Struktura DNA od A do Z Bakteryjne topoizomerazy typu II Transportery ABC

122 Pages·2013·9.58 MB·Polish

POSTĘPY;
POLSKIE
TOWARZYSTWO
BIOCHEMICZNE
BIOCHEMII
WARSZAWA 2006
TOM 52
V NUMER 3
,*
Struktura DNA od A do Z
Bakteryjne topoizomerazy typu II
Transportery ABC
■ /
.0[
i ' '
http://rcin.org.pl
. nrsaSK.'
MP Biomedicals Family
i
©
Miles Nutritional rpwj Enzyme Capper
Row Immun Ot RPerosdeaurccths Biochemicals ^^SyPsrotedumctss
Biomedicals laboratories Q'BIQgene
DNA-ERASE™
Roztwór do usuwania DNA z powierzchni roboczych oraz narzędzi
laboratoryjnych.
Wygodny i łatwy w użyciu, nie jest żrący oraz nie zawiera związków
kancerogennych.
DNA-erase™ jest stabilny i odporny na wysokie temperatury.
Dostępny w formie gotowej do użycia.
RNase-ERASE™
Roztwór do usuwania RNaz z powierzchni roboczych oraz narzędzi
laboratoryjnych.
Wygodny l łatwy w użyciu spray usuwa wszelkie zanieczyszczenia
ze stołów, szkła i plastiku. Nietoksyczny, dostarczany w formie gotowej
do użycia.
Nr kat. Nazwa Ilość
821805 DNA-ERASE™ 500 ml
821682 RNase ERASE™ 250 ml
1)21805 LOTNO. 1362J 53,
821683 RNase ERASE™ 2x125 ml 1:1*354 0530 EU 33(0)38367504(1 m *
DNA-Erase™
821684 RNase ERASE™ 250 ml
Oferta MP BIOMEDICALS obejmuje:
biochemikalia, przeciwciała,
odczynniki do biologii molekularnej,
elektroforezy, apoptozy.
Nowa, ulepszona strona MP BIOMEDICALS!
http://www.mpbio.com
DYSTRYBUTOR: abo Grażyna Boreysza
ul. Podleśna 6a, 80-255 Gdańsk
Biuro: ul. Małachowskiego 1, 80-262 Gdańsk
http://rctienl..: o(5rg8). p34l1 21 43; fax: [phone]
e-mail: [email protected]; www.abo.com.pl
S P I S T R E Ś C I
Postępy Biochemii — vol. 52, nr 3, 2006
WYDARZENI A/OPINIE/KOMENT ARZE
Opinia i komentarze do projektu ustawy z 29 maja ^)faa*Ćvo o
223
224
ARTYKUŁY PRZEGLĄDOWE
Struktura DNA od A do Z — biologiczne implikacje różnorodności
strukturalnej DNA i 229
Małgorzata Bukowiecka-Matusiak, Lucyna A. Woźniak
Naprawa chemicznie metylowanego DNA w Escherichia coli — rola
239
Celina Janion
Redagowanie retrowirusowego DNA jako przkład mechanizmu obronnego
247
Małgorzata Pupecka, Andrzej Pacak
253
W NASTĘPNYM NUMERZE:
Zbigniew Warkocki, Marek Figlerowicz
ARTYKUŁY PRZEGLĄDOWE Aptamery w diagnostyce klinicznej 260
Wędrówki receptorów Adam Szpechciński, Alina Grzanka
jonotropowych — do synapsy
Badania struktury i funkcji prokariotycznych topoizomeraz klasy II szansą
i z powrotem
dla poszukiwania i syntezy nowych leków przeciwbakteryjnych 271
Dorota Nowicka
Michał Pietrusiński, Paweł Stączek
Pierwsza dekada ery genomicznej
Kinaza białkowa aktywowana przez AMP — kluczowe znaczenie w
Adrianna Skoneczna regulacji metabolizmu 283
Robert Jarzyna
Ścieżki sygnalizacyjne czynników
Odpowiedź na stres komórkowy i ekspresja genów Hsp70 w męskich
wzrostu TGF-(3
komórkach rozrodczych 289
Małgorzata Zimowska
Wiesława Widłak
Molekularne metody diagnostyki Roślinne transportery ABC — rodzina z tradycjami 296
i oceny efektywności terapii we
Michał Jasiński, Marek Figlerowicz
współczesnej hematoonkologii
303
Małgorzata Dawidowska,
Jacek Wachowiak, Michał Witt Sabina Janicka, Halina Augustyniak
313
Mariola Katarzyna Piestrzeniewicz, Jakub Fichna, Anna Janecka
320
Irena Baranowska-Bosiacka, Dariusz Chlubek
330
Sabina Kędzierska
Rysunek na okładce:
Front cover image „Bottled gene „ by Paul
A. Thiessen, www.chemicalgraphics.com,
with permission.
http://rcin.org.pl
Postępy Biochemii 52 (3) 2006 I
ADVANCES IN BIOCHEMISTRY VOL. 52, NO. 3, 2006
Events/Opinions/Comments 223
REVIEWS
DNA structure from A to Z — biological implications of structural diversity of DNA 229
Chemically methylated DNA repair in Escherichia coli — the role of AlkB protein 239
The innate antiretroviral defense of human cells, based on the DNA editing 247
Trans-acting short interfering RNAs 253
Aptamers in clinical diagnostics 260
Bacterial type II topoisomerases as targets for antibacterial drugs 271
AMP-activated protein kinase — the key role in metabolic regulation 283
The heat shock response and HSP70 gene expression in male germ cells 289
Plant ABC transporters — the family with tradition 296
Multifunctional 14-3-3 proteins of plant cell 303
Opioid receptors and their selective ligands 313
Biochemical mechanisms of neurotoxic lead activity 320
Structure, function and mechanisms of action of ATPases from the AAA superfamily of proteins 330
KILKA SŁÓW OD REDAKTORA DO AUTORÓW
Szanowni Państwo,
Korzystając z przywileju redaktora naczelnego chciałbym podzielić się z Państwem dwoma refleksjami. Pierwsza bardzo optymistyczna, że
nasze czasopismo nadal ukazuje się drukiem. To jest między innymi zasługą Autorów zaakceptowanych do druku artykułów, którzy w prze­
ważającej liczbie zgadzają się ponosić część kosztów druku artykułów (na 36 artykułów opublikowanych w numerach 1-3 w 2006 roku Autorzy
26 z nich opłacili "page charges"). Z tym problemem wiążą się Państwa częste prośby bym przesłał określony artykuł w wersji elektronicznej.
