Toplumsal Evrim

125 Pages·1994·3.518 MB·Turkish

by  Gordon Childe

alan yayıncdık
ALAN YAYINCILIK: 137
Bilim Dizisi: 27
SOCİALEVOLUTİON
TOPLUMSAL EVRİM
Gordon Childe
İngilizce’den Çeviren »
Cemal Balcı
Yayma Hazırlayan
Mustafa Küpüşoğlu
Kapak Deseni: M. C. Escher
Kapak Düzeni: Arslan Kahraman
Birinci Baskı: Şubat 1994
Baskı: Renk Basımevi 518 54 56
ISBN 975-7414-18-2
A
Çatalçeşme Sok. Torun Han No: 40 K. 3
‘ Cağaloğlu-İST.
. Tel: (O212)5112600*Fax:[phone]
i , ^ ’ ■ ■
Gördün Childe
TOPLUMSAL EVRİM
İngilizce’den çeviren: Cemal Balcı
GORDON V. childe
Profesör Gordon Childe 1892'de Avustralya’da, Sidney
şehrinde doğdu. Sidney ve Oxford Üniversiteleri’ni bi­
tirdi. 1919-20 arasında New South Wales Başbaka­
nı 'nın özel sekreterliğini yaptı.
1927'de Edinburg Üniversitesi’nde Tarih-öncesi Arkeo­
loji profesörlüğüne atandı. Iskoçya ve Kuzey İrlanda’da
en önemlisi Orkney Adasındaki Skara-Brae kazısı ol­
mak üzere birçok kazı yönetti. 1946-56 arasında Lond­
ra Üniversitesi’nde Tarih-öncesi arkeoloji profesörlüğü
ve üniversitenin arkeoloji kürsüsünün yöneticiliğini yap­
tı. 300. kuruluş yıldönümünde Harvard üniversitesi’nce
düzenlenen Sanat ve Bilimler Konferansı'na çağrılan
dünyanın altmış seçkin bilim adamı arasında arkeoloji­
yi temsil etmek üzere G. Childe de bulunuyordu. Bu
konferansta Onursal Edebiyat Doktorluğu ile, 1937'de
Pennsylvania Üniversitesi tarafından da Onursal Bilim
Doktorluğu ile ödüllendirildi. 1939 yazında Kaliforniya
Üniversitesi’nde misafir profesördü. 1940'da Britanya
Akademisi’ne seçildi. Sidney Üniversitesi de onu
1957'de Onursal Edebiyat Doktorluğu ile ödüllendirdi.
Gordon Childe aynı yıl, yani 1957'de öldü.
G. Childe kendini salt arkeolojik veri ve bulguların orta­
ya konulmasıyla sınırlamayıp, bu veri ve bulgulara ku­
ramsal bir anlayışla yaklaşmaya çalışmış, bu yakla­
şımlarında da Tarihsel-Maddeci öğreinin yöntemine
yakın bir yöntem izlemiştir. Bu açıdan ortaya koyduğu
düşünce ve bulgular toplumsal evrimin tarihsel-
maddeci çözümlenişi yönünden oldukça yararlı sonuç­
lar sağlamıştır.
G.Childe’ın diğer yapıtları arasında, “The Dawn of
European Civilization” (Avrupa Uygarlığın Şafağı);
“The Mest Ancient East” (En Eski Doğu); “The Pre-
History of Scotland” (Iskoçya’nin Tarih öncesi ); ‘‘Pre
Historic Communities in British Isles” (Britanya Ada-
lari'nin Tarih Öncesi Toplulukları) “Man Makes Him­
self ” (Kendini Yaratan İnsan - Varlık Yayınları), ve
“What Happened in History” (Tarihte Neler Oldu -
Alan Yayıncılık) vardır.
İÇİNDEKİLER
Yazarın Önsözü...................................................................................................7
Mortimer Wheller’in Önsözü........................................................................9
I - Etnografya’da Evrim Kuramı......................................................11
n - Arkeolojide Toplumların Sınıflandırması................................21
III - Arkeoloji ve Antropoloji’de Kültür...........................................29
IV - Bazı Örnekler...................................................................................37
V - Arkeolojik Verilerin Sosyolojik Yorumu................................47
VI - Vahşilik Dönemi Kültür Dizilişleri:...........................................53
VII - Barbarlık Dönemi Kültür Dizilişleri;
(1) Ilıman Avrupa...........................................................................61
VIII - Ilıman Avrupa’da Kültürel Aşamalar.........................................75
IX - Barbarlık Dönemi Kültür Dizilişleri:
(2) Akdeniz Havzası......................................................................83
X - Barbarlık Dönemi Kültür Dizilişleri:
(3) Nil Vadisi................................................................................... 95
XI - Barbarlık Dönemi Kültür Dizilişleri:
(4) Mezopotamya.........................................................................101
XII - Sonuçlar..........................................................................................IO9
Ek.......................................................................................................119

