SUDAN YATIRIM FIRSATLARI ve PROJELERİ

94 Pages·2017·2.95 MB·Turkish

2017
SUDAN YATIRIM FIRSATLARI ve
PROJELERİ
MÜSİAD Uluslararası İlişkiler ve Dış Ticaret Komisyonu
Özlem BACAK
MÜSİAD Dış İlişkiler Koordinatörü
12.07.2017
ÖNSÖZ

Sudan’da kısmen kalkan yakında tamamen kalkması beklenen Amerikan ambargosu sonrası
Çin, Rusya ve Avrupa’nın pazarda söz sahibi olma yarışının yanı sıra Körfez Ülkeleri tarafından
ülkeye ciddi yatırımlar yapılmakta ve para transferi olmaktadır. Ülkede her sektörde bakir
kaynaklar ve bu kaynakların kontrolünü ele geçirmeye çalışan bir dış güç görebilirsiniz.
Bununla birlikte Sudan halkı, Afrika kıtasında olmaları ve ten rengi sebebiyle Afrikalı, dil ve
etnik yapıları itibariyle de Arap olmalarına rağmen Türkiye ile çalışmak ve işbirliği yapmak
konusunda her zaman pozitif ayrımcı bir yaklaşım sergilemektedir. Bu iyi niyet ve sevginin bir
göstergesi olarak Sudanlıların beklentisi, Türk Firmaların Sudan’a giderek burada yatırım ve
ticaret yapmak suretiyle bir yandan kendi kazançlarını artırırken aynı zamanda Sudan’ın da
kalkınmasına katkı sağlayacak değerleri de oluşturmalarıdır. Batı’nın sömürgecilik
anlayışından ziyade Osmanlı’nın ümmet anlayışı ile gelecek Türk yatırımcıları bekleyen
Sudan, hem fırsatları ile bir cazibe merkezi hem de kalkınmasına katkıda bulunma
hassasiyetinde olmamız gereken bir ülke olarak bizi beklemektedir.
Bu raporda devlet kurumları ve özel sektör tarafından bizlere ulaştırılan projelerin bir
derlemesini bulabilirsiniz. Bazı veriler geçmiş yıllara ait olmakla birlikte majör değişiklikler
olmadığından günümüz genel tablosu hakkında bir fikir verecektir. Projelerin bir kısmı daha
fazla detaylandırılmış iken diğer kısmı kısa özetler halinde verilmiştir. İlgi duyduğunuz proje
için, proje sahibi kurum ile iletişime geçerek detaylı bilgileri alabilirsiniz.

