Table Of ContentINTERNATIONAL JOURNAL OF LAW: ““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
January 2021 (№16). Volume 7; Issue 1; Page No. 58-74
https://doi.org/10.36475/7.1.6
www.lawandworld.ge
ISSN: 2346-7916 (Print); ISSN: 2587-5043 (Online)
Licensed under: CC BY-SA
The Importance and Guarantees of the Judiciary Independence
Tamar Laliashvili
Doctor of Law, Professor of The European University
ABSTRACT
The article deals with the standards of judicial independence, institutional and individual independence,
their interrelationships, their role and importance for the existence of democracy and the rule of law, the article
discusses the elements of individual independence of the judiciary, existing and expected external and internal
threats to judicial independence. The article analyzes and outlines the courts, both external and internal forces,
the dangers of impact, such as the legislative and executive branches of government, political parties, society,
the press, the judiciary itself, and sets out standards for what both judicial and judicial independence standards
must meet. The article also offers readers the ways to solve the problems that arise.
KEYWORDS: Judiciary, Independence of judges, Conference of Judges
INSTITUTIONAL INDEPENDENCE main function of which is to strengthen the indepen-
OF THE JUDICIARY dence of the judiciary, public confi dence and trust in
the courts, and the authority of judges.
Judicial independence implies the independence
of judges, both individually and institutionally. The in-
dependence of a judge should be seen as, on the one INDIVIDUAL INDEPENDENCE
hand, a system of orientation for the judge himself, a OF THE JUDGE
system of his professional beliefs, and, on the other
hand, as a set of institutional and operational mea- What is the individual independence? The inde-
sures designed to ensure that independence.1 pendence of judges is not a purpose in itself .It is a
Institutional independence means the separation direct guarantee of the citizen that the judge's deci-
of the judiciary from the executive and legislative sion will be neutral, in accordance with the law and the
branches of the institution as a set of institutional and Constitution.3
operational measures designed to ensure that inde- According to the Constitution, the judiciary is not
pendence, including individual independence. It de- only the excercise of justice, but also the judiciary con-
fi nes the relationship between the judiciary and those trol. According to the Constitution, the judiciary is ex-
branches of government independence, as well as ercised by the courts, which means that the exercise
their perception of society as such.2 of this power is fully entrusted to judges.
It is carried out with the self-government and in- Therefore, the independence of the judge is con-
compatibility of the court. Self-government is exer- sidered, the judge's orientation system itself, a kind
cised by the Conference of Judges of Georgia, the of system of his professional belief. According to the
1 Bangalore Principles of Judicial Conduct and its 3 Bettermann, From the sense and limits of judicial
Comments, Tbilisi 2015 p.66. independence, in Freiherr vom Stein-Gesellschaft e. V
2 Bangalore Principles of Judicial Conduct and its (Hrsg), The independence of the judge, A Cappenberg
Comments, Tbilisi 2015, p.67. conversation, 1969, p. 45 ff.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
Constitution, the judiciary is exercised by the courts, INDEPENDENCE FROM
which means that the exercise of this power is entirely THE LEGISLATURE
entrusted to judges. The following articles of the Con-
stitution already set out the basic principles by which The court's obedience to the law and the constitu-
a judge should be guided in the performance of his or tion is given directly in the fi rst paragraph of Article 63
her activities. of the Constitution.
Therefore, the independence of the judge is con- But obedience to the law does not mean obedi-
sidered, the judge's orientation system itself, a kind of ence to the letters of the norm or coercion to obey the
system of his professional beliefs literal meaning of the norm, but rather, the judge has
It is the individual independence that specifi cal- the right to interpret the norm according to the system
ly concerns the judge directly. It consists of subjec- of law, its essence and purposes. The legislator has
tive and personal (persönliche) independence and is no right to interfere in the activities of the court during
therefore subjective and personal in nature. the consideration of specifi c cases in the court and
A) Subject matter; to have any infl uence on it. Interference measures
B) Personal; include both decisions of Parliament and individual
C) Internal independence. laws.
SUBJECTIVE INDEPENDENCE INDEPENDENCE OF JUDGES FROM
THE JUDICIARY ITSELF
The guarantee of independence is enjoyed by all
persons exercising judicial power in accordance with The substantive independence of judges means
the Constitution and the law (judges, jury). The source independence not only from the executive and the
of threat to the independence of judges can be: state legislature, but also from the judiciary.
authorities, parties or public groups. The judge acts independently of other judges. The
task of hearing and deciding a case from a judge who
remains face to face with his or her conscience. Re-
INDEPENDENCE FROM THE EXECUTIVE quires some autonomy. Thus, the independence of a
BRANCH judge requires not only the independence of the judi-
ciary as an institution from other branches of govern-
Ensuring the independence of judges is an essen- ment, but it also requires the independence of judges
tial element of the independence of the judiciary from from each other. In other words, the independence of
the executive branch. It is inadmissible for the exec- a judge is conditioned not only by the absence of un-
utive to give any directives to the court, to issue any lawful outside infl uence, but also by the absence of
act, which will interfere in the activities of the court. the unlawful infl uence that may result from the actions
Article 63 of the Constitution explicitly states that all or position of other judges. Although a judge some-
acts restricting the independence of a judge are void. times fi nds it helpful to "get ideas" to colleagues in a
Judges may not be depend on the instructions of the hypothetical case, each judge is personally responsi-
executive branch. The executive branch has no right ble for the decision, including the judges on the appel-
to issue any act or give separate instructions that will late panels.5
affect the activities of the court.
Pursuant to Article 8 of the Law on Common
Courts, state and local self-government bodies, insti- CERTAIN CASES ESTABLISHED
tutions and offi cials are prohibited from violating the BY THE CODE OF PROCEDURE
independence of the judiciary, infl uencing a judge or FOR RESTRICTION OF INDEPENDENT
interfering in his/her activities while making a deci- DECISION-MAKING BY A JUDGE
sion.4
In cases defi ned by the Code of Procedure, the
judge is deprived of the opportunity to make an in-
dependent decision on a number of issues. It obeys
4 Assistant conference, public law, Regensburg 2018,
these restrictions established by law. The judge can-
Nomos, Jann Ferlemann, Temporarily independent?
