The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion

16 Pages·2017·1.29 MB·English

Inonu University Journal of Art and Design
İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi
ISSN: 1309-9876, E-ISSN: 1309-9884
Cilt/Vol. 7 Sayı/No.16 (2017): 202-217

The Applique Method That Adds Dimension and
Texture to Clothing Fashion

Selda KOZBEKÇİ AYRANPINAR1*

1: Dokuz Eylül University, Faculty of Fine Arts, Department of Textile and
Fashion Design, İzmir.
*: Corresponding Author, [email protected]
DOI: 10.16950/iujad.335155

Abstract
In fashion world, clothing design is one of the designing disciplines, which is
affected by historical, socio-cultural and economic factors. Being also de-
scribed as an expression language within creativity, clothing fashion is taking
form by taking human body into consideration in terms of rabidly changing
taste and environmental circumstances. Up to present, it has benefitted from
various embroidering methods in order to lift effectiveness, enriching symbol-
ism and increasing the emphasis in clothes. One of these embroidering meth-
ods is the applique method which dates back to before Christ era. Applique is
a kind of method of acquiring a texture by sewing flat or patterned pieces of
fabric on a ground fabric in order to form a brand-new ground. In this study,
the applique method - being one of the significant and basic embroidering
techniques of the textile history, having taking a hold of today’s fashion world
and being an inspiration for many designers- is briefly scrutinised, and it is
presented how it became a work of art and genuine design by presenting the
comments of today’s world-widely known clothing designers and studying
clothing history and latest trends.
Keywords: Appliqué, textile, fashion design, fabric, texture

Suggested Citation
Kozbekçi Ayranpınar, S. (2017). The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion. Inonu
University Journal of Arts and Design, 7(16). 202-217. DOI: 10.16950/iujad.335155
202
Kozbekçi Ayranpınar İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

Extended Abstract

Fashion which is accepted as one of the patterns named mola used by the local
most comfortable ways for the individ- Kuna tribe on San Blas Islands and the
ual to express oneself and is an indica- improvement of applique by merging
tor of statue in society, has been one of with quilting method are among signifi-
the most significant symbol of statues cant applique methods. As it is under-
since the beginning of the 20th century. stood from the remaining examples,
Undergoing a rapid change with the cultural heritage and richness of differ-
technological developments, life styles ent civilizations got together in Anatolia
and tastes get an artistic touch by merg- proves that applique method reached
ing with various textile and adornment its golden age during Ottoman Empire.
techniques with traces of past. One of
During the 20th century, applique con-
these adornment methods is applique
tinued to be used as an art form on its
which enables the third dimension in
own and with experimental methods.
ground patterns in fabric and clothing
Being one of the most important and
design. Applique is a surface design
fundamental adornment techniques in
method which brings dimension and
history, applique has even been effec-
texture to ground fabric. Though it is
tive on modern fashion world and in-
considered that its first use was to re-
spired many designers. Creating wide
fresh worn-out parts or to cover-up
pattern and texture areas on clothes,
holes, it turned into be a creative form
applique was expressed by many
of art that has been employed by many
clothes designers with different materi-
cultures over the centuries.
als and methods. In order to bring visual
Described as the application of a piece texture, depth and illusion to their
of cloth or a different detail onto a works, designers formed an artistic lan-
ground fabric with different sewing guage which was included in applique
methods, applique is an important tech- method which they use freely and textile
nique in terms of being able to assign art and then in fashion world.
different meanings to the area it’s used,
Apart from classical and modern art
strengthening the themes and symbol-
movements and the works of contem-
ism, enriching the visual quality and be-
porary artists, social, economic and po-
ing able to give a flamboyant expres-
litical events were also effective on
sion. When taken into account that how
forming of fashion world. This interdis-
often the applique, usually a part of daily
ciplinary interaction also enabled fash-
use, is used, it is seen that the remains
ion designers to work with art and art-
of the appliques that has been created
ists. In time, this approach has made
throughout the history are compara-
the cloth an artistic object. Conceptual
tively limited. One the oldest known ex-
approaches, search of different materi-
ample is the applique applied on the
als and usability of all kinds of materials
both sides of the surface of the sleeve
laid the groundwork for authentic de-
tunics found inside the Tutankhamun’s
signs. This innovative and authentic
tomb. Throughout the history, the most
clothing design that came into existence
significant examples of applique, as
thanks to the experimental approaches
mentioned in various sources, belong to
that started in 1960s and emphasized
Middle Asian Turks. Pazırık Castle
space age theme, also formed modern
where first examples of Turkish hand-
fashion world. Today with the effect of
craft were found is very important.
technological developments, by taking
Applique has been one of the wide- the fast consuming into account and by
spread adornment techniques used in employing all kinds of materials with in-
various cultures in the world. The ap- novative methods it is tried to form
pliques applied by Japanese Ainu ground designs that create texture, di-
women, decorative panels in various mension, depth and illusion effect on
203
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion
plain style clothes that impress the tar- and raw materials. Also, by accessing
get market and these approaches be- wide sources on appliques of different
came significant on the unlimited im- cultures by using information technolo-
provement of applique method which is gies, they use these appliques in their
the subject of the article. clothing collections. With developing
technological materials, applique, one
When studied the recent years’ fashion
of the traditional adornment techniques,
trends and the collections related to
finds new ways of presentation with dif-
these, it is seen that worldwide known
ferent senses of design.
designers like Tsumori Chisato, John
Rocha, Holly Fulton, Delpozo and Ngu- In this study by presenting an idea on
yen Cong Tri employed applique the role of the applique textiles in differ-
method in their collections by present- ent societies, it is aimed to emphasize
ing it on modern fabrics with different how the people, who employ the
materials and methods. Experimental method of ornamenting a fabric with an-
fabric researches, the interest and ad- other piece of fabric, create an artwork
miration of designers to fabric and tex- and authentic design. It is aimed to an-
ture, geometrical and linear shapes and alyse historical and modern artworks by
the drape and folds of fabric present supporting with examples. Historical
their perspective on design. On the process of applique method that is one
bold, creative and impressive designs, of the significant and basic ornament
the fabrics they created and the texture techniques of textile history, its position
on these synthesise East and West ef- in fashion world that it affected during
fects. this process and its periodical trends
are analyzed by studying native and for-
Handcrafts that were developed suita-
eign resources. During the analysis col-
bly to their nation during the historical
lections that use applique method and
adventures of each society and pre-
merge the modern fabrics of Tsumori
sents their cultural features and taste
Chisato, John Rocha, Holly Fulton, Del-
took their parts in fashion world as well
pozo and Nguyen Cong Tri with differ-
as in textile history. Applique, the pri-
ent materials are studied. Considering
mary objective of which is to patch and
that different methods such as hem or
mend, continuously improves, is ex-
embroidery could have been used in the
tended and re-interpreted with modern
analysed collections, expressions that
approaches by growing apart from the
emphasize applique or applique
reuse of materials. Contemporary de-
method in visual statements in the
signers reinterpret their cultures’ tradi-
sources that were used were selected
tional applique methods by using tech-
carefully.
nological development in modern textile

