Table Of ContentT.C. Sağlık Bakanlığı
Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Aile Hekimliği Kliniği
Şef.Uz.Dr. İsmail Ekizoğlu
TİP 2 DİABETES MELLİTUSLU HASTALARDA ANKSİYETE
DEPRESYON ORANI, SEVİYESİ, ETKİ EDEN HASTALIK
ÖZELLIKLERI VE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLIKLERE GÖRE
FARKLILIKLARI
(UZMANLIK TEZİ)
TEZ DANIŞMANI
Klin.Şef.Yard.Uz.Dr. Rahime Özgür
Dr. Serpil Us
İstanbul-2007
0
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ AMAÇ………………………………….......................................... 1
GENEL BİLGİLER………………………………….................…........... 3
MATERYAL VE METOD…………………………................…………. 36
BULGULAR……………………………………..................................... 38
TARTIŞMA……………………………………....................................... 59
SONUÇ……………………………………............................................. 64
KAYNAKLAR………………………………................…….................. 66
0
ÖNSÖZ
Taksim Eğitim ve Araştırma Hastenesi’nde ki asistanlığım boyunca bilgi ve
tecrübelerinden faydalandığım hocam Klin. Şef. Uz. Dr. İsmail Ekizoğlu’a
Eğitimime bilgi ve deneyimleriyle katkıda bulunan ve her türlü desteği
esirgemeyen; dahiliye rotasyonum süresince, klinik şefi muavini Uz. Dr. Rahime
Özgür ve klinik şefi muavini Uz. Dr. Osman Maviş‘e ve diğer uzman doktorlara,
genel cerrahi rotasyonum boyunca; klinik şefi Prof. Dr. Tayfun Yücel’e ve diğer
uzman doktorlara, kadın doğum rotasyonu boyunca klinik şefi Uz.Dr. Vedat
Dayıcıoğlu’a ve diğer uzman doktorlara, çoçuk hastalıkları rotasyonum boyunca;
klinik şefi Uz. Dr. Sami Hatipoğlu’a ve diğer uzman doktorlara, psikiyatri
rotasyonum boyunca; klinik şefi Doç. Emin Ceylan’a ve diğer uzman doktorlara,
Tezimin yapım aşamasında desteğinden ve katkılarından dolayı tez
danışmanım Klin. Şef. Uz. Dr. Rahime Özgür’e
Tüm rotasyonlarım boyunca yardımlarıyla iş ortamını güzelleştiren ve
kolaylaştıran asistan arkadaşlarıma,
Çalisma ortamına destek ve katkılarından dolayı tüm hemşire, sağlık memuru,
sekreter arkadaşlarıma ve tüm hastane personeline,
Ve her türlü manevi desteğini esirgemeyen aileme,
En içten teşekkürlerimi sunarım.
0
ÖZET
Taksim Eğitim ve Araştırma Hastenesi diabet polikliniğine başvuran Tip 2
diabet hastalarında depresyon ve anksiyete oranını, seviyesini, etki eden hastalık
özelliklerini ve sosyodemografik özelliklerine göre faklılıklarını saptamak
amacıyla yapılan bu çalismada; hastalarla yüz yüze görüşülerek ve HAD ölçegi ve
Hamilton anksiyete ve depresyon ölçegi uygulanmıştır. Elde edilen verilerin
değerlendirilmesinde SPSS istatistik paket programı kullanılmıştır. Sonucunda
HAD ölçek puanlarına bakıldığında hastalık süresi, DM öncesi psikiyatrik
hastalık öyküsü, ailede psikiyatrik hastalık öyküsü, HAD-A alt ölçegi arasında
istatistiksel anlamda anamlı ilşki bulunmuş; HAD-D ölçegi ile hastanın özellikleri
arasında anlamlı ilşki bulunmamasına rağmen yaşa, cinsiyete, DM öncesi
psikiyatrik hastalık öyküsü olması durumuna göre ilişkiye dikkat edilmemesi
gereği vurgulanmıştır.. Ayrıca hastalık süresi arttıkça HAD-A ölçegine göre
anksiyete oranının arttığına dair anlamlı ilşki bulnmuş ancak depresyon arasında
anlamlı ilşki saptanmamıştır. Hamilton anksiyete ölçegine göre ise: cinsiyet,
ailede psikiyatrik hastalık öyküsü arasında istatistiksel olarak anlamlı ilşki
saptanmış, hastalık süresiyle anlamlı ilşki saptanmamasına rağmen izlenmesi ve
dikkat edilmesi gereken ortalama puanlarında artış saptanmıştır. Elde edilen tüm
veriler yapılan yurt içi ve yurt dışı çalismalarla karşılaştırılmıştır, farklılıkların
nedeni tartışılmış ve sonuçlara göre önerilerde bulunulmuştur.
