Table Of ContentSİVAS KİTABI
BİR TOPLUOLDURÜMÜN ÖYKÜSÜ
M
EDEBİYATÇILAR DERNEĞİ
© EDEBİYATÇILAR DERNEĞİ
# Edebiyatçılar Derneği, toplumsal sorumluluğunun bilincinde bir
yazar örgütü olarak, Sivas Topluöldürümü'nün unutulmaması için
bu kitabı hazırlamakla tarihsel bir görev yaptığına inanıyor.
• "Sivas Kitabı"nm ön çalışması, Dernek Yürütme Kurulu’nea gö
revlendirilen ve Özcan Karabulut, Attila Aşut, Hidayet Karakuş,
Öner Yağcı, Gökhan Cengizhan'dan oluşan Çalışma Grubu'nca
yapıldı.
• Çalışmalar sırasında içten yardımlarını gördüğümüz Pir Sultan
Abdal Derneği yönetici ve üyelerine, Sivas kurbanlarının ailelerine,
inceleme yazıları ve tanıklıklarıyla kitabımızı zenginleştiren
değerli bilim adamlarına ve yazarlarımıza, arşivinden yarar
landığımız Aydınlık gazetesine ve maddi katkılarından dolayı
Kültür Bakanlığı'na teşekkür ederiz.
# Kitaptaki imzalı yazıların düşünsel sorumluluğu sahibine aittir.
Yayına Hazırlayan:
ATTİLA AŞUT
Teknik Eşgüdüm
ve Kapak Tasarımı: Hüseyin ATABAŞ
Dizgi: Elçin UYAR
Utku Yayıncılık / Ankara
Baskı: Kurtuluş Basımevi / Ankara
Birinci Baskı: Haziran 1994
İkinci Baskı: Eylül 1994
ISBN 975-7872-02-4
S İ V A S K İ T A B I
BİR TOPLUÖLDÜRÜMÜN ÖYKÜSÜ
Anılar / Belgeler / İncelemeler
A'A
M
EDEBİYATÇILAR DERNEĞİ
Sivas Topluöldürümünde
yitirdiğimiz
Edebiyatçılar Derneği üyeleri
Metin Altıok, Behçet Aysan, Uğur Kaynar
ile,
öteki canlarımız
Asım Bezirci, Asaf Koçak, Nesi mi Çimen, Muhlis Akarsu,
Muhibe Akarsu, Hasret Gültekin, Edibe Sulari,
Gülender Akça, Erdal Ayrancı, Carina (Cuanna) Thuijs,
Muammer Çiçek, İnci Türk, Huriye Özkan,
Yeşim Özkan, Nurcan Şahin, Özlem Şahin,
Belkıs Çakır, Sehergül Ateş, Murat Gündüz,
Ahmet Özyurt, Serkan Doğan,
Sait Metin, Handan Metin, Mehmet Atay,
Gülsün Karababa, Yasemin Sivri,
Asuman Sivri, Serpil Canik, Menekşe Kaya,
Koray Kaya,
ve
Sivas olayının acısına dayanamayarak
aramızdan ayrılan üyemiz
Battal Pehlivan'm
anısına...
Not: Sivas olaylarında ölenlerden Kenan Yılmaz ve Ahmet Öztürk, Madımak
O/elı'nde görevliydi. Öteki iki kişi ise (Ahmet Alan ve Hakan Türkgil) otel
önündeki göstericiler arasında yer alıyordu.
İ ç i n d e k i l e r
Edebiyatçılar Derneği 9 Önsöz
M. Şerif ONARAN 11 "Sivas Kitabı "İçin
D. Fikri SAĞLAR 15 Sivas Unutulmasın!
I/İNCELEMELER (19-135)
Prof. Dr. Cahit TANYOL 19 Sivas Olayını Düşünürken
Prof. Dr. İlhan ARSEL 33 Din Adamları Sorunu
Nejat BÎRDOĞAN 49 İslamlık'ta Aydınlığı Yok Etme Tarihi Ya da
Sivas 'a Giden Yollar
Prof. Dr. Alpaslan IŞIKLI 89 Yeni Dünya Düzensizliği ve
Sivas'ta Olanlar
Prof. Dr. Emre KONGAR 103 Sivas Olayının Ardındaki Sosyolojik
Gerçekler
Prof. Dr. Orhan ÖZTÜRK 117 Bağnazlığın Bilinçdışt Kökeni
Prof. Dr. Unsal OSKAY 123 Anlamak mı, Korkmak mı?
Özdemir İNCE 128 Tarih Bağışlamaz
II / TANIKLIKLAR (139-299)
Aziz NESİN 139 Bir Sivas Oyunu Oynanıyor
Lütfi KALELİ 143 Laiklik ve Demokrasi Nasıl Korunacak?
