Tabu w języku, literaturze i kulturze

284 Pages·2022·58.939 MB·Polish

by  Iwona Piechnik, Anna Car

w
w /
j&yiai, ut e mu r ze
i KIMŻE
AVAlOD
Tematy tabu istnieją w każdej kulturze
i społeczności, chociaż bywa tak, że
różnią się one między sobą zarówno
z punktu widzenia geografii, jak i epoki.
Albowiem tabu nie jest stałe ani w czasie,
ani w przestrzeni.
Mamy nadzieję, że teksty zebrane
w niniejszym tomie zaciekawią
czytelników i pozwolą im szerzej spojrzeć
na otaczający nas świat, który ciągle
skrywa pewne tematy w obszarze mroku
i przemilczenia.
T
(cid:21)s u
u/
JĘZYKU, LITERATURZE
I KULTURZE

V! JĘZYKU, LITERATURZE
IKULTURZE
av aLo d
Druk dofinansowano ze środków Wydziału Filologicznego Uniwersytetu
Jagiellońskiego
RECENZENCI
dr hab. Marcin Filipowicz prof. UW (Uniwersytet Warszawski & Univer-
zita Hradec Kralove)
dr hab. Arkadiusz Jabłoński prof. UAM (Uniwersytet Adama Mickiewi­
cza w Poznaniu)
dr hab. Iryna Kononenko prof. UW (Uniwersytet Warszawski)
dr hab. Tomasz Korpysz prof. UK.SW (Uniwersytet Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie)
dr hab. Kyong-Geun Oh prof. UAM (Uniwersytet Adama Mickiewicza
w Poznaniu)
dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy prof. UG (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Hanna Ratuszna (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
dr Maria Spiechowicz (Uniwersytet Śląski)
dr Sylwia Surdykowska-Konieczny (Uniwersytet Warszawski)
dr hab. Joanna Szczęk prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
dr hab. Włodzimierz Wysoczański prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
OKŁADKA, PROJEKT TYPOGRAFICZNY I SKŁAD
Emilia Dajnowicz
wydanie I
Kraków 2021
ISBN 978-83-7730-567-6
Copyright © by Wydawnictwo Avalon Sp. z o.o. and individual authors
Wydawnictwo Avalon Sp. z o.o.
ul. Żmujdzka 6 B, 31-426 Kraków
[email protected]; www.wydawnictwoavalon.pl
Druk: Drukarnia Technet, ul. Biskupińska 3 A, 30-732 Kraków
tel. [phone], [email protected]
www.technet.krakow.pl
Przedmowa 7
Aluj* ZAŃCZW
Tabu a kultury Dalekiego Wschodu
w Opisaniu świata Marco Polo 9
CA^
W kręgu choroby nowotworowej.
„Alternatywna” kancerografia Hany
Andronikovej Niebo nie ma dna 29
CHUDZIK
Tabu ciała i czynności fizjologicznych a humor
(na przykładzie polskiego stand-upu) 61
DUC-HARADA
Strategie eufemizowania w japońskim socjolekcie
młodzieżowym - na wybranych przykładach 83
dudek-u/(cid:21)l%c;ó^(cid:21)
Taktyka zniewagi w dyskursie politycznym
a łamanie tabu językowego (na przykładzie
wystąpień W. Putina i W. Żyrinowskiego) 108
DYBAŁA
Trójwymiarowe podejście do wulgaryzmów
japońskich i ich kontekstowego przekładu
na przykładzie komiksów manga 126
Między magią, strachem a religią
- o tabuizacji śmierci w komunikacji językowej:
na przykładzie nekrologów internetowych 184
KIM
Tabu w języku i literaturze Korei 201
„Ksiądz jegomość” ze Świątkowej Wielkiej.
Obraz kapłana w łemkowskich
przysłowiach ludowych 225
UWMeCKA-MWI
Między satyrą a karnawałem.
O rozpadzie tabu w powieści Da 'i-gan Napole ’on
(Wujaszek Napoleon) Iraga Peześkzada 245
Leksyka tabuizowana w „Słowniku języka
ukraińskiego” pod redakcją B. Hrinczenki
- kierunki i perspektywy badawcze 269
P
r zc mo ,
Tematy tabu istnieją w każdej kulturze i społeczności, chociaż bywa
tak, że różnią się one między sobą zarówno z punktu widzenia geografii,
jak i epoki. Albowiem tabu nie jest stałe ani w czasie ani w przestrzeni.
Trzeba jednak przyznać, że obszar tematów tabu wydaje się coraz bar­
dziej zmniejszać w kulturze zachodniej.
Dzięki rozwojowi cywilizacyjnemu, który nabrał rozpędu zwłaszcza
po rewolucji przemysłowej, nowoczesne społeczeństwa stały się coraz
bardziej otwarte. Rozwój technologii informacyjnych i globalizacja przy­
czyniły się do wymiany myśli i doświadczeń, a informacja jako obiek­
tywna wiedza o świecie stała się dobrem ogółu. Ludzie stali się bardziej
świadomi różnych zjawisk, dlatego tematy tabu wydają się ustępować
pola i cofać w coraz mniejszy skrawek cienia. Jednakże przemilczenia
nadal istnieją, zarówno w sensie pozytywnym (dla taktu i dobrego sma­
ku), jak i negatywnym (skrywanie, zatajanie).
W niniejszym tomie zebranych zostało 11 artykułów, którzy autorzy
są badaczami na Wydziale Filologicznym, na Wydziale Polonistyki oraz
na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu
Jagiellońskiego. W swych pracach przedstawili oni swoje bogate obser­
wacje na temat tabu w różnych kulturach i w różnych epokach. Artykuły
dotyczą zarówno Dalekiego Wschodu (Japonia, Korea i Azja Południo­
wa), jak i Bliskiego Wschodu (Iran) oraz Europy (Federacja Rosyjska,
Ukraina, Polska, Czechy, Niemcy). Pokazują nam one najczęściej zja­
wiska współczesne, ale niekiedy przenoszą nas także w czasy dawniej­
sze, na przykład na przełom XIII i XIV wieku, gdy Marco Polo odbywał
swe podróże na Wschód, by później opisać to, co „zobaczył i usłyszał”.
Znajdziemy tu też zarówno kwestie dotyczące antropologii kultury,
jak i literaturoznawstwa (tematy tabu pojawiające się w sposób bardziej
lub mniej śmiały w literaturze pięknej) oraz językoznawstwa (na przy­
kład kwestia użycia pewnych sformułowań, zwłaszcza wulgaryzmów).
Mamy nadzieję, że teksty zebrane w niniejszym tomie zaciekawią
czytelników i pozwolą im szerzej spojrzeć na otaczający nas świat, który
ciągle skrywa pewne tematy w obszarze mroku i przemilczenia.
Chociaż - jak już to zostało powiedziane wyżej - ten obszar mroku
i przemilczenia wydaje się coraz bardziej kurczyć. I to chyba dobrze...
Redaktorki