Jakkolwiek tak powinno być w przyszłości, w obecnej chwili nie możemy rozpowszechniać zawartości czasopisma w tej formie, do momentu
aż udostępnimy je całkowicie "on-line". Nie nastąpi to jednak szybko. Wyjątek czynimy w stosunku do Autorów pracujących zagranicą, dla
których jest to jedyna możliwość otrzymania większej liczby kopii swojego artykułu.
Druga refleksja wiąże się, ze stosowaniem norm językowych, które redakcja stara się konsekwentnie wprowadzać na łamy „Postępów Bio­
chemii". Dlatego poniżej wymieniam niektóre z najczęściej spotykanych odstępstw od norm przyjętych przez redakcję, a w przyszłości poku­
simy się o skatalogowanie tych odstępstw i podanie obok określeń, które są akceptowane przez redakcję. Przykładowo w artykułach pojawiają
się często różne warianty „aminokwasów, motywów, domen, białek konserwowanych ewolucyjnie". Redakcja prosi Autorów o stosowanie
wyrażenia „sekwencje reszt aminokwasowych, domena, białko o strukturze zachowanej w ewolucji". Równie często używane są nieprawid­
łowe terminy takie jak: inhibicja (zamiast hamowanie), membrana (zamiast błona), ubikwitynacja (zamiast ubikwitylacja), transdukcja synału
(zamiast przekazywanie sygnału), ścieżki sygnalne (zamiast szlaki sygnałowe), cytozol (zamiast cytosol), aminokwas ewolucyjnie konserwa­
tywny (zamiat reszta aminokwasowa zachowana w ewolucji), alternatywny splicing (zamiast różnicowe cięcie i składanie mRNA), nabłonkowy
czynnik wzrostu (zamiast naskórkowy czynnik wzrostu), ludzkie komórki (zamiast komórki człowieka), drożdżowe białko (zamiast białko z
drożdży lub białko drożdży), domena N-terminalna (zamiast domena N-końcowa). Jak widać szereg nieprawidłowości wynika z bezpośredniego
tłumaczenia angielskich wyrażeń na język polski. Redakcja apeluje do przyszłych Autorów o zwrócenie uwagi na poprawność polskiego języka
naukowego, mając na względzie rolę „Postępów Biochemii" w procesie kształtowania wiedzy biochemicznej w naszym społeczeństwie.
Dziękuję za uwagę i zapraszam jak zwykle do lektury naszego czasopisma oraz do częstego odwiedzania naszej strony internetowej pod
adresem www.postepybiochemii.pl.
Sławomir Pikuła
PARTNER POSTĘPÓW BIOCHEMII
OLYM PUS
Your Vision, Our Future
Redaktor naczelny: Sławomir Pikuła; e-mail: [email protected], tel. [phone], Redaktor senior: Zofia Zielińska
Redaktor działu krajowego: Teresa Wesołowska; e-mail: [email protected], Redaktor działu „Forum Młodych Biochemików": Grzegorz Bartosz; e-mail: [email protected]
Redaktorzy: Joanna Bandorowicz-Pikuła, Jolanta Barańska, Andrzej Dżugaj, Krystyna Grzelak, Lilia Hryniewiecka, Danuta Hulanicka, Andrzej Jerzmanowski, Andrzej Kasprzak, Wanda Kłopocka,
Liliana Konarska, Paweł Pomorski, Aleksander F. Sikorski, Anna Szakiel, Adam Szewczyk, Tomasz Twardowski, Marek Zembala, Krzysztof Zabłocki, Alicja Żylicz
Sekretarz redakcja: Hanna Laskowska; e-mail: [email protected]
Skład i łamanie: Małgorzata Basaj; e-mail: [email protected]
Adres redakcji: "Postępy Biochemii", ul. Pasteura 3,02-093 Warszawa; e-mail: [email protected]; http://www.postepybiochemii.pl
Wydawca: Polskie Towarzystwo Biochemiczne; ul. Pasteura 3, 02-093 Warszawa, tel/fax [phone], e-mail: [email protected], http://www.ptbioch.edu.pl
Kwartalnik "Postępy Biochemii" jest wydawany z pomocą finansową Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, "Postępy Biochemii" są indeksowane w Medline i Agrolibrex. Nakład 850 egz.
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, a w publikowanych artykułach zastrzega sobie prawo do dokonywania niezbędnych skrótów i zmian.
Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych w czasopiśmie ogłoszeń.
http://rcin.org.pl
II www.postepybiochemii.pl
W Y D A R Z E N I A - O P I N I E - K O M E N T A R Z E
Opinia i komentarze do projektu ustawy z 29 maja 2006 r.
„Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych"
Tomasz Twardowski
Polska Federacja Biotechnologii, Instytut go oraz potencjalnego inwestowania produkowane w kraju, z wykorzysta­
Biochemii Technicznej, Politechnika Łódz­ środków przez zewnętrznych inwe­ niem rodzimego potencjału kadrowe­
ka, ul. Stefanowskiego 4/10, 90-924 Łódź
storów. Termin bioekonomia ozna­ go i gospodarczego; w przyszłości,
e-mail: [email protected]
cza oparcie rozwoju gospodarki na powstająca obecnie luka technologicz­
surowcach odnawialnych i wykorzy­ na będzie owocować w perspektywie
Gospodarka i jej rozwój muszą staniu metod biologicznych. Polska jednej generacji; emigracja kadry czy
opierać się na solidnych podstawach: dysponuje całym kompleksowym też brak rozwijania własnych techno­
1) naukowych, 2) prawnych i 3) spo­ zapleczem dla rozwoju bioekonomii. logii będą mieć fatalne skutki dla na­
łecznych. Fakty naukowe są repro- Normy prawne mogą ten rozwój sty­ szej gospodarki.
duktywne i nie mogą być ustalane mulować lub zahamować. W kwietniu 2006 r. przyjęto noweli­
poprzez głosowanie. Normy prawne zację „ustawy o nasiennictwie", która
winny opierać się na danych obiek­ Aspekty oceny projektu muszą zakazuje w Polsce handlu materiałem
tywnych, jednakże są efektem kom­ uwzględniać następujące elementy: siewnym genetycznie zmodyfikowa­
promisów, często wynikających z nym. Takie uregulowania prawne są
przesłanek politycznych. Opinie spo­ — formalne [prawne], sprzeczne z wieloma międzynarodo­
łeczne [a w konsekwencji głosy wy­ — ekonomiczne: wymi aktami prawnymi, jak przykła­
borców] są w istotnym stopniu efek­ finanse państwa, dowo: dyrektywy UE, konwencje np.
tem emocji i różnorodnych działań, rozwój gospodarki, TRIPS i WTO, członkostwa w orga­
często [wewnętrznie] sprzecznych. rynek pracy, nizacjach międzynarodowych, np. w
— efekty braku tej normy prawnej. OECD.
