The Evolution and Everyday Practice of Collective Patient Involvement in Europe: An Examination of Policy Processes, Motivations, and Implementations in Four Countries

366 Pages·2018·3.663 MB·English

by  Alexander Haarmann (auth.)

Alexander Haarmann
The Evolution and
Everyday Practice
of Collective Patient
Involvement in
Europe
An Examination of Policy Processes,
Motivations, and Implementations in
Four Countries
The Evolution and Everyday Practice of Collective
Patient Involvement in Europe
Alexander Haarmann
The Evolution and Everyday
Practice of Collective Patient
Involvement in Europe
An Examination of Policy Processes,
Motivations, and Implementations in Four
Countries
123
AlexanderHaarmann
NIVEL
Utrecht
TheNetherlands
ISBN978-3-319-64594-0 ISBN978-3-319-64595-7 (eBook)
DOI10.1007/978-3-319-64595-7
LibraryofCongressControlNumber:2017950210
©SpringerInternationalPublishingAG2018
Thisworkissubjecttocopyright.AllrightsarereservedbythePublisher,whetherthewholeorpartof
thematerialisconcerned,specificallytherightsoftranslation,reprinting,reuseofillustrations,recitation,
broadcasting,reproductiononmicrofilmsorinanyotherphysicalway,andtransmissionorinformation
storageandretrieval,electronicadaptation,computersoftware,orbysimilarordissimilarmethodology
nowknownorhereafterdeveloped.
Theuseofgeneraldescriptivenames,registerednames,trademarks,servicemarks,etc.inthispublication
doesnotimply,evenintheabsenceofaspecificstatement,thatsuchnamesareexemptfromtherelevant
protectivelawsandregulationsandthereforefreeforgeneraluse.
Thepublisher,theauthorsandtheeditorsaresafetoassumethattheadviceandinformationinthisbook
arebelievedtobetrueandaccurateatthedateofpublication.Neitherthepublishernortheauthorsor
theeditorsgiveawarranty,expressorimplied,withrespecttothematerialcontainedhereinorforany
errorsoromissionsthatmayhavebeenmade.Thepublisherremainsneutralwithregardtojurisdictional
claimsinpublishedmapsandinstitutionalaffiliations.
Printedonacid-freepaper
ThisSpringerimprintispublishedbySpringerNature
TheregisteredcompanyisSpringerInternationalPublishingAG
Theregisteredcompanyaddressis:Gewerbestrasse11,6330Cham,Switzerland
Summary/Samenvatting/
Zusammenfassung/Sammanfattning
Introduction
This study deals with the development of collective patient involvement in the
Netherlands, England, Germany, and Sweden. Starting point for this study is on
the one hand the theoretical classification of the Dutch and the English healthcare
system as completely different regarding funding, organisation, and governance.
On the other hand, this is contrasted by the observation that both countries have
legislated a virtually identical form of collective patient involvement at hospitals
with identical competences. With discussions on the topic emerging at the same
time,thequestionis,whatfactorscontributedtothisdevelopmentorhampereditin
othercountries?
Theory andMethodology
Aslaws(notonly)regardingpatientinvolvementarepassedinparliament,thisisthe
arenainfocusofthisstudy.Theaimofthetheoreticalpart,then,istosomeextentto
guidethesearchforfactorsofinfluence.Itismainlycomprisedoftwocomponents:
First,avariantoftheideationalapproachesinordertoanswerthequestionwhether
or not the path hitherto pursued still gives satisfactory answers to the perceived
problems and where new ideas stem from. The second component is the ‘actor-
centred institutionalism’, which is employed in order to bring in institutional path
dependencyaswellasactors’preferences,interests,powers,andrelationsbetween
them.Bothpartscanbeunderstoodtocontributetoanideal-typicalsequentialmodel
ofpolicyprocesses.
The study has an exploratory, qualitative, and comparative case study design.
In order not to fall for any random factor that only appears to have influenced the
policy process, two additional countries were sought that match the English and
Dutch healthcare system well, namely, Sweden and Germany. Next to academic
v
vi Summary/Samenvatting/Zusammenfassung/Sammanfattning
literature, green and white papers, legal texts and regulations, expert interviews,
andparliamentaryminutescomprisedthemainsources.Thecategoriesfoundwere
baseduponsinglecodes,whichwerederivedbyselectiveandopencoding.
