Table Of Content•._..
t a
Dttv
T
h
3.
D. S. K. -OaliZ. LIP.\ 25.1.(cid:9) r.
e
L. 1(cid:9) II-4-Ltj.
,t3owi eoici1717r obi
/grozi dzielnika
p anc orna
P
o zaloozeniu przesyiam opr000wanio p.t."Solirioka bmist
l panoerna" wrsz z 12 tablioaMi,do utytku siutboweco.-
i
s
Cam• •h • . SZ2,10 PDDZ,LY.3.:4 .Y
otrzymuju I
specjalnego
A G(N ,7.11
rotdzielniksn. .Kpt.
s
t
i
t
u
t
e
4
a
n
d
S
i
k
o
r
s
k
i
M
u
s
e
u
m
T
h
2e.WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA
SZT(cid:9) - ODDZIAk. INFORMPCYONV
P
o
l
i
s
h
I
n
s
t
i
t
u
t
e
a
n
d
S
SOWIEiCHA
k
o
r
BRON PANCERNA
s
k
i
M
u
s
e
u
UULOCNY GRUDZIEN 1945
m
T
h
RR A T A
e
STR. 8 WIERSZ 13 OD DOLU POWINNO BYO CO(cid:9) ZAMIAST(cid:9) T 0
P
" 12 " 5 " GORY(cid:9) " (cid:9) " LADOGA(cid:9) s, LAGODA
o
l
" 17 iii 17 II " OPUSZCZONO : " WSZEDL DO LI WI "
s
" 12 " 13 " DOLU POWINNO BYO " SCOUTCAR " ZAMIAST " SCAUTCAR"
h
it 28 is 2 " I" (cid:9) POWIN I EN BYO NA M I EJSCU WIERSZA 3 OD DOLU
n
" 55 " 13 " POWINNO BYO WOROSZYLOWA ZAMIAST WOROSZYLOWA
s
t
(cid:9) i
" 34 " 6 " GORY BRAZOWE GO(cid:9) BRONZOWEGO
t
is 65 ii 8 I, ,,(cid:9) u" DWUPRZEGRODOWYM(cid:9) /I(cid:9) DWUPRZYGRODOWYM
t
e
a
n
d
S
i
k
o
r
s
k
i
M
u
s
e
u
m
T W TECZCE
SCHEMATY i PRZEKROJE OPANCERZENIA
h
WOZOW PANCERNYCH
e1 CZOLG T 70
2 CZOLG SREDNI 1" 34 MODEL B
3 CZOLG SREDNI T 34 WZ. 43
P
4 CZOLG SREDNI T 34 - 85
5 CZOLG CIEZKI KW I. MODEL A
o
6 GZOLG ClIEZKI KW 85
i
7 CZOLG CIEZKI JS122 ,JOZEF STALIN "
8 DZIALG SAMsOBIEZNE PPANC. SU 76
9 DZIALO SZTURMOWE PPANC, SU 85
h
10 HAUBICA SZTURMOWA(cid:9) SU 122
11 ARMATO - HAUBICA SZTURMOWA SU 152,
I
12 SAMOCH(5D PANCERNY BA „ FORD"
n
WYKAZ RYSUNKOW i TABLIC W TEKSCIE
s
I CZOLG T 26 MODEL C(cid:9) t STR.5
2 CZOLG BT MODEL 7(cid:9) i STR 6
t
3 CZOLG T 28(cid:9) STR.6
4 CZOLG T 35 MODEL A(cid:9) STR.?
u
5 CZOLG KW II.(cid:9) t STR 1 0
6 CZOLG T 60(cid:9) STR.10
e
7 CZOLG T 40(cid:9) STR.11
8 QRGANIZACJA SAM.BAONU SZTURM.CZOLG. CIEZKICH(cid:9) STR.1 7
9 ORGANIZACJA SAM. BRYGADY CZOLGriW(cid:9) aSTR.19
10 ORGANIZACJA KORPUSU PANCERNEGO(cid:9) STR.23
n
11 TABLICA UMUNDUROWANIA(cid:9) STR. 35
12 TABLICA 1DENTYMIKACJI(cid:9) STR.3 7
d
13 CZOLG T 70(cid:9) STIR .41
14 CZOLG SREDNI T 34(cid:9) STR.45
15 CZOLG SREDNI T 34 WZ, 43(cid:9) SSTR.49
i
16 CZOLG SREDNI T 34(cid:9) 35(cid:9) STR 53
1 7 CZOLG CIEZKI(cid:9) KW I(cid:9) STR .5k7
18 GZOLG CIEZKI KW 85(cid:9) STR.63
o
19 CZOLG CIEZKI „ JOZEF STALIN"(cid:9) STR.6 7
r
20 DZIALO SAMOBIEZNE PPANC SU 76(cid:9) STR.73
21 DZIALO SZTURMOWE PPANC SU 85(cid:9) STR. i 7 s
22 HAUBICA SZTURMOWA(cid:9) SU 122(cid:9) STR.81
k
23 ARMATO HAUBICA SZTURMOWA SU 152(cid:9) STR.85
i
M
u
s
e
u
m
T
h
e ERRATA
str. 8 v4ers.z. 13 od dolu powinno by6(cid:9) co(cid:9) zamiast(cid:9) to
P„ 12 „ 5 od gory(cid:9) Lagodu(cid:9) I:agoda
25 20(cid:9) ,,(cid:9) r6Zni4(cid:9) rotnia
o
„ 28 „ 2 od dokt powinien byd na(cid:9) rniejscu(cid:9) wicrsza 3 od dolt'
l
31 i20 ad gdry powinno hy6 hicznog zamiast lacznotd