W przedstawionym projekcie usta­
wy z 29 maja 2006 r. „Prawo o orga­ W ocenie musimy zauważyć za­ W przedłożonym projekcie szereg
nizmach genetycznie zmodyfikowa­ równo POZYTYWNE, jak i NEGA­ proponowanych rozwiązań i stwier­
nych" jednoznaczny jest negatywny TYWNE efekty proponowanej nowej dzeń należy uznać za błędne lub po­
stosunek ustawodawcy do nowoczes­ ustawy. Jako POZYTYWNE należy zbawione podstaw. Wprowadzanie
nej biotechnologii. Podstawowe kon­ z pewnością zauważyć: aktualizację takich założeń do uregulowań praw­
kluzje tego dokumentu zostały bar­ normy prawnej i jednoznaczne sfor­ nych będzie skutkować istotnymi
dzo jasno i klarownie sformułowane i mułowanie stanowiska Rządu. Nato­ stratami gospodarczymi.
można je streścić następująco: miast jako NEGATYWNE:
PRZYKŁADOWO:
1. Zamknięte użycie GMO jest ak­ — brak zgodności z normami
ceptowane, jednakże związane jest z prawnymi UE (dyrektywy) oraz kon­ Nieprawdą jest, że nowa norma
wieloma restrykcjami. wencjami międzynarodowymi (np. prawna spowoduje utworzenie no­
2. Uwolnienie doświadczalne GMO TRIPS, CBD i BP) i zasadami członko­ wych miejsc pracy. Odwrotnie: bio­
do środowiska jest niedopuszczalne. stwa w organizacjach międzynarodo­ technolodzy, którzy nie mogą rea­
3. Produkty GM inne niż żywność wych (np. WTO), lizować swej pracy zawodowej we
nie będą dostępne na polskim rynku. — brak równości podmiotów — własnym kraju będą emigrować, a
4. GM żywność może być tylko proponowany projekt ustawy zdecy­ w konsekwencji restrykcyjnej normy
sprowadzana [importowana i właś­ dowanie dyskryminuje potencjalnych prawnej firmy nie będą inwestować w
ciwie oznakowana], ale nie produko­ użytkowników i producentów GMO, przemysł biotechnologiczny.
wana czy przetwarzana w naszym — wstrzymanie rozwoju ważnych
kraju. dziedzin gospodarki narodowej, jak Podane „nowe" miejsca prawne
5. GM pasze nie są akceptowane. np. produkcja biomateriałów czy też dotyczą administracji i nadzoru, a nie
6. Uprawa GM roślin nie jest do­ bioenergetyki, rozwoju gospodarki narodowej. Po­
puszczalna. — straty gospodarki: aktualne, dane dane dotyczące szacunku licz­
związane przykładowo z emigracją by analiz i ich kosztów, jak również
Należy jednoznacznie stwierdzić, kadry biotechnologów oraz koniecz­ liczby osób, które będą zaangażowa­
że dokument ten ma bardzo duże nością importu wielu produktów uzy­ ne przy kontroli, są zdecydowanie
znaczenie dla rozwoju biotechnologii, skiwanych z zastosowaniem technik zaniżone. Z całym naciskiem należy
a przez to całej polskiej bioekonomii. inżynierii genetycznej (jak np. pasze, podkreślić, że są to nowe miejsca pra­
Przede wszystkim w kontekście roz­ hormony, zestawy diagnostyczne), cy nieprodukcyjne, a administracyjne
woju przemysłu biotechnologiczne­ które z powodzeniem mogłyby być i kontrolne.
http://rcin.org.pl
Postępy Biochemii 52 (3) 2006 223
dowe, jak „Ramowe stanowisko Rzą­
Rolnictwo to jest nie tylko pro­ Przedłożony projekt nie zawiera
du Polskiego".
dukcja artykułów spożywczych oraz żadnej propozycji rozporządzeń wy­
pasz. Polskie rolnictwo winno stawać konawczych. W Polsce przemysł biotechnolo­
się bazą surowcową dla bioenergety­ giczny jest bardzo ograniczony, a
ki (etanol, oleje, biomasa do spalania) Konieczne jest jednoznaczne okre­ zatem nie są tworzone miejsca pracy;
oraz biomateriałów (biodegradowal- ślenie krajowego koordynatora za­ natomiast istnieje duży rynek konsu­
ne plastiki, włókna naturalne). gadnień dotyczących GMO. mentów, liczący ok. 38 min. ludzi.
Polska norma prawna nie może Polskie normy prawne obecnie Uwarunkowania zrównoważo­
być sprzeczna z uregulowaniami UE. obowiązujące są zgodne z ustawo­ nego rozwoju biotechnologii można
Zakaz obrotu nasionami GM na tere­ dawstwem Unii Europejskiej. W od­ sformułować jako pomoc państwa w
nie Polski (art. 57 nowej ustawy „O niesieniu do modyfikacji genetycz­ zakresie:
nasiennictwie") stanowi naruszenie nych genomu człowieka oraz w spra­
tej zasady. Zakaz uprawy komercyj­ wach dotyczących żywności i środ­ Wspomagania innowacyjności (ko­
nej roślin GM w Polsce jest również ków farmaceutycznych obowiązują w operacja na linii nauka - bussines - prze­
naruszeniem prawa UE (art. 166). naszym kraju (jak i w innych krajach mysł).
UE) osobne regulacje prawne.
