trakya üniversitesi bankacılık bölümü öğrencilerinin kredi kartı kulanımı tutumlarının incelemesi

71 Pages·2016·3.12 MB·Turkish

T.C.
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS
BİTİRME PROJESİ
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ BANKACILIK
BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN KREDİ
KARTI KULANIMI TUTUMLARININ
İNCELEMESİ
SEVİL DEMİRALAY
1138251174
DANIŞMAN
DOÇ.DR. FATMA LORCU
EDİRNE, 2015

i
Projenin Adı: Trakya Üniversitesi Bankacılık Bölümü Öğrencilerinin Kredi Kartı
Kullanımı Tutumlarının İncelenmesi
Hazırlayan : Sevil DEMİRALAY
ÖZET
Bu çalışmada, Trakya Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu
Bankacılık Bölümü öğrencilerinın kredi kartı kullanım durumları ve kredi kartı
kullanımını etkilediği düşünülen faktörlerin ortaya konulması amaçlanmıştır.
Araştırmada kullanılan veriler Mayıs 2015 döneminde 250 öğrenci ile
gerçekleştirilen anket çalışmasından elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre;
öğrencilerin %57,7’si kredi kartı kullanmaktadır. Öğrencilerin kredi kartı
kullanımına yönelik tutumları Kredi Kartı Tutum Ölçeği (KKTÖ) kullanılarak
boyutlandırılmıştır. Araştırmada öğrencilerin kredi kartı kullanımında etkili olan
faktörler demografik özellikleri açısından parametrik olmayan Mann Whitney U ve
Kruskal Wallis analiz yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Yapılan analizler
neticesinde cinsiyet, kart adedi, kredi kartı ile yapılan aylık harcama ve ödemenin
kredi kartı tutumları üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kredi Kartı Tutumu, Kartlı Ödeme Sistemleri, Öğrenci Kredi
Kartları
ii
Name of the Project: Examining the attitude of Trakya University Department
of Banking Students' credit card use
Prepared by: Sevil DEMİRALAY
ABSTRACT
It is intended in this study to put forward the demographic structure, credit card
use situtations and the factors which are thought to effect the use of credit cards of
Trakya University School of Applied Sciences Department of Banking students. The
data used in the study was obtained from the surveys conducted among 250 students
in May 2015. According to the discoveries of the research , %57,7 of the students use
credit cards. Attitudes towards the use of credit cards of students were sized by using
Credit Card Attitude Scale. In the study the factors that are effective in credit card use
were evaluated with nonparametric Mann-Whitney and Kruskal-Wallis analysis for
demographic characteristics. As the result of analysis, sex, number of cards, the
monthly expenditures by credit card and credit card payments were determined to be
effective in attitude of credit card use.
Keywords: Attitude Credit Card, Card Payment Systems, Student Credit Cards
iii
ÖN SÖZ
Çalışmada, Trakya Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Bankacılık
Bölümü öğrencilerinin kredi kartı tutumlarının belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı
istatisktikler, faktör analizi ve parametrik olmayan yöntemler uygulanmıştır.
Çalışmanın her aşamasında yardımlarını ve desteğini esirgemeyen başta saygıdeğer
hocam Sayın Doç.Dr. Fatma LORCU olmak üzere, çalışmamın oluşturulması sırasında katkı
sağlayan T.Ü. Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu ile T.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
İşletme Bölümü’nde görev yapan tüm hocalarıma teşekkür ederim.
Yüksek lisans ders ve tez aşamalarında beni daima destekleyen kardeşim Tülay
DEMİRALAY ve sevgili eşim İlkay DEMİRALAY’a sonsuz teşekkürler.
Ağustos, 2015 Sevil DEMİRALAY
iv
İÇİNDEKİLER
ÖZET ...................................................................................................................................... İ
ABSTRACT............................................................................................................................İİ
ÖN SÖZ ................................................................................................................................İİİ
İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................... İV
ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................................. V
TABLOLAR LİSTESİ ......................................................................................................... Vİ
KISALTMA LİSTESİ ........................................................................................................ Vİİ
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
1. KREDİ KARTI KAVRAMI VE GELİŞİMİ ............................................................... 3
1.1. KREDİ KARTı TANıMı ........................................................................................... 3
1.2. KREDİ KARTı KULLANıMıNıN GELİŞİMİ .............................................................. 4
1.2.1. DÜNYADA KREDİ KARTLARıNıN GELİŞİMİ ............................................... 4
1.2.2. TÜRKİYE’DE KREDİ KARTLARıNıN GELİŞİMİ ........................................... 7
2. KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİ VE KART ÇEŞİTLERİ ..................................... 10
2.1. KARTLı ÖDEME SİSTEMLERİ .............................................................................. 10
2.1.1. İKİ TARAFLı SİSTEM ................................................................................ 11
2.1.2. ÜÇ TARAFLı SİSTEM ................................................................................ 12
2.1.3. GENİŞLETİLMİŞ (ÖNCELİKLİ) ÜÇ TARAFLı SİSTEM ................................. 13
2.1.4. KARMA SİSTEM ........................................................................................ 14
2.2. KREDİ KARTLARıNıN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARı ...................................... 14
2.2.1. KREDİ KARTLARıNıN AVANTAJLARı ....................................................... 14
2.2.2. KREDİ KARTLARıNıN DEZAVANTAJLARı ................................................ 16
2.3. KARTLı ÖDEME SİSTEMİNDEKİ KART ÇEŞİTLERİ .............................................. 18
2.4. BANKACıLıKTA KREDİ KARTı PAZARLAMA VE HEDEF KİTLE OLARAK
ÖĞRENCİLER ................................................................................................................ 20
2.4.1. KREDİ KARTLARıNıN PAZARLANMASı .................................................... 20
2.4.2. ÖĞRENCİLERE YÖNELİK KREDİ KARTLARı ............................................. 21
2.5. ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KREDİ KARTı KULLANıM VE TUTUMLARıNA
YÖNELİK ARAŞTıRMALAR ........................................................................................... 24
3. BANKACILIK BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN KREDİ KARTI KULLANIMINA
YÖNELİK TUTUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................... 28
3.1. ARAŞTıRMANıN AMACı VE ÖNEMİ ..................................................................... 28
3.2. ARAŞTıRMANıN ANAKÜTLESİ VE ÖRNEKLEMİ .................................................. 28
3.3. ARAŞTıRMANıN KıSıTLARı ................................................................................. 29
3.4. VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ VE KULLANıLAN ÖLÇEKLER .................................... 29
3.4.1. GÜVENİLİRLİK ANALİZİ ........................................................................... 30
3.4.2. ÖLÇEĞE İLİŞKİN AÇıKLAYıCı FAKTÖR ANALİZİ ..................................... 31
3.5. ARAŞTıRMA MODELİ VE HİPOTEZLER ................................................................ 34
3.6. ARAŞTıRMANıN BULGULARı .............................................................................. 36
3.6.1. KATıLıMCıLARıN SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ ........................... 36
3.6.2.KATıLıMCıLARıN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE KREDİ KARTı
TUTUMLARıNıN İNCELENMESİ .................................................................................... 40
SONUÇ VE ÖNERİLER ..................................................................................................... 51
EK-1 ANKET FORMU ....................................................................................................... 60
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................... 62
v
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 2.1. Kredi Kartı Sisteminin İşleyişi .............................................................................. 10

