tc ege üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü aromaterapi masajının bebeklerde koliğin giderilmesi

137 Pages·2008·1.11 MB·Turkish

T.C.
EGE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

AROMATERAPİ MASAJININ BEBEKLERDE KOLİĞİN
GİDERİLMESİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

HEMŞİRELİK PROGRAMI
ÇOCUK SAĞLIĞI ve HASTALIKLARI
HEMŞİRELİĞİ ANABİLİM DALI
DOKTORA TEZİ

HAZIRLAYAN
Bengü ÇETİNKAYA

TEZ DANIŞMANI
Doç. Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL

İZMİR
2007

1
2
ÖNSÖZ
Çalışmanın yürütülmesinde değerli katkıları olan çok değerli danışmanım
Doç.Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL’a,
Çalışmanın yürütülmesine olanak sağlayan Denizli İli Sağlık Müdürlüğü’ne
bağlı 1, 4, 20 no’lu sağlık ocakları çalışanlarına,
Çalışmaya katılan tüm bebeklere ve annelerine,
Bu tezin hazırlanmasında destekleri kelimelerle ifade edilemeyecek kadar çok
olan sevgili anneme, babama ve kardeşime sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Bengü ÇETİNKAYA
Denizli, 2007

3
İÇİNDEKİLER

Sayfa No
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1. Problemin Tanımı………………………………………………...... 1
1.2. Araştırmanın Amacı………………………………………………... 4
1.3. Araştırmanın Önemi………………………………………………... 4
1.4. Araştırmanın Hipotezleri…………………………………………… 4
1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları…………………………………………... 5
1.6. Tanımlar…………………………………………………………….. 5
1.7. Genel Bilgiler………………………………………………………..
1.7.1. İnfantil Koliğin Tanımı……………………………………… 6
1.7.2. İnfantil Koliğin Etiyolojisi……………………………………. 7
1.7.3. İnfantil Koliğin Prevelansı……………………………………. 9
1.7.4. İnfantil Kolikte Tanı………………………………………….. 9
1.7.5. İnfantil Kolikte Tedavi……………………………………….. 11
1.7.6. İnfantil Kolikte Hemşirelik Yaklaşımları……………………... 14
1.7.7. Aromaterapinin Tanımı……………………………………….. 15
1.7.8. Aromaterapi Uygulama Yöntemleri…………………………... 15
1.7.8.1. Oral Yolla Absorbsiyon………………………………. 15
1.7.8.2. Dokunma Olmadan Absorbsiyon……………………... 16
1.7.8.3. Dokunma Yoluyla Absorbsiyon……………………..... 16
1.7.9. Aromaterapi Masajı…………………………………………... 17
1.7.10. Çocuklar İçin Önerilen Esansiyel Yağlar ve Dozları……….. 18
1.7.11. Tamamlayıcı Tedavilerde Hemşirenin Rolü………………... 19
1.7.11.1. Hemşirelik Girişimleri ve Tamamlayıcı Tedavilere
İlişkin Varsayımlar………………………………. 20
1.7.11.2.Tamamlayıcı Tedavinin Uygulanmasında
Hemşirenin Sorumlulukları………………………... 21

4
SAYFA NO
BÖLÜM II
GEREÇ VE YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Tipi………………………………………………. 23
2.2. Araştırmanın Yeri ve Zamanı…………………………………... 23
2.3. Araştırmanın Evreni……………………………………………. 23
2.4. Araştırmanın Örneklemi………………………………………... 24
2.5. Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları………………... 26
2.6.Veri Toplama Yöntemi………………………………………….. 30
2.6.1. İzlemler…………………………………………………… 31
2.6.2. Aromaterapi Masajı Eğitimi……………………………… 32
2.7. Araştırmanın Bağımlı- Bağımsız Değişkenleri…………………. 33
2.8. Verilerin Analizi………………………………………………... 33
2.9. Süre ve Olanaklar……………………………………………….. 34
2.10. Araştırmanın Etiği……………………………………………... 35
BÖLÜM III
BULGULAR
3.1. Kolikli Bebeklere ve Annelere İlişkin Tanıtıcı Bilgiler………… 37
3.1.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler……………. 37
3.1.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler…………………………. 39
3.1.3. Annelerin Sosyal Destek ve Sürekli Kaygı Düzeyleri…….. 46
3.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Kolik Durumu…………… 48
3.2.1. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ön ve Son İzlemde
Kolik Durumları…………………………………………. 48
3.2.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği
Puan Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişimi………… 51
3.3. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı
Durumları……………………………………………………. 55
3.3.1. Deney ve Kontrol Annelerin Ön İzlem ve Son İzlem
Durumluluk Kaygı Puan Ortalamalarına İlişkin
Bilgiler………………………………………………… 55