Temporary judge between independence and flexibility. P.
50ff. 5 Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
not make a decision independently, as this issue has PERSONAL INDEPENDENCE
already been regulated and resolved by the Code of OF JUDGES
Procedure. This does not violate the principle of the
independence of judges, as the restriction on the free Paragraph 5 of Article 63 of the Constitution of
decision of a judge is set by the Code of Procedure Georgia (Part 2 of Article 7 of the Organic Law on
itself. For example, the court has no right to go beyond Common Courts) ensures the personal independence
the scope of the accusation in terms of aggravation, of a judge appointed in accordance with the law. The
or to establish new factual circumstances radically dif- removal of a judge from the hearing, his/her dismissal
ferent from the factual circumstances established by or transfer to another position, or his/her retirement
the parties, and after the judgment enters into force, shall be allowed only if there are preconditions provid-
the court cannot change the verdict. The court has no ed by law.
right to assess the silence of the accused against him The personal independence of a judge includes
or to use only the confession of the accused as a ba- fi rst of all the following elements:
sis for the verdict. 1. Inadmissibility of removal from the trial of a
judge;
2. Inadmissibility of his early dismissal from
PARTY INDEPENDENCE offi ce, early termination of his authority;
3. Inadmissibility of transfer to another position;
The judges are not allowed to be a member of any 4. Retirement before the expiration of his/her
political part. It is a constitutional principle. It is given in judicial activity, except in cases provided by
paragraph 4 of Article 63 of the Constitution of Geor- law.
gia, according to which a judge may not be a member This is the principle of immovability. The principle
of a political party, participate in political activities. of immovability is a guarantee of both personal and
The judge should make a decision in accordance substantive independence of judges. Judges who have
with the Constitution and the law and not in the pur- been appointed in accordance with the law may not be
pose and interests of any political party. The law re- dismissed, removed from offi ce, transferred to another
quires the complete political neutralization of a judge position, or retired before the expiration of their term as
and prohibits activities in any political party.6 a judge. It is inadmissible to apply measures to judges
by which judges practically retain their positions but are
in fact unable to carry out judicial activities,
JUDICIAL INDEPENDENCE For example, when the law on the distribution of court
FROM THE PUBLIC cases in common courts and the imposition of powers
on other judges is violated. If the rule of distribution of
Court decision can and should be criticized. Crit- cases is violated and the particular judge fails to get the
icism of the press during the trial is permissible. But particular case, that he was subject to the judge under
at the same time, the independence of the judiciary the law, not only the principle of a lawful judge is violated,
must be protected by law from the infl uence of both but also the personal independence of the judge, as he
the press and individuals, interested organizations, is practically excluded from the case.
and part of the public. The appointment of a judge to another court is al-
The substantive Criminal Code ensures the pro- lowed only with his/her consent (Article 44 1 of the
tection of the judiciary from criminal activity. Forcing a Common Courts Law). The law provides for the dis-
judge to make a decision that is desirable for some- missal of judges in the event of the liquidation of the
one is punishable under criminal law (Article 365 of court. It is true that the dismissal of judges on the basis
the Criminal Code, threats or violence in connection of court liquidation is written in and restricts the per-
with the conduct of an trail or investigation), and con- sonal independence of judges, but it does not violate
tempt of court is punished accordingly. the personal independence of judges, since according
to the law the court is liquidated by the judiciary and
not the executive, it does not violate the personal in-
dependence of judges.
The grounds for dismissal against the will of a
judge are given in the Organic Law on Common Courts
(Articles 44 and 45 of the Organic Law on Common
6 Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198. Courts), as well as in the Law on Disciplinary Liability
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
and Disciplinary Proceedings of Judges of Common may not be a ground for dismissal of a judge appoint-
Courts. ed for life.
Judges must be guaranteed personal indepen- It should also be noted that since the Rose Rev-
dence. Judges may be removed from offi ce or sus- olution till today, the common court system came un-
pended from offi ce only in cases provided for by law, der political control. The reorganization and liquidation
on lawful grounds and in accordance with the proce- of the courts was the main tool that enabled the then
dure laid down by law. government to remove undesirable judges from the
system and to establish the judiciary in accordance
with the subjective political interests. (It is the court
INTERNAL INDEPENDENCE with subjective political interests that continues to
OF JUDGES function today unfortunately).
An important guarantee of the independence of
Any judge must make a decision based on inter- the judiciary is the immunity of judges. The judge is
nal independence and personal responsibility. The in- inviolable. It is inadmissible to prosecute, detain or ar-
ternal independence of a judge requires the internal rest the judge, to search his residence or workplace,
freedom of a judge. He must make a decision only in car or personal, without informing the High Council of
accordance with the Constitution and the law and he Justice or in the case of a judge of the Constitution-
is not liable to any third party. al Court – without the consent of the Constitutional
Internal independence is not guaranteed by law Court. The exception is the case of witnessing a crime,
or the constitution, but rather it is a task facing him which must be reported immediately to the High Coun-
personally to be free from infl uence. The judge is not cil of Justice or the Constitutional Court, respectively.
fi ghting for internal independence, but he must own it. If, accordingly, the High Council of Justice or the Con-
The judge must make his or her own decisions, both stitutional Court does not give its consent, the judge
without free of internally and externally impact. deprived of liberty shall be dismissed immediately.