204
Kozbekçi Ayranpınar İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

Giyim Modasına Doku ve Boyut Kazandıran
Aplike Tekniği

Selda KOZBEKÇİ AYRANPINAR1*

1: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Tekstil ve Moda Tasa-
rım Bölümü, İzmir
*: Sorumlu yazar, [email protected].
DOI: 10.16950/iujad.335155

Özet
Moda dünyası içinde giyim tasarımı, tarih, sosyo-kültürel ve ekonomik faktör-
lerden etkilenen tasarım disiplinlerinden biridir. Yaratıcılıkta bir ifade dili olarak
da nitelendirilen giyim modası, hızla değişen beğeni ve çevresel koşullar çer-
çevesinde insan bedeni göz önüne alınarak şekillenmektedir. Geçmişten bu-
güne giysilerdeki etkiyi ve sembolizmi güçlendirmek, vurguyu arttırmak için
çeşitli süsleme tekniklerinden destek alınmıştır. Bu süsleme tekniklerinden biri
de kökleri Milattan Öncesine dayanan aplike tekniğidir. Aplike, yepyeni bir
yüzey oluşturmak için, var olan bir zemin kumaşına, düz renk ya da desenli
kumaş parçalarının eklenmesiyle oluşturulan bir tür doku elde etme yöntemi-
dir. Bu çalışmada, tekstil tarihinin önemli ve temel süsleme tekniklerinden
olan, günümüz moda dünyasını da zaman zaman etkisi altına alan ve pek çok
tasarımcıya ilham kaynağı oluşturan aplike tekniği kısaca irdelenmiş olup,
giysi tarihi ve güncel eğilimler incelenerek, dünya çapında yerini almış, günü-
müz giysi tasarımcılarının yorumlarıyla nasıl birer sanat eseri ve özgün tasa-
rıma dönüştükleri örneklerle desteklenerek anlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aplike, tekstil, moda tasarımı, kumaş, doku

:

