Talaba- yoshlarnining mafkuraviy immunitetini mustahkamlash va ularda yuksak ahloqiy sifatlarni

35 Pages·2017·3.36 MB·Indonesian

by  Kozimjon Ataxanov

Halqaro ilmiy-amaliy anjuman o’z
ishini boshladi
Avval xabar berganimizdek, bugun 3 oktyabr kuni
Andijon Mashinasozlik instituti tashabbusi bilan
“Zamonaviy ishlab chiqarishning ish samaradorligi va
energo resurs tejamkorligini oshirish muammolari”
mavzusida halqaro ilmiy-amaliy anjuman o’z ishini
boshladi.
Anjuman Xonobod shahridagi muxtasham va jahon
standartlari asosida qurib bitkazigan, Xonobod
sihatgohining Anjumanlar zalida bo’lib o’tmoqda.
Anjuman Andijon viloyat hokimligi, “GM-Uzbekistan”
AJ, Toshkent Turin politexnika universiteti bilan ham-
korlikda tashkillashtirildi.
Halqaro ilmiy amaliy anjumanda Respublikamizda
ko’zga ko’ringan taniqli Akademik va professor-
o’qituvchilar (Zaynobiddinov S, Sharipov K, Zayniddinov
X, Xakimov O, Saidaxmedov R), Rossiya, Qirg’iziston,
Qozog’iston, Xitoy va Janubiy Koreya kabi bir qator
davlatlarining taniqli olimlari, doktorantlar, ilmiy-
tadqiqotchilar, magistrant va iqtidorli talabalar
ishtirok etmoqdalar.
Anjumanni Andijon viloyat hokimi o’rinbosari
Serobiddin Ismoilov ochib berar ekan, bugun yurtimizda
ta’lim tizimida amalga oshirilayotgan ulkan
o’zgarishlar, ijobiy natijalar, ilm-fan sohasidagi
innovatsion yangiliklar, buni natijasida erishilayotgan
yutuqlar to’g’risida gapirib o’tdi. Shuningdek,
o’tkazilayotgan halqaro ilmiy amaliy anjuman ham ilm-fan
taraqqiyotiga o’z xissasini qo’shishini hamda
mamlakatimizning iqtisodiy barqarorligi va yuksalishida
muhim omil bo’lib xizmat qilishini aytib o’tdi.
Anjumanda Andijon mashinasozlik instituti rektori
U.R.Salomov so’z olib, institutda ta’lim sifatini
oshirish, ilmiy-tadqiqot ishlari, ayniqsa, xorijiy oliy
ta’lim muassasalari bilan hamkorlikda amalga
oshirilayotgan ishlarga to’xtalib o’tdi. Jumladan, Xitoy
Xalq Respublikasining Shimoliy Xitoy texnologiya
universiteti va Janubiy Koreyaning Tegu universitetlari
bilan qo’shma ta’lim dasturlar va ikki tomonlama diplom
berish kelishuviga asosan 2+2 modeli asosida bakalavr va
magistrlar tayyorlash yo’lga qo’yilganligiga alohida
to’xtalib o’tdi.
Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman o’z ishini davom
ettirmoqda.
Anjuman tavsilotlarini kuzatib boring.

VASIYEV Xayrullo – institut matbuot va axborot xizmati
xodimi
1 -oktyabr “Ustoz va murabbiylar”
kuniga bag’ishlab Andijon
mashinasozlik instituti rektori kubogi
sport musobaqalari o’tkazildi.
Andijon mashinasozlik instituti rektori kubogi uchun
“Muhandislik pedagogikasi va psixologiyasi” kafedrasi
mudiri X.Xaydarova tashabbusi bilan o’tkazilgan 2018
yil
1 -oktyabr “Ustoz va murabbiylar” kuniga bag’ishlab
professor-o’qituvchilari, talabalari va ishchi
xodimlari o’rtasida sportning “Mini futbol”,”Shaxmat”,
“Stol tennisi ,” “Valeybol” sport turlari bo’yicha
o’tkazilgan musobaqalar

