shkarko (alb. & eng)

136 Pages·2016·1.87 MB·English

ESC/EACTS GUIDELINES
European Heart Journal (2014) 35, 2541-2619
doi:10.1093/eurheartj/ehu278
Udhërrëfyesit e ESC/EACTS 2014 për rivaskularizimin e
miokardit
Task Forca për Rivaskularizimin Miokardial e Shoqatës Europiane të
Kardiologjisë (European Society of Cardiology -ESC) dhe Asociacioni
Europian për Kirurgji Kardio-Torakale (European Association for Cardio-
Thoracic Surgery -EACTS)
Me kontributin e veçantë të Asociacionit Europian për Intervenime
Perkutane Kardiovaskulare (European Association of Percutaneous
Cardiovascular Interventions -EAPCI).
Autorët/anëtarët e Task Forcës: StephanWindecker* (Kryetar i ESC) (Zvicër), Philippe Kolh* (Kryetar i
EACTS) (Belgjikë), Fernando Alfonso (Spanjë), Jean-Philippe Collet (Francë), Jochen Cremer
(Gjermani), Volkmar Falk (Zvicër),Gerasimos Filippatos (Greqi), Christian Hamm (Gjermani), Stuart J.
Head(Holandë), Peter Ju¨ni (Zvicër), A. Pieter Kappetein (Holandë),Adnan Kastrati (Gjermani),
Juhani Knuuti (Finlandë), Ulf Landmesser (Zvicër),Günther Laufer (Austri), Franz-Josef Neumann
(Gjermani), Dimitrios J. Richter(Greqi), Patrick Schauerte (Gjermani), Miguel Sousa Uva
(Portugali),Giulio G. Stefanini (Zvicër), David Paul Taggart (Mbretëri e Bashkuar), Lucia Torracca (Itali),
Marco Valgimigli (Itali),WilliamWijns (Belgjikë), dhe Adam Witkowski (Poloni)
*Autori i parë dhe ai korespondent: Stephan Windecker, Cardiology, Bern University Hospital, Freiburgstrasse 4,CH-3010 Bern, Switzerland.Tel:[phone];
Fax:[phone]; Email: [email protected]
Philippe Kolh, Cardiovascular Surgery Department, University Hospital (CHU, ULg) of Liege, Sart Tilman B 35, 4000 Liege, Belgium. Tel: [phone]; Fax: +32 4
366 7164; Email: [email protected]
Recensentët e dokumenteve të Shoqatave Nacionale Kardiake:të listuar në Shtesa.
Përmbajtja e këtyre Udhërrëfyesve të Shoqatës Europiane të kardiologjisë (ESC) dhe Asociacioni Europian për Kirurgji Kardio-Torakale (EACTS) është publikuar për
përdorim personal dhe edukativ (arsimor). Nuk lejohet përdorimi komercial. Asnjë pjesë e Udhërrëfyesve të ESC nuk mund të përkthehet apo të reprodukohet në
çfarëdo forme, pa lejen e shkruar nga ESC. Leja mund të sigurohet nëpërmjet dorëzimit të kërkesës së shkruar botuesit të European heart Journal -Oxford
University Press, që është edhe pjesërishti autorizuar të jap leje të tilla në emër të ESC.
(cid:0) En?tetet tjera të ESC që kanë par?cipuar në formulimin e kë?j dokumen?:
Asociacionet: Acute Cardiovascular Care Association (ACCA), European Association for Cardiovascular Prevention&Rehabilitation (EACPR), European Association
of Cardiovascular Imaging (EACVI), European Heart Rhythm Association (EHRA), Heart Failure Association of the ESC (HFA).
Grupet punuese: Working Group on Cardiac Cellular Electrophysiology,Working Group on Cardiovascular Magnetic Resonance,Working Group on Cardiovascular
Pharmacology and Drug Therapy,Working Group on Cardiovascular Surgery,Working Group on Coronary Pathophysiology and Microcirculation,Working Group on
Nuclear Cardiology and Cardiac Computed Tomography,Working Group on Peripheral Circulation,Working Group on Thrombosis,Working Group on Valvular Heart
Disease.
Këshillet: Council for Cardiology Practice, Council on Cardiovascular Primary Care, Council on Cardiovascular Nursing and Allied Professions.