Rolnictwo nie jest ograniczone Pomocy dla przedsiębiorczości
do produkcji roślinnej (jak sugeruje Przyszły rozwój polskiej biotech­ (tworzenie małych firm).
analizowany dokument). Produkcja nologii jest w zasadniczym stopniu
zwierzęca ma zasadnicze znaczenie uwarunkowany przez normy praw­ Dostępności środków finansowych
nie tylko dla celów konsumpcyj­ ne i opinię publiczną [a zatem przez (mechanizmy finansowania typu Initial
nych, ale także przemysłowych, w wyborców]; postęp naukowy i tech­ Public Offering - IPO, Venture Capital
tym produkcji leków, paraleków, niczny — niestety — wydaje się mniej - VC, kredyty państwa wspierające po­
żywności funkcjonalnej czy też or­ istotny w opinii Autorów tej ustawy. wstawanie firm).
ganów zastępczych (np. ksenotrans-
plantacje). W zgodnej opinii środowiska bio­ Prawa (stabilność norm prawa i mię­
technologów koncepcje rozwoju moż­ dzynarodowa harmonizacja).
Prawo nie może preferować lub na sformułować w formie następują­
dyskryminować określonych grup cych wniosków: Elastyczności rozwiązań rządo­
obywateli. Zgodnie z przedłożonym wych i prawnych (analiza zagrożeń w
projektem aktu prawnego producenci Postęp biotechnologii stwarza przeciwstawieniu do zysku społecznego).
GMO są jednoznacznie dyskrymino­ szansę rozwoju ekonomicznego.
wani poprzez nadmierną administra­ Otwartego handlu i swobody kon­
cję, biurokrację oraz obciążenia finan­ Należy zwrócić uwagę na to, że kurencji (bariery, protekcjonizm, cła).
sowe (poprzez opłaty bezpośrednie w przypadku biotechnologii nawet
czy też gwarancje zabezpieczenia najbardziej zaawansowane badania Aspektów społecznych (odbiór spo­
finansowego) (dział V, rozdz. II; art. naukowe są „przekładane" na zwy­ łeczny, akceptacja innowacyjnych pro­
105,130 i sąsiednie). kłe produkty, jak np. farmaceutyki, duktów).
środki piorące czy też artykuły żyw­
Proponowana norma prawna nościowe. KONKLUDUJĄC:
praktycznie uniemożliwia prowa­
dzenie prac doświadczalnych w Współczesna biotechnologia w ży­ W procesie formowania prawa
otwartym środowisku. Tak zatem, ciu codziennym wzbudza ambiwa­ ważna jest zarówno „litera prawa" jak
proponowane prawo uniemożliwia lentne odczucia w społeczeństwie. i „duch prawa". Z głębokim przeko­
udzielenie odpowiedzi na pytanie naniem i ubolewaniem należy stwier­
stawiane przez polityków jak i spo­ W rzeczywistości istnieją zahamo­ dzić, że omawiany projekt ustawy
łeczeństwo: jaki będzie efekt danego wania dotyczące rozwoju przemysłu nie spełnia zasad dobrej techniki le­
GMO w naszych, polskich, warun­ biotechnologicznego spowodowane gislacyjnej. Jednocześnie „duch" tego
kach środowiskowych, bowiem jak przez moratorium względem żywno­ projektu jest wyraźnie sprzeczny z
wykonać eksperymenty, skoro są ści zmodyfikowanej genetycznie (GM rozwojem innowacyjnej nauki i tech­
one niemożliwe do realizacji? (dział foods), stworzone w państwach Unii nologii oraz rozwojem gospodarczym
IV). Europejskiej czy, też dokumenty rzą­ kraju.
W I A D O M O Ś C I K R A J O W E
Polska Federacja Biotechnologii ganizmach modyfikowanych gene­ Ministerstwo Środowiska. Ostre pro­
— PFB (prezes — prof. Tomasz Twar­ tycznie" przedstawionej 30 maja 2006 testy przeciw zamierzonym utrudnie­
dowski) odniosła się krytycznie do r. do konsultacji środowisku nauko­ niom wobec badań nad i z GMO, eska­
projektu nowej ustawy „Prawo o or­ wemu (w terminie 3 tygodni) przez lacji biurokratycznych i kontrolnych
http://rcin.org.pl
224 www.postepybiochemii.pl
działań wobec jednostek naukowych Społeczeństwa i Wiedzy oraz Fundacji torom inicjatyw służących rozwojowi
i badawczych pracujących nad GMO, Rektorów Polskich nad opracowaniem przedsiębiorczości wśród studentów i
przedstawiły Rady Wydziałów: Bio­ Kodeksu Partnerstwa Nauki i Gospodarki, pracowników nauki) dostęp do opra­
logii Uniwersytetu Warszawskiego etap I: Regulacje prawne, dobre wzorce, cowań, związanych z zagadnieniem
(19 czerwca 2006 r.) oraz Biologii, Bio­ praktyki dotyczące korzystania przez pod­ przedsiębiorczości akademickiej. Por­
fizyki i Biotechnologii Uniwersytetu mioty gospodarcze z wyników prac badaw­ tal Akademia PARP — www.aka­
Jagiellońskiego (5 lipca 2006 r.). czych i innych osiągnięć intelektualnych demia, parp.gov.pl — zawiera ofertę
instytucji akademickich i naukowych oraz szkoleń z zakresu przedsiębiorczości.
W listach skierowanych do Mini­
ściśle współpracuje z Ministerstwem
sterstwa Środowiska przez wspo­ Program FOCUS subsydia dla mło­
Gospodarki przy programowaniu sy­
mniane wyżej Rady Wydziałów dych uczonych na tworzenie zespołów
stemowych rozwiązań oraz realizacji
umieszczony jest protest przeciw naukowych. FNP zaprasza młodych
programów pilotażowych mających
uzależnieniu badań naukowych od (nie przekroczone 37 lat) badaczy ze
pobudzić rozwój przedsiębiorczości
decyzji urzędników MŚ i obawa, że stopniem doktora uzyskanym nie
akademickiej.