5
Sayfa No
3.3.2. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı Puan
Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişimi………………… 57
3.4. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ağlama Süresi……………… 60
3.4.1. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ön ve Son İzlem
Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarına İlişkin Bilgiler……. 60
3.4.2. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Haftalık
Ağlama Süresi Ortalamaların İzlemlere Göre
Değişimi…………………………………………………... 61
3.5. Bağımsız Değişkenlerin Bağımlı Değişkenlerle İlişkisi…………… 65
3.5.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant
Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arsındaki İlişki…………….. 65
3.5.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği
Puan Ortalaması Arasındaki İlişki………………………….. 67
3.5.3. İnfant Kolik Ölçeği Puanları ile Sosyal Destek Ölçeği ve
Sürekli Kaygı Ölçeği Puanları Arsındaki İlişki…………….. 70
BÖLÜM IV
TARTIŞMA
4.1. Anne ve Bebeklere İlişkin Tanıtıcı Özelliklerin İncelenmesi……… 72
4.1.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özelliklerin İncelenmesi.. 72
4.1.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenlerin İncelenmesi……………. 72
4.1.3. Annelerin Sosyal Destek ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin
İncelenmesi…………………………………………………. 75
4.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Kolik Durumunun
İncelenmesi…………………………………………………….. 76
4.2.1. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin Ön İzlem ve Son
İzlemde Kolik Durumlarının İncelenmesi………………….. 76
4.2.2. Deney ve Kontrol Grubu Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği Puan
Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişiminin İncelenmesi…… 80
4.3. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı
Durumlarının İncelenmesi……………………………………… 81

6
Sayfa No
4.3.1. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Ön İzlem ve Son
İzlemde Durumluluk Kaygı Durumlarının İncelenmesi…..... 82
4.3.2. Deney ve Kontrol Grubu Annelerin Durumluluk Kaygı
Durumlarının İzlemlere Göre Değişiminin İncelenmesi….. 83
4.4. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ağlama Sürelerinin
İncelenmesi……………………………………………………….. 85
4.4.1. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Ön İzlem ve
Son İzlem Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının
İncelenmesi…………………………………………………. 85
4.4.2. Deney ve Kontrol Grubu Kolikli Bebeklerin Haftalık
Ağlama Süresi Ortalamalarının İzlemlere Göre Değişiminin
İncelenmesi…………………………………………………. 86
4.5. Bağımsız Değişkenlerin Bağımlı Değişkenlerle İlişkisi…………… 87
4.5.1. Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant
Kolik Ölçeği Puan Ortalaması Arasındaki İlişkinin
İncelenmesi……………………………………………….. 87
4.5.2. İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği
Puan Ortalaması Arasındaki ilişkinin İncelenmesi…………. 89
4.5.3. İnfant Kolik Ölçeği Puanları ile Sosyal Destek Ölçeği ve
Sürekli Kaygı Ölçeği Puanları Arasındaki ilişkinin
İncelenmesi…………………………………………………. 93
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………….. 95
5.1. SONUÇLAR……………………………………………………….. 95
5.2. ÖNERİLER………………………………………………………… 99
BÖLÜM VI
ÖZET………………………………………………………………….... 100
ABSTRACT…………………………………………………………….. 102
BÖLÜM VII
YARARLANILAN KAYNAKLAR…………………………………… 105