•n• %32 s1(cid:9) kencowe(cid:9) „(cid:9) koncowc
„ 39 12(cid:9) „(cid:9) latwo(cid:9) latwo
h
„ 55 „ 13 od dotu(cid:9) Woroszylowa(cid:9) Woroszylowa
63 14 ad gIdry(cid:9) we.trnie(cid:9) wezrnio
n
s
t
i
t
u
t
e
a
n
d
S
i
k
o
r
s
k
i
M
u
s
e
u
m
T (cid:9)
WARSZAWSKA DYWIDA PANCERNA
h TAJNE
SZTAB-ODDZIAL INFORMACYJNY
e
Tylko do uiytku sluibowego
P
o
l
i
s
h
I
n
s
t
i
t
SOWIECKA
u
t
e
BRON PANCERNA
a
n
d
S
i
k
o
r
s
k
i
M
u
s
e
u
m
WIOCHY GRUDZIEN 1945
T
h 5
INIMMOMMIMMENOMMENIIMMIIIr3
e
P
o
l
i
I. Zarys rozwoju sowieckiej
s
h
broni pancernej
I
n
s
Rosja sowiecka jui w pierwszych latach tworzenia Armii Czerwo-
t
nej zrortimiatia, ie trzonem sit ladowych powinny sie sta. wojska pan-
cerne. t
Produkcje czolgow na dua skale rozpoczeto jui okolo 1923 roku.
u
W okresie dwoch pierwszych „piatiletek" wyprodukowano tysiace czot-
t
najrozmaitszych typOw, przewainie opartych na konstrukcjach ob-
cycti, przerobionych setosownie do sowieckich zaloieti technicznych i tak-
tycznych. Naprzyklad c zolg T26 o wadze 9,5 tonn byl wzorowany na
c.zolgu angielskirn VICKERS-ARMSTRONG, podobnie, jak i nasze czolgi
a
7TP. Rosjanie wyprodukowali ;kilka modeli tego czotga. Model "A" po-
siadal dwie wieiyczki po jednnym k.m. w kaidej. Modele "B" i "C" byty
jecinowieiowe i posiadaty jako uzbrojenie dziatko ppanc. kal. 45 mm
i jeden k.m. z nim sprzeiony. d
S
i
k
o
r
s
k
Czoig T 26 model "C"
i
W niektOrych modelach "B" zast4piono dzialko miotaczem plomieni,
zatrzymujac k.m. jako uzbrojenie dodatfkowe. M
Konstrukcje innego czolga BT ("BYSTRYJ TANK") oparto na ame-
rykanskim czolgu CHRISTIE.. BT way 14 'Min i tizbroujony byt
w dzialko ppanc. kal. 45 nun i 1(cid:9) (w niektOrych modelach znajdowat
s
e
u
m
T
h
e
Psic dodatkowy k.rtt osadzony w tylnej scianie widy). Po zerwanhi ga-
sienic czolg ten mogl sic posuwad na kolach, przyczym zmiana napedu
o
trwala niedluiej jak 45 minut. BT rozwijal szybkbgd do 50 km/godz.
l
ina gasienicach i do 70 km/godz. na kolach. Slabymi stronami tego
czolga byly, cierlki pancerz (6-22 mm) i mala zwrotnogd.
s
h
I
n
s
t
i
t
Czolg BT model 7
u
t
W kategorii czolgOw cicikich zalo2enia tkonstrakcyjne angielskie
i niemieckie widad najbardziej na czolgach T 28 i T 35.
e
Obydwa to typy byly w ielowidowe, przyczym ostatni z nich byt
zmodyfikowanak kopia angielskiego kolosa VICKERS - INDEPENDENT
a
zbudowanego w 1929 r.
T 28 posiadal widc giOwng, w ktOrej osadzone bylo dzialo kal.
n
76,2 mm i 1 k.m., oraz dwie male wieiyczki po 1 k.m. w ka2dej. Waka
czolga zaleinie od dokonanych mdodyftkacyj wahala sic w granicach
28-30 torn
S
i
k
o
r
s
k
i
Czolg T 28
M
T 35 mial pied wiez. W widy klowinej znajdowalo sic dzialo
76,2 mm i 1 lub 2 k.m.-y. Wide, prawa przednia i lewa tylna, posiadaly
po 1 dzialku ppanc. kal. 45 mm i jednym k.m.-ie z nim sprzctbunym.
s
e
u
m
T
h
e
P W malych wieiyczkach, lewej przedniej i prawej tylnej, znajdowa}y
sic k.m.-y po jednym w kazdej. Czotg wa2y1 45 tonn i posiadat 10 ludzi
o
zatogi.