Such infl uences may arise from political parties,
especially ruling parties, which are also legally in-
volved in the appointment of judges to some extent SUMMARY
(for example, the rule of appointment of Supreme
Court judges). Also due to the nature of media state- The key to fostering and establishing the ‘rule of
ments, comments, TV shows and can exert some law’ is to ensure that the judiciary is not only indepen-
pressure, this pressure can be intensifi ed if politicians dent but appears to be independent, in order to gain
support the opinion spread by the media. There is no the confi dence of the public7 The greatest danger to
legal leverage against such infl uence, especially since independence comes from the interference of-per-
the function of the media is to criticize court decisions. ceived or otherwise-government institutions or politi-
The internal independence of judges means indepen- cal parties.
dence from third parties. The judge must make a de- The relationship between the three branches of
cision freely, without the infl uence of others, in accor- power should be built on mutual respect and recog-
dance with the law. nition of the respective roles of the other two of them.
This is necessary because the judiciary plays an im-
portant role in relation to the other two branches of
GUARANTEES OF INDEPENDENCE OF the state. The judiciary must ensure that the govern-
THE COURT ment and administrative bodies are accountable for
AND THE JUDGE their actions; with regard to the legislature, the judi-
ciary must ensure the proper application of adopted
One of the most important guarantees for the inde- and enacted laws, as well as their compliance with the
pendence of a judge is his/her unlimited appointment, national constitution and, if necessary, regional and
which is envisaged by the Constitution of Georgia. international treaties that are part of domestic law.
The Organic Law on Common Courts strictly For the free, unrestricted exercise of their func-
regulates the rule of communication with judges of tions and the exercise of independent judicial deci-
common courts, which ensures the protection of the sion-making powers, judicial authorities must exclude
judge's independence from outside interference. unlawful relations with other branches of state, as well
The irreplaceability of a judge is guaranteed by or-
ganic law. Reorganization or liquidation of the court 7 Kelly, W. F. B., 2002, An Independent Judiciary.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
as their infl uence. Thus, independence is a guarantee court in which he or she hears cases is not indepen-
of impartiality and objectivity dent of other branches of government in matters rele-
The relation of these two aspects of independence vant to his or her proper functioning, the judge cannot
can be interpreted as follows: a judge may be inde- be considered independent.
pendent in his or her views and reasoning, but if the
NOTES:
1. Bangalore Principles of Judicial Conduct and its Comments, Tbilisi 2015 p.66. (In Georgian)
2. Bangalore Principles of Judicial Conduct and its Comments, Tbilisi 2015, p.67. (In Georgian)
3. Bettermann, From the sense and limits of judicial independence, in Freiherr vom Stein-Gesellschaft e. V
(Hrsg), The independence of the judge, A Cappenberg conversation, 1969, p. 45 ff. (In German)
4. Assistant conference, public law, Regensburg 2018, Nomos, Jann Ferlemann, Temporarily independent?
Temporary judge between independence and fl exibility. P. 50ff. (In German)
5. Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198. (In German)
6. Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198. (In German)
7. Kelly, W. F. B., 2002, an Independent Judiciary. (In English)
სსაასსაამმაარრთთლლოოსს დდაამმოოუუკკიიდდეებბლლოობბიისს მმნნიიშშვვნნეელლოობბაა
დდაა მმიისსიი უუზზრრუუნნვვეელლყყოოფფაა
თამარ ლალიაშვილი
სამართლის დოქტორი, ევროპის უნივერსიტეტის პროფესორი
საკვანძო სიტყვები: სარჩელი, კონტროლი, მართლმსაჯულება
პრობლემის წამოჭრა დამოუკიდებლობის ორივე სახე გავლენას
ახდენს სამართლებრივი დაცვის საჭიროების
სასამართლოს დამოუკიდებლობა ეს არის მქონე მოქალაქებზე, მათ შორის განსაკუთრებით
ინსტიტუციონალური და ინდივიდუალური დამო- უნდა აღინიშნოს ბრალდებული, ვინაიდან კერძო
უკიდებლობა, რომლებიც ერთობლივად ქმნიან და საჯარო ინტერესები ისე არსად არ უპირისპირ-
სამართლებრივი სახელმწიფოს სუბიექტურ და დება ერთმანეთს, როგორც სისხლის სამართალ-
ობიექტურ წინაპირობებს და ერთობლიობაში ში. დამოუკიდებელი სასამართლო წარმოადგენს
მის საფუძველს წარმოადგენს.1 ნეიტრალური, სამართლიანი პროცესის წინაპი-
დამოუკიდებლობა ნიშნავს არა მხოლოდ რობას. მოსამართლის დამოუკიდებლობას აქვს
პროფესიული, ღირებულებითი შეხედულებების სწორედ სისხლის სამართალში ძალიან დიდი
სისტემას სასამართლო ფუნქციების განხორცი- მნიშვნელობა, რადგან სწორედ ეს წარმოადგე-
ელებისას, არამედ აგრეთვე ხელისუფლების ნს ბრალდებულისათის სასჯელის შეფარდების
სხვა შტოებთან, განსაკუთრებით აღმასრულე- კანონიერ საუძველს. სისხლის სამართალი, რო-
ბელ ხელისუფლებასთან მიმართებით გარკვე- გორც წესი, ეხება სახელმწიფოს მიერ განხორცი-
ულ სტატუსს, რომელიც ობიექტურ პირობებსა ელებულ იძულებასა და ადამიანის უფლებების
თუ გარანტიებზეა დამყარებული. დაცვას, ამიტომაც სამართლებრივი სახელმწი-
ფოს შესაბამისი, ლეგიტიმური შეფასება მხოლოდ
1 Glatzmeier, Armin, Gerichte als politische Akteure, Nomos,
2017, S.164, Wieczorek/Schütze Zivilprozessordnung und იმას შეუძლია, ვინც დამოუკიდებელია, ნეიტრა-
Nebengesetze, 2017. S. 446. ლურია და არც ერთ ბანაკს არ მიეკუთვნება. სწო-
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
რედ დამოუკიდებლობაა ის წინაპირობა, რომ მო- მოსამართლეთა კონფერენციის გავლე-
სამართლე არის ის პირი, რომელმაც ეს შეფასება ნა სასამართლო სისტემის ადმინისტრირება-
უნდა განახორციელოს. ზე საკმაოდ მნიშვნელოვანია, რაც ერთ-ერთი
სტატია მიზნად ისახავს მკითხველს გააცნოს ბერკეტია იმისა, რომ სასამართლო სისტემის
სასამრთლოს დამოუკიდებლობის ორი სახე: ადმინისტრირების ძირითადი საკითხების გა-
სასამართლოს ინსტიტუციური და ინდივიდუა- დაწყვეტა ხდება მოსამრთლეთა კონფერენცი-
ლური დამოუკიდებლობა, მათი ურთიერთმიმა- ის და მისი წარმომადგენლობითი ორგანოების
რთება, სასამართლოს როგორც ინსტიტუციუ- მეშვეობით, რითაც ხდება ხელისუფლების სხვა
რი, ასევე ინდივიდუალური დამოუკიდებლობის შტოების მხრიდან სასამართლო ხელისუფლე-
დღეს არსებული პრობლემატური საკითხები და ბის საქმიანობაში ჩარევის თავიდან აცილება.