7
EKLER
EK I. Kolikli Bebeklerin ve Annelerinin Tanımlayıcı Özelliklerini Belirleme Formu
EK II. İnfant Kolik Ölçeği
EK III. Durumluluk-Sürekli Kaygı Envanteri
EK IV. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
EK V. Ağlama Süresi İzlem Formu
EK VI. Kolikli Bebek ve Karın Masajı El Kitabı
EK VIII. Bilgilendirme Formu
EK IX. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Etik Kurul Yazısı
EK X. T.C. Denizli Sağlık Müdürlüğü İzin Yazısı

ÖZGEÇMİŞ

8
TABLOLAR DİZİNİ

Tablo Sayfa
No No
1 İnfantil Kolikte Semptom ve Bulgular………………………. 11
2 Esansiyel Yağların Bebek ve Çocuklar için Önerilen Dozları. 18
3 Denizli İl Merkezinde Bulunan Sağlık Ocaklarının Yerleşim
Bölgelerinin Sosyo- Ekonomik Durumlarına Göre Dağılımı……… 25
4 Annelerin Sosyo-demografik Özelliklere Göre Dağılımı……. 38
5 Kolikli Bebeklerin Cinsiyet ve Doğum Sırasına Göre
Dağılımı……………………………………………………… 39
6 Kolikli Bebeklerin Yaş, Doğum Ağırlığı ve Ağlama Süresine
Göre Dağılımı…………………………………………………. 40
7 Annelerin Bebeklerini Planlı Gebelik Sonucu Dünyaya
Getirme Durumlarına Göre Dağılımı…………………………. 41
8 Bebeklerin Kolik Nöbeti Sırasında Bakım Şekillerine Göre
Dağılımı………………………………………………………. 41
9 Kolikli Bebeklerin Beslenme Şekline Göre Dağılımları……… 42
10 Annelerin Diyetlerinden Gıda Çıkarma ve Çıkarılan Gıda
Durumlarına Göre Dağılımları………………………………… 43
11 Annelerin Günlük Süt İçme Durumlarına ve Süt İçme
Miktarlarına Göre Dağılımları………………………………… 44
12 Annelerin Bebeklik Döneminde Kolik Sorunu Yaşamalarına
Göre Dağılımı…………………………………………………. 45
13 Annelerin Sosyal Destek Puan Ortalamalarının Dağılımı…….. 46
14 Annelerin Sürekli Kaygı Puan Ortalamalarının Dağılımı……... 47
15 Kolikli Bebeklerin Ön İzlemde Kolik Ölçeği Puan
Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 48
16 Kolikli Bebeklerin Son İzlemde Kolik Ölçeği Puan
Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 50

9
17 Kolikli Bebeklerin İnfant Kolik Ölçeği Puan Ortalamalarının
İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 51
18 Kolikli Bebeklerin İzlemler Arası İnfant Kolik Ölçeği Puan
Ortalamalarının Karşılaştırılması……………………………… 53
19 Annelerin Ön İzlemde Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan
Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 55
20 Annelerin Son İzlemde Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan
Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 56
21 Annelerin Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan Ortalamalarının
İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 57
22 Annelerin İzlemler Arası Durumluluk Kaygı Ölçeği Puan
Ortalamalarının Karşılaştırılması……………………………… 59
23 Kolikli Bebeklerin Ön İzlemde Haftalık Ağlama Süresi
Ortalamalarının Dağılımı……………………………………… 60
24 Kolikli Bebeklerin Son İzlemde Haftalık Ağlama Süresi 61
Ortalamalarının Dağılımı………………………………………
25 Kolikli Bebeklerin Haftalık Ağlama Süresi Ortalamalarının
İzlemlere Göre Dağılımı………………………………………. 62
26 Kolikli Bebeklerin İzlemler Arası Haftalık Ağlama Süresi 64
Ortalamalarının Karşılaştırılması………………………………
27 Annelere İlişkin Sosyo-demografik Özellikler ile İnfant Kolik
Ölçeği Puan Ortalamasının Dağılımı………………………….. 66
28 İnfantil Kolikle İlgili Değişkenler ile İnfant Kolik Ölçeği Puan
Ortalamasının Dağılımı………………………………………... 69

10