Results
Insummary,allfourcountrieshavedevelopedtheirownparticularwaysofpatient
involvement, which do not converge. The countries can be categorised as having
theirfocusoninvolvementattheprovisionlevel(EnglandandtheNetherlands)orat
thepolicylevel(GermanyandSweden).Eachcasehasfolloweditshighlyindividual
path with mostly politicians as the main drivers for legislative changes. Their
mainmotivesrangefrommoredemocratisation,throughtheadaptationofsickness
fundstoasystemofmarketisedhealthcareinsurance,andmoreindependenceand
accountabilityofhospitalstostickingtoself-governanceinsocialinsurancesasthe
mainmodeofinvolvement.Thesearchforanewleitmotifforthegovernanceofthe
healthcare sector can be discerned as the common factor for the Netherlands and
England.Theanalysisshowsthatmoreattentionshouldbepaidtodifferentstances
among complex actors—such as political parties—and the actors’ perception as a
potentiallydecisivefactorinthepoliticalprocess.
Eventually, a new model of the policy process can be derived. The analysis
resultedinfourabstractfactorsasthemaindistinguishingpointswithinthisprocess:
(a)theframingoftheproblemathand;(b)theconstellation,context,relation,etc.
inthepoliticalrealm;(c)therelationandinfluenceofotheractorsaswellas;a(d)
thepersistenceofexistinginstitutions.
Samenvatting
Inleiding
Dit boek analyseert de veranderingen van collectieve medezeggenschap in Neder-
land, Engeland, Duitsland en Zweden. Het uitgangspunt van deze studie is aan de
ene kant de totaal verschillende theoretische indeling van Nederland en Engeland
ten opzichte van de financiering, de organisatie en het bestuur van het zorgstelsel.
Aan de andere kant is er de observatie dat beide landen een wettelijke regeling
kennenmetbijnaidentiekevormenenrechtenvancollectievemedezeggenschapvan
patiënteninziekenhuizen.Aangeziendediscussieoverhetthemamedezeggenschap
gelijkertijdontstaanisinbeidelandenisdevraagwelkefactorendezeontwikkeling
hebbenbevordertof–inanderelanden–hebbengeremd.
Summary/Samenvatting/Zusammenfassung/Sammanfattning vii
Theorie enMethodologie
Het zijn de politici die wetten aannemen met betrekking tot collectieve mede-
zeggenschap, en daarom plaatst deze studie het parlement in het middelpunt.
Het theoretische deel heeft als doel richting te geven aan de zoektocht naar
invloedfactoren. Het bestaat uit twee componenten: Ten eerste, een variant van
een ideële aanpak om na te gaan of het pad dat tot nu toe is bewandeld nog
steedsgewensteoplossingenopwaargenomenproblemenbiedtbiedtenhoenieuwe
ideeën ontstaan. De tweede component is ‘acteur gecentreerde institutionalisme’,
wat zowel de institutionele padafhankelijkheid, als ook voorkeuren, belangen, en
macht van de acteuren, alsmede de onderlinge relaties omvat. Beide componenten
zullenbijdragenaaneenideaaltypisch,stapsgewijsmodelvanhetbeleidsprocess.
De studie heeft een exploratief, kwalitatief en vergelijkend ontwerp. Om het
risicotevermijdenonzuivereconclusiestetrekkenopbasisvantoevalligefactoren,
zijntweeaanvullendelanden,dievergelijkbaarzijnmethetNederlandseenEngelse
zorgstelsel,aandestudietoegevoegd:DuitslandvoordevergelijkingmetNederland
en Zweden voor de vergelijking met Engeland. Naast wetenschappelijke literatuur
vormen parlementaire nota’s, teksten van wetten en verordeningen, parlementaire
handelingen en interviews met deskundigen de belangrijkste bronnen van deze
studie.Deafgeleidecategorieënzijngebaseerdopselectiefenopencoderen.
Resultaten
De belangrijkste uitkomsten kunnen worden samengevat als dat alle vier de
landen hun eigen vorm van medezeggenschap hebben ingevoerd en er geen
convergentie plaatsgevonden heeft. De landen kunnen worden ingedeeld in twee
groepen: Nederland en Engeland, die de focus leggen op medezeggenschap van
zorgverleners, en Duitsland en Zweden, waar de focus op het beleidsniveau rust.
Ieders casus heeft daarbij zijn eigen individuele pad gevolgd, waarbij meestal
politici de voornamelijkste sturende factor waren voor wetgevende veranderingen.
De belangrijkste motivatie varieerde tussen de wens voor meer democratisering
in de zorg, aanpassing van patiëntenrechten in verband met de veranderingen van
hetzorgstelsel,meeronafhankelijkheidenverantwoordelijkheidvanziekenhuizen,
en het vasthouden aan het corporatistische zelfbestuur. Het zoeken naar een
nieuw leidmotief voor het besturen van de zorgsector is een gezamelijke factor in
NederlandenEngeland.Deanalysetoontaandatverschillendestandpuntenbinnen
complexe acteuren – zoals bijvoorbeeld politieke partijen – en het perspectief van
dezeacteurenalsmogelijkdoorslaggevendefactoren,meeraandachtzoudenmoeten
krijgen.