Önerilen Atıf
Kozbekçi Ayranpınar, S. (2017). The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion. Inonu
University Journal of Arts and Design, 7(16). 202-217. DOI: 10.16950/iujad.335155.
205
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion
GİRİŞ
Linda Teufel’ın ‘Inspiration and Tech- kenarlar kesik bırakılarak istenen dikiş tek-
niques’ adlı kitabında; Aplikeyi, bir zemin niği uygulanabilir. Aplike edilen parça ke-
kumaşına boyut ve doku katan dekoratif bir narları, düz, tek bir dikişle dikilebilir ve son-
yüzey tasarım tekniği olarak tanımlamış ve rasında kenarlar üzerinden tek ya da çift di-
bu terimin, birleştirme, ekleme, tutturma kiş ile sabitlenen kordon ya da kurdele ile
anlamlarına gelen Fransızca ‘appliquer’, kapatılarak temizlenebilir. Suda eriyebilen
Latince ‘applicare’ kelimelerinden türetildi- telalar, yapışkan bantlar gibi yeni malze-
ğini aktarmıştır. Geleneksel aplike, bir de- melerin keşfi, yeni tekniklerin geliştirilme-
sen veya resim oluşturmak için zemin ku- siyle, aplike uygulamaları daha hızlı ve
maşının üzerine farklı motifler oluşturarak daha kolay hale gelmiş ve popülerliğinin
kesilen kumaş parçalarının dikiş teknikle- devamlılığını sağlamıştır. Çok çeşitli tek-
riyle sabitlenmesi olarak tanımlanır. İlk kul- niklerle uygulanan aplike, temelde zemin
lanımları yıpranmış alanları güçlendirecek kumaşına başka bir kumaş parçasının di-
veya deliklere karşı bir yama görevi göre- kişle birleştirilme işlemidir. Ancak bunu
cek gibi görünse de, aplike yüzyıllarca bir- yanı sıra ana kumaş parçasından motifler
çok kültür tarafından kullanılan yaratıcı bir kesilerek alttan, farklı kumaş katmanlarının
sanat biçimine dönüşmüştür. uygulandığı ters aplike tekniği de vardır. İs-
tenilen motif zemin kumaşından kesilip çı-
Sınıfsal toplum yapısının kendini en rahat
karılır. Zeminde oluşturulan motiflerin kesi-
ifade etme biçimlerinden biri olarak kullanı-
len kenarları kıvrılarak temizlenir ve bu açık
lan ve bireyin toplum içindeki pozisyonunu
alanların altına ikinci bir kumaş yerleştirile-
ve dâhil olduğu sınıfı en rahat şekilde ifade
rek dikilir.
edip bunu toplumun geri kalanına göstere-
bildiği etmenlerden biri giyim ya da diğer bir Aplike, kullanıldığı alanlara farklı anlamlar
deyişle moda’dır. Moda ve giysi 20.yüzyılın yükleyebilme, temaları ve sembolizmi güç-
başından beri en önemli prestij sembolle- lendirme, görselliği zenginleştirme ve gös-
rinden biridir. Hızla değişen ve gelişen top- terişli bir ifade kazandırabilme açısından
lumsal zevkler, yaşam biçimleri, teknolojik oldukça önemli bir tekniktir. Aplike önceleri,
donanımla birlikte yepyeni bir boyut kaza- giysilerin, yıpranmış ve eskimiş bölümleri-
nan moda tasarımı, geçmişin izlerini taşı- nin bir yama ile kapatılması amacı taşırken
yan çeşitli tekstil ve süsleme teknikleriyle zamanla, giysileri çarpıcı hale getirmek ve
birleşerek moda tasarımcılarının yetenekli göze daha güzel göstermek için giyim üze-
ellerinde, sanatsal bir dokunuşla görsel şö- rine bazı ilaveler yapılarak, önce kumaş
lene imza atmaktadır. Kumaş ve giysi tasa- sonra da giysiye boyut ve doku kazandır-
rımında yüzey düzenlemeyi iki boyuttan üç mak üzere kullanılmış ve hala kullanılmak-
boyuta taşıyan süsleme tekniklerinden biri tadır.
olan ve etkili bir görsel sunum yaratılma-
Bu çalışmada, aplikeli tekstillerin farklı top-
sına destek veren aplike tekniği, son yılla-
lumlarda oynadığı role dair bir fikir vererek,
rın en başarılı moda tasarımcılarının kolek-
bir kumaşı bir başka kumaş parçasıyla süs-
siyonlarında sıkça görülmektedir. Aplike
leme yöntemini kullanan kişilerin, teknik
tekniği ve çeşitleri, günümüz modasını et-
beceri, yaratıcılık ve yorumlarıyla nasıl bi-
kisi altına aldığı gibi tekstil ve giyilebilir sa-
rer sanat eseri ve özgün tasarıma dönüş-
nat kavramı çerçevesinde de önemli bir
tükleri vurgulanmak istenmiştir. Beceri ve
yere sahiptir.
yaratıcılığı vurgulayan tarihi ve çağdaş
Aplike temel olarak, bir kumaş parçasından eserler bir araya getirilerek örneklerle des-
kesilen şeklin ya da motifin başka bir ku- teklenerek anlatılmaya çalışılmıştır. Tekstil
maşa dikilmesi yöntemiyle oluşturulan süs- tarihinin önemli ve temel süsleme teknikle-
leme tekniğidir. Kumaş parçaları istenen rinden olan aplike tekniğinin tarihsel süreci,
motifte kesildikten sonra, makine ya da el bu süreç içersinde etkisi altına aldığı moda
dikişi kullanılarak zemin kumaşı üzerine dünyasındaki yeri ve dönemsel eğilimler
sabitlenir. Herhangi bir aplik tasarımının çeşitli yerli ve yabancı kaynak taramala-
kenarları el ile veya makine dikişiyle bitiri- rıyla araştırılmıştır. Araştırmalar sırasında
lebilir, dikiş payını önce katlayabilir ya da Tsumori Chisato, John Rocha, Holly Ful-
206
Kozbekçi Ayranpınar İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