YAZARIN ÖNSÖZÜ
Doğrusu antropoloji konulu Josiah Mason Konforansları na ka­
tılmak üzere davet edilerek onurlandırıldığımda, bir tarih-öncesi
arkeologu olarak biraz şaşırmıştım. Oysa bugürı artık arkeolog­
lar, toplumların geride bıraktıkları somut kalıntılarla uğraştıkla­
rını fark etmiş bulunuyorlar. Ve sözü edilen toplumlann, yazıyla
hiç ilgileri bulunmasa da, sadece maddi donanımlarıyla ilgili de­
ğil, aynı zamanda, kuşkusuz eksik ve belirsiz olmakla birlikte,
toplumsal kurumlan, boş inançları ve davranışlarıyla da ilgili so­
mut izler bıraktıktan anlaşılmıştır. Buna uygun olarak ben de,
Herbert Spencer ve Lewis H. Morgan tarafından mevcut top­
lumlann karşılaştırmalı incelemesinden çıkarsanan toplumsal
evrim kuramının, toplumlan kronolojik bir ardışıklık içinde su­
nan bilimin ışığında yararlı bir sınamadan geçirebileceğini dü­
şündüm. Elinizdeki kitapta yayınlanan konferanslarda, işte bu
ön ve geçici incelemenin sonuçlan sunulmaktadır. Her ne kadar
bu sonuçlar büyük ölçüde olumsuz ve tek yönlü evrim kuramları
için kesinlikle elverişsiz görünüyorsa da, benim beklerrıediğim
ve okuyucu için ilginç ve teşvik edici olabileceğini umduğum ki­
mi olumlu sonuçlar da ortaya çıktı.
V. GORDON CHİLDE
Ağustos, 1950

MORTIMER WHEELER’iN ÖNSÖZÜ
Eski dostum Gordon Childe’m bu kitabın kanıtlarını ortaya koymasın­
dan bu yana 12 yıl geçti. Aradan geçenbu süre zarfmda pek çok şey oldu.
Ama yine de onun temel tezleri şaşırtıcı şekilde geçerliliğini koruyordu
ve muhtemelen toplumsal evrim konusundaki çalışmalar için bir sınır taşı
olarak varlığını sürdürecek. Zaman ve düşünceler değiştikçe, yeni kanıt­
lar ortaya çıktıkça, kaçınılmaz olarak eğilim ve üslup değişiklikleri olaak-
tır; ve zaten daha şimdiden Childe’ın politik ve toplumsal felsefesi kıs­
men eskimiş durumdadır. Ama kitabın şimdi yeniden yayınlanıyor olması
sevindiricidir ve ben, yayıncının davetiyle kitabı yeniden okuyarak geçen
zamanın getirdiği değişimlere göre düzeltmekten mutluluk duydum. Bu
süreç içinde, yeniden yazmaktansa çıkarmayı tercih ettiğim bölümler ol­
du, ama metnin büyük bir bölümünün 1951 basımında nasılsa öyle kaldı­
ğını açıkça belirtebilirim.
Benim yaptığım az sayıdaki değişiklik şunlardan ibarettir:
Sayfa 33'de, Vahşilikten Barbarlığa geçiş sürecini tanımlarken Childe,
ikinci aşamayı, onun terminolojisine uymamız halinde şimdi hepimizin
yaptığı gibi, yiyecek üretiminin başlangıcıyla birleştirir. Ama bunun ar­
dından şöyle devam eder: “yine de Morgan’ın çömlekçilik ölçütünü kul­
lanmaya devam eden bir görüş savunulabilir...” 1951'den bu yana Kibns,
Ürdün, Irak ve Pakistan’dan geniş ölçüde çömlekçilik öncesi ya da çöm­
lekçiliğin hiç olmadığı ama yine de yiyecek üretiminin var olduğu aşa­
malara ("Neolitik” ismini doğrulasın ya da doğrulamasın) ilişkin kanıtlar
toplanmıştır ve hiç kuşkusuz Childe bugün yaşasaydı kap yapımının ica­
dını barbarlığın icadını barbarlığın vahşilik üzerinde yükselişinin bir be­
lirtisi olarak ele almayacaktı. Ben de, buna uygun olarak hem bu türden
hükümleri, hem de “kaplar, bazı yiyecek toplayıcılan tarafından ve olası-