bariery biurokratyczne osłabią poten­ dawniej niż 6 lat przed rokiem skła­
cjał naukowy kraju, a przede wszyst­ PARP zleciła przeprowadzenie dania wniosku, o znaczącym dorobku
kim dobrze pojętą wolność nauki. analizy stanu rozwoju przedsiębior­ naukowym w zakresie modelowania
Projekt wprowadza zamiar upublicz- czości akademickiej w Polsce, pod matematycznego procesów biologicz­
niania w Internecie każdego GMO, kątem transferu technologii z uczel­ nych, do zgłaszania wniosków do
nad którym pracują naukowcy; grozi ni do przemysłu i tworzenia tzw. programu FOCUS. Konkurs kierowa­
to utratą innowacyjnego charakteru spin-off ów i na jej na zlecenie grupa ny jest do osób prowadzących aktyw­
badań, pozwoli na swobodny dostęp polskich ekspertów opracowała prze­ ną działalność naukową, osiągających
do zdobyczy intelektualnych kon­ wodnik po doświadczeniach mię­ znaczące wyniki oraz prowadzących
kurencyjnym grupom badawczym i dzynarodowych w zakresie wspiera­ od niedawna lub tworzących samo­
przekreśli możliwość ubiegania się o nia innowacyjnej przedsiębiorczości dzielny zespół naukowy. FNP oferuje
przyznanie patentów. Projekt ustawy akademickiej. PARP patronuje inicja­ laureatom konkursu trzyletnie (z moż­
nie dąży do szerzenia wiedzy w spo­ tywom służącym kreowaniu postaw liwością prolongaty na kolejne 2 lata)
łeczeństwie o GMO i możliwościach przedsiębiorczych wśród studentów subsydia w wysokości 240 tys. zł (80
ich wykorzystania ani nie zmierza i pracowników nauki. Jesienią 2005 r. tys. rocznie) obejmujące część stypen­
do zmniejszenia obaw i niechęci oby­ PARP uruchomiła portal poświęcony dialną i część subwencyjną na bada­
wateli nieświadomych znaczenia ho­ zagadnieniom innowacyjności i trans­ nia. Laureaci będą mogli wziąć udział
dowlanych i uprawnych GMO. ferowi technologii (www.pi.gov.pl). w zamkniętym konkursie grantowym
Znalazł się w nim także dział poświę­ na dodatkowe środki na doskonale­
Szczegółowe informacje na temat cony przedsiębiorczości akademi­ nie warsztatu badawczego (suma na
stanowiska prezesa Polskiej Fede­ ckiej: Aktualizowana baza inicjatyw granty: 2 min zł). Termin składania
racji Biotechnologii prof. Tomasza wspierających rozwój przedsiębior­ wniosków: 15 października 2006 r.
Twardowskiego zamieszczono na czości akademickiej, zawierająca in­ Informacje: www.fnp.org.pl.
stronach 223-224. formacje o działaniach podejmowa­
nych przez wybrane uczelnie i orga­ Nominacje profesorskie z rąk
Polska Agencja Rozwoju Przedsię­ nizacje studenckie dostępne są m.in. Prezydenta RP otrzymali w dniu 20
biorczości (PARP) wspiera młodych, dane nt. programów staży i praktyk, czerwca 2006 r. naukowcy różnych
przedsiębiorczych ludzi w ich dążeniu konkursów na pomysł na specjalności; wymieniam
do rozpoczęcia pracy na własny rachu­ biznes, czy na najlepszy nazwiska profesorów zrze­
nek, zwłaszcza w dziedzinach związa­ biznes plan, szkoleń z za­ szonych w Polskim Towa­
nych z wykorzystaniem nowych tech­ kresu przedsiębiorczości; rzystwie Biochemicznym.
nologii i innowacyjnych wyrobów. Zamknięte forum dys­ Są to: pani prof. Mirosła­
PARP działa także na rzecz komercja­ kusyjne, adresowane do wa Szczepańska-Konkel
lizacji wyników badań prowadzonych przedstawicieli środowi­ (Fot. 1) i panowie prof. Je­
przez jednostki badawczo-rozwojowe ska akademickiego, słu­ rzy Edward Klimek oraz
i polskie uczelnie oraz powstawania żące wymianie informacji Michał Woźniak (Fot. 2) z
przy nich firm odpryskowych tzw. i doświadczeń pomiędzy AM w Gdańsku, pan prof.
spin-off (ustawa z lipca 2005 r.). Rok organizatorami poszcze­ Rafał Roman Tarnawski z
2005 był rokiem intensyfikacji działań gólnych inicjatyw, wspól­ Centrum Onkologii - Od­
w zakresie wspierania rozwoju przed­ nemu poszukiwaniu roz­ dział w Gliwicach, pan
siębiorczości akademickiej. PARP wiązań problemów do­ prof. Andrzej Kiejstut Ko-
Fotografía 1. Profesor Mirosława
nawiązała współpracę z Konferencją tyczących wsparcia roz­ nonowicz z Uniwersytetu
Szczepańska-Konkel.
Rektorów Akademickich Szkół Pol­ woju przedsiębiorczości Łódzkiego i pan prof. Ry­
skich (KRASP) w zakresie wspierania akademickiej; Publikacje — w por­ szard Wiktor Stolarski z Uniwersyte­
działań mających na celu pobudzenie, talu prezentowane są wydawnictwa tu Warszawskiego.
a następnie rozwój przedsiębiorczości PARP, dotyczące innowacyjności i
w środowisku akademickim. PARP transferu technologii. Ponadto PARP Prezydencka rada ds. Edukacji i
zaangażowała się w prace Instytutu ułatwia swoim partnerom (organiza­ Badań Naukowych. 18 lipca 2006 r.
http://rcin.org.pl
Postępy Biochemii 52 (3) 2006 225
w Pałacu Prezydenckim Prezydent granicami Polski jest stratą intelektual­ rags (Uniwersytet Łotwy) i Wiesław
Rzeczpospolitej Polskiej Lech Kaczyń­ ną. W dalszej części swego wystąpie­ Makarewicz (Fot. 3) (AM w Gdańsku).
