Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi

34 Pages·2008·1.26 MB·Turkish

www.spineturk.org
TARTIŞMA PANELİ
BİLİMSEL MAKALE
Spinal Ateşli Silah Yaralanmaları
TOPLANTILARDAN İZLENİMLER
MAKALE ÇEVİRİLERİ
Primer Mikroskopik Disk Cerrahisinde Cerrahın
Deneyimine Bağlı Sonuçlar ve Komplikasyon
Oranları
SANAT KÖŞESİ
Sanatçı İmgeleminde Yaşamın Anlamı
TARİH KÖŞESİ
Dr. Mehmet Selçuki
SÖYLEŞİ
Tababet ve İnternet
World Spine Journal
KONGRE SEMPOZYUM VE KURSLAR
TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ
SPİNAL VE PERİFERİK SİNİR CERRAHİSİ
ÖĞRETİM VE EĞİTİM GRUBU BÜLTENİ
TEMMUZ 2006 / Sayı 32
TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ
SPİNAL VE PERİFERİK
SİNİR CERRAHİSİ ÖĞRETİM VE EĞİTİM TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ
SPİNAL VE PERİFERİK
GRUBU BÜLTENİ SİNİR CERRAHİSİ ÖĞRETİM VE EĞİTİM GRUBU
YÖNETİM KURULU
TEMMUZ 2006 • SAYI 32
Murat Hancı
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nöroşirürji Anabilim Dalı, İstanbul
[email protected]
Kemal Koç
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
İçindekiler Nöroşirürji Anabilim Dalı, Kayseri
İçindekiler [email protected]
Erkan Kaptanoğlu
Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
1. Beyin Cerrahisi Kliniği, Ankara
[email protected]
Alparslan Şenel
Başkanın Mesajı . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Nöroşirürji Anabilim Dalı, Samsun
[email protected]
Tartışma Paneli . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Sedat Çağlı
Ege Üniversitesi
Bilimsel Makale . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Nöroşirürji Anabilim Dalı, İzmir
[email protected]
Toplantılardan İzlenimler . . . . . . . . .15 YAZIŞMA ADRESİ
Doç. Dr. Erkan Kaptanoğlu
Türk Nöroşirürji Derneği
Makale Çevirileri . . . . . . . . . . . . . . . .18 Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Bülteni
Taşkent Caddesi 13/4
Bahçelievler 06500, Ankara
Sanat Köşesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Tel: [phone]
Faks: (312) 215 46 26
www.spineturk.org
Tarih Köşesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 e-mail: [email protected]
KAPAK RESMİ
Söyleşi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Spine, Kristan Dumas
Fractal art: Matematik formüllerinin oluşturduğu görüntülerden oluşan
modern sanat
Kongre Sempozyum ve Kurslar . . . . .33
Yazıların içeriğinden yazarlar sorumludur.
Buluş Tasarım ve Matbaacılık Hizmetleri
Tel: [phone], ANKARA
E-posta: [email protected]
2 2
1
başkanın
mesajı
başkanın mesajı
Değerli Meslekdaşlarım;
Gelenekselleşmiş yayınımız olan bu bülten ile sizlere
seslenirken paylaştığımızı düşündüğüm bir mutluluğu dile
getirmek istiyorum.
Kurucumuz Dr. Zileli, Türk Nöroşirürji Derneğinin
başkanı.
Bu durumun grubumuzun faaliyetlerine ayrı bir ivme
kazandıracağı şüphesiz.
Hepinize saygılarımı sunuyorum.