Şekil 2.2. İki Taraflı Kart Sisteminde İşlem Akışı ................................................................. 12

Şekil 2.3. Üç Taraflı Kart Sisteminde İşlem Akışı ................................................................ 13
vi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1.1. 2010-2015 Yılları POS, ATM, Kredi Kartı ve Banka Kartı Sayıları ...................... 8

Tablo 1.2. 2010-2015 Yılları POS, ATM, Kredi Kartı ve Banka Kartı Sayıları ...................... 9

Tablo 3.1. Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) Örneklem Yeterliliği Ölçütü Değerleri .................. 33

Tablo 3. 2. KKTÖ Açımlayıcı FaktörAnalizi Sonuçları ........................................................ 33

Tablo 3. 3. Araştırmanın Hiptezleri ....................................................................................... 35

Tablo 3. 4. Öğrencilerin Sosyo-Demografik Özellikleri ........................................................ 37

Tablo 3.5. Cinsiyet ve Kartsahipliği İlişkisi ........................................................................... 38

Tablo 3.6. Yaş ve Kartsahipliği İlişkisi .................................................................................. 39

Tablo 3.7. Sınıf ve Kartsahipliği İlişkisi ................................................................................ 39

Tablo 3.8. Cinsiyete Göre Kredi Kartı Tutumlarının Mann-Whitney U Testi Sonuçları ...... 40

Tablo 3.9. Kart Sahipliğine Göre Kredi Kartı Tutumlarının Mann-Whitney U Testi Sonuçları
................................................................................................................................................ 41