1
İÇİNDEKİLER

1. SUDAN’IN COĞRAFİ VE SOSYOLOJİK ÖZELLİKLERİ ......................................................................... 4
2. SEKTÖRLER ...................................................................................................................................... 5
2.1. Tarım, Gıda ve Hayvancılık Sektörü ......................................................................................... 5
2.1.1. Bitkisel Üretim ................................................................................................................. 5
2.1.2. Hayvansal Üretim ............................................................................................................ 9
2.1.2.1. Kırmızı Et Üretimi ......................................................................................................... 9
2.1.2.2. Beyaz Et Üretimi ........................................................................................................ 11
2.1.2.3. Balık Üretimi: ............................................................................................................. 12
2.1.2.4. Süt ve Süt Ürünleri Üretimi ....................................................................................... 18
2.2. Sanayi Sektörü ....................................................................................................................... 18
2.2.1. Deri Ürünleri Sanayii ...................................................................................................... 18
2.2.2. İlaç Sanayii ..................................................................................................................... 19
2.2.3. Yağlı Tohumlar ............................................................................................................... 21
2.2.4. Tekstil Sanayii ................................................................................................................ 21
2.2.5. Gübre Sanayii ................................................................................................................. 23
2.2.6. Elektrik Sanayii ............................................................................................................... 23
2.2.7. Mühendislik ve Sanayi ................................................................................................... 24
2.3. Petrol Ve Madencilik Sektörü ................................................................................................ 25
2.4. Hizmetler Sektörü .................................................................................................................. 27
2.4.1. Finans Hizmetleri ........................................................................................................... 27
2.4.2. İletişim Hizmetleri .......................................................................................................... 28
2.4.3. Ulaşım Hizmetleri .......................................................................................................... 28
2.5. Turizm Sektörü ...................................................................................................................... 28
2.5.1. Tarih Turizmi .................................................................................................................. 28
2.5.2. Doğal Alanlar ve Safari Turizmi ...................................................................................... 29
2.5.3. Deniz Turizmi ................................................................................................................. 29
2.5.4. Doğa Turizmi .................................................................................................................. 29
3. YATIRIM FIRSATLARI ..................................................................................................................... 30
3.1. İmtiyazlar ve Garantiler ......................................................................................................... 30
4. 2016-2016-2017 YILLARI EKONOMİK VERİLERİ ............................................................................ 32
5. MEVCUT PROJELER ....................................................................................................................... 33
5.1. Hartum Konut Fonu İnşaat Projeleri ...................................................................................... 33
5.1.1. Ulusal Konut Fonu Projeleri ........................................................................................... 35
2
5.1.2. Askeri Konut Fonu Projeleri ........................................................................................... 37
5.1.3. İnşaat Malzemeleri ve Endüstrileri Fonu ....................................................................... 38
5.2. Hartum Valiliği Projeleri ........................................................................................................ 42
5.2.1. Ciyal Sanayi Bölgesi Altyapısı Projesi ............................................................................. 42
5.2.2. Deri Sanayi Bölgesine Altyapı Sağlanması Projesi ......................................................... 46
5.2.3. Büyükbaş Hayvan Irklarının Hibritleştirilmesi Projesi .................................................... 49
5.2.4. Buzağı ve Büyükbaş Hayvan Yetiştiriciliği ...................................................................... 51
5.2.5. Modern Mezbaha Projesi .............................................................................................. 51
5.2.6. Veteriner Karantina Hizmetleri Projesi .......................................................................... 52
5.2.7. Modern Tabakhane ....................................................................................................... 53
5.2.8. Entegre Kanatlı Yetiştiriciliği .......................................................................................... 54
5.2.9. Kanatlı Mezbahası ......................................................................................................... 55
5.2.10. Taze Yem Üretim Projesi ............................................................................................... 55
5.2.11. Balık Yetiştiriciliği Projesi ............................................................................................... 56
5.2.12. Balık Yemi Tesisi............................................................................................................. 57
5.2.13. Süt Üretimi ve İşletmesi Projesi ..................................................................................... 57
5.2.14. Süt Ürünleri Üretim Tesisi ............................................................................................. 58
5.2.15. Bahçe Ürünleri ............................................................................................................... 59
5.2.16. İlaç Üretimi .................................................................................................................... 59
5.3. Özel Girişim Projeleri ............................................................................................................. 61
5.3.1. Merowe Havaalanı Havacılık Hizmetleri ........................................................................ 61
5.3.2. Kuzey Sudan Serbest Bölgesi ......................................................................................... 67
.5.3.3 Kuzey Sudan Tarımsal Projesi ........................................................................................ 68
5.3.4. Kuzey Sudan Balık Çiftliği Projesi ................................................................................... 70
5.3.5. Karima ve Karma Tatil Köyü Kompleksi Projesi ............................................................. 72
5.3.6. Demir ve Çelik Üretimi Projesi ....................................................................................... 75
5.3.7. Altın Madeni Atık İşleme Projesi ................................................................................... 88
6. SONUÇ VE ÖNERİLER .................................................................................................................... 91
7. İLETİŞİM BİLGİLERİ ........................................................................................................................ 93

3
1. SUDAN’IN COĞRAFİ VE SOSYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Sudan hem Afrika hem Arap Yarımadası için stratejik bir öneme sahiptir.
Komşuları: Mısır, Libya, Çad, Orta Afrika, Etiyopya, Eritre, Güney Sudan, Suudi Arabistan.
Yüzölçümü: 1.882.000 km2 (Afrika’nın Cezayir’den sonra ikinci en büyük ülkesidir).
Nüfus: 33,4 Milyon (2008 Sayımı ), 40 Milyon (2010 yılı tahmini).
Din: % 96,7 İslam, %3 Hıristiyan.
Yönetim Şekli:Cumhuriyet.
İdare Şekli: 18 vilayetten oluşur.
Para Birimi: Sudan Cüneyhi.
Ulusal ve Uluslararası Üyelikler: Arap Birliği, COMSEC1, COMESA2, United Nations
Development Programme (UNDP)