ski spotkał się z przedstawicielami nia Prezydent wyraził swoją gotowość, Budżet projektu w jego wstępnej fazie
świata nauki. Gośćmi Prezydenta byli we współpracy z rządem, patronować wynosi ok. 800 000 euro, a wsparcia
członkowie Prezydium Konferencji różnym programom pro­ finansowego udziela Ko­
Rektorów Akademickich Szkół Pol­ rozwojowym, które mia­ misja Europejska za po­
skich, przedstawiciele PAN oraz Sekcji łyby na celu zsumowanie średnictwem programu
Nauki NSZZ Solidarność. W spotka­ wysiłków proedukacyj- INTERREG III. Ambicją
niu wzięli też udział: Minister Nauki nych i mających na celu twórców programu jest
i Szkolnictwa Wyższego prof. Michał rozwój badań naukowych. stworzenie w bioregio-
Seweryński, oraz Doradca Prezydenta Jedno z drugim jest bar­ nie ScanBalt nowej ja­
RP ds. naukowych prof, dr hab. Mi­ dzo wyraźnie związane. kościowo struktury, po­
chał Kleiber. W trakcie spotkania Pre­ Miałyby one również za zwalającej na skuteczne
zydent Lech Kaczyński przypomniał zadanie zachęcanie do integrowanie wiedzy w
zebranym, że zapowiadał wcześniej powrotu tych Polaków, zakresie szeroko rozu­
kolejne spotkania poświęcone statu­ którzy opuścili Polskę na mianych nauk biologicz­
sowi nauki i edukacji, zwłaszcza edu­ kilka lat, którzy mają istot­ nych, poczynając od idei
kacji wyższej w Polsce i — ujmując za­ ne osiągnięcia, w szczegól­ Fotografia 3. Profesor Wiesław aż po wprowadzenie
gadnienie szerzej — statusowi wiedzy, ności w nauce. Po dyskusji Makarewicz. końcowego produktu na
oraz pewnym wizjom rozwoju kraju. z przedstawicielami nauki rynek. Jest to próba prze­
Prezydent w swojej wypowiedzi uznał doszło do powołania przy Prezydencie zwyciężenia, zakorzenionej w tradycji
postęp edukacyjny w ciągu ostatnich Rady ds. Edukacji i Badań Naukowych renomowanych europejskich pań­
siedemnastu lat — w szczególności i do ogłoszenia decyzji o objęciu przez stwowych uniwersytetów, tendencji
postęp, jeśli chodzi o scholaryzację Prezydenta patronatu nad niezwykle do izolacji, niechęci do współpracy, a
młodzieży na poziomie ponad matu­ uzdolnioną młodzieżą, o cechach „ge- szczególnie braku otwartości na kon­
ralnym i wyższym — za największy nialności", której liczbę szacuje się na takty z firmami wdrażającymi nowo­
sukces naszej transformacji, która ma 100-200 osób, oraz zapewnienia, że w czesne technologie, szpitalami i insty­
słabości (edukacja realizo­ tej sprawie zostaną podję­ tutami naukowymi. Przygotowywane
wana w ramach wzrostu te działania zmierzające do są wspólne programy kształcenia na
kadry naukowej o niecałe opracowania form instytu­ poziomie studiów 11° (studia magister­
50%) i sukcesy (ok. 50% cjonalnych patronatu. skie) i IIP (studia doktoranckie), opa­
młodzieży na studiach). rte na mobilności kadry i studentów.
Projekt ScanBalt. Jed­
Z istoty rzeczy musi być ScanBalt Campus, promując interdy­
nym z głównych i najbar­
to związane z proble­ scyplinarność i przełamując sektoro­
dziej zaawansowanych
mem jakości nauczania. we podziały, daje szansę na tworzenie
projektów organizacji
Przypomniał zebranym, warunków sprzyjających zwiększeniu
ScanBalt jest program o
że mówił o tym wysiłku nakładów finansowych na naukę i
nazwie ScanBalt Campus
edukacyjnym wcześniej, rozwój oraz do poprawy konkurencyj­
(SBC), rozpoczęty oficjal­
wracając do tego przy ności bioregionu ScanBalt w globalnej
Fotografía 2. Profesor Michał nie na spotkaniu 14 czerw­
kolejnych nominacjach Woźniak. ca 2005 r. w Lund. Ma on gospodarce. Projekt ScanBalt Campus
profesorskich, ponieważ ma strukturę macierzy i budowany
na celu utworzenie mode­
uważa, że jakość edukacji w ogóle, a jest oddolnie. Jego główną oś stanowią
lowej dla Europy, ponadnarodowej i
w szczególności jakość edukacji szkol­ tzw. Centra (Sieci) Wiedzy (Knowledge
transsektorowej instytucji integrującej
nictwa wyższego w naszym kraju w Networks) posiadające swego koordy­
edukację, badania naukowe, innowa­
roku 2006 i w latach następnych jest natora: Biotechnologia Środowiskowa
cyjność i transfer technologii w zakre­
problem zasadniczym. W trakcie wy­ (Environmental Biotechnology) — ko­
sie szeroko rozumianych nauk biolo­
powiedzi Prezydent poruszył istotę ordynatorami są Chalmers University
gicznych, z udziałem uniwersytetów,
statusu wiedzy w kraju, podnoszącego of Technology i Goeteborg University,
instytutów naukowych, firm i szpitali
kulturę społeczną i będącego narzę­ Szwecja. Osoba do kontaktu: Katarina
oraz władz samorządowych. Program
dziem rozwoju, i zatrzymał się dłużej Gardfeldt; Diagnostyka Molekularna
SBC jest w pełni zgodny z postulatami
nad problemem nowym, tj. emigracją (Molecular Diagnostics) — koordyna­
Deklaracji Bolońskiej i ma na celu pod­
naukową młodych naukowców, za­ torem jest Międzyuczelniany Wydział
niesienie konkurencyjności bioregionu
uważając, że praca badawcza za gra­ Biotechnologii UG-AMG. Osoba do
ScanBalt. Projekt, w którym aktualnie
nicą jest przejawem pozytywnym, a kontaktu: Ewa Łojkowska (lojkow-
uczestniczy 32 partnerów, kierowa­
powrót naukowca do kraju powinien [email protected] .gda.pl); Medycyna
ny jest przez Radę Projektu (ScanBalt
być jednoznaczny z kontynuowaniem Regeneracyjna (Regenerative Medici-
Campus Board) w składzie: Bo Samue-
przez niego satysfakcjonującej pracy ne) — koordynatorami są: University
lsson — przewodniczący (Uniwersytet
badawczej, wzmacniającej pozycję i of Rostock i BioConValley, Niemcy.