Uiteindelijkkaneennieuwbeleidsproceswordenafgeleid.Deanalyseresulteert
in vier abstracte factoren, die de verschillen tussen de respectieve landen het best
viii Summary/Samenvatting/Zusammenfassung/Sammanfattning
weergeven: a) Het kader van actuele problemen, b) de constellatie, de context, de
relatie etc. inhet politieke domein, c) de relatie en de invloed van andere factoren
end)destandvastigheidvanbestaandeinstellingen.
Zusammenfassung
Einleitung
Dieses Buch behandelt die Veränderungen kollektiver Patientenbeteiligung in den
Niederlanden,England,DeutschlandundSchweden.AusgangspunktdieserStudie
ist einerseits die theoretische Klassifizierung des niederländischen und des engli-
schen Gesundheitssystems als sehr unterschiedlich im Hinblick auf die Finanzie-
rung,dieOrganisationunddieGovernance.AndererseitsstehtdemdieBeobachtung
gegenüber,dassbeideLänderGesetzeübereinefastidentischeFormderkollektiven
Patientenbeteiligung in Krankenhäusern mit nahezu identischen Rechten erlassen
haben.DazudemdieDiskussionüberdasThemaPatientenbeteiligungzurgleichen
Zeit entstand, stellt sich die Frage, welche Faktoren identifiziert werden können,
diezudieserEntwicklungbeigetragen–oder,inanderenLändern,siebehindert–
haben.
Theorie und Methodologie
EssindPolitker,dieGesetze(nichtnur)bezüglichPatientenbeteiligungverabschie-
den,weshalbdieStudieaufdieseArenafokussiert.DasZieldestheoretischenTeils
ist es deshalb, die Suche nach Einflussfaktoren zu einem gewissen Teil zu leiten.
Der theoretische Teil besteht aus einer Variante der ideenbasierten Ansätze – um
die Frage zu beantworten, ob der Pfad, der bisher beschritten wurde, immer noch
zufriedenstellendeAntwortenaufwahrgenommeneProblemegibtundwoherneue
Ideen stammen – und dem ,akteursbasierten Institutionalismus’ – um sowohl die
institutionelle Pfadabhängigkeit als auch die Präferenzen, Interessen, Macht der
Akteure und deren Beziehungen untereinander einzubeziehen. Beide Teile können
alsBeitragdazuverstandenwerden,zueinemidealtypischen,sequentiellenModell
desPolicy-Prozessesbeizutragen.
DieStudieistalsexploratives,qualitativesundvergleichendesFallstudiendesign
ausgelegt.UmnichtfalschenSchlussfolgerungenaufgrundausschließlichzufälliger
Faktoren aufzusitzen, die Einfluss auf den Gesetzgebungsprozess hatten, wurde
nach zwei weiteren Ländern gesucht, die das englische und niederländische Ge-
sundheitssystemspiegeln.DiesewurdenausGründenderÄhnlichkeitinSchweden
und Deutschland gefunden. Neben der wissenschaftlichen Literatur, Grün- und
Weißbüchern,GesetzestextenundVerordnungen,machtenExperteninterviewsund
Summary/Samenvatting/Zusammenfassung/Sammanfattning ix
Parlamentsprotokolle die Hauptquellen aus. Die gefundenen Kategorien basieren
auf den einfachen Codes, die durch selektives und offenes Kodieren gefunden
wurden.
Ergebnisse
Als Hauptergebnisse können zusammengefasst werden, dass alle vier Länder ihre
eigeneFormderPatientenbeteiligunggefundenhabenundindieserHinsichtkeine
Konvergenz stattfindet. Die Länder können in zwei Gruppen kategorisiert werden:
EnglandunddieNiederlanden,diedenFokusaufBeteiligungaufLeistungserbrin-
gerebene legen, und Deutschland und Schweden, die ihn auf die politische Ebene
legen. Jeder Fall ist seinem höchst individuellen Pfad gefolgt, auf dem vor allem
Politiker die Haupttriebkraft für die Gesetzgebung waren. Die Hauptmotivation
reichte dabei von einem Wunsch zur Demokratisierung, ging über die Anpassung
desSystemsaneinemarktlicheKrankenversicherung,stärkereUnabhängigkeitund
Accountability von Krankenhäusern, bis hin zum Festhalten an der Selbstverwal-
tung in den Sozialversicherungen als hauptsächliche Beteiligungsform. Die Suche
nach einem neuen Leitmotiv kann für die Regierungen in den Niederlanden und
Englandausgemachtwerden.DieAnalysemachtdeutlich,dasskomplexeAkteure
–wiez.B.politischeParteien–differenzierternachunterschiedlichenStandpunkten
innerhalbbetrachtetwerdensolltenunddieWahrnehmung derAkteurealsmögli-
cherweiseentscheidenderFaktorimpolitischenProzessangesehenwerdenkann.
