the international academy of osteopathy

125 Pages·2008·1.93 MB·English

THE INTERNATIONAL ACADEMY OF
OSTEOPATHY

Het effect van mobilisatie van de halsorganen op de actieve mobiliteit
van de cervicale wervelkolom:
Een experimenteel onderzoek uitgevoerd bij whiplashpatiënten

Auteur: Dennis Martijn
Promotor: Thomas M. Pfaff DO-MRO MSc.
”Scriptie tot het behalen van de graad osteopaat-DO”
Academiejaar: 2007 - 2008
Verklaring van originaliteit

Deze thesis is door ondergetekende, D. Martijn, verder te noemen als onderzoeker, origineel
geschreven en tot stand gebracht.

Daar waar gebruik werd gemaakt van het werk van derden, wordt hier in de referenties naar
verwezen.

Leiden,
Datum: 19 april 2008
Ondertekening,

D. Martijn

- 1 -
I Voorwoord

‘The wise practitioner will maximize his strengths, but will constantly be endeavouring to
overcome his weaknesses and add to his strengths’ (Hartman 1997).

Het schrijven van een thesis is het einde van een periode waarin een wetenschappelijk
onderzoek centraal heeft gestaan. Dit had nooit voltooid kunnen worden zonder een
voorafgaande studieperiode van 5 intense jaren, waarin niet alleen beroepsinhoudelijke kennis
is verworven maar ook levenswijsheid, zelfkennis en nieuwe vrienden.
Zonder de hulp van anderen kan een thesis niet slagen en ik ben daarom ook ontzettend veel
dank verschuldigd aan vele mensen.

Op de eerste plaats, voor altijd en eeuwig, wil ik Mirna bedanken voor haar steun en
vertrouwen en voor al haar geduld en begrip.

Ten tweede bedank ik mijn ouders, broer en schoonouders voor hun ‘support’ door de jaren
heen. Voor de hulp bij alles waar ik geen tijd voor had en voor de overnachtingen, welke mij
de nodige rust hebben gegeven.

Mijn klasgenoten, in het bijzonder Anne, Arno, Dinfy, Frank en Raymond. Bedankt voor het
beschikbaar stellen van jullie prachtige lichamen en het delen van de liefde voor het vak.

De docenten van het IAO wil ik hierbij bedanken voor 5 inspirerende jaren, hun tomeloze
inzet en het sociale gebeuren rondom de lesuren.

Marc, ontzettend bedankt voor alle oefenuurtjes, het eerste lesjaar, de hulp bij het verrichten
van de metingen en je rol als fotomodel.

Pauline bedankt voor je vakkundige foto’s en Fac voor het beschikbaar stellen van de praktijk
en het kunnen uitoefenen van mijn vaardigheden gedurende alle jaren.

Dennis en Jeroen, bedankt voor jullie vrije zaterdagen en avonduurtjes, voor het beschikbaar
zijn voor het oefenen zonder angst of vrees.

In het bijzonder wil ik natuurlijk ook alle proefpersonen bedanken voor hun vrijwillige
deelname aan het onderzoek.

Peter van Dommelen, bedankt voor het kunnen lenen van de CROM-device, de thesissen en
de communicatie.

Margo Beuken, bedankt voor de statistische bewerkingen en je vakkundige adviezen.

Maar …, een thesis schrijven kan niet zonder een promotor en ik had nooit zo’n resultaat
kunnen verkrijgen zonder de begeleiding van Thomas Pfaff. Thomas, ontzettend bedankt voor
je ondersteuning, adviezen en know-how.

