tc selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü alman dili ve edebiyatı anabilim dalı dil öğrenimi ve bi

106 Pages·2014·1.64 MB·Turkish

a  

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ALMAN DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI

DİL ÖĞRENİMİ VE BİLİŞ: İLKOKUL ÖĞRENCİLERİYLE KARŞILAŞTIRMALI
BİR ANALİZ ÖRNEĞİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ayşe Yasemin ÜSTÜNDAĞ

Danışman
Prof. Dr. İbrahim İLKHAN

KONYA - 2014
i 

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

BİLİMSEL ETİK SAYFASI

Bu tezin proje safhasından sonuçlanma safhasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel
etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış
ve akademik kurallar çerçevesinde elde dilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına
uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda
bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Ayşe Yasemin ÜSTÜNDAĞ
ii 

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU

Ayşe Yasemin ÜSTÜNDAĞ tarafından hazırlanan “Dil Öğrenimi ve Biliş: İlkokul
Öğrencileriyle Karşılaştırmalı Bir Analiz Örneği” başlıklı bu çalışma ...../…../….. tarihinde
yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği /oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz
tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Başkan (Danışman) İmza

Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza

Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza
iii 

TEŞEKKÜR

Tez çalışmamız süresince engin bilgi, deneyim ve yol göstericiliğiyle çalışmanın
gelişmesini ve değerli fikirleri ile bu çalışmanın oluşmasını sağlayan danışmanım Sayın Prof.
Dr. İbrahim İLKHAN’a teşekkürü borç sayıyorum.
Eğitim hayatım boyunca desteklerini ve güler yüzlerini esirgemeyen tüm hocalarıma
ve arkadaşlarıma ve bu çalışma sırasında yardımlarını esirgemeyen değerli hocalarım Yrd.
Doç. Dr. Filiz İlknur CUMA ve Doç. Dr. Zeki USLU’ya teşekkürlerimi borç bilirim.
Çalışmanın uygulama bölümünde katkılarını esirgemeyen Sayın Uzm. Psikolog Ferhat
YILMAZ’a, anket ve mülakat çalışmalarına katılım ve paylaşımlarıyla katkı sağlayan İzmir
Torbalı 7 Eylül İlkokulu ve Cengiz Topel İlkokulu öğretmen ve velilerine teşekkürlerimi
sunuyorum.
Bu çalışma sırasında ve hayatımın her anında, maddi ve manevi desteğini esirgemeyen
ve beni güçlü kılan, sevgisini daima kalbimde hissettiğim sevgili anneme en büyük
teşekkürlerimi sunuyorum.
iv 

ÖZET
DİL ÖĞRENİMİ VE BİLİŞ: İLKOKUL ÖĞRENCİLERİYLE KARŞILAŞTIRMALI
BİR ANALİZ ÖRNEĞİ
Ayşe Yasemin ÜSTÜNDAĞ
Yüksek Lisans Tezi, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. İbrahim İLKHAN
Eylül, 2014, 106 sayfa

Bu çalışmanın amacı, yabancı dil öğreniminin bilişsel gelişime etkisini belirlemektir.
Çalışmada son test kontrol gruplu model kullanılmıştır. Araştırma 2013-2014 eğitim-öğretim
yılında İzmir Torbalı 7 Eylül İlkokulu 1., 2. Ve 3. Sınıf öğrencilerinden oluşturulan deney ve
kontrol gruplarına uygulanan son testlerle, 7 Eylül İlkokulu ve Torbalı Cengiz Topel
İlkokulu’nda uygulanan öğretmen görüşleri anketi ve veli mülakat görüşmeleri ile 8 aylık bir
gözlemden oluşmuştur.
Çalışmanın kuramsal bölümünde dil gelişimi ve bilişsel gelişim konularına değinilmiş,
ikinci dil-yabancı dil kavramları ile ikinci dil/yabancı dille bilişsel gelişimin ilişkisi konuları
ele alınmıştır.
Uygulama bölümünde, veriler, Temel Kabiliyetler Testi, Öğretmen Görüşleri Anketi,
Veli Görüşleri Mülakat Soruları ile 8 aylık bir gözlem yoluyla elde edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Dil Öğrenimi, Biliş, Yabancı Dil, İkinci Dil, Bilişsel Gelişim.
v 

SUMMARY
LANGUAGE LEARNING AND COGNITION: A CONTRASTIVE ANALYSE
WITH PRIMARY SCHOLARS
Ayşe Yasemin ÜSTÜNDAĞ
Master Thesis, Germanistik
Thesis Advisor: Prof. Dr. İbrahim İLKHAN
September, 2014, 106 pages
The aim of this study is to identify the effects of the language learning on cognitive
enhancement. In this study , a post-test control model is used. The research is comprised of
post-tests made for test and control groups which involve the 1st, 2nd and 3rd grade students
at Torbalı 7 Eylül Primary School and surveys made for teachers’ opinion and parents’
opinion at Torbalı Cengiz Topel Primary School with an observation for eight months in the
academic year 2013-2014 in İzmir.
In theoretical part of the study, language and cognitive development are mentioned, second
language/foreign language and the relationship between second language/foreign language
and cognitive development is approached.
In the application part of the study, the input data is achieved through Basic Ability Tests,
Teacher Opinion Survey , Parent Interview Questions and the observation for 8 months.
Key Words: Language Learning, Cognition, Foreign Language, Second Language, Cognitive
Development.
vi 