შესთავაზოს მათი გადაჭრის გზები. ასევე მნიშვნელოვანია შეუთავსებლობის პრი-
ნციპი, იგი (inkompetibilität) კონსტიტუციური პრი-
ნციპია, რომლის შესაბამისად მოსამართლეს
სასამართლოს ინსტიტუციონალური უფლება არა აქვს განახორციელოს სხვა საქმი-
დამოუკიდებლობა ანობა.4
მოსამართლის დამოუკიდებლობა გუ-
ლისხმობს მოსამართლეების დამოუკიდებ- მოსამართლის ინდივიდუალური
ლობას, როგორც ინდივიდუალური, ასევე დამოუკიდებლობა
ინსტიტუციური ასპექტით. მოსამართლის დამო-
უკიდებლობა უნდა განიხილებოდეს როგორც, რას წარმოადგენს ინდივიდუალური დამოუ-
ერთი მხრივ, თავად მოსამართლის საორიენტა- კიდებლობა? მოსამართლეთა დამოუკიდებლო-
ციო სისტემა, მისი პროფესიული მრწამსის ერ- ბა თვითმიზანს არ წარმოადგენს5. უშუალოდ
თგვარი სისტემა, მეორე მხრივ კი, როგორც იმ მოქალაქის გარანტიაა, რომ მოსამართლის გა-
ინსტიტუციური და ოპერაციული ღონისძიებების დაწყვეტილება იქნება ნეიტრალური, კანონისა
კომპლექსი, რომლებიც ამ დამოუკიდებლობის და კონსტიტუციის შესაბამისი.6
უზრუნველსაყოფადაა მოწოდებული.2 კონსტიტუციით, სასამართლო ხელისუფლე-
ინსტიტუციონალური დამოუკიდებლობა ბა არ წარმოადგენს მხოლოდ მართლმასა-
ნიშნავს სასამართლოს, როგორც ინსტიტუცი- ჯულების განხორციელებას, არამედ იგი სა-
ის აღმასრულებელ და საკანონმდებლო ხელი- სამართლო კონტროლითაც ხორციელდება.
სუფლებისაგან გამოყოფას, როგორც იმ ინ- კონსტიტუციის შესაბამისად სასამართლო ხე-
სტიტუციური და ოპერაციული ღონისძიებების ლისუფლებას ახორციელებენ სასამართლოე-
კომპლექსიდან, რომლებიც ამ დამოუკიდებლო- ბი, რაც გულისხმობს, რომ ამ ხელისუფლების
ბის, მათ შორის, ინდივიდუალური დამოუკიდებ- განხორციელება სრულიად მინდობილი აქვთ
ლობის უზრუნველსაყოფადაა მოწოდებული. მოსამართლეებს, კონსტიტუციის მომდევნო მუ-
იგი განსაზღვრავს სასამართლო ორგანოებსა ხლები უკვე ადგენს იმ ძირითად პრინციპებს,
და ხელისუფლების იმ შტოებს შორის ურთიე- რითაც მოსამართლემ უნდა იხელმძღვანელოს
რთობებს, რომელთა მიზანია, უზრუნველყონ თავისი საქმიანობის განხორციელებისას.
რო გორც სასამართლო ხელისუფლების რეა- აქედან გამომდინარე, მოსამართლის დამო-
ლური დამოუკიდებლობა, ისე საზოგადოების უკიდებლობა განიხილება, როგორც თავად მო-
მიერ მათი ასეთად აღქმა.3 სამართლის საორიენტაციო სისტემა, მისი პრო-
ის ხორციელდება სასამართლოს თვითმ-
მართველობითა და შეუთავსებლობით. თვით- 4 კონსტიტუციის 63 მუხლის მე 4 პუნქტი: „მოსამა-
რთლის თანამდებობა შეუთავსებელია სხვა თანა-
მმართველობა ხორციელდება საქართველოს
მდებობასთან და ანაზღაურებად საქმიანობასთან,
მოსამართლეთა კონფერენციის მიერ, რომლის
გარდა სამეცნიერო და პედაგოგ იური საქმიანობი-
მთავარი ფუნქციაც არის სასამართლო ხელი-
სა. მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკუ-
სუფლების დამოუკიდებლობის, სასამართლოე- რი პარტიის წევრი, მონაწილ ეობდეს პოლიტიკურ
ბისადმი ხალხის ნდობისა და რწმენის განმტკი- საქმიანობაში“.
ცების, მოსამართლეთა ავტორიტეტის ამაღლება. 5 Bettermann,Vom Sinn und Grenzen der richterliche
Unabhängigkeit, in Freiherr vom Stein-Gesellschaft
2 მოსამართლეთა ქცევის ბანგალორის პრინციპები e. V(Hrsg), Die Unabhängigkeit des Richters, Ein
და მისი კომენტარები, თბილისი 2015, გვ. 66. Cappenberger Gespräch, 1969, S. 45ff.