l
i
Obydwa typy 1 28 i T 35 byly wolne, niezwrotne, zest° psujape
sic, a ponadto bardzo slab° opancerzone. W obydwOch typach najgrub-
s
szy pancerz nie przekraczat 30 mm.
hW ogOlnym planie rozbudowy broni pancernej Rosjanie nie zapom-
nieli o czolgach plywajacych (arnfibiach), konstruujac T 37 i T 38
I
n
s
t
i
t
u
t
e
a
n
Czoig T 35 model "A"
d
o wadze 3 tonn ka±dy. Pancerz i uzhrojenie w abydwOch typach byly
identyczne (10 mm i 1 km),
S
Okolo 1935 T. daly sic zauwaiy6 pewine usilowania standaryzacji
typOw, co niewatpliwie bylo wynikiem licznych doAwiadczen przepro-
k
wadzonych w latach ubieglych.
Podczas wielkich manewrow, ktOre odbytoy sic w tym okresie, ob-
serwatorzy zagraniczni przekonali sic, ze personel srowieckich oddziatOw
pancernych zdotal dad sable rude z dziedziczna nieudolnokia, obcho-
s
dzenia sic ze wszystkim, co miato co wspOlnego z rnechanika. Poziom
konserwacji i napraw sprzctu stal wysoko, co bylo niekwaitpliwie rezul-
i
tatem tego, ze przed wcieleniem do wojska wielu rekrutew obeznany.ch
bylo z budowa, i prowadzeniem traktorOw, szeroko thywanych w rol-
nictwie sowieckim. M
Zorganizowanej i nasyconej w sprzct sowieakiej broni pancernej po-
trzebne teraz by/0 zmierzenie sic na polu watki z jakirn§ przeciwniukiem,
s
e
u
m
T
h
e
Pktorego pokonanie nie nastrgczaloby specjalnyeh trudnogci, a umchliwi-
loby uzyskanie dogwiadczen na podstawie, ktorych moknaby ulepszy6
o
sprzgt i dokonad rewizji zatokti taktycznych i organizacyjnych.
l
i
Pierwsza okazja wyprObowania wlasnego sprzgtu nadarzyla sig
Rosjanom z chw7la, wybuchu hiszpatiskiej wojny domowej w 1936 r.
s
Zwigzek Sowiecki dostarczyl stronie „Czerwonej" duiej ilogci czolgow,
ktOrhe w walce wykazaly swoje wybitne zalety. Szczegolnie udanym ty-
pem okazal sig czolg lekki T 26. Zebrane w tej wojnie dogwiadczenia nie
I
byly jednak wystarczajgce, aby na ich podstawie dokonad zasadniczych
zmian w .knonstrukcji sprzgtu. „Nieporozumienia graniczne" sowiecko
japonskie w latach 1937-1938 rOwniei nie dostarczyiy Rosjanom poia,-
s
danego materialu, chod niektOre ze „stard" byly w rzeczywistaci po-
t
wainymi bitwamii, w ktorych obie strony uiywaly wszystkich broni do
lotnictwa i czolgowt waa,cznie. Z !kolei uderzenie na Polskg we wrzegniu
1939 r. z braku odpowiednio uzbrojonego przeciwnika nie dal° Rosjanom
u
iadnych dogwiadczen, na podstawie ktOrych mogliby dokonad rewizji
t
swoich poglgdew na brori pancerna, i jej
e
Dopier° wojna firisko - sowiecka w zimie 1939/1940 r. byla pierwszg
rzeczywista, prObg dla sowiedkiej broni pancernej.
Pocza,tkowe niepowodzeania Armii Czerwonej utwierdzily gwiat
w przekonaniu, ie potgga Rosji sowieckiej jest mitem. Rosjanie natomiast,
n
ktorzy wykazali dub, umiejgtnogd w praiktycznym podohodzeniu do za-
p-adnieti technicznych i ta'ktycznych, zebrali w cia,gu dlugiej serii nie-
d .
powodzen wiele cennych dogwiadczeil.
Stwierdzono,(cid:9) wszystkie czolgi mialy za du2y nacisk jednostkowy
S
przez to ryly sig gigboko w ziemig.
i
Wiele czolgOw grzezio w gniegach na slkutek zbyt malego przegwitu.
k
Moc silnikOw w stosunku do wagi wozow byla za niska, a opance-
rzcnie za slabe.
o
Przekonano sig natomiast, ze umieszczenie bronri ppanc. na wszyst-
kich czolgach bylo koncepcjg siuszng i konieczng z taktycznego Trinktu
s
dzenia.
WI
Niepowodzenia sowieokiej broni pane. na froncie fitiskkim naleiy przy-
i
pisa6 malemu dogwiadczeniu dowOdcOw, niedocenianiu rozpoznania na
kierunku natarcia formacji pancernej, oraz bardzo cigikim warunkom
klimatycznym, M
Istniejg dane, wskazujgce na to, k jeszcze przed wybuchem drugiej
wojny gwiatowej Rosjanie zdawali sobie sprawg, ie ich sprzgt pancuerny
s
e
u
m
