người ta làm sai ý-niệm
danh-từ Vedanta, chỉ cho nó áp-dụng riêng hệ-
thống Nhất-nguyên ( Advaïta ). Tuy nhiên, các
ông phải luôn luôn nhớ rằng ở Ấn hiện đại Ba
Thánh kinh ( Prasthānas : Upanisads = Áo-
Nghĩa-Thư ; Bhagavad Gita = Thế-Tôn-Ca ;
Vedanta Sutras = Triết-lý Veda ) được coi như
đều trọng-yếu để nghiên-cứu tất cả các hệ-
thống tôn-giáo. Trước hết có những Khải-ngộ
( Shruti ) và theo tôi đấy là Upanisads. Thứ
đến, trong tất cả triết-học của chúng ta là
những Sûtras = Chú-sớ của Vyâsa chiếm địa-vị
đầu, vì chúng là kết-quả của tất cả hệ-thống
trước. Những hệ-thống ấy ( Vedanta và trước
7
BNP : TRIẾT-LÝ VEDAS

đấy ) không phản-thuyết lẫn nhau, chúng căn-
cứ lẫn nhau, cái nọ vào cái kia. Đấy là một sự
khai-triển kế-tiếp của chủ-đề, đề-tài đạt tới cực
điểm ở Sûtras = Chú-sớ của Vyāsa. Rồi thì
giữa Upanisads và Sûtras ( Kinh và Truyện ) __
là cả một hệ-thống-hóa các chân-lý tuyệt-diệu
của Vedanta ( triết-lý Vedas ) __ có Kinh Thế-
Tôn-Ca : Gita, bình-giải Thần-linh của Vedanta
xen vào trong Upanisads Sutras của Vyâsa và
Bhagavad Gita như vậy đã được tất cả tông-
phái chính-thống Ấn-Độ-giáo công-nhận, dù
phái Lưỡng-nguyên, Bán-nhất-nguyên hay là
thuần-túy Nhất-nguyên. Ở mỗi tông-phái ấy
người ta đều lấy uy-tín của ba bộ Kinh điển
trên. Chúng ta nhận thấy một Shankarâ, tổ
Nhất-nguyên thế-kỷ XIII, một Ramānuja, tổ
Bán-nhất-nguyên thế-kỷ XIV, một Madhvā hay
Vallabha tổ phái Vishnu thế-kỷ XV, cũng như
Chaitanya thế-kỷ XV nhà cải-cách Vishnu, tóm
lại, bất cứ ai lập nên một tông-phái mới, đều
phải ôn lại ba bộ Kinh-điển trên và chỉ bình-
giải lại thôi. Bởi vậy cho nên người ta sẽ lầm,
muốn áp-dụng danh-từ Vedanta ( kết-thúc tri-
8