Andijon mashinasozlik institutida
«Yong’inlar profilaktikasi kuni»
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 23
may kunidagi PQ-2992-sonli «Ichki ishlar organlarining
yong’in xavfsizligi bo’linmalari faoliyatini tubdan
takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi
qarorining 6-bandida haftaning har chorshanba kuni
«Yong’inlar profilaktikasi kuni» deb belgilangani
munosabati bilan joriy yilning 26 sentyabr kuni Andijon
mashinasozlik institutining 1-talabalar turar joyida
«Yong’in profilaktika kuni» tadbiri doirasida yong’in
o’chirish amaliy taktik mashqi o’tkazildi.
Yong’in o’chirish amaliy taktik mashqida 32 nafar
davlat yong’in xavfsizligi xizmati xodimlari, Andijon
shahar yong’in xavfsizligi bo’limida 2 ta asosiy va 2 ta
maxsus yong’in o’chirish avtomobillari, Respublika
shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Andijon
filialidan 1 ta, gaz va suvoqova idoralaridan 1 tadan
avariya qutqaruv guruhlari, institut ma`muriyati
vakillari, «Fuqaro muhofazasi» bo’limi, “Mashinasozlik
texnalogiyasi” fakulteti talaba yoshlari bilan ishlash
bo’yicha dekan muovini A.Ahmedov boshchiligida 500
nafardan ziyod talaba yoshlar va xizmatchilar ishtirok
etdilar.

Global ekologik o’zgarishlarning
oqibatlari
I.Sulaymonov – AndMI, i.f.n., dotsent
J.Otajonov – AndMI 3-bosqich talabasi

