SOSYOLOJİ DERSİ PROGRAMI (11. SINIF) AÇIKLAMA: Ders

36 Pages·2001·0.2 MB·Turkish

SOSYOLOJİ
DERSİ PROGRAMI
(11. SINIF)

A˙IKLAMA:
Ders Ge(cid:231)me ve Kredi Sistemine g(cid:246)re d(cid:246)nemler esas alınarak
hazırlanan ve halen Sınıf Ge(cid:231)me Sisteminde uygulanmakta olan bu
program, 2455 ve 2470 sayılı Tebliğler Dergisindeki a(cid:231)ıklamalar
doğrultusunda sınıflar esas alınarak d(cid:252)zenlenmiş olup, uygulama bu
doğrultuda yapılmaktadır. (Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının
27.4.1998/64 sayılı Kararı)

Lise, Anadolu, Yab.Dil Ağır.Liselerinin Sosyal Bil.Alanının 11.
Sınıfında: Alan Dersi, diğer alanlar ile Fen Lisesi ve A.G.S.Lisesinin 11.
Sınıfında: Alan Se(cid:231)meli Ders
754
TD: 04/12/1995-2444

T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI

Karar Sayısı : 353 Karar Tarihi: 01/11/1995

Konu: Milli Eğitim Bakanlığı Orta(cid:246)ğretim Kurumları Sınıf Ge(cid:231)me Y(cid:246)netmeliği’ni
Uygulayan Orta(cid:246)ğretim Kurumları Sosyoloji Programının kabul(cid:252).

Kurulumuzda g(cid:246)r(cid:252)ş(cid:252)len, Milli Eğitim Bakanlığı Orta(cid:246)ğretim Kurumları Sınıf
Ge(cid:231)me Y(cid:246)netmeliği’ni uygulayan orta(cid:246)ğretim kurumları Sosyoloji dersi programının
1997-1998 (cid:246)ğretim yılından itibaren uygulanmak ve denenip geliştirilmek (cid:252)zere ekli
(cid:246)rneğine g(cid:246)re kabul(cid:252) kararlaştırıldı.