Prof. Dr. Murat Hancı
Türk Nöroşirürji Derneği
Spinal ve Periferik Sinir Cerrahi
Öğretim ve Eğitim Grubu Başkanı
3
2
tartışma
paneli
tartışma paneli
Dr. Kadir Kotil
Olgu
☛
20 yaş, erkek hasta
☛
Ateş, zayıflama, bel ağrısı mevcut
☛
Kan değerlerinde sedim yüksekliği ve brusella testleri pozitif
☛
Brusella tedavisi alıyor ama iyileşmiyor
☛
6 hafta sonra bize geliyor
☛
İki MR arasında litik alan ve yumuşak doku tutulumu artıyor
4
Dr. Sedat Çağlı lezyoner olarak eksize ettikten sonra, kısa sürede nüks
Bu hastaya ameliyata girmeden önce biyopsi yapmayı edeceği kesindir. O yüzden postop ek tedavi özellikle
planlarım. Biyopsi sonucuna göre cerrahi planlama RT vermek gerekebilir. O zaman kemik greft koymanın
yaparım. Bu hastaya posterior girişim, L5 total bir anlamı yoktur. Kirschner ile akrilik dökmek (ben
laminektomi ile transpediküler yol ile vertebra bunu tercih ederdim - daha kolay, daha sağlam ve çok
korpusuna girerim, litik bir tümör olduğu görülüyor. daha ucuz) veya kafes yerleştirmek hem daha iyi
İyice boşaltıktan sonra korpusun içini akrilik ile anterior destek sağlardı, hem de uygulanacak ek
doldururum. L3-4-S1 arası transpediküler vida ile tedaviden etkilenmezdi.
stabilizasyon yaparım. Ameliyat sonrası dönemde RT 4. Posteriordan, kök feda etmeden uzun fibular greft
ye yollarım. yerleştirmek oldukça güç ve maharet ister, kutlarım.
Ancak ben bu maharetimi travma veya enfeksiyon
Dr. Sedat Dalbayrak olgularında kullanıyorum. Füzyonu görmeye ömrünün
1. Hastanın ilk MRG görüntüleri Brusella ile pek yetemeyeceği malign hastada değil.
uyumlu değil. Enfeksiyon görüntüsünden çok, tümör
izlenimi veriyor. İlk tanıda şüpheci olmak gerekirdi. Dr. Süleyman Çaylı
2. Altı hafta gibi kısa sürede bu kadar agresif 20 yaşında erkek hasta sunuluyor. Hastanın ateş, kilo
seyretmesi malign olduğunu desteklemekte. Yaklaşım kaybı gibi yakınmaları ilk başta bir kronik enfkesiyonu
öncesi biopsi çok kolay alınabilirdi ve tedavi düşündürüyor. Klinik olarak uyumlu ve brusella testi
yaklaşımını etkilerdi. pozitif olduğu için anladığım kadarı ile hasta 6 hafta
3. Bu kadar hızlı seyirli malign bir tümörü total enblok süren brusella tedavisi almış. Sonra çekilen kontrol
çıkaramadıktan sonra, hele hele posteriordan intra- MRG’de lezyonda büyüme saptanmış. Bu kadarı bile
5
kesin tanı için biyopsinin ne kadar önemli olduğunu
Brusella ise asemptomatik olabileceği gibi ateş, baş
gösteriyor. Altı hafta önce brusella tedavisi başlamadan
ağrısı, lenfadenopati, halsizlik, adale ağrısı,
biyopsi yapılmış olsaydı, tedavide gecikme olmaz ve
hepatosplenomegali yapabilir. Ondülan ateş klasik
cerrahi girişim daha kolay olabilirdi.
olarak tanımlanmıştır. Lomber bölge klasik olarak en
Ben bu olguya öncelikle doku tanısı için mutlaka
sık tutulan bölgedir. Radyolojik olarak tüberkülozun
biyopsi yapardım. Doku tanısının olması hastanın
daha az şiddetli formu gibi davranır; daha az deformite
cerrahi endikasyonunu etkileyebileceği gibi, yapılacak
ve paraspinal apse formasyonu yapar. Sonuç olarak
cerrahi girişiminde sınırlarını belirler. Biyopsi
ilerlememiş olgularda Brusella için genellikle medikal
sonucuna göre ben bu olguya öncelikle anterior girişim
tedavi yeterli olur. Brusellada cerrahi tedavi için gerekli
düşünürdüm. Tümörün yumuşak doku kompenenti
şartlar diğer spinal enfeksiyonlardaki gibidir: 1. tanı
ağırlıklı olarak korpusun anterior ve sol lateraline
için, 2. apse varlığı (intradiskal, kemik, yumuşak
yerleşmiş. Anterior yumuşak doku rezeksiyonu ve L5
doku, epidural), 3. nörolojik defisit varlığı, 4. ilerleyen
korpektomiyi takiben iliak kresten alınacak otogreft
veya şiddetli deformite, 5. maksimum nonoperatif
veya kafes ile anterior kolonu güçlendirirdim. Aynı tedaviye yanıt alınamaması (geçmeyen ağrı dahil).