Battal PEHLİVAN 151 Kurtulduğuma Sevinemedim
Ali BALKIZ 156 Madımak Yangını Sürüyor
Hidayet KARAKUŞ 159 Cehennemde Yedi Saat
Burhan GÜNEL 174 "Sivas Belgeseli " İçin
Cahit KÜLEBİ 185 Sivas Olayı, Hayvanlıktır!
Lütfiye AYDIN 187 Bir Kara Dizinin Önsözü
Öner YAĞCI 192 Sivas 1993: Türkiye’nin Acısı
Ali YÜCE 195 Sivas Topluöldürümü
Zerrin TAŞPINAR 201 Artık Hiçbir Şey Eskisi Gibi Olmayacak
Şükrü GÜNBULUT 205 Madımak Yakımında Vurgulamak
İstediklerim
Sami KARAÖREN 212 Şeriatçılara Göz Yumuldu
Murtaza DEMlR 216 Sivas Katliamı ve Sonrası
Kamber ÇAKIR 219 Ateşli Günler Yerine Güneşli Günler...
Ali ÇAĞAN 222 Yangından Kurtulmanın Utancı
Aydoğan YAVAŞLI 226 Tenimizde Yanık İzleri...
I. Cem ERSEVEN 228 Ateşi (Öpenlerin Türküsü
Ali Rıza KOÇYİĞIT 231 "No Passarant!"
Gülnaz ÇOLAK 235 Havada Yanık Kokusu...
Haydar ÜNAL 237 Bilmiyorum.... Bilmiyorum.... Bilmiyorum.
5
Dr. Demet İŞIK 239 Tanıklığımın Ön Konuşması
Zeki BÜYÜKTANIR 242 Kanlı Gözyaşları
Gülağ ÖZ 246 Kongre Sıvası'ndan Katliam Sıvası’m
Mehmet ÖZER 250 Acımız ve Öfkemiz
Olgun ŞENSOY 253 Şen Gittik, Yaslı Döndük
Mahzuni ŞERİF 257 Kutsal Küller
Mehtap YÜCEL 260 Şenlik, Saldın, Ölüm!
Doç. Dr. H. Zafer KARS 267 Ölüm Döşeğinde Dost Edinmek
Dr. Necdet
T AM AMOĞULLARI 270 Şairin Ölümü
Dr. Burhanettin KAYA 273 Artık Temmuz Olmayacak Oğlumuzun Adı
Başka Tanıklıklar : (277 - 286)
Prof. Dr. Cevat CERAY, RaifTÜRK, Cengiz GÜNDOĞDU, Haldun
AÇIKSÖZLÜ, Cem CELASUN, Nurhan METİN, Av. Cafer AYDIN, Bekir
DELİBAŞ, Elif DUMANLI, Ertan KARTAL, Birsen GÜNDÜZ, Arif SAĞ,
Celal YILDIZ, Rıza AYDOĞMUŞ.
Hüseyin ATAB AŞ 287 Ben de Suçluyum!...
Metin DEMİRTAŞ 291 Yakılarak Öldürülen İki Şair Üstüne
Av. Şenal SARIHAN 293 Sivas Katliamı Davası
III / BELGELER (303-377)
Aziz NESİN 303 Sivas Konuşması
Aziz NESİN 311 TGRT Muhabiri İle Söyleşi
"Müslümanlar" 319 Şeriatçılann Kışkırtıcı Bildirileri
Faruk AKINCI 324 Şeriatçıların "Sivas Yorumu "
Sivas Valiliği 330 "Olay Raporu"
Sivas Valiliği 335 Yaşamlannı Yitirenlerin Listesi
Sivas Valiliği 336 Yaralanan Konuklann Listesi
Sivas Valiliği 337 Yaralanan Polislerin Listesi
Sivas Valiliği 338 Yara Almadan Kurtulanlann Listesi
Sivas Valiliği 339 Olaydan Sonra Tutuklarıanlann Listesi
Ahmet KARABİLGİN 340 "Veda Mesajı"
Sivas Emniyet Müdürlüğü 342 "Olay Tutanağı"
Sivas Emniyet Müdürlüğü 348 Felaketin Seyir Defteri
Muhakemat Müdürlüğü 350 Hasar Raporu
TBMM Tutanak Dergisi 352 Sivas Olayları İçin Genel Görüşme
TBMM 355 Araştırma Komisyonu Raporu
Ali BALKIZ 365 TBMM Araştırma Komisyonu Raporunun
Eleştirisi
TBMM İnsan Haklan
Komisyonu 370 Basın Bildirisi
Asım BEZİRCİ 372 "Son Yazısı"
Edebiyatçılar Demeği, TYS,
PEN Yazarlar Derneği 376 Ortak Açıklamalar
6