3 მოსამართლეთა ქცევის ბანგალორის პრინციპები 6 Stelkens/Panzer in: Schoch/Schneider/Bier(Hrsg ),
და მისი კომენტარები, თბილისი 2015, გვ. 67. VwGO, Stand der Kommentierung: April 2013,§ 1Rn. 34.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ფესიული მრწამსის ერთგვარი სისტემა7. შესაბამისად სახელმწიფო და ადგილობრივი
სწორედ უშუალოდ მოსამართლეს ეხება თვითმმართველობის ორგანოს, დაწესებულებას,
ინდივიდუალური დამოუკიდებლობა, იგი შედ- თანამდებობის პირს ეკრძალება სასამართლოს
გება საგნობრივი და პიროვნული (persönliche) დამოუკიდებლობის შელახვა, მოსამართლეზე
დამოუკიდებლობისაგან და შესაბამისად საგ- რაიმე ზემოქმედება ან მის საქმიანობაში ჩარევა
ნობრივი და პიროვნული ხასიათისაა:8 გადაწყვეტილების მიღებისას.9
ა) საგნობრივი;
ბ) პიროვნული;
გ) შინაგანი დამოუკიდებლობა. საკანონმდებლო
ხელისუფლებისაგან
დამოუკიდებლობა
საგნობრივი
დამოუკიდებლობა სასამართლოს მორჩილება კანონისა და
კონსტიტუციისადმი პირდაპირ მოცემულია
დამოუკიდებლობის გარანტიით სარგებ- კონსტიტუციის 63-ე მუხლის პირველ პუნქტში,
ლობს ყველა პირი, ვინც კონსტიტუციისა და მაგრამ კანონისადმი მორჩილება არ ნიშნავს
კანონის შესაბამისად სასამართლო ხელი- ნორმის ასოებისადმი მორჩილებას ან იძულე-
სუფლებას ახორციელებს (მოსამართლეები, ბას დაემორჩილოს ნორმის სიტყვასიტყვით
მსაჯულები). მოსამართლეთა დამოუკიდებლო- მნიშვნელობას, არამედ, მოსამართლეს აქვს
ბის საფრთხის წყარო შეიძლება იყოს: სახელ- უფლება კანონის სისტემიდან, მისი არსისა და
მწიფო ხელისუფლება, პარტია ან საზოგადოებ- მიზნებიდან გამომდინარე ნორმის ინტერპრე-
რივი დაჯგუფებები. ტაცია მოახდინოს. კანონმდებელს უფლება არა
აქვს სასამართლოში მიმდინარე კონკრეტულ
საქმეთა განხილვისას ჩაერიოს სასამართლოს
საქმიანობაში და რაიმე გავლენა მოახდინოს
მასზე. ჩარევის საშუალებებში მოიაზრება რო-
აღმასრულებელი გორც პარლამენტის გადაწყვეტილებები, ისე
ხელისუფლებისაგან ცალკეული კანონები.
დამოუკიდებლობა მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა
თვით სასამართლო
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის უზრუნ- ხელისუფლებისაგან
ველყოფა აღმასრულებელი ხელისუფლებისგან
სასამართლოს დამოუკიდებლობის უმნიშვნელო- მოსამართლეთა საგნობრივი დამოუკიდებ-
ვანესი ელემენტია. დაუშვებელია აღმასრულებე- ლობა ნიშნავს დამოუკიდებლობას არა მხო-
ლი ხელისუფლების მიერ სასამართლოსათვის ლოდ აღმასრულებელი და საკანონმდებლო
რაიმე დირექტივების მიცემა, რაიმე აქტის გამო- ხელისუფლებისაგან, ასევე სასამართლო ხე-
ცემა, რითაც მოხდება სასამართლოს საქმიანო- ლისუფლებისგანაც.
ბაში ჩარევა. კონსტიტუციის 63-ე მუხლი პირდაპირ მოსამართლე სხვა მოსამართლეებისა-
უთითებს, რომ ბათილია ყველა აქტი, რომელიც გან დამოუკიდებლად მოქმე დებს. საქმის გა-
ზღუ დავს მოსამართლის დამოუკიდებლობას. მო- ნხილვისა და გადაწყვეტილების გამოტანის
სამართლეები არ შეიძლება აღმასრულებელი ამოცანა მოსამართლისაგან, რომელიც თავის
ხელისუფლების მითითებებზე იყვნენ დამოკიდე- სინდისთან პირისპირ რჩება. გარკვეულ ავტო-
ბული. აღმასრულებელ ხელისუფლებას უფლება ნომიურობას მოითხოვს. ამდენად, მოსამა-
არა აქვს, რაიმე აქტი გამოსცეს ან ცალკეული რთლის დამოუკიდებლობა მოითხოვს არა მა-
მითითებები მისცეს, რომელიც სასამართლოს რტო სასამართლო ხელისუფლების, როგორც
საქმიანობაზე ზეგავლენას მოახდენს. საერთო ინსტიტუტის, დამოუკიდებლობას ხელისუფლე-
სასამართლოების შესახებ კანონის მე-8 მუხლის ბის სხვა შტოებისაგან, არამედ ის ასევე მოი-
თხოვს მოსამართლეების დამოუკიდებლობას
7 მოსამართლეთა ქცევის ბანგალორის პრინციპები ერთმანეთისაგან. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მო-
და მისი კომენტარები, თბილისი 2015, გვ. 71.
8 58 Assistentagung, Öffentliches Recht, Regensburg 2018, 9 Assistentagung, Öffentliches Recht, Regensburg 2018,
Nomos, Jann Ferlemann, Vorübergehend Unabhängig? Nomos, Jann Ferlemann, Vorübergehend Unabhängig?
Richter auf Zeit zwischen Unabhängigkeit und Flexibilität. S. Richter auf Zeit zwischen Unabhängigkeit und Flexibilität.