ton, Delpozo ve Nguyen Cong Tri gibi tasa-
rımcılara ait güncel kumaşlarla birlikte farklı
materyallerle yorumlanan aplike tekniğinin
kullanıldığı koleksiyonlar incelenmiştir. İn-
celenen koleksiyonlarda baskı ya da nakış
gibi farklı tekniklerin de kullanılmış olabile-
ceği düşüncesi ile ulaşılan kaynaklardaki
görsel açıklamalarda, aplike ya da aplike
tekniğinin vurgulandığı ifadelere dikkat edi-

lerek seçilmiştir.
Şekil 1. Tutankhamun Mezarından çıkan apli-
Tarihsel Süreçte Aplike Tekniği
keli ve nakışlı tunik (Shaw ve Nicholson, 2000:
280)
Yüzyıllar boyu, kumaş, balık pulları yaprak
gibi birçok farklı malzemelerin, ilk zaman- Tarihi süreç içerisinde, en önemli aplike ör-
larda dal ya da kemikten yapılmış iğnelerle, neklerinden bazıları da çeşitli kaynaklarda
keten, deri hatta dövülmüş ağaç kabuğu da aktarıldığı gibi Orta Asya Türklerine ait-
gibi, dikiş tutabilecek hemen hemen her tir. Türk el sanatlarının ilk örneklerinin bu-
türlü malzeme üzerine aplike edildiği yazılı lunduğu Pazırık kurganı çok önemli bir yere
ve görsel belgelerde yerini almıştır. As- sahiptir. (Şekil 2) “Pazırık ve Noin Ula Kur-
lında, bir zemin kumaşına, başka bir kumaş ganlarında bulunan kırmızı, mavi, sarı, be-
parçasının ya da farklı bir detayın, çeşitli di- yaz renkli keçe parçaları ile yapılmış eyer
kiş teknikleriyle uygulanması yani aplike örtüleri, örtüler, perdeler Asyalıların M.Ö.
edilmesi, incelenen kaynaklarda aktarılan 1.yy.’da kumaş boyama ve aplike yapma-
bilgilere göre, M.Ö.980 den beri var olan bir daki ustalıkları göz önüne sermektedir”
süsleme tekniğidir. Sözcük Fransız sözlü- (Barışta, 1995: 6).
ğünden türetilmiş olsa da bilinen ilk aplike
örneklerinden bir tanesinin, gerçek 'sanat
formu' olarak Mısır'dan geldiği, Shaw,Ian
ve Nicholson, Paul T., ‘Ancient Egyptian
Materials and Technology’ adlı eserinde
anlatılmaktadır.
Yeni Krallık dönemine ait, Tutankhamun
mezarından aplike ve nakış teknikleri ile
süslenenmiş kıyafetler bulunmuştur. Bu
aplike kullanımının ilk örnekleri arasında
yer almakta ve büyük önem taşımaktadır
(Şekil 1). Bu aplike nakışlı tunikte, düz ze-
min üzerine kırmızı ve mavi şeritlerden olu-
şan akbaba motifi tasvir edilmiştir. Amar-
na'da bulunan bir başka aplike örneği de Şekil 2. Pazırık Kurganı’nda bulunan aplike
düz zemin üzerine renkli tekstil aksesuarla- eyer (Demirkan ve Batur, 2009: 122)
rıyla süslenmiştir. Fakat aplike örneğinin
“Arkeolojik kazılarda en kayda değer
yapım ve kullanım amacı bilinmemektedir aplike keçe örnekleri, Rus arkeolog
ve bu tekniğin sadece kraliyet giysilerinde C.İ. Rudenko tarafından 1947-1949
kullanılmadığını kanıtlamaktadır (Shaw ve yıllarında gün ışığına çıkarılmıştır.
Sibirya’nın Altay dağları eteklerinde