- 2 -
II Samenvatting
Titel: Het effect van mobilisatie van de halsorganen op de actieve mobiliteit van de cervicale
wervelkolom: Een experimenteel onderzoek uitgevoerd bij whiplashpatiënten.
Achtergrond: Whiplash ongevallen creëren een patiëntenpopulatie met een wijd spectrum
van symptomen, waaronder een mobiliteitsbeperking van de cervicale wervelkolom. Pariëtale
mobiliteitsbeperkingen kunnen een gevolg zijn van arthrogene, musculaire, neurale,
vasculaire, fasciale of viscerale problemen.
Doel: Het doel van dit onderzoek was het aantonen van een verband tussen mobilisatie-
technieken van de halsorganen (hyoïd, thyroïd, cricoïd) en de actieve mobiliteit van de
cervicale wervelkolom van patiënten met een ‘whiplash associated disorder’ (WAD) graad 2.
De nulhypothese: ‘Mobilisatie van het hyoïd, thyroïd en cricoïd heeft geen significante
invloed op de actieve mobiliteit van de cervicale wervelkolom bij WAD-graad 2 patiënten’.
Methode: Het betrof een design waarbij werd gewerkt met twee groepen WAD-graad 2
patiënten. Eén experimentele groep en één controlegroep, met randomtoekenning door middel
van een lotingprocedure. De experimentele groep onderging mobilisatietechnieken van de
halsorganen en de controlegroep onderging een massage van de dorsale nekmusculatuur.
Deze interventies werden vooraf gegaan en gevolgd door een meting van de actieve mobiliteit
van de cervicale wervelkolom in 6 bewegingsrichtingen (F, E, LR, LL, RR, RL) met behulp
van de CROM-device.
Statistiek: De Wilcoxon Signed Ranks Test, de Mann-Whitney U Test, de Chi-kwadraat toets
en de Fisher’s Exact Test werden toegepast op de meetgegevens.
Resultaten: De actieve mobiliteit van de cervicale wervelkolom verbeterde significant in de
experimentele groep in alle bewegingsrichtingen en verbeterde klinisch relevant (meer dan 5
graden toename) in de Extensie en Rotatie Rechts. Het verbeterde zelfs significant in alle
bewegingsrichtingen, behalve de Flexie, ten opzichte van de controlegroep.
- 3 -
Conclusie: De nulhypothese kan worden verworpen. De verbetering van de actieve mobiliteit
van de cervicale wervelkolom in de experimentele groep was een gevolg van de mobilisatie
van de halsorganen.
Sleutelwoorden: Whiplash, osteopathie, cervicale wervelkolom, mobilisatie, hyoïd, thyroïd,
cricoïd, CROM-device.

- 4 -
III Abstract

Title: The effect of mobilisation of structures of the throat on the active mobility of the
cervical spine: An experimental research done with whiplash-patients.
Background: Whiplash accidents create a population of patients with a wide spectrum of
symptoms, including a limitation of mobility of the cervical spine. Parietal limitations of
mobility can be a consequence of articular, muscular, neural, vascular, fascial or visceral
problems.
Objective: The aim of this study was to prove that there is a connection between mobilising
techniques of the structures of the throat (hyoid, thyroid, cricoid) and the active mobility of
the cervical spine of patients with a ‘whiplash associated disorder’ (WAD) grade 2.
The null hypothesis: ‘Mobilisation of the hyoid, thyroid and cricoid has no significant
influence on the active mobility of the cervical spine at WAD-grade 2 patients’.
Method: It concerned a design by which was worked with two groups WAD-grade 2 patients.
One experimental group and one control group, with a random selection by a draw-procedure.
The experimental group underwent mobilising techniques of the structures of the throat and
the control group underwent a massage of the dorsal neck musculature. These interventions
were preceded and followed by a measurement of the active mobility of the cervical spine in 6
directions (F, E, LR, LL, RR, RL) with the help of the CROM-device.
Statistics: The Wilcoxon Signed Ranks Test, the Mann-Whitney U Test, the Chi-square Test
and the Fisher’s Exact Test were employed at the measuring data.
Results: The active mobility of the cervical spine improved significantly in the experimental
group in all directions and improved clinical relevant (more than 5 degrees improvement) in
the Extension and Rotation Right. It even improved significantly in all directions, except the
Flexion, with respect to the control group.
- 5 -
Conclusion: The null hypothesis can be rejected. The improvement of the active mobility of
the cervical spine in the experimental group was due to the mobilisation of the structures of
the throat.
Keywords: Whiplash, osteopathy, cervical spine, mobilisation, hyoid, thyroid, cricoid,
CROM-device.