seansta posterior girişim yaparak, paravertebral adale Olguyu ilk bulgularıyla brusellozis olarak kabul
içerisinde bulunan yumuşak dokuyu rezeke edip edersek (laboratuar testlerine dayanarak, herhangi bir
posteriordan L3-S1 stabilizasyon yapardım. doku tanısı olmaksızın) cerrahi tedavi gereksinimi
Patoloji sonucu PNET olduğu için bu olgunun tedavisi vardır. Çünkü hem ileri deformitesi, hem de paraspinal
cerrahiyi takiben radyoterapi ve kemoterapidir. Olguda yumuşak doku kitlesi mevcuttur. Ayrıca verilen
total spondilektomi endikasyonu tartışılabilir olsa da tedaviye rağmen radyolojik kötüleşme devam ediyor.
gross total rezeksiyon uygundur. Olguya yapılan Cerrahi tedavinin planlanması açısından biyopsi
tedavide yalnız posterior girişim bize bu bölgede kısmi gerekirdi; ancak birçok klinikte bunu yapmak patoloji
rezeksiyona izin verir. Korpektomi ve anteriolateral sonucunun geç çıkması ve yeterli olmaması gibi
yerleşimli yumuşak dokunun rezeksiyonuna izin sorunlar nedeniyle oldukça zordur.
vermez. Kısmi korpektomi sahasına posterolateralden Cerrahi yöntem seçimi doğru, çünkü L4 ve L5 seviyesi
fibula grefti ince olduğu için yerleştirilebilir. Ancak bu anatomik nedenlerle (krista iliakalar ve anteriordaki
ince greft anterior kolon desteğini tam olarak vasküler yapılar) anterior veya anterolateral yaklaşımla
sağlamaz. PNET’te 5 yıllık yaşam süresi %40’lara üst lomber veya torakal bölge gibi kolay ulaşılabilir bir
ulaştığı için akril konulması düşünülmez. Özellikle alan değildir. Ayrıca lomber bölge oldukça hareketli
beklenen yaşam süresi uzun olgularda (bu olgu 7 ayda olduğundan sadece anteriordan yapılacak girişimler
kaybedilmiş, beklenenden erken bir süre), anterior stabilite açısından yeterli olmayacak ve posterior
kolon desteği önemli olduğu için ve tümör dokusunun enstrümentasyonla desteklenmesi gerekecektir. Diğer
gross total rezeksiyonu için anterior girişim taraftan sadece posterior yaklaşımla total
yapılmalıdır. spondilektomi dahil birçok girişim yapılabilmektedir.
Uygulanan cerrahi ile tanı için materyal elde edilmiş,
Dr. Alparslan Şenel dekompresyon ve stabilite sağlanmıştır. Ancak
Kemiğin primitif nöroekdodermal tümörleri histolojik mümkün olan en geniş cerrahi rezeksiyonun adjuvan
yapı ve davranış olarak, nöroblastom, Ewing sarkomu, terapilerden elde edilecek yararı artıracağını
lenfoma ve rabdomyosarkom gibi diğer küçük düşünerek daha geniş bir cerrahi rezeksiyon
yuvarlak hücreli nöroekdodermal tümörlere benzerlik uygulanmalıydı.