Nicholson, 2000; 280).
Noin Ula ve Pazırık kurganlarında
bulunan eserler, Orta Asya göçebe
insanının yaşayış biçimini, sanat an-
layışını, kültürel yaşamını ve dinsel
ruhunu yansıtır. Rudenko, kazıla-
rında keçeden geyik maskeleri, eğer
örtüleri, belleme, renkli aplike keçe
örtüler, büyük yaygılar ve tözleri
kapsayan 30 farklı keçeden eser
kaydetmiştir (Rudenko,1970; 21).
Bu bulgular İ.Ö. 7.yüzyıldan 2.yüz-
207
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion
yıla kadar olan dönemi işaret et-
mekte olup bazıları Moskova-Hermi-
tage ve Leningard müzelerinde ser-
gilenmektedir” (Demirkan ve Batur,
2009: 122).
M.Ö. 300 lere dayanan ve Sibirya Türkle-
rine ait olan, deri ve keçeden aplikelerle be-
zenmiş, çevresi püsküllerle süslü çanta ör-
nekleri de bulunmuştur. İpek Yolu boyunca
İran'da Resht'den Batı Avrupa'ya ulaşan,
resht adı verilen altın dikişli aplike tasarım-
lar göz kamaştırıcıdır. Kırmızı, yün zemin
üzerine zincir dikişle aplike edilen keçe par-
çaları, çiçek, yaprak ve kıvrımlı süsleme- Şekil 4. Kakma oturtma aplike tekniği ile bezeli
lerle tamamlanmıştır. “Aplike ve işleme ile atlas dokumalı Kaftan (1640-1648), (Baker,
desenlendirilmiş buluntunun, minder ör- Tezcan, & Wearden, 1996: 215)
tüsü, duvar halısı veya eyer battaniyesinin
Yeryüzünde varlığını kabul ettiren bütün
bir parçası olduğu düşünülmektedir.
kültürlerde olduğu gibi, Japon tarihinin ilk
19.yüzyıla ait bu aplikeli antik İran Resht
dönemlerinden beri süsleme ve işlemeler
kumaş parçası, 48cm uzunluğunda ve
önemli yer tutmaktadır. En önemli örnekler-
41cm genişliğindedir” (Şekil 3) (Snodgrass,
den biri de Japon Ainu kadınları tarafından
2014: 33).
uygulanan aplikelerdir. Giysilerine, simetrik
olarak yerleştirdikleri geleneksel motifleri
aplike etmişler, zemin kumaşı üzerine si-
metrik yerleştirdikleri motifleri, zincir dikiş,
sık iğne, ilik ve sarma dikiş tekniklerini kul-
lanarak işlemişlerdir. Aplike edilen motifler
simetriktir ve bu motiflerin, giyen kişinin bü-
tün vücut parçalarını koruduğuna inanıl-
maktadır. Motiflerin yerleşmesi de aynı
önemi taşımaktadır (Şekil 5). “Kol ağzı

açıklığı, yaka açıklığı ve etek uçları, giye-
Şekil 3. Yün kumaşın zincir dikiş ile aplike edil- nin vücuduna girmek isteyen kötü ruhları
diği, İran aplikeli, nakışlı Antik Resht, 19.yy, tutmak için dekore edilmiştir” (Yang, 2000:
http://www.1860-1960.com, 124-125).
(Erişim: 12.02.2017)
Asırlar boyu çok geniş bir alana yayılmış
olan Türk boyları, uzun yıllar çok farklı
inanç ve sanat anlayışına sahip olan top-
lum ve medeniyetlerle ilim ve sanat ilişkileri
nedeni ile günümüzde zengin ve benzeri
bulunmayan bir kültür hazinesine sahiptir.
Günümüze kadar gelen örneklerden de an-