49ff. S. 50ff.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
სამართლის დამოუკიდებლობას განაპირობებს მოსამართლის არაპარტიულობა კონსტიტუ-
არა მარტო არამართლზომიერი გარეშე გავლე- ციური პრინციპია. იგი მოცემულია საქართვე-
ნის არარსებობა, არამედ იმ არამართლზომიე- ლოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-4 პუნქტში,
რი გავლენის არარსებობა, რომელიც სხვა მო- რომლის თანახმად მოსამართლე არ შეიძლება
სამართლეების მოქმედებიდან ან პოზიციიდან იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი, მონაწილე-
შეიძლება გამომდინარეობდეს. თუმცა მოსამა- ობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში.
რთლეს ზოგჯერ სასარგებლოდ მიაჩნია, „იდე- მოსამართლემ გადაწყვეტილება უნდა მიი-
ები გამოსტყუოს” კოლეგებს რაიმე ჰიპოთეზურ ღოს კონსტიტუციისა და კანონის შესაბამისად
საქმესთან დაკავშირებით, პასუხისმგებლობა და არა რომელიმე პოლიტიკური პარტიის მიზნე-
გამოტანილი გადაწყვეტილებისთვის ყოველ ბიდან და ინტერესებიდან გამომდინარე. კანონი
მოსამართლეს პირადად ეკისრება, იმ მოსამა- მოითხოვს მოსამართლის სრულ პოლიტიკურ ნე-
რთლეთა ჩათვლით, რომლებიც სააპელაციო იტრალიზაციას და უკრძალავს პარტიულ საქმია-
სასამართლოების კოლეგიების შემადგენლო- ნობას.11
ბაში შედიან.10
სასამართლოს დამოუკიდებლობა
მოსამართლის მიერ საზოგადოებისაგან
დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების
მიღების შეზღუდვის საპროცესო სასამართლოს განაჩენები შეიძლება და
კოდექსით დადგენილი ცალკეული უნდა გაკრიტიკდეს. პროცესის მიმდინარეობი-
შემთხვევები სას პრესის მიერ განხორციელებული კრიტიკა
მიმდინარე პროცესზე დასაშვებია, მაგრამ ამა-
საპროცესო კოდექსით განსაზღვრულ შემ- ვდროულად სასამართლოს დამოუკიდებლობა
თხვევებში მთელ რიგ საკითხებზე მოსამართლე როგორც პრესის, ასევე კერძო პირთა, დაინტე-
მოკლებულია დამოუკიდებლად გადაწყვეტი- რესებული ორგანიზაციების, საზოგადოების ნა-
ლების მიღების შესაძლებლობას. იგი ემო- წილის ზემოქმედებისაგან კანონით უნდა იქნეს
რჩილება კანონით დადგენილ ამ შეზღუდვებს. დაცული.
მოსამართლე დამოუკიდებლად ვერ იღებს გა- სისხლის მატერიალური კოდექსი უზრუნვე-
დაწყვეტილებას, რადგან ეს საკითხი უკვე საპ- ლყოფს სასამართლო ხელისუფლების დაცვას
როცესო კოდექსითაა დარეგულირებული და დანაშაულებრივი ქმედებისაგან. მოსამართლის
გადაწყვეტილი. ეს არ არღვევს მოსამართლეთა იძულება ვინმესათვის სასურველი გადაწყვეტი-
დამოუკიდებლობის პრინციპს, რადგან მოსამა- ლების გამოსატანად დასჯადია სისხლის სამა-
რთლის მიერ თავისუფალი გადაწყვეტილების რთლის წესით (სსკ-ის 365-ე მუხლი, მუქარა ან
მიღების შეზღუდვას თვით საპროცესო კოდექსი ძალადობა სამართალწარმოების განხორციე-
ადგენს. მაგალითად, სასამართლოს უფლება ლებასთან ან გამოძიებასთან დაკავშირებით),
არა აქვს ბრალდების ფარგლებს გასცდეს და- სასამართლოს უპატივცემულობაც შესაბამისად
მძიმების კუთხით, ან მხარეთა მიერ დადგენილ ისჯება.
ფაქტობრივ გარემოებათაგან რადიკალურად
განსხვავებული ახალი ფაქტობრივი გარემოე-
ბები დაადგინოს, ასევე განაჩენის კანონიერ ძა- მოსამართლეთა პიროვნული
ლაში შესვლის შემდეგ, სასამართლოს არ შეუძ- დამოუკიდებლობა
ლია შეცვალოს მის მიერ დადგენილი განაჩენი,
გარდა კანონით გათვალისწინებული შემთხვე- საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის
ვებისა, მას უფლება არ აქვს ბრალდებულის მე-5 პუნქტი (საერთო სასამართლოების შესახებ
დუმილი შეაფასოს მის საწინააღმდეგოდ ან ორგანული კანონის მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილი)
მხოლოდ ბრალდებულის აღიარებითი ჩვენება უზრუნველყოფს კანონის შესაბამისად დანიშ-
დაუდოს განაჩენს საფუძვლად. ნული მოსამართლის პიროვნულ დამოუკიდებ-
ლობას. მოსამართლის ჩამოცილება საქმის გა-
ნხილვისაგან, თანამდებობიდან მისი ვადამდე
პარტიული დამოუკიდებლობა გათავისუფლება ან სხვა თანამდებობაზე გადა-
11 Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198
10 Michael Reinhard, Konsistente Jurisdiktion, 1997, S. 198.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ყვანა, ან მისი პენსიაში გაშვება დაიშვება მხო- კიდებლობაში და ზღუდავს მას, მაგრამ ეს არ
ლოდ კანონით განსაზღვრულ წინაპირობების არღვევს მოსამართლეთა პიროვნულ დამოუ-
არსებობის შემთხვევაში. კიდებლობას, ვინაიდან კანონის შესაბამისად
მოსამართლის პიროვნული დამოუკიდებ- სასამართლოს ლიკვიდაცია ხორციელდება
ლობა მოიცავს უპირველეს ყოვლისა შემდეგ სასამართლო ხელისუფლების მიერ და არა აღ-
ელემენტებს: მასრულებელი, ეს კი არ იწვევს მოსამართლეთა
1. მოსამართლის საქმის განხილვისაგან პიროვნული დამოუკიდებლობის დარღვევას.