Insonning faoliyat ko’lami shu darajada shiddat bilan kengayib bormoqdaki,
uning ongi-tafakkuri va qo’li yetmagan tabiatni biror sohasi qolmadi. Ayni
paytda insonni tabiatga faol ta’siri o’zini aks ta’sirini ham namoyon
etmoqdaki, bu ta’sirlar natijasida tabiiy ofatlar va inson sog’ligi turmush
tarziga boshqa salbiy ta’sirlar ko’lami ham kengayib bormoqda.
Ana shu haqiqat mantig’idan kelib chiqadigan bo’lsak ba’zi olimlar yoki
mutaxassislarning tabiat predmetlarini ijtimoiy yoki noijtimoiy turkumlarga
ajratishi asossiz ekanligi yaqqol ko’zga tashlanadi. Zero,tabiatning aynan
bir ob’ekti odamlar faoliyatida, ijtimoiy taraqqiyotda qo’llanish darajasi
yoki qo’llanmasligiga qarab ijtimoiy yoki noijtimoiy bo’lishi mumkin. Har
qanday tabiat predmeti odamlar maqsadi uchun ular faoliyatining vositasi
sifatida xizmat qilsa, u albatta jamiyat faoliyatining shart-sharoiti bo’lib
hisoblanadi. Masalan yer bag’rida mavjud bo’lgan qazilma boyliklari o’z-
o’zidan odamlar hayoti uchun tabiiy shart-sharoit bo’la olmaydi. Inson uning
o’z faoliyatiga tadbiq etib qo’llasa, u ijtimoiy sifatlarga ega bo’ladi,
ya’ni inson faoliyatining mahsuliga aylanadi[1]. Bugungi kunda insonning ana
shu faoliyati umumbashariy mazmunga ega bo’lib, ekologik munosabatlarni
globallashuvi va global ekologik ta’sirga sabab bo’lmoqda.
Global muammoning vujudga kelishi esa insonning asl mohiyati bilan yashash
tarzi o’rtasidagi masofa kun sayin kengaya borayotganligi va inson faoliyati
uning qudrati beqiyos darajada ulkan geologik kuch sifatida yer kurrasida
namoyon bo’lmoqda. Haqiqatda ham kishilik jamiyati hozirgi kunda shunday
ishlab chiqarish kuchlari yaratganki, bu kuch yordamida tabiat bag’ridan
millionlab tonna ruda, neft, ko’mir singari tabiiy qazilmalarni bir joydan
ikkinchi joyga ko’chirish, qayta ishlash va xalq xo’jaligining turli
sohalarida qo’llash qudratiga ega. Bu tabiiy zahiralarning ko’pchiligi
tiklanmaydi va ular to’lig’icha tugash oldida turganligi hech kimga sir emas.
Agar bu tabiiy zahirani ishlatish shu yo’sinda davom etsa, oradan 40 yil
o’tar-o’tmas neft zahirasi to’lig’icha tugashi hisob-kitob qilingan. Ammo
mavjud vaziyatni o’zgartirish yengil kechmaydi. CHunki hozirgi kunda mavjud
texnologik jarayon dastgoh va mashinalarning 50 foizi neftni yokilg’i
sifatida qo’llash hisobiga ishlaydi[2].
SHuni alohida ta’kidlash zarurki, insonning tabiatga ta’sir etishi natijasida
jamiyat bilan tabiat o’zaro munosabatlarining uyg’unlashuvi buzildi.
Insoniyat taraqqiyotining hozirgi bosqichida jamiyat bilan tabiatning o’zaro
munosabati barchaning e’tiborini o’ziga ko’proq jalb etmoqda.
Inson tabiatning bir qismi, demak odamlarning o’zlari, ularning o’zaro
munosabatlari hamda atrof-muhitning bir qismi sifatida ekologik muammoni
yuzaga keltirdi. Bu muammo tabiiy muhit bilan bir qatorda ijtimoiy muhitda
yuz bergan salbiy o’zgarishlar tufayli paydo bo’ldi. Ijtimoiy muhitning
holatiga ta’sir etuvchi ko’plab omillar mavjud. Ijtimoiy muhitning holatiga
qarab, ularni ijobiy va salbiy ta’sir etuvchi omillarga bo’lish mumkin.
Me’yorida yaratilgan ijtimoiy muhit jamiyatning har bir a’zosiga ijobiy
ta’sir etadigan, uning xavfsizligini ta’minlaydigan va har bir shaxsni
barkamolligiga ko’maklashadigan barqaror ma’naviy-ruhiy iqlimdir. Salbiy
ta’sir etuvchi omillar kishilar kayfiyati va ruhiyatini yomonlashuvi va
organizmning turli xil kasallanishining paydo bo’lishiga qulay muhit
yaratadi. Salbiy ekologik omillar inson salomatligiga va uning tadrijiy
rivojlanishiga aks ta’sir etadi. Ijtimoiy muhitning yomonlashuvi ijtimoiy
o’zgarishlar, shuningdek hamma narsada tabiat ustidan hukmronlik qilish
maqsadiga qaratilganligi, insonning o’zini ikkinchi o’ringa tushurib qo’ydi.
Oqibatda inson faoliyati jilovdan chiqdi va umumbashariy faloqatni keltirib
chiqardi. Bu ijtimoiy muhit mikrodarajada ham, makrodarajada ham
ayniganligining oqibatidir. Inson sihat-salomatligi davlat mulkidir.
Aholining salomatligi tabiiy hamda ijtimoiy muhitning holatiga bog’liq.
Bugungi kunda yalpi yadro urushi xavfi nisbatan kamaygan bo’lsada, ekologik
biogenetik buzilishlar havfi hamon taxlikali holatda saklanib qolmoqtsa.
Keyingi yillarda «sovuq urushga asta-sekin chek qo’yish imkoniyati reallashib
bormoqda, biroq atrof-muhitni muhofaza qilish muammosi birinchi o’ringa
chiqmoqda. Ikkinchi tomondan tabiatga antropogen, antrotexnogen,
antropotogenetik, antropolitik va boshqa «sun’iy» ta’sir yo’nalishlarining