laşılacağı gibi, çeşitli uygarlıkların Ana-
dolu’da birleşen kültür mirasları ve birikim- Şekil 5. İşleme ile kombine edilmiş aplike de-
leri, Osmanlı imparatorluğu döneminde de seni (Yang ve Narasın, 2000: 124-125)
özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda doruk nokta-
Aplike, dünya üzerinde birçok kültürde kul-
sına ulaşmıştır. Önemli müzelerde korun-
lanılan en yaygın süsleme tekniklerinden
makta olan Osmanlı kaftanlarında görülen
biri olmuştur. Çeşitli kültürler, kendi aplike
aplike ve işleme teknikleri kullanılarak ya-
tarzlarını geliştirmişlerdir. Bunun en güzel
pılmış desenlerin etkileyiciliği ve çarpıcılığı
örneklerinden biri ise, Panama San Blas
göz doldurucudur. Aplike tekniğinin sadece
Adaları'nda yaşayan Kuna yerli halkına ait
kaftan kumaşlarında değil, astar süsleme-
bir tekniktir. Mola denen bu teknik bir çeşit
lerinde de kullanılmış olduğu dikkat çek-
aplikedir. Bu teknikte kullanılan tasarımlar
mektedir. (Şekil 4).
genellikle semboliktir. Bu aplike tekniğinde,
208
Kozbekçi Ayranpınar İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

kumaş katmanlar halinde üst üste birleştiri- insan bedeni göz önüne alınarak şekillen-
lir ve sonra tasarımın şekillendirilmesi için mektedir. Geçmişten bugüne giysilerdeki
katmanlar sırasıyla kesilerek kenarlar kıvrı- etkiyi ve sembolizmi güçlendirmek, vur-
lır ve görünmez dikişle dikilir. Her kesim ve guyu arttırmak için çeşitli süsleme teknikle-
kıvrımda alta yerleştirilen renk ortaya çıkar rinden destek alınmıştır.
(Şekil 6).
Giysiler üzerinde geniş desen ve doku
alanları yaratan aplike teknikleri, farklı ma-
teryal ve tekniklerle yorumlanarak, farklı
yıllarda tekrar tekrar ortaya çıkmıştır. Araş-
tırılan kaynaklar göz önüne alındığında, bi-
linen ilk örneklerinden biri, Metropolitan
Sanat Müzesi' nde bulunan, 1901 yılına ait
İtalyan gelinliktir. İncelenen görsel belgeye
göre, bu gelinlikte, iki kat kumaşın çeşitli di-
kiş teknikleriyle bir araya getirilmesiyle, ters
aplike tekniğin uygulandığı anlaşılmakta-
dır. Üstteki yün kumaşta oluşturulan de-
Şekil 6. Çok renkli Mola örnekleri, 19.yy (Scho- senler kesilerek çıkarılmış, alt zemine, ipek
eser, 2003: 174) kumaş yerleştirilerek etkili bir görüntü elde
edilmiştir (Şekil 7).
Tarihî süreç içinde aplike tekniği, kullanıl-
dığı alanlara farklı anlamlar yükleyebilme,
temaları ve sembolizmi güçlendirme, gör-
selliği zenginleştirme ve gösterişli bir ifade
kazandırabilme açısından oldukça önemli
bir tekniktir. Tekstil ve giysi tarihiyle bağ-
lantı kuran aplike, geçmişten günümüze
pek çok moda tasarımcısı tarafından, ko-
leksiyonlarını çarpıcı hale getirmek ve göze
daha güzel göstermek için, önce kumaş
sonra da giysiye boyut ve doku kazandır-
mak üzere kullanmıştır. Bu teknik, hemen
hemen her sezon, dönemin eğilimlerine uy-
gun form ve malzemelerle yeniden yorum-
lanıp izleyiciye sunulmaktadır.
Şekil 7. 1901 yılına ait ters aplike tekniği kulla-
Giyim Modasına Doku Ve Boyut Kazan-
nılmış gelinlik. http://www.metmuseum.org,
dıran Aplike
(Erişim: 26.03.2017)
Geçmiş tarihin en önemli ve temel süsleme
Giysilerin yüzeyinde yeni bir desen ya da
tekniklerinden olan aplikenin, tekstil sana-
doku yaratmak için, karmaşık şekiller, de-
tında önemli bir yere sahip olmasının yanı
senler veya göz aldanması yaratan ve sa-
sıra, günümüz moda dünyasını da zaman
natsal çalışmalarda tromp l'oeil olarak ifade
zaman etkisi altına almış ve pek çok tasa-
edilen gerçeküstü etkiler istenildiğinde, ta-
rımcıya ilham kaynağı olmuştur. Gelenek-
sarımcılar sıklıkla aplike olarak bilinen tek-
sel tekniklere duyulan özlem ve bu teknik-
niğe başvurmuşlardır. Elsa Schiaparelli,
lerin yeniden canlandırılmaya çalışılması,
Franco Moschino, Gianni Versace, Bob
aplike tekniğinin de dönem dönem gün-
Mackie, and Christian Francis Roth gibi bir-
deme gelmesine ve önemli tasarımcıların
çok moda tasarımcısı, tasarımlarında ap-
koleksiyonlarında yer almasına neden ol-
like tekniğini kullanarak yeni koleksiyonlar
muştur. Moda dünyası içinde giyim tasa-
yaratmışlardır. Temel amacı yama ve ona-
rımı, tarih, sosyo-kültürel ve ekonomik fak-
rım olan aplike, malzemelerin yeniden kul-
törlerden etkilenen tasarım disiplinlerinden
lanımından uzaklaşarak, çağdaş yaklaşım-
biridir. Yaratıcılıkta bir ifade dili olarak da
larla sürekli gelişmekte, genişletilmekte ve
nitelendirilen giyim modası, hızla değişen
yeniden yorumlanmaktadır. Günümüzde
beğeni ve çevresel koşullar çerçevesinde
209
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