IV / YİTİRDİKLERİMİZ (380 - 503)
Asım BEZİRCİ 380 Edebiyatımızın Kanrıcast
Metin ALTIOK 389 Kendinin Avcısı
Behçet AYSAN 395 Arkadaşlığın, Kardeşliğin, İnceliğin Ozanı
Uğur KAYNAR 400 Bir Başına Ölmek
Erdal AYRANCI 405 Adam Gibi Adam
Asaf KOÇAK 410 Deli Çocuğun Öyküsü
Nesimi ÇİMEN 416 Son Söyleşi
Muhlis AKARSU /
Muhibe AKARSU 422 İşte Geldik Gidiyoruz
Hasret GÜLTEKİN 426 Ne Ararsak Anadolu 'da Bulacağız
Muammer ÇİÇEK 431 Gönlünü Inci'ye, Öfkesini Fırtınaya Katan
Çocuk
İnci TÜRK 434 Ölürsem Açık Bırakın Balkonu
Nurcan ŞAHİN 437 Belki Yaşlanacağım Ama Asla
Büyümeyeceğim
Özlem ŞAHİN 437 Genç Ölmekten Korkuyorum
Sait METİN 443 Pir İle Bakan
Yeşim ÖZKAN /
Huriye ÖZKAN 447 Çifte Acı
Carina THUİJS 449 Türkiye'de Ölmek
Yasemin SİVRİ 453 Bir Kitap Kurdu
Asuman SİVRİ 453 16 Yaşındaki Semah Hocası
Bclkıs ÇAKIR 458 Tam Bir Anadolu Kızı
Menekşe KAYA /
Koray KAYA 461 Çocuk Ölümler
Edibe SULARİ 466 İnançlı, İçli, Vakur
Sehergül ATEŞ 467 Çiçekleri Yaşıyor
Murat GÜNDÜZ 471 Hayran Olunacak İnsan
Serpil CANİK 475 Yaşasın Kardeşler
Ahmet ÖZYURT 478 Kendimi Bir Atom Bombası Gibi Hissediyorum
Serkan DOĞAN 481 Morgdan Sağ Çıkan Kardeş
Mehmet AT AY 485 Fiğ İken Biçtiler Ekinimizi
Gülsün KARABABA 489 Bir Kızımız Olsun Adı da Gülsün
Handan METİN 495 Hepsi de Birer Kubilay
Gülendcr AKÇA 500 Kardeşçe, İnsanca Yaşamak İçin
Mücadele Etti
V /TEPKİLER (507 - 578)
Devlet - Hükümet Yetkilileri 507
Siyasal Partiler 509
Politikacılar 514
Çeşitli Kuruluşlar 518
Sanat - Kültür Kurumlan 525
Yazarlar - Sanatçılar 530
Sağcı ve Şeriatçı Kesim 567
7
nsanın, yaşamda iki temel tavn vardır: Ya, yaşamını
Ç t akılla biçimlendirir, yeninin peşinde koşar; ya da dinsel
£ önermelerin değişmez kurallarına kendisini teslim eder.
Akıl, bilimi; bilim, aklı yönlendirir durmadan.
Dinsel kurallarsa, değişmeyi düşünmeden, önerildikleri günün,
çağın koşullanna göre verilen yargılarla insanı yönetmeyi amaçlarlar.
Bu yüzden akılla, bilimle dünyayı ileriye götürmeye çalışanlarla,
dünyayı dinle yorumlayanların bitmez tükenmez savaşımı yaşanır
gezegenimizde. Aydınlıkla karanlığın savaşıdır bu.
İnsanlığın bilimsel bir bakışla yaşamı yorumlaması kolay
olmamıştır. Toplumlann bilinçaltı, hâlâ ilkçağların inanç tortularıyla
doludur. Bu yüzden, toplumlan değiştirmek, ileriye götürmek, iste
nildiğinde uygar bir toplum yaratmak da kolay değildir. Bir kesim,
bilimsel gelişmelerin insanlığa kazandırdıklarını düşünsel, yaşamsal
olarak tadıp, tarihin genel akışını derinlemesine kavrarken; bir kesim,
yanlış inançların batağında akıldışı, bilimdışı güçlerin tutsağı olarak,
yeniye hep karşı çıkar; kendi inancından başka tutunacak ne aklı, ne
bilgisi, ne ekonomik gücü vardır çünkü.
