Tanrılar Gibi Olacaksınız: Eski Ahit Üzerine Radikal Bir Yorum

240 Pages·2016·9.364 MB·Turkish

by  Erich Fromm

TANRllAR G1B1 OlACAl<SlNlZ
Erich Fromm (23Mart1900 -18Mart1980)
Musevi kökenli Almanya doğumlu Amerikalı antropolog, sosyal felse­
feci, tarihçi ve psikanalist. 1922'de Heidelberg'de felsefe doktorasıru ve­
rip Berlin Psikanaliz Enstitüsü'nde çalışmaya başlayan Fromm, otuzlu
yılların başında Almanya' da Nazi hareketinin güçlenmesi üzerine önce
Cenevre'ye, ardından aldığı bir davet üzerine ABD'ye göç etti. 1934-1962
yılları arasında Columbia, Yale, New York gibi üniversitelerde dersler
verdi. Emekli olduktan sonra yerleştiği İsviçre' de yaşamım yitirdi.
Yazann Say Yayınlan'ndaki diğer kitapları:
• İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri
•İtaatsizlik Üzerine
• Kendini Savunan İnsan
• Marx'ın İnsan Anlayışı
•Özgürlükten Kaçış
• Psikanaliz ve Din
• Psikanalizin Bunalımı
• Rüyalar Masallar Mitler
• Sahip Olmak ya da Olmak
• Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum
Bozkurt LeblebicioA!u
1958 yılında İstanbul Bakırköy'd e doğan Bozkurt Leblebicioğlu ilk ve
orta eğitimini Kültür Koleji, Lise eğitimini Robert Kolej' de tamamladı.
Boğaziçi Üniversitesi'nde Siyasal Bilgiler ve Uluslararası İlişkiler eğiti­
mi gördükten sonra 1986 yılında bankacılık sektöründe çalışmaya baş­
ladı.
1986-2012 yıllan arasında Dışbank ve Turkish Bank'ta Uluslararası
Bankacılık bölümlerinde uzman ve yönetici olarak çalışb. Bu süre için­
de yabancı ülkelerdeki bankalarla görüşmeler yaparak bu bankalar
hakkında raporlar hazırladı, West Deutsche Landesbank ve Manchester
Business School'da uluslararası bankacılık eğitimi gördü.
Bankacılık dışında edebiyat, sosyoloji, siyasal bilimler, felsefe, tarih ve
fotoğrafçılıkla ilgilenen Bozkurt Leblebicioğlu, İstanbul'd aki Edebiyat
Kooperatifi ve lskenderiye Kütüphanesi'nin çalışmalarına katkıda bu­
lundu, lskenderiye Yazılan ve Bilim ve Gelecek adlı dergilerde çeşitli
konularda yazı ve çevirileri yayımlandı. Üç kez büyük ilgi gören kişisel
fotoğraf sergisi düzenledi, bu sergilerde fotoğraf sanabyla, şiir ve müzik
arasındaki karşılıklı etkileşime dikkat çekti.
2012 yılında emekli olduktan sonra bu konularla daha detaylı olarak
ilgilenmeye ve ilgi duyduğu kitapları anlaşılabilir bir dille Türkçeye ka­
zandırmaya başladı.
TANRlLAR
G1D1
OLACAl{SlNlZ
Eski Ahit Üzerine Radikal Bir Yorum
ErichFromm
İngilizceden çeviren:
Bozkurt Leblebicioğlu
Say Yayınlan
Erich Fromm Kitaplığı
Tanrılar Gibi Olacaksınız / Erich Fromm
Özgün adı: You Shall Be as Gods
© 1966 by Erich Fromm
Türkçe yayın hakları Kalem Ajans aracılığıyla© Say Yayınlan
Bu eserin tüm haklan saklıdır. Yayınevinden yazılı izin alınmaksızın
kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz,
çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.