The Applique Method That Adds Dimension and Texture to Clothing Fashion
birçok tekstil sanatçısı ve moda tasarım- yaratılmıştır. Kumaş tasarımını
cısı, çalışmalarına görsel doku, derinlik ve yapan, sürrealist sanatçı Salvador
Dali ile birlikte çalışarak yarattık-
illüzyon kazandırmak amacıyla özgürce
ları bu lüks elbise, Schiaparelli'nin
kullandıkları aplike tekniği ile tekstil sana- formlarındaki, illüzyon ve metafo-
tına sonrasında da moda dünyasına dahil run birleşmesinin bir parçasını
olan bir sanat dili oluşturmuştur. oluşturuyordu” (Iddon ve Marshall,
2014: 60 ).
Cassandra Gero’ nun ‘Trompe L’Oeil in
Fashion’ adlı yazısında genel olarak açık-
ladığına göre; Sanatta, Trompe l'oeil terimi,
görsel illüzyon tekniğine atıfta bulunur; bu
sayede, izleyicinin gözü, bir resmin aslında
sadece iki boyutlu bir temsili değil, üç bo-
yutlu bir nesne olduğunu düşünerek, alda-
tılır. Çoğu trompe l’oeil eğilimi, bir dizi ger-
çekçi canlı görüntüler ve doğrusal perspek-
tif kurallarının yanıltıcı uygulanmasından
kaynaklanan karışıklığa dayanır. Terimin
kendisi, "göz aldanması" anlamına gelen
bir Fransız ifadedir ve ilk kez 17. yüzyıl Ba-
rok sanat döneminde ortaya çıkmıştır (Şe-
kil 8) (http://www.inter-disciplinary.net/criti-
cal-issues/wp-content/uploads/gerofash-
paper.pdf. Erişim: 28.03.2017).

Şekil 9. “Tears Dress” , Elsa Schiaparelli, (1890
Şekil 8. Escaping Criticism (1874), Pere Borrell – 1973). http://collections.vam.ac.uk (Erişim;
del Caso (1835-1910). http://www.visual-arts- 03.02.2017)
cork.com/painting/trompe-loeil.htm (Erişim:
Schiaparelli'nin 1938 yılına ait 'Circus Col-
03.03.2017 )
lection' defilesinin bir parçası olan, soluk
Elsa Schiaparelli'nin öne çıkardığı bazı mavi suni ipek ve ipek karışımı krep dar
parçalarda kullanılan bu teknik, tasarımcı- uzun elbise, gözyaşı şeklinde açılan boş-
ların bir kumaş parçasını bir başkasına, uy- luğa aplike edilen magenta rengi kumaş ve
gulayabilmelerine olanak tanır ve bu sa- pembe tonlarındaki baskılarla dekore edil-
yede parçalar bir tür tekstil kolajı gibi adlan- miştir. “Tears Dress” isimli bu elbise Victo-
dırılır. ria&Albert Müze Koleksiyonunda yer
almaktadır (Şekil 9).
“Elsa Schiaparelli, 1938'de yap-
mış olduğu, ipek ve viskoz karı-
Victoria&Albert Müzesinin resmi internet si-
şımı gece elbisesi ile moda tari-
tesinde belirtildiği üzere, Elsa Schiaparel-
hinde büyük bir yankı uyandırmış-
tır; derisi yüzülmüş bir parçaya li'nin ince gece elbisesi ve başörtüsünü, yır-
benzeyen, trompe l'oeil tekniği tıklar ve gözyaşlarına benzer sarkan ku-
kullanılarak, yırtık efekti basılmış
maş parçaları, kaplamaktadır. Daha yakın-
kumaşta, bu teknik sayesinde yü-
dan incelendiğinde ise bir yanılsama ortaya
zülmüş derinin altından, pembe iç
organlar görünüyormuş izlenimi
210
Kozbekçi Ayranpınar İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
İnönü University Journal of Art and Design