755
ORTA(cid:214)ĞRETİM KURUMLARI SOSYOLOJİ DERSİ (cid:214)ĞRETİM
PROGRAMI
A˙IKLAMALAR:
1. (cid:147)Sosyoloji(cid:148) dersi (cid:246)ğretim programı, Orta(cid:246)ğretim Kurumları Y(cid:246)netme-
liği(cid:146)ni uygulayan oklularda bir yıl 3 saat uygulanmak (cid:252)zere hazırlanmıştır.
2. Programda, 1739 sayılı Mill(cid:238) eğitim Temel Kanunu(cid:146)nda ifadesini bulan
orta(cid:246)ğretimin ama(cid:231) ve ilkeleriyle (cid:147)Sosyoloji(cid:148) dersinin ama(cid:231)ları arasında, (cid:246)ğrenci
d(cid:252)zeyi de dikkate alınarak bir paralellik sağlanmıştır.
3. Programda, konu ile ilgili olarak Atat(cid:252)rk ilke ve inkılaplarına ilişkin kav-
ramların (cid:246)ğrencilere kazandırılması ama(cid:231)lanmıştır.
4. Programın oluşturulmamsında, Sosyoloji(cid:146)nin hem d(cid:252)nyada hem de T(cid:252)rki-
ye(cid:146)deki gelişmeleri g(cid:246)z(cid:246)n(cid:252)nde bulundurulmuştur.
5. Program metninde, dersin genel ama(cid:231)ları ve sınıf ama(cid:231)ları verilmiştilr. Ay-
rıca, her ama(cid:231) i(cid:231)in (cid:246)l(cid:231)(cid:252)lebilir ve g(cid:246)zlenebilir nitelikte davranışlar yazılmıştır.
6. Programda, ama(cid:231) ve davranışların ger(cid:231)ekleştirilmesini sağlayacak nitelikte
konu başlıkları ve alt başlıklar yer almıştır.
7. (cid:147)İşleniş(cid:148) b(cid:246)l(cid:252)mleri, bir (cid:252)nitede (cid:246)zellikle vurgulanması gerekli noktaların
dikkate alınması ama(cid:231)lanarak hazırlanmıştır.
8. (cid:147)Temel Kavramlar(cid:148) b(cid:246)l(cid:252)m(cid:252)nde, konular işlenirken (cid:246)ğrencilere kazandırı-
lması gereken kavramlar liste halinde verilmiştir.
9. (cid:147)Değerlendirme Soruları(cid:148) sınırlayıcı olarak değil, (cid:246)rnek niteliğinde sorular
olarak d(cid:252)zenlenmiştir.
10. Bu programa uygun olarak hazırlanacak ders kitabı A4 ebadında 8-12, B5
ebadında 12-16 forma olacaktır.
SOSYOLOJİ DERSİNİN GENEL AMA˙LARI
1. Sosyolojinin konusu bilgisi.
2. Toplumun yapısını, işleyişini, değişimini ve bunların bağlı olduğu top-
lumsal yasaları kavrayabilme.
3. Bireyin sorunlarının, toplumun sorunlarının da bireylerle ilişkilerini (etki-
leşimlerini) kavrayabilme.
4. Toplumsal sorunları kavrayabilme; toplumun, ekonomik, ve k(cid:252)lt(cid:252)rel kal-
kınmasına bilin(cid:231)li bir şekilde katkıda bulunabilme.
5. K(cid:252)lt(cid:252)r(cid:252)n (cid:231)eşitli boyutları (ne olduğu, sosyalleşmeyle ilgisi, maddi-manevi
ayırımı, milli k(cid:252)lt(cid:252)r(cid:252)n anlamı, k(cid:252)lt(cid:252)rlerarası etkileşim, k(cid:252)lt(cid:252)r değişmesi vb.)(cid:146)nı
kavrayabilme.
756
6. Sosyal değişmenin, toplumu b(cid:252)t(cid:252)n boyutlarıyla etkilediğini, bireylerlde (cid:231)e-
şitli uyum sorunları yaratabildiğini bunlara rağmen zorunlu ve gerekli olduğunu
kavrayabilme.
7. Toplumu, ge(cid:231)mişiyle ilişkisi i(cid:231)inde tanıyabilme, i(cid:231)inde yaşanılan durumu
bilin(cid:231)li bir bi(cid:231)imde yorumlayabilme.
8. T(cid:252)rk toplumunun, yapısını tanıyabilme, bug(cid:252)n(cid:252) daha bilin(cid:231)li bir şekilde
yorumlayabilme.
9. Cumhuriyet(cid:146)i diğer y(cid:246)netim bi(cid:231)imlerinden ayıran (cid:252)(cid:231) temel ilke ((cid:231)ağdaşlık,
laiklik ve millilik)(cid:146)nin (cid:246)nemini kavrayabilme.
10. Milletler ailesi i(cid:231)inde, T(cid:252)rk toplumunun saygın ve onurlu bir yeri olduğu