Toplumlann yaşamında uzun süreçlerle ortaya çıkan tarihsel
dönemeçler birdenbire belirmezler. Toplumsal çalkantıların,
değişimlerin, birikimlerin yarattığı dinamizimle 'son damla' düşer, ile
riye doğru sıçrayıverirler. 1789 Fransız Devrimi, böyle bir sıçramanın
ürünüdür; Mustafa Kemal'in önderliğinde gerçekleşen devrim de,
böyle bir birikimle ortaya çıkan bilinçli bir silkinişin sonucu...
Bu sıçramalar, bu dönüşümler, eski yaşama biçimlerinin yerine,
yeni yaşama biçimleri önerirler; bunu da, yarattıkları devrim
rüzgârıyla gerçekleştirirler. Toplumun bir bölümü, açıktan karşı
çıkamadığı değişime, inançları yüzünden, gizliden gizliye ayak dire
meye başlar. İnandığı düzeni yeniden kurabilmek için kendine
uygun ortam yaratmaya, fırsatlardan yararlanmaya çalışır.
Değişimden ödü kopar. Gerçekte en kolay değişen varlık insan
olduğu gibi, en güç değişen varlık da insandır.
Kurtuluş Savaşı ndan sonra kurulan cumhuriyetle birlikte,
düşündükleri, tasarladıkları gibi bir ülke bulamayanlar, eski gelenek
lerin, dinsel kuralların egemen olacağı bir yaşam biçimi bekleyenler,
yeni cumhuriyete karşı savaşımı bırakmadılar. Cumhuriyetin tam
bağımısızlığı ilke edinen, kimseye bel bağlamadan kendi geleceğini
bilimsel gerçekler doğrultusunda kurmayı, uygar bir ülke yaratmayı
amaçlayan felsefesi içten içe kemirildi.
9
1946'larda başlayan din sömürüsü, imam - Hatip Okulları'nı, gizli
açık kuran kurslarını, genç cumhuriyeti yıkmak için bilinçli eğitim
kurumlarına dönüştürdü. Kısa erimli çıkarları için bunlara ödün
verip, yakın durmayı marifet sayan niteliksiz, uzgörüsüz politi
kacılar, bu kurumlann bir gün kendileri için de tehlikeli olabileceğini,
onlara da yaşama hakkı tanımayacağını düşünmediler, düşünmek is
temediler.
emokrasinin henüz gelişmediği, bugünkü anlamda
y J yerleşmediği bir çağda Mustafa Kemal'in yarattığı cum-
huriyeti "antidemokratik" olmakla suçlayan kimi aydınlara
da, kazanılanı korumak, en azından bir toplumun kanıyla, canıyla
yarattığı Bağımsızlık Savaşı'na saygı duymak düşerdi.
Aydın, bilimden yana olacak; tarihsel gerçekler açısından yeniyi
savunacaktır. Toplumun özgücünü harekete geçirip, ona çağdaş uy
garlık yolunda yeni bir kimlik kazandıracaktır, insan yaşamına zerre
kadar değer vermeyen, insanlığın en temel değerlerine aldırmayan,
din için işlenen her cinayeti "gerekli" sayanlarla savaşacaktı aydınlar!
2 Temmuz 1993'te Sivas’ta yaşananların öyküsünü anlatıp tarihe
aktarmayı, bugün olmazsa yarın mutlaka hesabının sorulacağının
altını çizmeyi amaçlayan bu kitap, toplumsal barış için de unutulmaz
bir "ders " kitabıdır.
Bu kitap, Sivas cankınmının çok bilinçli, düzenli, hazırlıklı
yapıldığının da altını çizmektedir.
Toplumbilimcilerin, aydınların, yazarların değerlendirmeleriyle;
olayı yaşayanların tanıklıklarıyla yarınlara aktardığımız çok önemli
bir "belge" dir bu.
Dinci kesimin, Türkiye Cumhuriyeti'nin aydınlığa, bilime açık
yapısına, demokratik felsefesine aykırı; ülkemizin, çocuklarımızın ge
leceğini karartmaya kararlı oluşunun kanıtlarını sunuyoruz sizlere.
Ozan, yazar, sanatçı arkadaşlarını, kardeşlerini Sivas'ta "şeriat"ın
cellatlarına kaptıran Edebiyatçılar Derneği, toplumsal barışın laik,
bilimden yana, ülkenin geleceğinde demokratik biçimde söz sahibi
bireylerin çoğalmasıyla, yeni bir "aydınlanma" atılımıyla kurulabile
ceğine inanmaktadır.
Bu kitaptan sonra tarih, başka türlü okunacaktır.
EDEBİYATÇILAR DERNEĞİ
10