w Goeteborgu, Szwecja), Borge Dide-
konkurencyjność naukową jednostki, Osoba do kontaktu: Gustav Steinhoff;
richsen — wiceprzewodniczący (Novo
w której został on zatrudniony. Pozo­ Biologia Informacyjna (Informational
Nordisk, Dania), Horst Klinkmann
stawanie młodych naukowców poza Biology) — koordynatorem jest Abo
(BioCon Valley, Niemcy), Valdis Pi-
http://rcin.org.pl
226 www.postepybiochemii.pl
Akademi w Turku, Finlandia. Osoba skich, w zakresie diagnostyki moleku­ na badania zaburzeń regulacji cyklu
do kontaktu: Mark Johnson); Proceso­ larnej oraz licznych specjalistycznych komórkowego oraz apoptozy komó­
rowa Technologia Analityczna (Process kursów podyplomowych w szerokiej rek nowotworowych we wczesnych
Analytical Technology [PAT]) — koor­ współpracy międzynarodowej (wg ar­ etapach onkogenezy; dr Bartłomiej
dynatorem jest Linköping University tykułu prof. W. Makarewicza). Dybiec z Wydziału Fizyki, Astrono­
w Szwecji. Osoba do kontaktu: Carl- mii i Informatyki Stosowanej UJ na
Krajowe stypendia wyjazdowe —
Fredrik Mandenius; Własność Intelek­ półroczny staż w Niels Bohr Institute
2006 r. W piątej edycji konkursu przy­
tualna i Bioprzedsiębiorczość (Intellec­ Center for Models of Life, University of
znano 11 stypendiów umożliwiających
tual Property & Bio-entrepreneurship) Copenhagen (Dania), który poświęco­
wyjazd na staż w innej niż macierzy­
— koordynatorem jest Chalmers Uni­ ny będzie badaniom struktury sieci (w
sta placówce badawczej. Otrzymali je
versity of Technology w Goeteborgu, rozumieniu oddziaływań społecznych
(w naukach przyrodniczych): dr Ewa
Szwecja. Osoba do kontaktu: Bo Hei- i technologicznych) jako możliwego
Brucka-Jastrzębska z Wydziału Nauk
den; Bałtycka Szkoła Przedsiębiorczo­ medium przenoszącego epidemie; dr
Przyrodniczych Uniwersytetu Szcze­
ści (Baltic Entrepreneurship Training) Ewelina Knapska z Instytutu Biologii
cińskiego na staż na Wydziale Biologii
— koordynatorem jest International Doświadczalnej PAN w Warszawie na
i Ochrony Środowiska UL; dr Artur
Enterpreneurship Center w Rostoku, roczny staż w Department of Psycho­
Goławski z Wydziału Rolniczego
Niemcy. Osoba do kontaktu: Christoph logy, University of Michigan w Ann
Akademii Podlaskiej w Siedlcach na
Diensberg; Kształcenie Menedżerów Arbor (USA), który ma wykorzystać
staż w Zakładzie Ekologii Behawioral­
dla Bioprzemysłu Przyszłości (Educa­ na zbadanie znaczenia poszczególnych
nej UAM; dr Zbigniew Kasprzykow-
tion and Training of Leaders for the części ciała migdałowatego w kontrolo­
ski z Wydziału Rolniczego Akademii
Life Science Industry of the Future) waniu emocjonalnych zachowań zwie­
Podlaskiej w Siedlcach na staż w Ka­
— koordynatorem jest Copenhagen rząt; dr Ireneusz Kownacki z Wydziału
tedrze Ekologii i Zoologii Kręgowców
Business School, Dania. Osoba do kon­ Chemii UAM na roczny staż; w Fach­
Uniwersytetu Gdańskiego; dr Marcin
taktu: Jan Annerstedt. Lista Centrów bereich Chemie, Universität Dortmund
Palusiak z Wydziału Fizyki i Chemii
Wiedzy może być rozszerzona po zgło­ (Niemcy), który poświęci badaniom
UL na staż w Instytucie Chemii Uni­
szeniu nowych inicjatyw obejmujących przemian nienasyconych związków or­
wersytetu Warszawskiego; dr Piotr
inne dziedziny wiedzy. Środowisko ganicznych zachodzących z udziałem
Przybylski z Wydziału Chemii UAM
naukowe Trójmiasta zamierza w pro­ związków krzemu oraz tlenku węgla,
na staż na Wydziale Technologii i
jekcie ScanBalt Campus zaoferować katalizowanych siloksylowymi kom­
Inżynierii Chemicznej Politechniki
swoją ekspertyzę i szerokie kontakty pleksami rodu i irydu; dr Piotr Lesiak
Szczecińskiej; dr Justyna Rosicka-
międzynarodowe w zakresie diagno­ z Wydziału Fizyki Politechniki War­
Kaczmarek z Wydziału Biotechnologii
styki molekularnej. Jednostką koor­ szawskiej na półroczny staż w Liquid
i Nauk o Żywności PŁ na staż na Wy­
dynującą ScanBalt Knowledge Ne­ Crystal Institute, Kent State University
dziale Biochemii i Biologii Molekular­
twork on Molecular Diagnostics jest (USA), który będzie poświęcony bada­
nej Uniwersytetu Wrocławskiego.