0
GİRİŞ VE AMAÇ
Diabetes mellitus (DM), her iki cinsiyette yaşamın herhangi bir döneminde
görülebilen, ciddi komplikasyonlara yol açan, kişinin yaşam kalitesini önemli
oranda bozan ve ileri boyutta yeti yitimine neden olan, sık görülen kronik
metabolik bir hastalıktır. Tip 1 veya insüline bağımlı DM ve tip 2 veya insüline
bağımlı olmayan DM olmak üzere iki farklı DM türü tanımlanmaktadır. DM tanısı
konan hastalarının %85-90’ı tip 2 hastalardan oluşmaktadır(1). Gelişen teknolojiye
bağlı olarak sedanter yaşam ve obezitenin yaygınlaşması, hastalığın tüm dünyada
sıklığının giderek artmasına neden olmuştur. 2000 yılında 151 milyon olan
dünyadaki diyabetli sayısının 2025 yılında 2 katına çikarak yaklaşik olarak 300
milyona ulaşacağı öngörülmektedir(2,3).
DM, organik bir hastalık olmanın yanında, psikiyatrik ve psikososyal boyutları
olan bir durumdur; diabetli fiziksel, duygusal, sosyal ve cinsellikle ilgili bir sürü
sorun ve çatismayla karşi karşiyadır(4,5). Kan şekeri ve düzensizlikleri doğrudan
beyni ve ruhsal işlevleri etkilemektedir. Tersine kan şekeride ruhsal ve duygusal
değişimlerden etkilenir(4,6). Tıbbı tedaviye karşin kan şekeri düzenlenemeyen
olgularda stres ve kaygı önemli bir etkendir. Böyle durumlarda ilacın dozunu
değiştirmeden önce psikolojik ve psikososyal değerlendirme yapılmalıdır(4,6).
Ağır diyet kısıtlamaları, günlük ilaç kullanımının gerekliliği, insülin tedavisi,
diabetin semptomları ve nefropati, nöropati, ve retinopati gibi uzun dönem
komplikasyonları diyabetik hastaların yaşam kalitesinin bozulmasına neden
olmaktadır(7). Diabetik hastalarda fonksiyonel alanda yaşanılan kısıtlılık, iş
alanında karşılaşılan zorluklar ve yeti yitimi genel popülasyondan daha yüksek
oranda bildirilmektedir(8). Çalismalarda yaşam kalitesinin, hiperglisemi, insülin
tedavisi, diyabet süresi, yaş, kadın cinsiyeti, diyabetik komplikasyonlar ve birlikte
olan diğer hastalıklarla ilişkili olduğu bulunmuştur(9). Diabetes mellitusda en sk
1
görülen psikiyatrik durumlar anksiyete ve depresyondur(10). Diabetli hastalarda
depresyon, genel nüfusa göre daha yüksek oranda görülmektedir. Diabete eşlik
eden depresyon, hastanın uyumunu, yaşam kalitesini, tedaviye yanıtı, prognozu,
diyabetin gidişini, mortalite ve morbitideyi olumsuz etkilemekte; diyabetin kontrol
altına alınmasını güçleştirmektedir. Depresyon belirtileri ve diabet belirtileri
birbirini arttırıcı etki etmektedir(4,5).
Diabetin kontrolünde temel amaç, hastalığın acil ve uzun süreli
komplikasyonlarından kaçınmak ve iyi bir yaşam sürdürebilmektir(11). Bu
çalismanin amacı; Tip 2 diabet hastalarında meydana gelen depresyon ve anksiyete
oranını, seviyesini, bunlara etki eden hastalık özelliklerini ve sosyodemografik
özelliklere göre farklılıklarını saptamak.
2
GENEL BİLGİLER
DİABETES MELLİTUS
TANIM
Diabetes Mellitus; insülin hormonunun yokluğu, yetersizliği ya da etkisizliği
nedeniyle oluşan, hiperglisemi, dislipidemi, glikozüri ve bunlara eşlik eden birçok
klinik ve biyokimyasal bulgu ile seyreden sistemik kronik bir metabolizma
hastalığıdır(12,13,14).
Diabetes eski Yunanca’da ‘sifon’ anlamına gelir ve aşirı idrar yapımını anlatır.
Mellitus ise yine Yunanca’da ‘bal’ anlammına gelen ‘mel’ kelimesimden
geliştirilmştir(15).