gösterir. Ewing sarkomu üzerinden tartışılacak olursa; Malign tümörlerde postoperatif verilecek radyoterapi
%90 ı 25 yaş altında görülür ve eritrosit sedimentasyon ve kemoterapi füzyon oluşmasını engelleyeceğinden
hızı yüksektir. İki majör radyolojik bulgu vertebra yazarında belirttiği gibi oto veya allogreft kullanımı
yerine akrilik veya kafes uygulamalarının tercih
kollapsı (vertebra plana) ve sklerotik (ivory)
edilmesi daha doğru olurdu. Bu tip olgularda çok uzun
vertebradır. MR da epidural ekstansiyonlu geniş
ömür beklentisinin olmadığı göz önüne alınacak
prevertebral yumuşak doku kitlesi gözlenir, biyopsi
olursa cerrahinin amacı mümkün olan en uzun
materyali ise püy görünümündedir.
6
semptomsuz dönemi en az travmayla sağlamak ve
yaşam kalitesini yüksek tutmaktır. Bu eğitici olgu için
arkadaşlara teşekkür ediyor ve ellerine sağlık diyorum.
Dr. Ayhan Attar
Hastada once igne biopsisi oneririm. Hastanin bilinen
tanisi varsa sagkalim yuzdesi nedir bu onemli. Eğer
biopsi alinamiyor veya patoloji degerlendirilmesinde
problem olabilecegi dusunuluyorsa sadece
posteriordan tumor cikartilmasi. faset ve pedinkul
alinarak yandan korpektomi, anteriora akrilik ve mesh
ile posteriora ise pedinkul vidalari ile stabilizasyon
oneririm.
Dr. Kemal Koç
21 yaşında erkek hasta bel ağrısı mevcut. Brusella (+),
sedimentasyon yüksek. MR ında L5 omurgasında
yükseklik kaybı ve sol paravertebral solit kitle mevcut.
Diskler korunmuş gözüküyor. Bu radyolojik görüntü
omurga tümörünü düşündürüyor. Brusella (+) liği kafa
7
karıştırıyor. Brusellada sıklıkla üst son plak daha posterior enstrümantasyon yapılmış. Bu yaklaşım
belirgin olmak üzere disk aralığının tutulması, torakal ve torakolomber bölge için çok uygun. Aynı
epidural veya paravertebral abse görülür. Brusella kesiden total kitle eksizyonu, intervertebral kafes /
abortusta daha çok granülom, Brusella melitensis ve greft, posterior enstrümantasyon yapılabilir. Lomber
suis te apse formasyonu daha hakimdir. Granulom bölgede daha derin çalışmak zorundasınız, daha
olsa bile içerisi veya çevresinde abse oluşumunun yandan bakma imkanınız yok, daha önemlisi kafes
görülmesi gerekir. Sanıyorum omurga dışı başka yerde veya benzerlerini yerleştirmek için sinir kökünü
brusellası var, veya titre düşük veya yanlış kesmeniz gerekir. Bu nedenle subtotal reseksiyon
yorumlanmıştır. yapılabilmiş ve fibular greft gibi ince bir destek
Olguda önce iğne biyopsi ile tümörün natürünü konulmuş. Femur veya tibia gibi daha büyük
belirlemek daha doğru olur. Beklenen yaşam süresine allogreftler daha uygun olurdu. Önden iyi destek
göre cerrahinin yapılıp yapılmayacağı, genişliği ve sağlanırsa posterior enstrümantasyon daha kısa
kullanılacak malzemeye karar verilir. Beklenen yaşam tutulabilirdi.
süresi kısa ise cerrahi girişim yapılmayabilir. Tümör
psoas içerisinde L4 L5 arasında uzanıyor. Sinir kökleri Hastaya Yapılan
tümörün içerisinde. Total rezeksiyon mümkün değil ● Biopsi yapılmadan direkt cerrahi yapılıyor.
veya morbiditesi yüksek. Bu nedenlerle cerrahi girişim ● Prone pozisyonuile sadece lezyon tarafı total
yapılmayabilir. hemilamıneketomı ile op başlıyor ve bitiyor.