Międzyuczelniany Wydział Biotech­ niom materiałów ciekłokrystalicznych
nologii Uniwersytetu oraz Akademii Stypendia Zagraniczne Dla Mło­ i polimerowych służących znalezieniu
Medycznej w Gdańsku i aktualnie dych Doktorów. W siedemnastej edy­ struktury charakteryzującej się ujem­
jego zespoły badawcze zaangażowane cji tego konkursu, rozstrzygniętej w nym współczynnikiem załamania dla
są w obecnej pilotowej fazie w przy­ czerwcu 2006 r., przyznano 19 stypen­ światła widzialnego; dr Damian Pla-
gotowanie wstępnych założeń tego diów. Otrzymali je: dr Tomasz Czy- żuk z Instytutu Chemii UL na roczny
przedsięwzięcia. Projekt stanowi kon­ szanowski z Instytutu Fizyki PŁ na staż w Ecole Nationale Supérieure de
tynuację i równocześnie rozwinięcie roczny staż w Department of Applied Chemie de Paris (Francja), gdzie za­
współpracy międzynarodowej reali­ Physics and Photonics, Vrije Universi- mierza przeprowadzić syntezę oraz
zowanej w ostatnich latach w ramach teit Brussels (Belgia), podczas którego badania biochemiczne metaloorganicz­
Centrum Doskonałości BioMoBiL. zajmie się optymalizacją laserów pół­ nych analogów leków przeciwnowo-
Jego zadaniem jest przede wszystkim przewodnikowych z kryształem foto- tworowych; dr Katarzyna Radwańska
opracowanie nowatorskiego systemu nicznym; dr Anna Dubiec z Zakładu z Instytutu Biologii Doświadczalnej
kształcenia studentów i praktyków Ornitologii PAN w Gdańsku na roczny PAN w Warszawie na roczny staż w
w zakresie diagnostyki molekularnej, staż w Department of Organismic and Institute of Psychiatry, King's College
m.in. nowotworów człowieka i chorób Evolutionary Biology, Harvard Uni­ London (Wielka Brytania), który po­
zakaźnych, w tym chorób wirusowych versity w Cambridge (USA), gdzie bę­ święci badaniom molekularnego pod­
u ludzi i zwierząt, diagnostyki chorób dzie realizować badania dotyczące roli łoża powstawania pamięci u myszy
roślin, identyfikacji i różnicowania pa­ genów głównego układu zgodności ze zmutowanym genem kodującym
togenów roślin. Do udziału w projekcie tkankowej (MHC) w wyborze partne­ kinazę białkową zależną od wapnia i
zaprasza się także wszystkie te jednost­ ra u ptaków na przykładzie dziwonii kalmoduliny; dr Joanna Rutkowska
ki, zakłady i kliniki, które rozwijają i ogrodowej; dr Dorota Dworakowska z z Instytutu Nauk o Środowisku UJ na
wykorzystują w praktyce diagnostykę Instytutu Chorób Wewnętrznych AM roczny staż w Department of Ecology
molekularną. O ile udałoby się pozy­ w Gdańsku na roczny staż w Barts and and Evolutionary Biology, Universi­
skać dalsze finansowanie już na etapie the London, Queen Mary's School of ty of Arizona (USA), podczas którego
realizacyjnym, projektowana jest orga­ Medicine and Dentistry w Londynie będzie badać bezpośredni mechanizm
nizacja studiów II stopnia, magister­ (Wielka Brytania), który wykorzysta determinujący płeć potomstwa u pta­
http://rcin.org.pl
Postępy Biochemii 52 (3) 2006 227
ków pod wpływem czynników ekolo­ głych. Jej laureatką jest dr Ewa Kocój dyplomowego, prof. Zdzisława Ga-
gicznych; dr Katarzyna Smolarz z Wy­ (Fot. 4) z Instytutu Etnologii i Antro­ cionga. Wyrazem niezwykłego sza­
działu Biologii, Geografii i Oceanogra­ pologii Kulturowej oraz Instytutu Fi­ cunku, którym Akademia Medyczna
fii Uniwersytetu Gdańskiego na roczny lologii Romańskiej UJ. w Warszawie darzy Profesora Louisa
staż w Sodertóm University College w J. Ignarro było wręczenie Mu Medalu
W Gdańsku, 11 maja b.r. otwarto
Huddinge (Szwe­ im. dr Tytusa Chałubińskiego. Jest to
14th International
cja), gdzie będzie odznaka, którą Akademia Medyczna
Student's Scientific
prowadzić badania obdarza najbardziej zasłużone dla
Conference. Wykład
dotyczące analizy Uczelni osoby.
p.t. „Human genetic
i oceny zagrożeń
disease: a challenge Uniwersytet Szczeciński, w dniu
związanych z za­
for molecular bio­ 26 czerwca b.r. nadał tytuł doktora
nieczyszczeniem
logy and medicine" honoris causa prof. Andrzejowi Le-
południowego i
poświęcony pamięci gockiemu, wybitnemu chemikowi
północnego Bałtyku
prof. Włodzimie­ i biologowi, aktualnemu Prezesowi
na przykładzie mor­
rza Mozołowskiego PAN. Prowadzi On badania nad ge­
skich małży. Stypen­
p ro w a ­ nami roślin, przyczynił się
Fotografía 4. Doktor Ewa Kocój.
dium finansowane z
dził prof. do wyjaśnienia mechani­
przekazanych FNP środków funduszu
Grzegorz Węgrzyn z UG. zmu reakcji roślin na stres
„Maria Skłodowska-Curie Joint Fund
biotyczny, opracował szcze­
II"; dr Piotr Zarzycki z Instytutu Kata­
Prof. Louis J. Ignarro pionki pokarmowe opar­
lizy i Fizykochemii Powierzchni PAN
(Fot. 5), laureat Nagrody te o rośliny transgeniczne.
w Krakowie (filia w Lublinie) na rocz­
Nobla w dziedzinie me­ Promotorem przewodu był
ny staż w College of Chemistry, Uni­
dycyny i fizjologii z 1998 prof. Jan Kępczyński z Ka­
versity of California w Berkeley (USA),
roku, był gościem Aka­ tedry Fizjologii i Biotechno­
który poświęcony będzie projektowi
demii Medycznej w War­ logii Roślin Wydziału Przy­
dotyczącemu mechanizmu i kinetyki
szawie w dniu 29 maja rodniczego US. Dyplom dhc
procesów powierzchniowych zacho­
b.r. na zaproszenie JM odczytał dziekan Wydziału
dzących na granicy faz: tlenek metalu/
Rektora. Wykład Profeso­ Fotografia 5. Prof. Louis J. prof. Ryszard Borówka, a
roztwór elektrolitu. ra, wyjaśniający działanie Ignarro. tytuł nadał prof. Waldemar
W trakcie uroczystości wręczona tlenku azotu, połączony Tarczyński, Rektor US.
została również Nagroda im. Artura z prezentacją multimedialną, po­
Rojszczyka przyznawana przez Klub przedziło słowo Jego Magnificencji pod redakcją
Stypendystów Zagranicznych FNP, Rektora AM, prof. Leszka Pączka i Teresy Wesołowskiej
zrzeszający stypendystów z lat ubie­ Dziekana Wydziału Kształcenia Po­
Komunikat Zarządów Oddziałów Warszawskich
Polskiego Towarzystwa Biochemicznego i Polskiego
Towarzystwa Biologii Komórki
Celem większej integracji warszawskiego środowiska naukowego biologii eksperymentalnej proponujemy organi­
zowanie wspólnych mini-sympozjów. Planujemy organizować je w soboty, 3-4 razy w roku akademickim 2006/2007.
Prosimy o zgłaszanie sugestii tematycznych i/lub chęci wygłoszenia wykładów. Liczymy na współpracę z Państwa
strony.
Z pozdrowieniami, w imieniu Zarządów PTBK i PTBioch:
Hanna Fabczak, e-mail: [email protected]
Barbara Zabłocka, e-mail: [email protected]
http://rcin.org.pl
228 www .postępy biochemii. pl