TABLOLAR VE KISALTMALAR LİSTESİ
Tablo 1.1. Piaget’nin Özümseme ve Uyumsama Kavramları ve Örnekleri ………………….12
Tablo 1.2. Piaget’nin Bilişsel Gelişim Evreleri ……………………………………………...19
Tablo 2.1. Çocukta dil Gelişim Evreleri……………………………………………………...34
Tablo 2.2. Chomsky’nin Dilde Derin Yapı, Yüzey Yapı ve Tutum Örnekleri………………40
Tablo 2.5. İkidillilik Tipleri ve Bilişe Etkileri ……………………………………………… 58
Tablo 3.1. Temel Kabiliyetler Testi (7-11) 1. ve 2. Grup Değerlendirme Sonuçları ……..…70
Tablo 3.2. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 1. Soru Değerlendirmesi ………………....75
Tablo 3.3. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 2. Soru Değerlendirmesi …………………76
Tablo 3.4. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 3. Soru Değerlendirmesi ………………….77
Tablo 3.5. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 4. Soru Değerlendirmesi …………………78
Tablo 3.6. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 5. Soru Değerlendirmesi ………………….78
Tablo 3.7. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması 6. Soru Değerlendirmesi ………………….80

TKT : Temel Kabiliyetler Testi
vii 

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 2.1. Dil Uyaran ve Tepkileri ………………………………………………………….38
Şekil 2.2. Doğuştancı Kurama Göre Dil Edinim Süreci …………………………………….41
viii 

İÇİNDEKİLER
BİLİMSEL ETİK SAYFASI .................................................................................................................... i
YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU .......................................................................................... ii
TEŞEKKÜR ........................................................................................................................................... iii
ÖZET ...................................................................................................................................................... iv
SUMMARY ............................................................................................................................................ v
TABLOLAR VE KISALTMALAR LİSTESİ ....................................................................................... vi
ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................................................. vii
GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
1. ÇOCUKTA BİLİŞSEL GELİŞİM
1.1. Çocukta Gelişim ........................................................................................................................... 4
1.1.1. Bilişsel Gelişim ..................................................................................................................... 7
1.1.2. Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı ....................................................................................... 9
2.1.3. Düşünce ve Dil .................................................................................................................... 20
2.1.4. Dil Gelişimi ve Bilişsel Gelişim Arasındaki İlişki .............................................................. 25
1.1.5. Vygotsky ve Çalışmaları ..................................................................................................... 28
İKİNCİ BÖLÜM
2. ÇOCUKTA DİL GELİŞİMİ
2.1.Çocukta Dil Gelişimi ................................................................................................................... 30
2.2.Dil Edinimine İlişkin Kuramsal Açıklamalar .............................................................................. 37
2.2.1. Dil Edinim Kuramları .......................................................................................................... 37
2.3. Anadil, Birinci Dil, İkinci Dil ve Yabancı Dil Kavramları ........................................................ 44
2.3.1. Çok Dillilik Kavramı ........................................................................................................... 48
2.4. Dil Edinimi ve Dil Öğrenimi Ayrımı ......................................................................................... 49
2.5. Erken Yaşta Yabancı Dil ............................................................................................................ 50
2.6. İkinci Dil/Yabancı Dil ve Bilişsel Gelişim ................................................................................. 57
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. DİL ÖĞRENİMİ VE BİLİŞ: İLKOKUL ÖĞRENCİLERİYLE KARŞILAŞTIRMALI BİR
ANALİZ ÖRNEĞİ
3.1. Araştırmanın Sorunu ve Kavramsal Temeli .............................................................................. 60
3.2.Araştırmanın Amaçları ve Önemi ............................................................................................... 61
3.3.Araştırmanın Hipotezleri ............................................................................................................. 62
3.4.Araştırmanın Sınırlılıkları ........................................................................................................... 62
3.5.Tanımlar ...................................................................................................................................... 63
3.6.Araştırmanın Yöntemi ................................................................................................................. 63
ix 

3.6.1. Veri Toplama Yöntemlerinin Belirlenmesi ve Hazırlanması ........................................ 64
3.6.1.1. Temel Kabiliyetler Testi ........................................................................................ 65
3.6.1.2. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması.................................................................... 65
3.6.1.3. Veli Görüşleri Mülakat Çalışması ......................................................................... 67
3.6.1.4. Gözlem Yoluyla Veri Elde Edilmesi ..................................................................... 67
3.6.2. Örnek Seçimi ve Büyüklüğünün Belirlenmesi .............................................................. 68
3.6.2.1. Evren ve Örneklem ................................................................................................ 68
3.6.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Oluşturulması ............................................................... 69
3.6.4. Verilerin Elde Edilmesi ve Düzenlenmesi ..................................................................... 69
3.7.Araştırma Verilerinin Analiz ve Bulguları .................................................................................. 69
3.7.1. Temel Kabiliyetler Testi Bulguları ................................................................................ 69
3.7.2. Öğretmen Görüşleri Anket Çalışması Bulguları ........................................................... 72
3.7.3. Veli Görüşleri ve Mülakat Çalışması Bulguları ............................................................ 78
3.7.4. Gözlem Yoluyla Elde Edilen Bulgular .......................................................................... 80
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
KAYNAKÇA ........................................................................................................................................ 88
EKLER .................................................................................................................................................. 94
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................................... 96