Deklaratë 2014: Udhërrëfyesit e ESC/EACTS paraqesin qëndrimet e ESC dhe EACTS, dhe janë formuluar nëpërmjet shqyrtimit të kujdesshëm të njohurive
shkencore dhe mjekësore, si dhe evidencës në dispozicion gjatë kohës përkatëse.
ESC dhe EACTS nuk mbajnë përgjegjësi në rast të çfarëdo kontradikte, diskrepance dhe/ose dykuptimësie ndërmjet Udhërrefyesve të ESC/EACTS dhe ndonjë
rekomandimi zyrtar ose udhërrëfyesi tjetër të lëshuar nga autoritetet relevante të shëndetit publik, që kanë të bëjnë me përdorim të mirë të masave të kujdesit
mjekësor ose strategjive terapeutike. Profesionistët shëndetësor inkurajohen të marrin në shqyrtim të plotë Udhërrëfyesit e ESC/EACTS me rastin e ushtrimit të
gjykimit të tyre klinik, sikurse edhe në rast përcaktimi dhe implementimi të strategjive preventive, diagnostike apo terapeutike. Sidoqoftë, Udhërrëfyesit
ESC/EACTS në asnjë mënyrë nuk anashkalojnë përgjegjësinë individuale të profesionistit shëndetësor për të marrë vendime adekuate dhe të sakta, në rast
konsiderimi të gjendjes shëndetësore tësecilit pacient, dhe, kur duhet apo/ose është e domosdoshme, në konsultim me pacientin përkatës dhe me ofruesin e
kujdesit të pacientit. Poashtu, Udhërrëfyesit e ESC/EACTS, nuk largojnë profesionistët shëndetësor nga konsiderimi i plotë dhe i kujdesshëm i rekomandimeve
relevante zyrtare, të përditësuara ose udhërrëfyesve të lëshuar nga autoritetet kompetente të shëndetit pubik, me qëllim menaxhimi të secilit pacient në raport
me të dhënat e pranueshme shhkencorisht, në pajtim me obligimet e tyre respektive etike dhe profesionale. Është poashtu përgjegjësi e profesionistit
shëndetësor të verifikojë rregullat dhe rregulloret e aplikueshme në raport me barërat dhe pajisjet mjekësore me rastin e ordinimit.
©The European Society of Cardiology 2014. Të gjitha të drejtat të rezervuara. Për leje, ju lutem shkruani në e-mail: [email protected].
Komiteti i ESC për Udhërrëfyesit në Praktikë: Jose Luis Zamorano (Kryetar) (Spanjë), Stephan Achenbach (Gjermani), Helmut Baumgartner
(Gjermani), Jeroen J. Bax (Holandë), He´ctor Bueno (Spanjë), Veronica Dean (Francë), Christi Deaton (Mbretëri e Bashkuar), Çetin Erol (Turqi),
Robert Fagard (Belgjikë), Roberto Ferrari (Itali), David Hasdai (Izrael), Arno W. Hoes (Holandë), Paulus Kirchhof (Gjermani /Mbretëri e Bashkuar),
Juhani Knuuti (Finlandë), Philippe Kolh (Belgjikë), Patrizio Lancellotti (Belgjikë), Ales Linhart (Republika e Çekisë), Petros Nihoyannopoulos
(Mbretëri e Bashkuar), Massimo F. Piepoli (Itali), Piotr Ponikowski (Poloni), Per Anton Sirnes (Norvegji), Juan Luis Tamargo (Spanjë), Michal
Tendera (Poloni), Adam Torbicki (Poloni), William Wijns (Belgjikë), and Stephan Windecker (Zvicër).
Komiteti i EACTS Udhërrëfyesve Klinik: Miguel Sousa Uva (Kryetar) (Portugali).
Recensentët e Dokumenteve: Stephan Achenbach (Koordinator i Recensimit -ESC) (Gjermani), John Pepper (Koordinator i Recensimit -EACTS)
(Mbretëri e Bashkuar), Anelechi Anyanwu (ShBA), Lina Badimon (Spanjë), Johann Bauersachs (Gjermani), Andreas Baumbach (Mbretëri e
Bashkuar), Farzin Beygui (Francë), Nikolaos Bonaros (Austri), Marco De Carlo (Itali), Christi Deaton (Mbretëri e Bashkuar), Dobromir Dobrev
(Gjermani), Joel Dunning (Mbretëri e Bashkuar), Eric Eeckhout (Zvicër), Stephan Gielen (Gjermani), David Hasdai (Izrael), Paulus Kirchhof
(Mbretëri e Bashkuar / Gjermani), Heyman Luckraz (Mbretëri e Bashkuar), Heiko Mahrholdt (Gjermani), Gilles Montalescot (Francë), Domenico
Paparella (Itali), Ardawan J. Rastan (Gjermani), Marcelo Sanmartin (Spanjë), Paul Sergeant (Belgjikë), Sigmund Silber (Gjermani), Juan Tamargo
(Spanjë), Jurrien ten Berg (Holandë), Holger Thiele (Germany), Robert-Jan van Geuns (Holandë), Hans-OttoWagner (Gjermani), Sven Ëassmann
(Gjermani), Olaf Ëendler (Mbretëri e Bashkuar), and Jose Luis Zamorano (Spanjë).