EPİDEMİYOLOJİ
Diabetin sinsi seyirli olması nedeniyle prevalansın saptanmasında güçlük
yaratmaktadır. Dünya üzerinde saptanan en yüksek diabet rakamı 1970’de yapılan
br çalismada %55 oranında ABD‘de Pima Kızılderilerinde saptanmıştır(16).
Hastalık ilk yıllarda genellikle asemptomatik olduğundan gelişmiş ülkelerde
bile diabetikerin bilinmeyen diabetlilere oranı 2/1 dir. WHO nun yaptığı çalismalar
doğrultusunda 100 milyon civarında diabetli sayısı önümüzdeki on yılın sonunda
200 milyona ve 21. yüzyılın ilk çeyreginde de 300 milyona ulaşması
beklenmektedir(17,18). Ülkemizde 1999 yılında tamamlanan Dünya Sağlık Örgütü
destekli Türkiye Diabet Epidemiyoloji Projesinde (TURDEP) %7,2 oranında diabet
saptanmıştır. Tüm diabetlilerin %80‘den fazlası Tıp 2 diabet olup ülkemizde; Tıp 2
diabet %2,5-6 civarındadır. Dünyada endüstrileşmekte olan tüm ülkelerde Tıp 2
diabet sıklığı gitgide artmaktadır(19).
3
SINIFLANDIRMA
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen sınflama aşağıdaki
gibidir(20).
A-PRİMER DM
1-İnsüline bağımlı DM (Tıp 1 DM)
2-İnsüline bağımlı olmayan DM(Tıp 2 DM)
a) Metabolik sendrom
b) MODY(Gençlerin erişkin tip diabeti)
c) LADA(Erişkinin latentotoimmün diabeti)
d) Malnütrisyonla ilişkili DM
*Fibrokalküloz pankreatopati
*Protein yetersizliğine bağlı DM
B-SEKONDER DM.
C- GESTASYONEL DM
D-BOZULMUŞ GLUKOZ TOLERANSI
E- SINIFLANDIRILMAYANLAR
ADA (American Diabetes Association ) 1998 yılında daha çok
etyolojik ağırlıklı bir sınıflama yapmış ve terminolojide bazı değişiklikler
önermistir(21).
DM’NIN ETYOLOJİK SINIFLANDIRILMASI
I-Tip 1 DM (hücre harabiyeti, genelde mutlak insülin eksikliği mevcut.)
*İmmünolojik
*İdiopatik
II-Tip 2 DM (insülin rezistansı veya insülin sekresyon defekti ön plandadır.)
III-Diğer spesifik tipler
a) hücre fonksiyonunda genetik defektler
MODY 1(Kromozom 20, HNF-4)
4
MODY 2(Kromozom 7, glukokinaz)
MODY 3(Kromozom 12, HNF-1)
MODY 4(Kromozom 13, IPF-1)
MODY 5(Kromozom 17, HNF 1)
MODY 6(Kromozom 2, Neuro D1)
Mitekondrial DNA 3243 mutasyonu
Diğerleri
b) İnsülin etkisinde genetik defektler
Tip A insülin rezistans
Leprechaunism
Rabson-Mandenhall Sendromu
Lipoatrofik diabet
Diğerleri
c) Ekzokrin pankreas hastalıkları
Pankreatit
Travma /pankeratektomi
Neoplazi
Kistik Fibrozis
Hemokromatozis
Fibrokalküloz Pankreatopati
Diğerleri
d) Endokrinopatiler
Akromegali
Cushing Sendromu
Glukagonoma
Feokromasitoma
Hipertiroidism
5
Somatostatinoma
Aldosteronoma
Diğerleri
e) İlaç ya da kimyasal maddeler
Vakor
Pentamidin
Nikotinik Asit
Glukokortikoidler
Tiroid Hormonu
Diazoksit
α-adrenerjik agonistler
Tiazidler
Dilantin
α-INF
Diğerleri
f) İnfeksiyonlar
Konjenital Rubella
CMV
Diğerleri
g) İmmün kaynaklı nadir diabet formları
“Stiff man” sendromu
h) Diabetle birlikte görülen diğer genetik sendromlar
Down Sendromu
Klinefelter Sendromu
Turner Sendromu
Wolfram Sendromu
Friedreich ataksisi
6
Description:Taksim Eğitim ve Araştırma Hastenesi'nde ki asistanlığım boyunca bilgi ve tecrübelerinden faydalandığım hocam Klin. Şef. Uz. Dr. İsmail Ekizoğlu'a. Eğitimime bilgi ve deneyimleriyle katkıda bulunan ve her türlü desteği esirgemeyen; dahiliye rotasyonum süresince, klinik şefi muav