Letztlich kann ein neues Modell des Policy-Prozesses gewonnen werden. Die
Analyse resultiert in vier abstrakten Faktoren, die die Differenzen in den Ländern
ambestenbenennen:a)DieRahmungdesaktuellenProblems,b)dieKonstellation,
derKontext,dieBeziehungusw.impolitischenBereich,c)dieBeziehungundder
EinflussandererFaktorensowied)dieBeharrlichkeitbestehenderInstitutionen.
Sammanfattning
Inledning
DennastudieanalyserarförändringarnaavkollektivpatientmedverkaniNederlän-
derna,England,TysklandochSverige.Utgångspunktäråenasidandenteoretiska
klassifikationen av den nederländska samt den engelska hälso- och sjukvården
som är helt olikartade med hänsyn till finansiering, organisation och styrning. Å
andra siden är denna indelning kontrasterad med iakttagelsen att både länderna
harlagstiftatnästanidentiskaformeravpatientmedverkanvidsjukhusmednästan
samma rättigheter. Om man vet att diskussionen om att ge patienterna större
inflytandeövervårdendökuppvidsammatidärfrågan,vilkafaktorerharbidragit
tillrespektivebromsatdennautvecklingiandraländer.
x Summary/Samenvatting/Zusammenfassung/Sammanfattning
Teori ochmetodologi
Detärpolitikersomlagstadgarlag,varfördestårifokusfördennastudie.Ändamå-
letmeddenteoretiskadelenär,ivissmån,attledasökandetefterinflytelsefaktorer.
Den består främst av en variant av idébaserade ansatser – för att svara på frågan
om det hittills gångna spåret (se spårbundenhet/path dependency) fortfarande ger
tillfredställande svar på upplevda problem och var nya idéer härrör. Den andra är
‘aktörscentrerad institutionalism’ – för att visa såväl institutionell spårbundenhet
somaktörerspreferenser,intressen,maktsamtinbördesrelationer.Bådaparterkan
tänkasbidratillenidealtypiskmodellavpolicyprocessen.
Undersökningenföljerenexplorativ,kvalitativochjämförandestudiedesign.För
att inte undgå att upptäcka slumpartade faktorer, som endast verkar ha påverkat
policyprocessen, söktes ytterligare två länder vars hälso- och sjukvårdssystem
liknar jämförelseländernas hälso- och sjukvårdssystem. Valet föll på Sverige och
Tyskland. Vid sidan om vetenskaplig litteratur, green och white papers, lagtexter
och förordningar, utgör expertintervjuer och parlamentsprotokoll huvudkällorna.
Kategorierna som arbetades fram under analysprocessen baseras på enstaka koder
somvunnitsurselektivochöppenkodning.
Resultat
En sammanfattning av huvudresultatet visar att alla fyra länder har utvecklat sin
egenformavpatientmedverkansomintekonvergerarmedvarandra.Ländernakan
kategoriseras i två olika klasser: De som fokuserar på medverkan i sjukvårdsor-
ganisationer (England och Nederländerna) och de som fokuserar på medverkan i
denpolitiskabeslutsprocessen(SverigeochTyskland).Varjefallharföljtsitthögst
individuella spår där det oftast var politikerna som utgjorde drivkraften bakom
lagförändringar. Deras huvudmotiv utgjordes av allt från att stärka demokratin,
anpassning till ett affärsliknande sjukvårdsförsäkringssystem till mer oberoende
och lyssnande sjukhus samt en vilja att hålla fast vid självstyrelsen inom de
sociala försäkringarna. Sökandet efter ett nytt huvudmotiv för styrningen inom
hälso-ochsjukvårdenkanansesvaradengemensammafaktornförNederländerna
och England. Analysen förtydligar att framtida studier borde ta mer hänsyn till
olika opinioner inom ‘komplexa aktörer’ – såsom t.ex. politiska partier – och
att dessa aktörers uppfattning kan vara den avgörande faktorn för förståelsen av
policyprocessen.
Såsmåningomkanennymodellfördenpolitiskaprocessenerhållas.Analysen
resulterade i fyra abstrakta faktorer som utgör den främsta skillnaden inom den
politiska processen i respektive länder: a) inramning av problemet i fokus, b)
konstellation,kontextsamtrelationerm.m.inomdetpolitiskafältet,c)relationoch
inflytande av andra aktörer samt d) den utnyttjade motståndspotentialen hos redan
existerandeinstitutioner.