ჩამოცილების დაუშვებლობა; მოსამართლის ნების საწინააღმდეგოდ თა-
2. თანამდებობიდან მისი ვადამდე განთა- ნამდებობიდან გათავისუფლების საფუძვლები
ვისუფლების, მისთვის უფლებამოსილე- მოცემულია ორგანულ კანონში საერთო სასამა-
ბის ვადამდე შეწყვეტის დაუშვებლობა; რთლოების შესახებ (საერთო სასამართლოების
3. სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის დაუ- შესახებ ორგანული კანონის 44-ე, 45-ე მუხლე-
შვებლობა; ბი), ასევე კანონში საერთო სასამართლოების
4. მისი სამოსამართლო საქმიანობის ვა- მოსამართლეთა დისციპლინური პასუხისმგებ-
დის ამოწურვამდე პენსიაზე გაშვება, გა- ლობისა და დისციპლინური სამართალწარმო-
რდა კანონით გათვალისწინებული შემ- ების შესახებ.
თხვევებისა. სავალდებულოა მოსამართლეებს გარა-
ეს წარმოადგენს ინამუვიბილობის პრინციპს ნტირებული ჰქონდეთ პიროვნული დამოუკი-
(Inamovibilität). ინამუვიბილობის პრინციპი წარმო- დებლობა. მოსამართლეები შესაძლებელია
ადგენს მოსამართლეთა როგორც პიროვნული, განთავისუფლდნენ თანამდებობიდან ან მათ
ასევე საგნობრივი დამოუკიდებლობის გარანტი- შეუჩერდეთ სამოსამართლო საქმიანობა მხო-
ას. მოსამართლეები, რომლებიც კანონის შესა- ლოდ და მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ
ბამისად არიან თანამდებობაზე გამწესებულები, შემთხვევებში, კანონისმიერი საფუძვლით და
დაუშვებელია მოსამართლედ დანიშვნის ვადის კანონით გათვალისწინებული პროცედურით.
გასვლამდე გაათავისუფლონ, სამოსამართლო
საქმიანობას ჩამოაცილონ, ანდა სხვა თანამდე-
ბობაზე გადაიყვანონ, ან პენსიაზე გაუშვან. და- მოსამართლეთა შინაგანი
უშვებელია ისეთი ზომების გამოყენება მოსამა- დამოუკიდებლობა
რთლეთა მიმართ, რომლითაც მოსამართლეები
პრაქტიკულად ინარჩუნებენ თავიანთ თანამდე- ნებისმიერმა მოსამართლემ გადაწყვეტილე-
ბობას, მაგრამ ფაქტობრივად ვერ ახორციელებენ ბა უნდა მიიღოს შინაგანი დამოუკიდებლობისა
სამოსამართლო საქმიანობას, მაგალითად, რო- და პირადი პასუხისმგებლობის საფუძველზე.
დესაც ირღვევა კანონი საერთო სასამართლოებ- მოსამართლის შინაგანი დამოუკიდებლობა მო-
ში საქმეთა განაწილებისა და უფლებამოსილების ითხოვს მოსამართლის შინაგან თავისუფლე-
სხვა მოსამართლისათვის დაკისრების შესახებ. ბას. მან გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს მხო-
თუ საქმეთა განაწილების წესი დაირღვა და მოსა- ლოდ კონსტიტუციისა და კანონის შესაბამისად
მართლემ ვერ მიიღო ის საქმე განსახილველად, და იგი არ არის პასუხისმგებელი ვინმე მესამე
რომელიც კანონიდან გამომდინარე მას ექვემდე- პირის მიმართ. შინაგანი დამოუკიდებლობა არ
ბარებოდა განხილვისათვის, ირღვევა არა მხო- არის გარანტირებული კანონით ან კონსტიტუ-
ლოდ კანონისმიერი მოსამართლის პრინციპი, ციით, არამედ ეს არის პიროვნულად პირადად
არამედ ასევე მოსამართლის პიროვნული დამო- მის წინაშე მდგომი ამოცანა, რომ იყოს თავი-
უკიდებლობაც, რადგან ის პრაქტიკულად ჩამო- სუფალი ზემოქმედებისაგან. შინაგანი დამოუ-
შორებულია იმ საქმის განხილვას, რომელიც მას კიდებლობისათვის მოსამართლე არ იბრძვის,
კანონის შესაბამისად ევალებოდა. არამედ ის მას უნდა ფლობდეს. მოსამართლემ
მოსამართლის განმწესება სხვა სასამა- გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს საკუთარი პასუ-
რთლოში დასაშვებია მხოლოდ მისი თანხმობით ხისმგებლობით, როგორც შინაგანი ასევე გარე
(საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის ზემოქმედებების გარეშე.