- 6 -
IV Inhoudsopgave

Verklaring van originaliteit -1-
I Voorwoord -2-
II Samenvatting -3-
III Abstract -5-
IV Inhoudsopgave -7-

1. Introductie -10-
1.1 Inleiding -10-
1.2 Doel van het onderzoek -11-
1.3 Literatuurstudie -11-
1.3.1 Inleiding -11-
1.3.2 Whiplash -11-
1.3.2.1 Inleiding -11-
1.3.2.2 Etiologie -12-
1.3.2.3 Symptomatologie -12-
1.3.2.4 Pathofysiologie -13-
1.3.3 Anatomie en biomechanica -15-
1.3.3.1 De larynx -15-
1.3.3.2 De cervicale fasciën -16-
1.3.3.3 De supra- en infrahyoïdale musculatuur -17-
1.3.3.4 De cervicale wervelkolom -18-
1.3.4 Meetinstrumenten -19-
1.3.5 Conclusie -20-
1.4 Osteopathie -21-
1.5 Evidence based medicine -22-
1.6 Maatschappelijke relevantie van het onderzoek -23-
1.7 Wetenschappelijke relevantie van het onderzoek -24-
1.8 Osteopatische relevantie van het onderzoek -26-
1.9 Hypothesen -27-

2. Methodologie -28-
2.1 Onderzoeksopzet -28-
2.2 Onderzoekspopulatie -28-
2.2.1 Inclusiecriteria -29-
2.2.2 Exclusiecriteria -29-
2.2.3 Werving van de proefpersonen -30-
2.2.4 Selectie van de proefpersonen -30-
2.3 Vooronderzoek -31-
2.4 CROM-device -31-
2.5 Onderzoeksteam -32-
2.6 Onderzoekslocatie en data -32-
2.7 Onderzoeksprocedure -33-
2.7.1 Proefverloop -33-
2.7.2 Ontvangst en indeling van de proefpersonen -34-
2.7.3 De voormeting met de CROM-device -34-
2.7.4 De interventie -35-
2.7.5 De nameting met de CROM-device -38-
2.7.6 De afhandeling -38-
- 7 -
2.7.7 De meetgegevens -38-
2.8 Ethische overwegingen -39-
2.9 De statistiek -39-
2.9.1 Wilcoxon Signed Ranks Test -39-
2.9.2 Significantie (P) -40-
2.9.3 Mann-Whitney U Test -40-
2.9.4 Chi-kwadraat toets en Fisher’s Exact Test -41-

3. Resultaten -42-
3.1 Gegevens proefpersonen -42-
3.2 Verschillen tussen meting 1 en 2 -44-
3.3 Verschillen tussen groep A en B -46-
3.4 Verschil in verbetering tussen groep A en B -50-
3.5 Klinische relevantie van verbetering -54-
3.6 Correlaties -57-

4. Discussie -58-
4.1 Inleiding -58-
4.2 Algemene beschouwingen -58-
4.2.1 Onderzoeksopzet -58-
4.2.2 Onderzoekspopulatie -59-
4.2.3 Onderzoeksprocedure -61-
4.2.4 Meetinstrument -62-
4.2.5 Metingen -63-
4.2.6 Technieken -63-
4.2.7 Mobiliteit van de cervicale wervelkolom -64-
4.3 Resultaten van het onderzoek -65-
4.3.1 Verschillen tussen meting 1 en 2 -65-
4.3.2 Verschillen tussen groep A en B -66-
4.3.3 Verschil in verbetering tussen groep A en B -66-
4.3.4 Klinische relevantie van verbetering -67-
4.3.5 Correlaties -67-
4.3.6 Verantwoording van de resultaten -68-
4.4 Beperkingen van het onderzoek -70-
4.5 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek -71-
4.6 Osteopatische consequentie’s -72-

5. Besluit -73-

6. Referenties -74-

Appendices -81-
1. Symptomatologie WAD-patiënten -82-
2. Pathofysiologie WAD-patiënten -83-
3. Overzicht meetinstrumenten -84-
4. Betrouwbaarheid en validiteit van de CROM-device -85-
5. Aanschrijving externen -88-
6. Informatie patiënten -91-
7. Dagschema’s -94-
8. Taakomschrijving onderzoekers -95-
- 8 -
9. Meetprotocol -97-
10. Interventieprotocol -99-
11. Toestemmingsformulier -101-
12. Meetformulier 1 -102-
13. Interventieformulier -103-
14. Meetformulier 2 -104-
15. Ongevalformulier -105-
16. Tabellen met de meetresultaten -106-
17. Resultaten en meetgegevens -120-

- 9 -