Cerrahi girişim yapılacaksa olguya anterior yaklaşımla ● Peroperatif Frozen malign hücre geliyor
hem sol paravertebral solit kitle, hem de L5 omurgası ● Hastanın subtotal paravertebral adaleleri ve
çıkarılabilir. Korpektomi sahasına distrakte edilebilen vertebrası rezeke edildi.
kafes içerisine otogreft veya akrilik konulabilir. Sonra ● Pedikulotomı yapmadan dura ve koklerin
posteriordan L4 S1 enstrümantasyon yapılması yeterli arasından 7 cm’lik içi otogrefle dolu fibula çıkarıldı
olur. ve çevresine de iliak kanttan alınan greftler
Olguya posterior yaklaşımla L5 subtotal rezeksiyon ve yerleştirildi.
LÜTFEN BÜLTENLE İLGİLİ ELEŞTİRİLERİNİZİ VE
BÜLTENDE YER ALMASINI İSTEDİĞİNİZ KONULARI
BÜLTEN EDİTÖRLÜĞÜNE BİLDİRİNİZ.
[email protected]
8
3
bilimsel
makale
bilimsel makale
Dr. Serdar Kahraman
SPİNAL ATEŞLİ SİLAH YARALANMALARI
Tanım ve Tarihçe Spinal ateşli silah yaralanmalarının akut döneminde
Ateşli silahlarla meydana gelen spinal yaralanmalar ağır standart olarak cerrahi tedavi uygulanması Kore Savaşı
nörolojik hasarlar oluşturan travmalardır. Spinal kolon ve sırasında kabul edilen tedavi protokolü olarak yerini
spinal kordun ateşli silahla yaralanmalarının cerrahi almıştır. Bu dönemde dekompressif laminektomi ve
tedavisi tartışmalı konulardan biri olarak nöroşirürjide debritmana ek olarak gerektiğinde intradural
yerini korumaktadır. Kaynakların çoğunluğu askeri eksplorasyon da yapılmaya başlanmıştır ve mortalitenin
yaralanmaların sonuçlarına dayanmakla birlikte sivil %1’ lere kadar düştüğü bildirilmiştir (26). Cerrahi ve
ateşli silah yaralanmalarına ait yayınlar da mevcuttur. konservatif anlamda meydana gelen tüm gelişmelere
Bugüne kadar bildirilmiş olan sonuçlara bakıldığında rağmen arkasından gelen Vietnam Savaşı ve diğer askeri
tedavi protokollerindeki karmaşa ve güçlüklerin halen deneyimlerin sonuçları nörolojik iyileşmenin artması
devam ettiği görülmektedir. yönünde bir ilerleme kaydetmemiştir. Takip eden yıllarda
Spinal ateşli silah yaralanmalarının tarihsel sürecine bildirilen sivil yaralanmalarla ilgili sonuçlar ise cerrahi
baktığımızda, bu konuda bilinen ilk olaylardan biri tedavinin nörolojik iyileşme üzerinde olumsuz etkileri
Trafalgar Deniz Savaşında Amiral Nelson’ un spinal ateşli olabileceğini göstermektedir. Her şeye rağmen spinal
silah yaralanmasına bağlı olarak meydana gelen ateşli silah yaralanmalarında sağ kalım oranları gün
ölümüdür. İlk kayda değer düzenli sonuçlar I. Dünya geçtikçe artmış ve modern rehabilitasyon yöntemleri
Savaşı yıllarında alınmış ve yaklaşık %62 ile %71 arasında konservatif ya da cerrahi olarak tedavi edilen hastaların
değişen mortalite oranları bildirilmiştir (7). Cerrahi nörolojik tablolarını olumlu etkilemiştir. Bugün gelinen
tedavi protokolü, dekompressif laminektomi ve nokta ise cerrahi tedavinin prognozu olumlu ya da
debritman yapılması şeklinde uygulanıyordu. Ancak olumsuz etkilediğinin halen tartışılıyor olduğudur.