bilincini g(cid:252)(cid:231)lendirme.
11. Toplumun, (cid:147)farklılıkları kuşatan bir birlik(cid:148) halinde ve demokrasi
temelinde gelişip g(cid:252)(cid:231)lenmesine katkıda bulunma.
SOSYOLOJİ DERSİNİN (cid:214)ZEL AMA˙LARI
Bu dersi başarıyla tamamlayan bir (cid:246)ğrenci, aşağıdaki bilgi, tutum, beceri ve
davranışlara sahip olur;
1. Sosyolojinin kapsamını bilir,
2. Sosyoloji ile ilgili temel kavramların anlamını bilir,
3. Sosyolojinin insan bilimleri arasındaki yerini kavrar,
4. Bilimsel y(cid:246)ntemlerin sosyolojide uygulanmasının (cid:246)nemini kavrar,
5. Araştırma tekniklerinin sosyolojide kullanımının (cid:246)nemini kavrar.
6. Toplumsal yapının (cid:147)ne olduğunu(cid:148) (neliğini) kavrar,
7. Toplumsal ilişkinin sosyal yapı i(cid:231)indeki yerini kavrar,
8. (cid:147)Toplumsal stat(cid:252)(cid:148) ve (cid:147)toplumsal rol(cid:148)(cid:252)n (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
9. (cid:147)Toplumsal değerler(cid:148)in (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
10. (cid:147)Toplumsal norm(cid:148)un (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
11. (cid:147)Toplumsal kontrol(cid:148)(cid:252)n (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
12. (cid:147)Toplumsal sapma(cid:148)nın (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
13. (cid:147)Toplumsal gruplar(cid:148)ın yapı ve işlevlerini kavrar,
14. (cid:147)K(cid:246)y(cid:148)(cid:252)n yapısını kavrar,
15. (cid:147)Kent(cid:148), (cid:147)B(cid:252)y(cid:252)k Kent(cid:148), (cid:147)Metropol(cid:148)(cid:252)n yapısını kavrar,
16. (cid:147)Millet(cid:148) kavramının kapsamını kavrar,
757
17. (cid:147)Toplumsal tabakalaşma(cid:148)nın (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
18. (cid:147)Toplumsal tabakalaşma şekilleri(cid:148)nin (cid:147)yapısını(cid:148) kavrar,
19. (cid:147)Toplumsal hareketlilik(cid:148)in (cid:147)ne olduğunu(cid:148) kavrar,
20. (cid:147)K(cid:252)lt(cid:252)r(cid:148) kavramının (cid:147)ne olduğu(cid:148)nu kavrar,
21. K(cid:252)lt(cid:252)r(cid:252)n kendisini oluşturan diğer k(cid:252)lt(cid:252)rel unsurlarla arasındaki ilişkiyi
kavrar,
22. K(cid:252)lt(cid:252)r(cid:146)(cid:252)n kazanılmasının (cid:246)nemini kavrar,
23. (cid:147)Toplumsal kurum(cid:148) kavramının anlamını bilir,
24. K(cid:252)lt(cid:252)r-toplumsal kurum ilişkisini kavrar,
25. Aile kurumunun yapısal (cid:246)zelliklerini kavrar,
26. Ailenin toplumsal işlevlerini kavrar,
27. Evlilik t(cid:252)rlerini bilir,
28. Aile t(cid:252)rlerini bilir,
29. Boşanma ve sonu(cid:231)larını kavrar,
30. Kadının toplum i(cid:231)indeki yerini kavrar,
31. Din kurumunun yapısını kavrar,
32. Din ve Laiklik ilişkisini kavrar,
33. Ekonominin temel kavramlarını bilir,
34. Ekonominin temel konularını kavrar,
35. Ekonomik sistemlerin (cid:246)zelliklerini kavrar,
36. Siyasal kurumların (cid:147)ne olduğu(cid:148)nu kavrar,
37. Siyasal y(cid:246)netim şekillerinin (cid:147)ne olduğu(cid:148)nu kavrar,
38. Toplumsal deişmenin yapısını kavrar,
39. Toplumsal değişmeyi etkileyen fakt(cid:246)rlerin değişmedeki rollerinin
(cid:246)nemini kavrar.
40. Toplumsal değişme tiplerinin (cid:246)zelliklerini kavrar,
41. Toplumsal gelişmenin unsurlarını kavrar,
42. Toplumsal (cid:231)(cid:246)z(cid:252)lmenin nedenlerini kavrar,
43. T(cid:252)rkiye(cid:146)de toplumsal gelişmeyi kavrar,