çıkar. Elbise baskı desenlidir, başörtüsün-
deki yırtıklar dikkatlice oluşturularak, boş-
luğa pembe kumaş aplike edilmiştir.
Trompe l'oeil tekniği düşünülerek oluşturu-
lan baskı, Schiaparelli'nin arkadaşı, sa-
natçı Salvador Dali tarafından özel olarak
tasarlanmıştır. Dali’nin sürrealist tabloların-
dan bazıları, rahatsız edici derecede, deri-
nin bedenden soyulmuş izlenimini veren,
sökük, vücudu sımsıkı saran, çok dar giysi-
lerdeki figürleri sergilemektedir. Dali, çalış-
malarındaki bu etkiyi, Schiaparelli'nin tasa-

rımında kullanarak görsel bir yanılsama
sağlamıştır. Salvador Dali ile olan işbirliğini
temsil eden, son derece önemli bir Schia-
parelli tasarımı olan bu elbise, modanın,
dünya meseleleriyle nasıl bağlantı kuruldu-
ğuna dair kayda değer bir öneme de sahip-
tir. Parçalı yırtıklar ve baskılar, İspanya İç
Savaşı'nın dehşetini ve İkinci Dünya Sava-
şı'nın yaklaşan kargaşasını öne çıkarmak-
tadır (http://collections.vam.ac.uk, erişim;
03.02.2017).
Alışılmadık bir karmaşıklığa sahip ve ço-
ğunlukla çılgınca tasarımlara imza atan,
Elsa Schiaparelli, göz alıcı ve büyük bir ta-
Şekil 10. Gece Mantosu, Elsa Schiaparelli,
kipçi kitlesine sahip, gece elbiseleriyle ta-
(1890 – 1973) http://collections.vam.ac.uk (Eri-
nınmıştır. Sanat dünyasıyla, özellikle de şim; 03.02.2017)
Kübist ve Sürrealist hareketlerle yakın ilişki
Schiaparelli'nin bu siyah ipek mantosu,
içinde olmuştur. O’nun düşünceleri, Salva-
ayak bileğine kadar uzun, astarlı, yakasız
dor Dalí ve Christian Bérard gibi dönemin
ve siyah tek düğmeli bel hattına sahiptir
önde gelen sanatçılarıyla birleşince, iz bı-
(Şekil 10). Elsa Schiaparelli tarafından ta-
rakan eserler ortaya çıkmış ve moda tari-
sarlanan bu muhteşem gece mantosu,
hinde önemli bir yer almıştır. Büyük sanat
Cocteau ile olan yakın sanatsal işbirliğinin
dünyasıyla olan bu bağlantı ve fikirler,
en güzel örneklerinden biridir. Cocteau,
Schiaparelli'yi diğer birçok moda tasarımcı-
Fransız sanatçı, şair ve film yapımcısıdır.
sından farklı konuma getirmiştir. Yine Vic-
toria&Albert Müzesinin Koleksiyonuna da- Bazı aplikeli giysiler ise yirminci yüzyıl ile
hil olan bu gece elbisesi için Müzenin resmi ilişkilendirilmiştir. 1950lerin sade elbisele-
sitesinde yapılan açıklamalara göre, rine nazaran, yüzyılın sonunda özenle ha-
“Cocteau'nun çalışmalarında sürekli olarak zırlanmış, gösterişli aplikelerle ve işleme-
yer verdiği bir motif olan, gece ceketi tasa- lerle bezenmiş giysiler dikkat çekmektedir.
rımı, Cocteau'nun zihninin bu çift imge ile Bu yıllarda, poodle etek denen, çok uzun,
ne kadar meşgul olduğunu gözler önüne büyük aplikeli, keçe, daire etekler moda ol-
sermektedir. Çift imge, Dalí de dahil olmak muş (Şekil 11), 1960'ların ortalarındaki hip-
üzere Sürrealizm hareketi ile ilişkili diğer piler veya çiçek çocukları, giysilerini aplike
birçok sanatçı için özel bir cazibe merkezi ile süslemiş ve özel görünümler elde etmiş-
oldu. Bu manto üzerindeki güçlü çizgisel ta- lerdir.
sarım, birbirine bakan iki profil ya da negatif

boşlukta, yivli bir sütun üzerinde duran va-
zodaki güller olarak okunabilir” (http://col-
lections.vam.ac.uk, erişim; 03.02.2017).

211