gerek savaş alanında gerekse hastanede yapılan
müdahaleler zaman kaybı ve antibiyoterapi sorunları Epidemiyoloji ve Fizyopatoloji
nedeniyle kötü sonuçlanıyordu. I. Dünya Savaşı, bu Spinal ateşli silah yaralanmalarının insidansı hakkında
yaralanmaların mortalite ve morbiditesini düşürmeye verilen rakamlar ülkeden ülkeye değişiklikler
yönelik tedavi seçenekleri üzerinde yapılan tartışmaların göstermektedir. Son yıllarda ülkemizde de yaşanan askeri
başlangıcını oluşturmuştur. yaralanmalar bu insidansı artırmıştır, ancak genel olarak
II. Dünya savaşı yıllarına gelindiğinde, geçen süreçte ilk gelişmiş ülkelerdeki sivil yaralanmalarla ilgili yayınlar
yardım ve hasta bakım koşullarındaki ilerlemeler, dikkate alındığında tüm spinal yaralanmalar içerisindeki
antibiyotiklerde meydana gelen gelişmeler mortalite oranın %15 kadar olduğu söylenebilir (29).
oranlarını son derece düşürmüştür. Buna bağlı olarak Askeri yaralanmalarla sivil yaralanmaları ayıran en
spinal ateşli silah yaralanmalarının sonuçlarına önemli nokta, yaralanmaya neden olan silahın cinsi ve
bakıldığında mortalite oranlarının %15’ lere kadar dolayısı ile bu silahın sahip olduğu ateş gücü ve kitle
düştüğü ve cerrahi tedavi sonuçlarının nörolojik tablo etkisidir. Silahtan çıkan parçanın, hızı, boyutu ve şekline
üzerinde etkili olduğu, takiplerde hastaların nörolojik bağlı olarak yaratacağı hasar ancak balistik inceleme
düzelme gösterdiği bildirilmiştir (10). sonucunda anlaşılabilir.
9
Oluşacak hasar kinetik olarak hareket halindeki parçanın Sivil yaralanmalar genellikle tabanca mermileriyle
kitlesi ve hızının karesi ile bağlantılı olarak meydana gelen düşük hızlı yaralanmalardır. Ana
sınıflandırılacak olursa; yüksek, orta ve düşük hızlı mekanizma direk yaralanma olup, askeri silahlarla
yaralanmalar olarak nitelendirilebilir. Daha açık bir meydana gelen yüksek hızlı yaralanmalarla
şekilde anlatmak gerekirse, kitlenin iki katına çıkması kıyaslandığında oluşan hasar daha sınırlıdır. Askeri
kinetik enerjiyi iki kat çoğaltırken, hızın iki kat artması silahların ateş gücünün çok daha yüksek olması, yani hız
kinetik enerjiyi dört kat çoğaltmaktadır. Bu durumda ve kitle etkilerinin daha büyük olması ve aynı anda birden
daha çok doku hasarı meydana gelmektedir. çok parçanın hedefe isabet edebilmesi yukarıda sözü
Yaralanmaya neden olan parçanın şekli de yaralanma edilen mekanizmaların hepsinin aynı anda oluşması ile
meydana gelen hasarın derecesini artırmaktadır.
derecesi üzerinde etkili olan önemli faktörlerden biridir.
Yaralanmalar genelde penetran ya da perforan olarak
Keskin şekilli parçalar aerodinamik olarak daha hızlı ve
tanımlanabilecek tipte meydana gelir. Penetran tipte parça
daha uzun yol gidebilir, öte yandan künt ve ucu oyuk
hedef içerisinde kalmaz ve geçip gider. Perforan tipte ise
parçalar girdikleri hedef içinde ani hız düşmeleri ile
parça hedef içerisinde kalmıştır. Bizim vaka serimizde
kalarak hasarı artırabilirler. Parçanın yapıldığı metal ve
%61 oranında penetran yaralanma, %27 oranında
bu metalin ısınma derecesi bir diğer faktördür. Genellikle
perforan yaralanma ve %12 oranında tanımlanamayan
sürtünmeye bağlı olarak meydana gelen ısınma
yaralanma tipi meydana gelmiştir.
