Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, Yeni Bir Kavrayışa Doğru

338 Pages·2001·8.14 MB·Turkish

by  İ. Kaya Şahin

Sempozyum Bildirileri
SOSYAL BİLİMLERİ
YENİDEN DÜŞÜNMEK
Yeni Bir Kavrayışa Doğru
Defter ve
Toplum ve Bilim
Ortak Çalışma Grubu
Metis Yayınlan
İpek Sokak 9,80060 Beyoğlu, İstanbul
SOSYAL BİLİMLERİ
YENİDEN DÜŞÜNMEK
Sempozyum Bildirileri
Defler ve Toplum ve Bilim Dergileri
Ortak Yayını
©Bu derlemede yer alan makalelerin her türlü yayım
hakkı yazarına, ya da ortak makale söz konusu oldu­
ğunda yazarlarına aittir, İstanbul, 1998.
© Bu derlemenin edisyon olarak yayım haklan Defter
ve Toplum ve Bilim dergilerine aittir. Kısa alıntı dı­
şında herhangi bir yolla çoğaltılmalan, ya da başka
bir bütün içinde yayımlanmaları yazar ve yayımcıla-
nn iznine bağlıdır, İstanbul, 1998.
Birinci Basım: Kasım 1998
İkinci Basım: Nisan 2001
Bu kitapta derlenen yazılar,
26-28 Şubat 1998 tarihinde Heinrich Böll Vakfı,
Defter dergisi ve Toplum ve Bilim dergisi tarafından
düzenlenen "Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek"
başlıklı sempozyuma sunulan bildirilerdir.
Yayıma Hazırlayanlar:
Tanıl Bora, Semih Sökmen, Kaya Şahin
Defter Dergisi
İpek Sokak 9,80060 Beyoğlu, İstanbul
Tel: [phone] Fax: [phone]
e-mail: metis@türk.net
Toplum ve Bilim Dergisi
Selanik Caddesi 64/11, Yenişehir 06640 Ankara
Tel: [phone] Fax: [phone]
Kapak Tasarımı: Semih Sökmen
Dizgi ve Baskı Öncesi Hazırlık: Sedat Ateş
Film: Doruk Grafik
Kapak ve İç Baskı: Yaylacık Matbaacılık Ltd.
Cilt: Sistem Mücellithanesi
ISBN 975-342-222-9
SEMPOZYUM BİLDİRİLERİ
SOSYAL BİLİMLERİ
YENİDEN
DÜŞÜNMEK
Yeni Bir Kavrayışa Doğru
Defter ve
Toplum ve Bilim
Ortak Çalışma Grubu

İçindekiler
SUNUŞ 9
Birinci Bölüm
SOSYAL BİLİMLERİN FARKLI ÖNKABULLERİ
• Ilhan Tekeli
Toplum Bilimlerin Önünü Açmaya
İnsan Modellerini Tartışarak Başlamak 13
• Gürol Irzık, Ayşe Buğra
İnsan Doğası, İnsan İhtiyaçları ve İktisat 34
• Falih Köksal
Evrim Kuramı ve Sosyal Bilimler 42
• Ayşe Öncü
Sosyal Bilimlerde Yeni Meşruiyet Zemini Arayışları 48
• Doğan Özlem
Evrenselcilik Mitosu ve Sosyal Bilimler 53
İkinci Bölüm
TÜRKİYE'DE SOSYAL BİLİMLERİN
GELİŞİMİNE BAKIŞ
• Zeynep Direk
Türkiye'de Felsefenin Kuruluşu 69
• Aynur llyasoğlu
Türkiye'de Sosyolojinin Tarihini Yazmak:
Bir Sorunlaştırma ve Yaklaşım Önerisi 81
• Ayşe Durakbaşa
Türkiye'de Sosyolojinin Kuruluşu
ve Comte-Durkheim Geleneği 98
• Adnan Ekşigil
Felsefe Tarihi ve Dine Bakışta Ussal Kurgulama 116
Üçüncü Bölüm
"GEÇMİŞ'1 OKUMAK YA DA OKÜYAMAMAK
• Gökhan Çetinsaya
" Abdülhamid’i Anlamak":
19. Yüzyıl Tarihçiliğine Bir Bakış 137
• Oktay Özel
Bir Tarih Okuma ve Yazma Pratiği Olarak
Türkiye'de Osmanlı Tarihçiliği 147
• Tayfun Atay
Çözülmemiş Bir Tarih Sorunu:
Şeyh Bedreddin 161
• Süleyman Seyfi Öğün
Türk Politik Kültürünün Şekillenmesinde
Tarihin Konumu 180
• Nuray Mert
Türkiye'de Sosyal Bilimlerin Dine Bakışı 198
Dördüncü Bölüm
SOSYAL BİLİMLERİN GÖREMEDİĞİ
• I. Melih Baş
Sosyal Bilimler ve Ekoloji 209
• Duygu Koksal
Sosyal Bilimlerin Kıyısında Edebiyat 221
• Ali Akay
Sosyal Bilimler ve Sanat 227
Beşinci Bölüm
SOSYAL BİLİMLER NE İÇİNDİR?
• Ferda Keskin
İnsan Bilimlerinin BirTelosu Var mı? 239
• Kaya Şahin
Sosyal Bilimler Öğrenciliği ve Akademi:
Yeni Bir Açılım Mümkün mü? 243
• Tanıl Bora
Dergicilik Deneyimi: Sosyal Bilimler Pratiğinde
Bir Anlam Arayışı 247
• Ömer Laçiner
Sosyal Bilimler-Siyaset İlişkisi 255
• Ahmet Çiğdem
Eleştirel Teori, Bilim ve Akademi 2 60
Altıncı Bölüm
DİSİPLİNLERİN SINIRINDA DİSİPLİNLERARASILIK,
BİLGİ VE FARK
• Necdet Teymur
Disiplinlerin Aralığında(ki) Mekân 269
• Haldun Gülalp, Dilek Barlas
Bilginin Evrenselliği, Farkın Sorunsallığı 281
• Meyda Yeğenoğlu
Çokkültürlülük Disiplinlerarasılık mıdır? 287
• Mahmut Mutman
Bilgiyi Sorunsallaştırmak 299
• Nilüfer Göle
Batı-dışı Modernliğin Kavramsallaştırılması
Mümkün mü? 310
EKLER
• Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek
Sempozyumu'nun Ardından 321
• Bir Protestonun Hikâyesi 324
• Katkıda Bulunanlar 334