1 Iraq’s Council of Ministers Secretarial / Irak Bakanlar Konseyi Sekreteryası
2 Common Market for Eastern and Southern Africa / Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı.
4
2. SEKTÖRLER
2.1. Tarım, Gıda ve Hayvancılık Sektörü

Arazi Kullanımı:
Sudan’da toplam üretimin %31‘i ziraat alanındadır.
Ekilebilir arazi alanı : 200 milyon dönüm (84 milyon hektar).
Altı kullanılan arazi : %35-40 milyon dönüm (16,8 milyon hektar).
Çok yıllık bitkiler : Mısır, darı, buğday, pamuk, fıstık, susam.
Diğer ekinler : Şeker kamışı, hurma, meyve, sebze, ayçiçeği.
Sulanan arazi alanı : 11 milyon dönümlük alan (4.620.000 hektar).
Sulanan arazi yağmur alanı : 29 milyon dönümlük alan (12.180.000 hektar).
Ormanlık Bölge : Ülke yüzölçümünün % 11,6’sı.

Tarım ve Hayvancılık Sudan ekonomisinin temel yapı taşlarından birini oluşturmaktadır. Ülke
hem tarım ürünleri zenginliği hem hayvansal ürün potansiyeli hem de tatlı ve tuzlu su balık
çeşitliliği açısından öne çıkmaktadır. Ülkede ayrıca geniş doğal meralar ve ormanlar
bulunmaktadır.
Sulama temelde Mavi ve Beyaz Nil nehirlerinden, bunun dışında kuyulardan ve yağmur
sularından yapılmaktadır.

2.1.1. Bitkisel Üretim
Bahçe Bitkileri ve Tarla Üretimi şeklinde ikiye ayrılmaktadır:
Bahçe Bitkileri: Sebzelerden (en önemlisi Soğandır), Domates, Bamya, Patlıcan, Patates,
Salatalık, Yapraklı Sebzeler ile Mango, Karpuz gibi tropikal ve tropikal olmayan meyve
çeşitleri.
Örneğin Ziraat Bakanları Birliği 2015 verilerine göre, ülkede üretilen mangonun sadece
%30’u ihraç edildiği takdirde 65 milyon dolar ithalat geliri elde edilecektir.
İhracat Ürünleri Tarla Bitkileri: Pamuk –Gum Arabic (Sudan üretiminde dünyada ilk sırada
yer almaktadır), Yağlı Tohumlar (özellikle Susam-Bakla-Ayçiçeği), Mısır, Pirinç, Buğday,
Bitkisel Yağ Ürünleri, Yem Bitkileri.

5
Yıl 2015 2015 2014 2014 2013 2013 2012 2012
Ürün Üretim Alan Üretim Alan Üretim Alan Üretim Alan
1000 ton 1000 m2 1000 ton 1000 m2 1000 ton 1000 m2 1000 ton 1000 m2
Mango 941.7 73.2 641.6 72.5 640.8 71.2 635.4 70.6
Muz 910 94.7 909 84 900 75 822 68.5
Limon 269.5 56.3 268 48 264 44 252.7 42
Greyfurt 219.1 50.1 216.8 39.5 211.8 35.3 201.6 33.6
Portakal 152 43.5 150 32.9 147 29.4 142.5 28.5
Tablo 1: Ziraat Bakanları Birliği-Bahçeler Müdürlüğü 2015 Verileri.