Tablo 3. 10. Yaş ve Sınıf Değişkenine Göre Kredi Kartı Tutumlarının Kruskal-Wallis Testi
Sonuçları ................................................................................................................................. 42

Tablo 3.11. Kart Adedi Değişkenine Göre Kredi Kartı Tutumlarının Kruskal-Wallis Testi
Sonuçları ................................................................................................................................. 43

Tablo 3.12. Kredi Kartı Sahiplik Şekline Göre Kredi Kartı Tutumlarının Kruskal-Wallis
Testi Sonuçları ........................................................................................................................ 44

Tablo 3.13. Kredi Kartı İle Yapılan Aylık Harcama Değişkenine Göre Kredi Kartı
Tutumlarının Kruskal-Wallis Testi Sonuçları ........................................................................ 45

Tablo 3.14. Kredi Kartı İle Yapılan Aylık Ödeme Değişkenine Göre Kredi Kartı
Tutumlarının Kruskal-Wallis Testi Sonuçları ........................................................................ 46

Tablo 3.15. Kredi Kartı İle Yapılan Aylık Ödeme Değişkenine Göre Kredi Kartı
Tutumlarının Kruskal-Wallis Testi Sonuçları ........................................................................ 48

Tablo 3.16. Araştırmanın Hipotez Sonuçları ......................................................................... 49
vii
KISALTMA LİSTESİ
Kısaltma Anlamı
AKK Anadolu Kredi Kartları
ATM Otomatik Vezne Makinesi
BHR British Hotel and Restaurant Association
BKM Bankalararası Kart Merkezi
JCB Japan Credit Bureau
KKTÖ Kredi Kartı Tutum Ölçeği
POS Satış Noktası
1
GİRİŞ
Son yıllarda bankacılık sektörü köklü ve hızlı bir değişim sürecine girmiştir.
Bankacılık sektörü uluslararası bir boyut kazanarak birden fazla ülkede faaliyet
gösteren yapısı nedeniyle ihtiyaca cevap verebilmek için yeni ürün, hizmet ve
yaklaşımlar geliştirme çabasındadırlar. Bu çerçevede Türkiye’de bankalar son
yıllarda bireysel pazarlamaya ağırlık vermektedir. Özellikle kredi kartı pazarlanması
konusunda yoğun rekabet ortamı yaşanmaktadır.
Sektörde yaşanan yoğun rekabet ortamında bir adım öne çıkabilmek için
bankalar açısından müşterilerinin profili önem kazanmaktadır. Müşteri türünün en iyi
şekilde tanınması, gruplandırılması ve güncellenmesi müşterilerin yatırımlarının
kazanılması ya da bankacılık ürünlerinin pazarlanması için temel oluşturmaktadır.
Özellikle bireysel ürünlerin pazarlanmasında tüketicilerin kredi kartı kullanımına
yönelik tutum ve davranışları, tercihleri ile sorunlarının belirlenmesi bankacılık
sektörü açısından büyük bir öneme sahiptir. Kredi kartı sektöründe yaşanan rekabet
hedef tüketici profilinin genişletilmesine yol açmış ve son yılarda öğrenciler kredi
kartı pazarının önemli aktörlerinden biri olmuştur. Gelecekteki tüketici kitlesini
yaratmak ve sadakati sağlayabilmek amacıyla kredi kartı sektöründe yer alan tüm
kuruluşlar önemli uygulamalar gerçekleştirmektedir. Genç yaş grubunda yer alan
öğrencilerin kredi kartına yönelik tutumlarının belirlenmesi ürün planlama,
pazarlama ve çalışan eğitimi gibi konulara yön verecektir. Özellikle bankacılık
eğitimi alan ve bankacılık sektöründeki ürün ve uygulamaları yakından tanıyan
öğrencilerin kredi kartına yönelik tutumlarının belirlenmesi çalışan eğitimindeki
gereksinimlerin belirlenmesini sağlayacaktır.
Araştırmanın teorik kısmı üç bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci
bölümünde kredi kartı kavramı ile dünyada ve Türkiye’deki gelişim sürecinin
yanında ülkemizdeki kredi kartı piyasasına ait sayısal veriler yer almaktadır.
İkinci bölümde öncelikle kredi kartı sektörünün temelini oluşturan kartlı
ödeme sistemleri, kart çeşitleri ile kredi ve kredi kartı kullanımının olumlu ve