lSBN 978-605-02-0538-1
Sertifika no: 10962
lngilizceden çeviren: Bozkurt Leblebicioğlu
Yayın koordinatörü: Levent Çeviker
Yayıma hazırlayan: Selcan Karabulut
Sayfa düzeni: Mehmet llhan Kaya
Kapak tasanmı: Artemis lren
Baskı: Lord Matbaaalık ve K&ğıtçılık
Topkapı-lstanbul
Tel.: [phone]
Matbaa sertifika no: 22858
1. baskı: Say Yayınlan, 2016
Say Yayınlan
Ankara Cad. 22 / 12 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul
Tel.: [phone] • Faks: (0212) 512 50 80
www.sayyayincilik.com • e-posta: [email protected]
www.facebook.com/ sayyayinlari • www.twitter.com/ sayyayinlari
Genel dağıtım: Say Dağıtım Ltd. Şti.
Ankara Cad. 22 / 4 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul
Tel.: [phone] • Faks: (0212) 512 50 80
intemet satış: www.saykitap.com • e-posta: [email protected]
1Ç1NDEK1lE R
Önsöz . 7
.............................................................................................
Giriş 9
.................................................................................................
1. Tanrı Kavramı. 21
.........................................................................
2. İnsan Kavramı . 61
........................................................................
3. Tarih Kavramı. ......................................................................... 81
4. Günah ve Pişmanlık Kavramı. . . 143
..........................................
5. Doğru Yol: Halakha 161
..............................................................
6. Mezmurlar (Zebur) 181
...............................................................
Sonuç ........................................................................................... 201
Ek: 22. Mezmur ve Çekilen Acı. . 207
.............................................
Notlar . 213
.........................................................................................
Öttsöı
u kitabın tamamlanmasında bana cömertçe yardım eden
B herkese teşekkürlerimi iletmek isterim. Neal Kozodoy
elyazmalarının tamamını okuyarak kitabın kalitesini arhran
eleştirel ve son derece yapıcı önermelerde bulundu. Prof. Ja­
mes Luther Adams, Prof. Kristen Stendahl, Monsenyör Ivan
Illich, Peder Jean Lefevbre Çekilen Acı hikayesi kapsamında
Hıristiyan Teolojisiyle ilgili bilgi birikimimi geliştirme konu­
sunda bana çok yardımcı oldular. Arthur A. Cohen çok de­
ğerli eleştiri ve önerileriyle kitaba katkıda bulunurken Joseph
E. Cunneen zekice ve yapıcı editörlüğüyle elyazmalarını zen­
ginleştiren katkılarda bulundu.
On beş yıldır bu kitapla ilgili olanlar da dahil olmak üzere
tüm elyazmalarımı büyük bir titizlikle iki defa daktiloda ya­
zan, aynca ilk okumayı yaparak metnin yayıma hazırlanma­
sında çok büyük katkılarda bulunan Beatrice Mayer' e de en
içten teşekkürlerimi iletmek istiyorum.
ErichFromm
7
\. ·..:.