44-ე მუხლის პირველი ნაწილი). კანონი ითვა- ასეთი ზემოქმედებები შესაძლებელია პო-
ლისწინებს მოსამართლეთა განთავისუფლე- ლიტიკური პარტიებისაგან წარმოიშვას, გან-
ბას სასამართლოს ლიკვიდაციის შემთხვევაში. საკუთრებით მმართველი პარტიებისაგან, რო-
მართალია სასამართლოს ლიკვიდაციის სა- მელიც სამართლებრივად გარკვეულწილად
ფუძვლით მოსამართლეთა განთავისუფლება მოსამართლეთა დანიშვნაშიც იღებს მონაწი-
იწერება მოსამართლეთა პიროვნულ დამოუ- ლეობას (მაგალითად, უზენაესი სასამართლოს
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
მოსამართლეთა დანიშვნის წესი). ასევე მედიის ხისგებაში მიცემა, დაკავება ან დაპატიმრება,
განცხადებებს, კომენტარებს, სატელევიზიო გა- საცხოვრებელი ან სამუშაო ადგილის, მანქა-
დაცემებს, ხასიათიდან გამომდინარე, შეუძლი- ნის ან პირადი გაჩხრეკა იუსტიციის უმაღლესი
ათ გარკვეული ზეწოლა მოახდინონ. ეს ზეწოლა საბჭოს, ხოლო საკონსტიტუციო სასამართლოს
შეიძლება გაძლიერდეს, თუ პოლიტიკოსები მე- მოსამართლის შემთხვევაში − საკონსტიტუციო
დიის მიერ გავრცელებულ აზრს მხარს უჭერენ. სასამართლოს თანხმობის გარეშე. გამონაკლი-
ასეთი ზემოქმედების წინააღმდეგ არანაირი სია დანაშაულზე წასწრების შემთხვევა, რაც
სამართლებრივი ბერკეტი არ არსებობს, მით დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობოს შესაბამისად
უფრო, რომ მედიის ფუნქციაა სასამართლო გა- იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ან საკონსტიტუციო
დაწყვეტილებები აკრიტიკოს. მოსამართლეთა სასამართლოს. თუ შესაბამისად იუსტიციის უმა-
შინაგანი დამოუკიდებლობა ნიშნავს დამოუ- ღლესი საბჭო ან საკონსტიტუციო სასამართლო
კიდებლობას მესამე პირთა მიმართ. მოსამა- არ მისცემს თანხმობას, თავისუფლებაშეზღუდუ-
რთლემ თავისუფლად, სხვათა ზემოქმედების ლი მოსამართლე დაუყოვნებლივ უნდა გათავი-
გარეშე კანონის შესაბამისად უნდა მიიღოს გა- სუფლდეს.
დაწყვეტილება.
დასკვნა
სასამართლოსა და მოსამართლის
დამოუკიდებლობის გარანტიები კანონის უზენაესობის დამკვიდრების გა-
საღებს წარმოადგენს არა მხოლოდ ის, რომ
მოსამართლის დამოუკიდებლობის ერთ-ე- უზრუნველყოფილია სასამართლოს დამოუკი-
რთი უმნიშვნელოვანესი გარანტიაა მისი უვადო დებლობა, არამედ ის, რომ სასამართლო ასევე
განწესება, რასაც ითვალისწინებს საქართვე- უნდა წარმოჩნდეს დამოუკიდებლად, რათა მო-
ლოს კონსტიტუცია. იპოვოს საზოგადოების ნდობა. სასამართლოს
საერთო სასამართლოების შესახებ ორგანუ- დამოუკიდებლობის ხელყოფის ყველაზე დიდი
ლი კანონით მკაცრად არის დარეგულირებული საფრთხე მომდინარეობს მოქმედი ხელი-
საერთო სასამართლოების მოსამართლეებთან სუფლებისა და უმრავლესობის მქონე პარტიი-
კომუნიკაციის წესი, რაც გარეშე პირთა ჩარევი- საგან.
საგან მოსამართლის დამოუკიდებლობის და- ხელისუფლების სამ შტოს შორის ურთიე-
ცვას უზრუნველყოფს. რთობა უნდა აიგოს ურთიერთპატივისცემასა და
მოსამართლის შეუცვლელობა გარანტირე- ყოველი მათგანისაგან ორი დანარჩენის შესა-
ბულია ორგანული კანონით. სასამართლოს ბამისი როლის აღიარებაზე. ეს აუცილებელია,
რეორგანიზაცია ან ლიკვიდაცია არ შეიძლება ვინაიდან სასამართლო ხელისუფლება მნიშ-
გახდეს უვადოდ განწესებული მოსამართლის ვნელოვან როლს ასრულებს ხელისუფლების
თანამდებობიდან განთავისუფლების საფუძვე- ორი დანარჩენი შტოს მიმართ. სასამართლო
ლი. ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს, რომ მთა-
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ვარდების რე- ვრობამ და ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა
ვოლუციის შემდეგ დღემდე, საერთო სასამა- პასუხი აგონ საკუთარ ქმედებებზე; რაც შეეხე-
რთლოების სისტემა პოლიტიკურ მართვასა და ბა საკანონმდებლო ხელისუფლებას, სასამა-
კონ ტროლს დაექვემდებარა. სასამართლოების რთლო ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს
რეორგანიზაცია და ლიკვიდაცია იყო მთავა- მიღებული და ძალაში შესული კანონების სათა-
რი ინსტრუმენტი, რომელმაც მაშინდელ ხელი- ნადო გამოყენება, აგრეთვე მათი შესაბამისობა
სუფლებას არასასურველი მოსამართლეების ეროვნულ კონსტიტუციასა და, აუცილებლობის
სისტემიდან გაშვებასა სასამართლო კორპუსის შემთხვევაში, რეგიონალურ და საერთაშორისო
სუბიექტური პოლიტიკური ინტერესების შესაბა- ხელშეკრულებებთან, რომლებიც შიდასახელ-
მისად ჩამოყალიბების შესაძლებლობა მისცა მწიფოებრივი სამართლის ნაწილია. მათზე და-
(დღეისათვის სწორედ სუბიექტურ პოლიტიკური კისრებული ფუნქციების შესრულებისა და და-
ინტერესების მქონე სასამართლო აგრძელებს მოუკიდებელი სასამართლო გადაწყვეტილების
ფუნქციონირებას, სამწუხაროდ). გამოტანის უფლებამოსილებების თავისუფალი,
სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობის შეუზღუდავი განხორციელებისათვის სასამა-
მნიშვნელოვან გარანტიას ქმნის მოსამართლე- რთლო ორგანოებმა უნდა გამორიცხონ ხელი-
თა იმუნიტეტი. მოსამართლე ხელშეუხებელია. სუფლების დანარჩენ შტოებთან არამართლზო-
დაუშვებელია მისი სისხლის სამართლის პასუ- მიერი ურთიერთობა, ასევე მათი გავლენა.
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