YIL 2015 2015 2014 2014 2013 2013
Ürün Üretim Alan Üretim Alan Üretim Alan
1000 ton 1000 m2 1000 ton 1000 m2 1000 ton 1000 m2
Soğan 1583.4 204.7 1575 196.5 1443.2 1804
Domates 616.7 106.7 612 102 583.2 97.2
Bamya 286.5 59.3 284 56.8 277 55.4
Patlıcan 85.1 12.3 83.2 10.4 81.6 10.2
Patates 413.8 64.3 407.6 58.2 382.3 54.6
Bamya 2 237.7 39 231 33 217 31
Karpuz 170.9 86.8 168.3 84.2 164 82
Kavun 371.7 42.7 366 36.7 345 34.5
Kabak 34.1 13.3 32.2 10.4 30.3 10.1
Salatalık 211.9 22 211 21.1 209 20.9
Kabak 2 206.4 32.4 203 29 196 28
Mülihıyye 38.3 14.3 32 8 30 7.5
Rajle 43.3 14.8 38 9.5 36 9
Havuç 46.1 18 37.6 9.4 34.4 8.6
Pancar 42.6 9.6 39.6 6.6 38.4 6.4
Bakla 31.8 11 26 5.2 24.5 4.9
Taze Fasulye 35 15 30 10 28.5 9.5
Tablo 2: Ziraat Bakanları Birliği - Bahçeler Müdürlüğü 2015 Verileri.
Ülkede ayrıca Doğal Bitkiler, Kokulu Bitkiler ve Orman Ürünleri bulunmaktadır.
6
TÜRKİYE-SUDAN ARASINDA İKİLİ TARIMSAL İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI
“Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sudan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İkili Tarımsal
İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma” 28 Nisan 2014 tarihinde imzalanmış, 04 Nisan 2015
tarihli ve 6648 sayılı Kanunla anlaşmanın onaylanması uygun görülmüş ve 19 Kasım 2015
tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak uygulamaya konulmuş, anlaşma ile ilgili
yasal prosedür tamamlanmıştır.
Söz konusu Anlaşma ile iki ülke arasında tarımsal üretimin ve ticaretin artırılması amacıyla
ortak bir şirketin kurulması, şirketin, Sudan’da 12.500 hektar arazide örnek bir çiftlik kurması
ve Türk özel sektörünün Sudan’da 5 bölgede 780.500 hektar arazide tarımsal yatırım
yapmasının özendirilmesi hedeflenmiştir. Ülkemiz tarafını temsil edecek kuruluşumuz
ortaklığında “Anonim Şirketin” kurulmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir.
Bu şirketin kuruluş işlemlerinin 2017 Haziran ayında biteceği düşünülmektedir.
Neden yurt dışında tarım arazisi kiralama veya satın alma?
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 2013 yılı raporu verilerine göre, Tarımda küresel işbirliği, bilgi ve
teknoloji paylaşımının yanında birçok ülkede sınır ötesi yatırımlar yapan Gelişmiş Ülkeler
kendi gıda arzı güvenliğini garantiye almak ve gıda ticaretine hâkim olmak için kendi
topraklarıyla yetinmemektedir. Bu nedenle 41 ülke başka ülkelerde toprak kiralamış, 62 ülke
ise topraklarını ikinci bir ülkeye kiraya vermiş veya satmıştır.
Dünyada yaklaşık 203 Milyon hektar tarım alanının uluslararası şirketlerce satın alındığı veya
kiralandığı bilinmektedir. (İngiltere, ABD, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail, Hindistan vd.)
Az Gelişmiş Ülkelerde Tarım için Uluslararası Arazi Paylaşım Raporu’na (2012) göre;
Kiralanan toplam tarım arazisinin %70’i 11 ülkede bulunmakta ve bu ülkelerin 7’si en fazla
açlık sorunu yaşayan Afrika Kıtası'ndadır. (Afrika ülkeleri: Sudan, Etiyopya, Mozambik,
Tanzanya, Madagaskar, Zambiya ve Kongo). (Diğer ülkeler: Brezilya, Filipinler, Endonezya ve
Laos).**

Türkiye Açısından Avantajları;
- Yeni istihdam imkânları sağlanacak,
- Sudan’da mevcut olan tarımsal potansiyelden Türk girişimcilerin de faydalanmasının
önü açılacak,
- Uzun vadede doğacak gıda açığını kapatmak için önemli bir potansiyel
değerlendirilmiş olacak,
- Dünya gıda üretiminde ileri ülkelerle birlikte yönlendirici olunacak,
- Gıda arzının sürdürülebilirliğine katkı sağlanacak,
- Ülkeler arasında ticari ilişki artacak ve ilişkiler doğrultusunda sosyal doku kaynaşması
gerçekleşecektir.
Sudan Açısından Avantajları;
7
- Ülke kaynaklarının ve tarımsal potansiyelinin daha rasyonel kullanılmasına katkı
sağlanacak,
- Ülke ve bölge halkına iş imkânı sağlanacak,
- Ülke ve bölge halkı üretimden dolayı gıda ihtiyaçlarına kolaylıkla ulaşabilecek,
- İşletme bölgesinde yaşayan halkın tarımsal bilgi ve becerisi artacak,
- Zaman zaman uygulanacak tarımsal eğitimler sayesinde bölge insanına kendi işini
kurma imkânı sağlanacak,
- Bölge insanının yaşam standardının yükselmesine katkı sağlanacak,
- Bölge halkı sağlanacak istihdam sayesinde daha yerleşik bir hayata geçmiş olacaktır.