Format e deklarimeve të autorëve dhe recensentëve janë në dispozicion në ueb faqen e ESC: www.escardio.org/guidelines
Publikimi ‘online’ paraprirës i shtypjes 29 Gusht 2014
Fjalët bosht: Sindroma akute koronare• Stentat metalik/metal-ekspozues(Bare-Metal Stents)•
Graftimi urëzues/anash-kalues i arterieve koronare (Coronary artery bypass grafting)•
Stentat barëra-çlirues/të lyer me barëra (Drug-Eluting Stents)• EuroSCORE• Udhërrëfyesit•
Ekipi i Zemrës (Heart Team)• Infarkti i miokardit• Iskemia e miokardit•Rivaskularizimi i
miokardit• Terapia mjekësore•Intervenimi koronarperkutan• Rekomandim• Rivaskularizimi•
Stratifikim risku• Stentat• Angina stabile•Sëmundja stabile e arterieve koronare• Infarkti i miokardit me elevimi
të segmentit-ST• poentimi SYNTAX
Përmbajtja
6.3.2 Sëmundja e arteries koronare kryesore të majtë............2558
Shkurtesat dhe akronimet.......................................................2544
6.3.3 Sëmundja tri enore e arterieve koronare........................2560
1. Preambula...........................................................................2547
7. Rivaskularizimi te sindroma akute koronare pa elevim të
2. Hyrje....................................................................................2548
segmentit ST............................................................................2561
3. Poentimi dhe risk stratifikimi...............................................2549
7.1 Invaziviteti i hershëm kundrejt strategjisë konzervative…2561
4. Vendim-marrja dhe informimi i pacientit............................2552
7.2 Koha e angjiografisë dhe intervenimi.................................2562
4.1 Informimi i pacientit dhe ‘Informed consent’....................2552
7.3 Tipi i rivaskularizimit...........................................................2562
4.2.Vendim-marrja multidisciplinare (Ekipi i Zemrës)..............2553
7.3.1 Kirurgjia e anashkalimit të arterieve koronare................2563
4.3 Koha e rivaskularizimit dhe ad hoc intervenimi Perkutan....2553
7.3.2 Intervenimi koronar perkutan........................................2563
5. Strategjitë për diagnostikim: testet funksionale dhe
8. Rivaskularizimi te infarkti i miokardit me elevim të segmentit ST
imazheria……………………………………………………..…........................2554
………………………………………………………………………........................................2564
5.1 Testet joinvazive.................................................................2554
8.1 Vonesat në kohë.................................................................2564
5.2 Testet invazive....................................................................2554
8.2 Zgjedhja e strategjisë së reperfuzionimit...........................2564
5.3 Detektimi i aktivitetit miokardial........................................2555
8.3 Intervenimi primar koronar perkutan.................................2565
6. Rivaskularizimi te sëmundja stabile e arterieve koronare...2555
8.4 Fibrinoliza...........................................................................2567
6.1 Racionalizimipër rivaskularizim.........................................2555
8.5 Intervenimi sekondar koronar perkutan.............................2567
6.2 Evidenca për rivaskularizim................................................2555
8.6 Kirurgjia e urëzimit të arterieve koronare..........................2568
6.2.1 Rivaskularizimi me intervenim koronar perkutan..............2555
9. Rivaskularizimi te pacinetët me pamjaftueshmëri zemre dhe shok
6.2.2 Intervenimi koronar perkutan me stenta barna-çlirues kundrejt kardiogjen................................................................................2568
stenta metalik/metal-ekspozues..............................................2557
9.1 Pamjaftueshmëria kronike e zemrës..................................2568
6.2.3 Rivaskularizimi me graftim urëzues/anashkalues të arterieve
9.1.1 Rivaskularizimi.................................................................2568
koronare...................................................................................2557
9.1.2 Detektimi i aktivitetit miokardial dhe rivaskularizimi.2568
6.3 Intervenimi koronar perkutan kundrejt graftimit urëzues të
9.1.3 Rekonstruksioni ventrikular...................................2569
arterieve koronare...................................................................2558
6.3.1 Sëmundja e arteries së majtë koronare të përparme zbritësse.2558