758
SOSYOLOJİ DERSİ (cid:214)ĞRETİM PROGRAMI
(cid:220)NİTELERİN % DAĞILIMI

(cid:220)nite Numarası (cid:220)nitenin Adı (cid:220)nitenin Program
İ(cid:231)indeki Payı
I. (cid:220)nite Sosyolojiye Giriş % 15
II. (cid:220)nite Toplumsal Yapı % 35
III. (cid:220)nite K(cid:252)lt(cid:252)r ve Toplumsal % 35
Kurumlar
IV. (cid:220)nite Toplumsal Değişme % 15
1. (cid:220)NİTE: SOSYOLOJİYE GİRİŞ
Ama(cid:231) : 1. Sosyolojinin kapsamı bilgisi.
Davranışlar :
1. Sosyolojinin konusunun ne olduğunu s(cid:246)yleme/yazma.
2. (cid:147)Toplum(cid:148)un bilimsel olarak incelenebilirliğinin anlamını a(cid:231)ıklama.
3. (cid:147)Toplum(cid:148)u konu alan diğer bilimleri sıralama.
4. Hangi sosyal olayların sosyolojinin konusu olduğunu a(cid:231)ıklama.
5. Sosyal olgu ile sosyal olay farkını a(cid:231)ıklama.
6. Sosyoloji biliminin temel (cid:246)zelliklerini a(cid:231)ıklama.
7. Toplumun bilimsel olarak incelenmesinin nedenlerini s(cid:246)yleme/yazma.
8. Sosyolojinin tanımını s(cid:246)yleme/yazma.
Ama(cid:231) : 2. Sosyoloji ile ilgili temel kavramların anlam bilgisi.
Davranışlar :
1. (cid:147)Kalabalık(cid:148), (cid:147)Sosyal yığın(cid:148), (cid:147)Sosyal kategori(cid:148) kavramlarının tanımlarını
s(cid:246)yleme/yazma.
2. Toplum olabilme koşullarını sıralama.
3. (cid:147)Toplum(cid:148)un tanımını s(cid:246)yleme/yazma.
4. Toplumları tarihsel gelişim s(cid:252)reci a(cid:231)ısından sınıflandırma.
5. G(cid:252)n(cid:252)m(cid:252)zde toplum sınıflamalarının hangi (cid:246)l(cid:231)(cid:252)tler doğrultusunda
yapıldığını s(cid:246)yleme/yazma.
Ama(cid:231) : 3. Sosyolojinin insan bilimleri arasındaki yerini kavrayabilme.
759
Davranışlar :
1. Konusu a(cid:231)ısından, verilen insan bilimlerinden birisiyle sosyolojinin benzer
y(cid:246)nlerini a(cid:231)ıklama.
2. Konusu a(cid:231)ısından, verilen insan bilimlerinden birisinin sosyolojiden farklı
y(cid:246)nlerini a(cid:231)ıklama.
3. Sosyolojinin insan bilimleri i(cid:231)indeki yerini yorumlama.
Ama(cid:231) : 4. Bilimsel y(cid:246)ntemlerin sosyolojide uygulanmasının (cid:246)nemini
kavrayabilme.
Davranışlar :
1. Bilimsel y(cid:246)ntemin neden gerekli olduğunu (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklama.
2. Bilimsel y(cid:246)ntemin temel kavramları olan (cid:246)n kabuller, kesinlik, nedensellik,
nesnellik vb. (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklama.
3. T(cid:252)mdengelim ve t(cid:252)mevarım gibi akıl y(cid:252)r(cid:252)tme ilkelerini (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklama.
4. Bilimsel y(cid:246)ntemin g(cid:246)zlem, hipotez, deneyleme, yasa aşamalarını (cid:246)rnekle
a(cid:231)ıklama.
5. Sosyolojide g(cid:246)zlemin (cid:246)zelliğini (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklama.
Ama(cid:231) : 5. Araştırma tekniklerinin sosyolojide kullanımının (cid:246)nemini
kavrayabilme.
Davranışlar :
1. Araştırma tekniğinin ne olduğunu a(cid:231)ıklama.
2. Araştırmada (cid:246)rneklem se(cid:231)iminin gereğini a(cid:231)ıklama.
3. Verilen bir veri toplama tekniğinin kullanılma amacını (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklama.
4. İstatistik analizle elde edilen bilgilerden sosyolojide nasıl yararlanı-
labileceğini a(cid:231)ıklama.
KONULAR:
A. Sosyolojinin Alanı
1. Sosyolojinin konusu ve tanımı
2. Toplumun tanımı
B. Sosyolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi
1. Sosyoloji-Tarih
2. Sosyoloji-Psikoloji
3. Sosyoloji-Antropoloji
760
4. Sosyoloji-Hukuk
5. Sosyoloji-Ekonomi
6. Sosyoloji-Siyaset Bilimi
7. Sosyoloji-Coğrafya
C. Sosyolojide Y(cid:246)ntem ve Araştırma Teknikleri
1. Bilimsel y(cid:246)ntem
a. Bilimsel (cid:231)alışmalarda (cid:246)n kabuller
b. Bilimin nitelikleri
c. Sosyolojinin bilim olduğunun g(cid:246)stergeleri
d. Sosyolojinin insan bilimleri i(cid:231)indeki yeri
2. Sosyolojik araştırmada veri toplama teknikleri
a. Anket c. Olay incelemesi
b. Monografi d. Sosyometri vb.
İŞLENİŞ:
Bu (cid:252)nitede;