sonucunda hedefe girdiğinde bu parçalar steril olarak
kabul edilmektedir (8). Ayrıca parçanın havada yol
Klinik ve Tanı
alırken yaptığı düzgün dönmeler, takla atarak ya da
Spinal ateşli silah yaralanmalarına ilk müdahale genellikle
savrularak ilerlemeler gibi değişik gidiş şekilleri de
çatışma-yaralanma bölgesinde başlamakta ve acil serviste
yaralanmanın tipi ve derecesini etkilemektedir.
devam ederek son olarak nöroşirürji kliniğinde
Spinal ateşli silah yaralanmalarında spinal kolon, spinal
noktalanmaktadır. Bu süreç sivil yaralanmalar için daha
kord ve sinir kökleri direk, indirek ve geçici kavitasyona
kısa iken askeri yaralanmalarda hastaneye kadar geçen
bağlı mekanizmalarla hasara uğrar. Direk yaralanmada,
zaman daha uzun olmaktadır. Çatışma sahasında yapılan
parçanın kendisi yaralanmaya neden olabileceği gibi,
ilk müdahaleyi takiben hastalar seyyar hastanelere ve
parçalanan kemik ve disk parçaları da hasar oluşturabilir.
oradan merkez hastanelere nakledilmektedir. Genellikle
İndirek yaralanmada parçanın hedefe çarptığı anda
bu taşıma işlemi havayolu ile yapılmaktadır. Yapılan
yarattığı şok dalgası ile meydana gelen basınç doku
müdahale daha çok hayat kurtarmaya yönelik ilk yardım
hasarına neden olmaktadır ve bu genellikle zaman içinde
ve bunun dışında özellikle antibiyotik tedavisine
nörolojik düzelme gösteren geçici bir tablodur (2).
başlanmasıdır. Merkez öncesi hastanelerde ise daha çok
Radyolojik olarak spinal kolona ait bir patoloji
spinal yaralanmaya eşlik eden diğer yaralanmalar tedavi
izlenmeyebilir. Daha çok batında meydana gelen ateşli
edilmektedir. Bunlar batın, toraks ve büyük damar
silah yaralanmalarında görülen bir tablodur ve spinal şok
yaralanmaları olarak sıralanabilir. Hasta stabil hale
olarak adlandırılır. Geçici kavitasyon ise, parçanın doku geldikten sonra spinal yaralanmaya yönelik
içerisinde ilerlerken oluşturduğu boşluğun, arkasından değerlendirme ve tedavi başlamaktadır.
gelen negatif basınçla emilerek daralıp kapanması Hastanın nörolojik tablosu tam ya da kısmi nörolojik
sırasında çevre dokularda oluşturduğu hasardır. Ardında kusur olarak kabaca iki başlık altında
dar bir geçiş izi bırakmış gibi görünse de aslında yarattığı değerlendirilebilir.Tam nörolojik kusur tablosu
hasar çok daha büyüktür. yaralanma bölgesinin altında kalan bölümde hiçbir duyu,
Bu mekanizmalarla meydana gelen yaralanmalar spinal motor ve sfinkter fonksiyonu olmamasıdır. Kısmi
kordun tam ve yarım kesisi, hemorajik kontüzyonu, nörolojik kusur tablosunda ise bu fonksiyonlardan bir
epidural ve subdural hematomu, sinir köklerinin kısmı korunmuştur. Nörolojik tablonun değerlen
yaralanması gibi akut nörolojik defisit oluşmasına yol dirilmesi amacıyla birçok değişik skorlama kullanılabilir.
açan hasarlara neden olur. Kronik dönemde ise spinal Kolay uygulanabilen ve yaygın kullanılan skorlamalardan
kord içerisinde kistik oluşumlar, myelomalazik alanlar ve biri Frankel Skorlamasıdır (Tablo 1). Bildirilen serilerin
yoğun araknoid yapışıklıklar görülebilir. çoğunda tam nörolojik kusur tablosu ile başvuran hasta
10