>;.
.
..

..
:.;

� .
Giriş
ahudilerin kutsal kitabı Eski Ahit üç büyük Bah dininin
Ykaynağı olduğu için büyük saygı duyulan tarihsel bir
kutsal emanet olmanın ötesinde başka bir anlam ifade ede­
bilir mi acaba? Devrimler, otomasyon, nükleer silahlar dün­
yasında yaşayan, dini değerleri açıkça ya da gizli olarak red­
deden materyalist bir felsefesi olan günümüz insanı için Eski
Ahit' in söyleyecek bir sözü var mıdır?
Günümüzde Eski Ahit'in hala geçerliliğini koruduğunu
iddia etmek çok zordur. Eski Ahit (Apokrifa* da dahil olmak
üzere) MÖ 1200 ila MÖ 100 yılları arasında bin yıldan daha
uzun süren bir zaman diliminde, çok çeşitli yazarlar tarafın­
dan kaleme alınmış olan bir derlemedir. Bu derleme içinde
kanunnameler, tarihsel rivayetler, şiirler, peygamberlere ait
konuşmalar yer alırken bu zaman diliminde İbraniler tarafın­
dan üretilen daha geniş kapsamlı bir metinler bütününün sa­
dece küçük bir kısmı bulunmaktadır.1 Bu metinler Afrika'yla
Asya arasındaki geçiş yolu üzerinde bulunan, bizim toplu­
mumuza ne kültürel ne de sosyal açıdan benzeyen küçük bir
ülkede kaleme alınrnışhr.
Eski Ahit'in Yahudiliğin yanı sıra, Hıristiyanlık ve İslami­
yet'in de en önemli ilham kaynaklarından biri olduğunu ve
Apokrifa: Hıristiyanlıkta Apokrif, kanonik(dini otoritelerce genel kabul
*
görmüş) dini metinlerin ve kitapların parçası olmayan metin anlamına
gelmektedir. (ed.) 9
Avrupa'yla Amerika ve Ortadoğu'nun kültürel gelişimini
derinden etkilediğini tabii ki biliyoruz. Ancak günümüzde
Yahudiler ve Hıristiyanlar için bile Eski Ahit, geçmişin saygı
duyulan bir sesi olmak dışında başka bir şey ifade etmemek­
tedir. Hıristiyanlar arasında Eski Ahit, Yeni Ahit'e oranla çok
daha az okunmaktadır. Ayrıca okunan pek çok de şey öny ar­
gılar nedeniyle yanlış anlaşılmaktadır. Eski Ahit'in yalnızca
adalet ve intikam ilkelerini ifade ettiği yaygın bir kanaattir.
Buna karşın Yeni Ahit'in sevgi ve merhamet ilkelerini temsil
ettiğine inanılmaktadır. Çoğu insan "Komşunu kendin gibi
sev" cümlesinin bile Eski Ahit yerine Yeni Ahit'ten kaynak­
landığını zannetmektedir. Ya da Eski Ahit' in tamamen dar bir
ulusalcılık ruhuyla yazıldığı ve Yeni Ahit'e atfedilen uluslar
ötesi evrenselcilikten hiçbir şey içermediğine inanılmaktadır.
Aslında Protestan ve Katoliklerin tutum ve davranışlarında
bu konuda olumlu yönde değişiklikler olmaya başladıysa da
daha yapılması gereken çok şey bulunmaktadır.
Her cumartesi gününün yanı sıra pazartesi ve perşembe
günleri de Eski Ahit'in ilk beş bölümünü oluşturan Tevrat' tan
bölümler okunduğu ve bu okumanın her yıl tekrarlandığı
dini törenlere kablan Yahudiler, Eski Ahit hakkında daha de­
taylı bir bilgiye sahip olmaktadır.2 Dini bilgileri Eski Ahit'ten
çok sayıda alınb içeren Talmud'u (Yasa ve Tefsir Kitabını) da
okudukları için daha da zenginleşmektedir. Günümüzde bu
geleneği takip eden Yahudiler azınlıkta kalmış olmakla bir­
likte, bu yaşam biçimi yaklaşık olarak bir buçuk yüzyıl önce­
sine kadar herkes tarafından paylaşılmaktaydı. Yahudilerin
geleneksel yaşanhlarında tüm yeni fikir ve dini öğretilerin
Eski Ahit metinlerine uygun olması gerekmekteydi. Bu da
Eski Ahit'in detaylı olarak bilinmesini bir zorunluluk haline
getirmekteydi ancak Eski Ahit'i n bu şekilde kullanılması bazı
yan etkilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yeni bir fikir
ya da dini yasanın desteklenmesi için Eski Ahit'ten alıntılar
10 yapılması gerektiği için yapılan alınhlar çoğu zaman bağla-