Sunuş
Bu kitapta derlenen yazılar, 26-28 Şubat'ta düzenlenen "Sosyal Bilim­
leri Yeniden Düşünmek" başlıklı sempozyuma sunulan tebliğleri bir
araya getiriyor.
Metinlerin bazısı, sempozyumdaki tartışmaların veya tartışılama-
yanların ışığında yazarları tarafından yeniden gözden geçirildi; bazısı
ise sempozyumda sunulduğundan daha "katı" bir çerçeve içinde topar­
landı. Dolayısıyla metinlertekbiçimli değil; "mükellef' bilimsel maka­
leler de var, ferah bir dille yazılmış denemeler de... Bir sözlü bilimsel
etkinliğin, bir sempozyumun kitaba dönüşmesinde hep karşılaşılan
"sapmalar"dır bunlar. En büyük "sapma" ise kuşkusuz metinlerin, sözlü
ve yüz yüze iletişimden çok sonra, çok çok sonra yazıya dökülmeleri,
böylece iki iletinin arasına lüzumundan fazla zaman girmesidir. Sem­
pozyumla kitabı arasında yaklaşık sekiz aylık bir ara var - emsali du­
rumlarla kıyaslandığında bunun fazla büyük bir "sapma" olmadığını
düşünüyoruz.
Sempozyumdan çıkardığımız sonuçlan ve "vazifeleri", daha önce
Defter ve Toplum ve Bilim At de yayımladığımız kısa bir değerlendir­
meyle aktarmıştık. O değerlendirme metni bu derlemede de yer alıyor.
Sempozyumun düzenleyicileri olarak Defter ve Toplum ve Bilim
dergilerinin, bir sosyal bilimler/sosyal teori otoritesi olarak algılanma­
sından, hele kendilerini bir sosyal bilimler/sosyal teori otoritesi olarak
sundukları şeklindeki yorumlardan rahatsızlığımızı dile getirmek iste­
riz. Sempozyumu düzenleyen "Defter ve Toplum ve Bilim Ortak Çalış­
ma Grubu" kuşkusuz bu çalışmadan bazı fikirler edinmek, tartışma
üretmek, sosyal bilimler ortamına bir tür müdahalede bulunmak istiyor­
du. Bu müdahale isteğinin çerçevesi de, yukarıda değindiğimiz "Sem­
pozyumun Ardından" metninde çizilmiştir: Sosyal bilimler alanına bir
"öğreti" veya "nizam" önerisini kabul ettirmeye değil, bu alandaki ileti­
şim ortamını geliştirme çabasına dönük bir çerçevedir. Nitekim sem­