Yerel Tüketim Fırsatları:
Sudan 2015 yılında 41 milyon dolar kıymetinde 98.000 ton meyve ve 96 milyon dolar
kıymetinde 124 bin ton sebze ithal etmiştir.

İhracat Fırsatları:
Uluslararası Ticaret Merkezi 2015 yılı verilerine göre Körfez Ülkeleri 2,5 milyar dolar
değerinde taze kurutulmuş ve dondurulmuş sebze ile 4 milyar dolar değerinde meyve ithal
etmiştir.
Asya Ülkeleri ise 3,1 milyar dolar sebze ve 3 milyar dolar meyve ithal ederken sadece
Hollanda’nın taze, kurutulmuş ve donmuş sebze ithalatı 2,3 milyar dolardır.

Yatırım Fırsatları:
1. Meyve Sebze Sınıflandırma, İşleme ve Paketleme Makineleri ve Radyatörler
2. Kurutma Merkezi
3. Dondurma ve Saklama Depoları
4. Ziraat Ürünlerinin Ekimi
5. Yerel Tohum Üretimi

2.1.1.1. Yem Bitkisi Üretimi
Verimli arazilerin varlığı, uygun hava koşulları, suya ulaşım kolaylığı, özel araştırma
merkezlerinin varlığı, gerekli insan gücü mevcudiyeti sebebi ile özellikle Körfez Ülkelerinin ve
Avrupa’nın yem bitkisi yetiştirme konusunda en bilinen ülkesi Sudan’dır. Ülkede toprak
verimi dönüm başına 3 ton şeklindedir.
2015 yılında toplam üretilen yem bitkisi senelik 5.723.000 ton olarak açıklanırken, yıllık
1.743.498 ton açık bulunmaktadır.

8
Yatırım Fırsatları:
1. Yonca için iç piyasaya uygun üretim ve ihracat için Alfa Alfa yetiştiriciliği
2. İhracat ve Yerel Üretim için Cane (Abbussan) üretimi
3. Modern Sulama Sistemleri ve Teknolojileri
4. Teknolojiyi kullanarak üretimi arttırmak

2.1.1.2. Soya
Sudan’da 5.000 ton Soya hammadde olarak çeşitli üretim sahalarında kullanılmaktadır. Ancak
toprak verimliliği ve diğer bileşenlerin uygun olmasına rağmen tamamı başka devletlerden
ithal edilmektedir. Bu da bu ürünün Sudan’da üretilmesi gerekliliğini ve böylece bir yatırım
fırsatını ortaya koymaktadır.
Yatırım Fırsatları:
1. Soya İşleme Sanayii
2. Soya Yağı Üretimi
3. Soya Yemi Üretimi
4. İlaç Üretimi
5. Soya Sütü ve Gıda Üretimi
6. Sentetik Elyaf Üretimi
7. Yangın Söndürme Köpüklerinin Üretimi

2.1.2. Hayvansal Üretim
Sudan hayvansal ürün çeşitliliği olarak Arap dünyasında 1. sırada, Afrika‘da ise 2. sıradadır.
Sudan’da 104 milyon büyük ve küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Bunlar başlıca Deve, İnek,
Koyun, Keçi, At ve Tavuk olarak belirtilebilir.
Buna ek olarak Sudan, vahşi hayvan çeşitliliği olarak Afrika’nın en önemli ülkelerinden biri
olarak kabul edilmektedir.
Ayrıca ülke, Kızıldeniz ve Nil Nehri sayesinde tatlı ve tuzlu su balık çeşitliliği açısından çok
büyük bir hazine deposudur.

2.1.2.1. Kırmızı Et Üretimi
Hartum eyaletinde 1,5 milyon baş hayvan bulunmaktadır.
Ayrıca Hartum, Sudan’da bulunan 104 milyon baş hayvanın nakliyesinde merkezî noktadır.
Hartum’da 17 kırmızı et ve et ürünleri fabrikası bulunmaktadır.
9