kompleks xarakteri turli mintaqalardagi iqtisodiy-siyosiy, demografik-
etnografik vaziyatlarning keskinlashuvi, inson-tabiat» munosabatlarini
murakkablashtirib yubormoqda. Oqibatda aholi salomatligi yomonlashib,
kasallanish hollari ko’payib bormoqda. Tadqiqotchilarning fikriga qaraganda
aholi salomatligining 50 foizi turmush tarziga, qolgan foizi atrof-muhitga va
odamning irsiyati hamda sog’liqni saqlash tizimiga bog’liqdir[3]. Demak
insonning o’zini o’rab turgan borliqqa ongli munosabati avvalo uning bilimi
saviyasi hamda dunyoqarashiga bevosita bog’liq. Ana shu bois mintaqamizdagi
ekologik holatni yaxshilash uchun davlat va xalqaro tashkilotlar tomonidan
ko’rilayotgan chora-tadbirlar bilan bir qatorda eng avvalo kishilarda yuksak
darajada ekologik dunyoqarashni shakllantirish, har bir ishga ekologik
yondashuvni, ekologik madaniyatni tarbiyalash, ilmiy jihatdan asoslangan
ekologik ongni har bir fuqaroda kamol toptirish zarur. Ana shu maqsadda
mamlakatda amalga oshirilayotgan ekologik siyosat ekologik dunyoqarash
asosini shakllantirishga qaratilgan.
Ayni paytda ekologik dunyoqarashning shakllantirishni, qonuniy asoslari
huquqiy me’yori omillari ham muntazam takomillashtirib borilmoqda. Jumladan,
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida «Fuqarolar tabiiy atrof-muhitga
ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar» (50-modda). «Er, yer osti
boyliklari, suv, o’simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar
umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat
muhofazasidadir» (100-modda) kabi moddalar aynan shaxsda ekologik
dunyoqarashni huquqiy zaminlarini mustahkamlashga yo’naltirilganligi bilan
xarakterlanadi.
Bundan tashqari 1992 yil 9 dekabrdagi «Tabiatni muhofaza qilish
to’g’risida»gi, 1993 yil 6 maydagi «Suv va suvdan foydalanish to’g’risida»,
1996 yil 26 dekabrda «O’zbekiston respublikasi atmosfera havosini muhofaza
qilish to’g’risida»gi, 2013 yil 27 dekabrdagi “Ekologik nazorat
to’g’risida”gi Qonunlar shaxsda huquqiy ekologik bilimni boyitishi asosida
ularda ekologik dunyoqarashni huquqiy asoslarini, tabiiy resurslarni muhofaza
qilish va undan oqilona foydalanish sohasidagi munosabatlarni tartibga
soladigan yuridik me’yorlar majmuasidir. Demak shu yuridik me’yorlar
jamiyatda bugun o’z aksini topmog’i lozim. Binobarin dunyodagi barcha
tsivilizatsiyalashgan davlatlarda «ekologik munosabatlarning globallashuvi
jarayoni xalqaro hamkorlikni ham sifat jihatdan yangi bosqichga ko’tardi.
Ekologik muammolarga barcha mamlakatlar o’zining ichki va tashqi siyosatining
muhim muammolari yechimi tarzida qaramoqdalar.
CHunki ekologik siyosat globallashuvi intefatsiyasi asosida barcha davlatlar
ekologik manfaatlarining umumiyligi yotadi. SHu o’rinda ta’kidlash kerakki,
ekologik siyosatni shakllantirish zaruriyati, bir tomondan halqaro miqyosda
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar globallashuvi nafaqat ekologik faoliyatining
umumiy rivojlanish jarayonlariga aloqador, balki jamiyat taraqqiyotining
hozirgi bosqichida muhim e’tiborga molik.
Xalqaro ekologik siyosat globallashuvi bilan boshqa ijtimoiy- iqtisodiy
jarayonlar o’rtasida uzviy aloqadorlik mavjud bo’lib, ular dastlab muayyan
milliy davlatlar hududlarida, keyinchalik davlatlararo miqyosda
integratsional xarakter kasb etadi. SHu nuqtai nazardan Markaziy Osiyodagi
suveren davlatlar ekologik siyosatidagi globallashuvni ularning xalqaro va
davlatlararo munosabatlarining dastlabki bosqichlari deyish mumkin.
Global ekologik munosabatlar sharoitida tabiatni muhofaza qilish ishida
xalqaro hamkorlik zarur. CHunonchi, tabiiy sharoiti xilma-xil bo’lgan katta
mamlakatlarning kuchi bilan tabiatni muhofaza qilish masalasi har doim ham
hal qilib bo’lmaydi. Tevarak-atrofdagi tabiatni muhofaza qilishi masalalariga
xilma-xil milliy va olamshumul muammolar kiradi. Masalan, ko’chib yuradigan
hayvonlar, qushlar, baliqlar va dengiz hayvonlari, davlat chegaralarini tan
olmaydi. Bunday hayvonlarni qo’riqlash muammolari yoki tevarak -atrofdagi
muhitni saqlashning umumiy masalalari hukumatlar o’rtasidagi bitim va xalqaro
bitimlar darajasida hal qilinadi. Bizningcha, hozirgi vaqtda dunyoda tabiatni
muhofaza qilish sohasida hamkorlikning ikki asosiy shakli tarkib topdi:
tevarak-atrofdagi muhitni muhofaza qilish va tabiiy zahiralardan oqilona
foydalanish masalalari bo’yicha ikki tomonlama konventsiyalar;
tabiatni muhofaza qilish bo’yicha xalqaro tashkilotlar faoliyatida