- D(cid:252)z anlatım y(cid:246)ntemiyle, Sosyolojinin olgusal-sosyal olguları inceleyen-bir
bilim dalı olduğu, başka deyişle, olgulara dayandığı, olanı olduğu gibi incelediği,
değer yargıları vermediği, yani normatif bir etkinlik olmadığı, pozitif bir (cid:246)zellik
taşıdığı vurgulanmalıdır.
- Sosyal olay, sosyal olgu terimleri arasındaki fark; ilkinin tekil ve somut
olduğuu, ikincinin soyutlama ve genelleme yoluyla elde edildiği ve bir s(cid:252)reci ifade
ettiği belirtilmelidir.
- Sosyolojinin, konusuna giren olayları bilimsel y(cid:246)ntemle araştırdığı belir-
tilmelidir. Karşılaştırma y(cid:246)ntemiyle, ayrıca, topluma ve toplum olaylarına bakış a(cid:231)ısı
ortaya konulmalı, ele alış bi(cid:231)imi bakımından diğer bilimler arasındaki fark
a(cid:231)ıklanmalıdır.
- Sosyolojide, tarihsel a(cid:231)ıdan bakıldığında (cid:246)nce kurumsal (cid:231)alışmaların
yapıldığına, daha sonraları alan (cid:231)alışmalarına y(cid:246)nelindiğine işaret edilmelidir.
- Kuramsal (cid:231)alışmalarda, makro yaklaşımın (cid:246)nem kazandığı, bunda temel
ilkenin toplumu b(cid:252)t(cid:252)nl(cid:252)ğ(cid:252) i(cid:231)inde kavramak olduğu, bu tutumun bir d(cid:246)nemin
toplumsal bunalımlarına (cid:231)are aramak amacından kaynaklandığı, bunalıma da ancak
toplumun b(cid:252)t(cid:252)n(cid:252) incelenerek (cid:231)(cid:246)z(cid:252)m bulunabileceği, d(cid:252)ş(cid:252)ncesine dayandığı
belirtilmelidir.
- Sosyal olayların karmaşık yapısı, b(cid:252)t(cid:252)nl(cid:252)ğe ulaşmanın zorluğu, bunun
araştırmacıları mikro yaklaşıma y(cid:246)nelttiği, giderek alan (cid:231)alışmalarının (cid:246)nem
kazandığı verilmelidir.
761
- Toplum olabilme koşulları anlatılırken, belirli bir toprak par(cid:231)ası (yurt)(cid:146)na
sahip olma, birlikte yaşama isteği taşıma değişmeye rağmen s(cid:252)reklilik, ortak k(cid:252)lt(cid:252)r
vb. noktalara değinilmelidir.
- Sosyolojinin diğer insan bilimleriyle ilişkisi verilirken benzerlikler, fark-
lılıklar ve aralarındaki ilişkiler g(cid:246)z(cid:246)n(cid:252)nde bulundurulmalıdır.
- Sosyolojide t(cid:252)mdengelimin hipotezlerin kurulmasında ve kuramların ge-
lişmesindeki rol(cid:252) a(cid:231)ıklanmalıdır. Kuramların da sosyal olayların a(cid:231)ıklanışındaki
işlevi vurgulanmalıdır. T(cid:252)mevarım a(cid:231)ıklanırken, bilimsel y(cid:246)ntemin aşamaları
(g(cid:246)zlem, hipotez, deneyleme ve yasa)(cid:146)na değinilmelidir. Ayrıca g(cid:246)zlemin
sosyolojideki (cid:246)nemine değinilerek, bu bilime (cid:246)zg(cid:252) g(cid:246)zlem yolları (katılımlı,
katılımsız g(cid:246)zlem) (cid:246)rnekle a(cid:231)ıklanmalıdır.
- Sosyolojik (cid:231)alşımalarda, sosyal yapı ve sasyol değişme a(cid:231)ısından araştırma
yapmanın gerekliliği (cid:246)zellikle vurgulanmalıdır.
- T(cid:252)rkiye(cid:146)de Sosyolojinin gelişimi ve tarih(cid:231)esi ile ilgili bir okuma par(cid:231)ası bu
(cid:252)nitenin sonuna konularak (cid:246)ğrencinin bilgilenmesi sağlanmalıdır. Kaynak(cid:231)ada konu
ile ilgili literat(cid:252)re yer verilmelidir.
TEMEL KAVRAMLAR :
Sosyoloji Araştırma teknikleri
Toplum Anket
Toplumsal olgu Monografi
Toplumsal yığın Sosyometri
Toplumsal kategori İstatistik
Deneysel y(cid:246)ntem (cid:214)rneklem
DEĞERLENDİRME SORULARI :
1. Toplum halinde yaşamak bir zorunluluk mudur? Ni(cid:231)in?
2. Sosyolojinin konusu nedir? A(cid:231)ıklayınız.
3. Sosyolojinin toplum olaylarına bakış a(cid:231)ısını yorumlayınız.
4. İnsanla ilgili her olay ni(cid:231)in sosyolojinin konusu değildir? A(cid:231)ıklayınız.
5. Toplum olaylarına sosyolojinin bakış a(cid:231)ısı ile hukukun başık a(cid:231)ısını karşı-
laştırınız.
6. Konuları a(cid:231)ısından Sosyoloji ile Psikoloji arasındaki farkı a(cid:231)ıklayınız.
7. Toplum halinde yaşamak, insana neler kazandırmıştır? A(cid:231)ıklayınız.
8. Monografi tekniğinin sonu(cid:231)larından nasıl yararlanılabileceğini (cid:246)rnekle
a(cid:231)ıklayınız.
II. (cid:220)NİTE: TOPLUMSAL YAPI
Ama(cid:231) : 6. Toplumsal yapının ne olduğunu (neliğini) kavrayabilme.
762