15.2 Aritmitë atriale.................................................................2585
9.2 Shoku kardiogjen.........................................................2569
15.2.1 Komplikimi i ntervenimit koronar perkutan
9.2.1 Rivaskularizimi......................................................2569
nga fibrilimi atrial ………………………………………………...................2585
9.2.2 Mbështetja mekanike cirkulatore.........................2570
15.2.2 Komplikimi i graftimit urëzues të arterieve
9.2.3 Pamjaftueshmëriae ventrikulit tëdjathtë............. 31
koronare nga fibrilimi atrial ………………....................................2585
9.2.4 Komplikimet mekanike.........................................2571 15.2.3 Fibrilimi atrial post-operativ dhe risku i
10. Rivaskularizimi te pacientët me diabet..............................2571 Inzultit………………………………………………………....….........................2586
10.1 Evidenca e rivaskularizimit miokardial.......................2571 15.3 Procedurat përcjellëse kirurgjike për fibrilimin atrial ose trajtimin
10.1.1 Sëmundja stabile e arterieve koronare...............2572 e insultit………………………………………..…….....................................2586
10.1.2 Sindroma akute koronare...................................2572 16. Aspektet procedurale të graftimit urëzues (anashkalues) të
10.2 Tipet e rivaskularizimit miokardial.............................2572 arterieve koronare...................................................................2587
10.2.1. Hulumtimet e randomizuara klinike..................2572 16.1 Menaxhimi pre-operativ...................................................2587
10.2.2 Meta-analiziat....................................................2574 16.2 Menaxhimi i gjakut...........................................................2587
10.3 Rivaskularizimi me intervenim koronar perkutan......2574 16.2.1 Intervenimet për ruajtjen e gjakut................................2587
10.4 Rivaskularizimi me graftim urëzues të arterieve 16.2.2 Strategjitë farmakologjike.............................................2587
koronare............................................................................2574 16.2.3 Transfuzioni i gjakut.......................................................2587
10.5 Farmakoterapia antitrombotike................................2574 16.3 Procedurat kirurgjike........................................................2587
10.6 Medikamentet anti-diabetike....................................2575 16.3.1 Zgjedhja (marrja) e enës................................................2587
11. Rivaskularizimi te pacientët me sëmundje kronike të 16.3.2 Ena koronare.................................................................2587
veshkëve..................................................................................2575 16.3.3 Kompletimi i rivaskularizimit.........................................2587
11.1 Baza e evidencës për rivaskularizim.................................2575 16.3.4 Konstruksioni i anastomozës qendrore.........................2587
11.1.1 Pacientët me sëmundje të moderuar kronike 16.3.5 Graftet urëzuese (anash-kaluese)..................................2588
tëveshkëve......…………………………………………………........................2576 16.3.6 Procedurat në-pompë dhe jashtë-pompe ………….…2589
11.1.2 Pacientët me sëmundje të rëndë kronike të
16.3.7 Procedurat minimalisht invazive...................................2589
veshkëve dhe sëmundje në stadin terminal
16.4 Raportimi irezultatit perioperativ....................................2589
tëveshkëveose në hemodializë…………….....................................2576
11.2 Prevenimi i nefropatisë së indukuar nga kontrasti...........2576 17. Aspektet proedurale të intervenimit koronar perkutan .2589
12. Rivaskularizimi te pacientët me nevojë intervenimi në 17.1 Mjetet e intervenimit koronar perkutan..........................2589
valvula. . …………………………………………………………….............................2577 17.1.1 Balon angjioplastia........................................................2589
12.1 Indikacionet primare për intervenime në valvula...............2577 17.1.2 Stentat koronarë............................................................2589
12.2 Indikacionet primare për rivaskularizim koronar.................2578 17.1.3 Stentat e bioresorbueshëm...........................................2590
13. Sëmundja shoqëruese e arterieve karotide/periferike…......2579 17.1.4 Balonat e mbështjellur (lyer) me barna.........................2590
13.1 Sëmundja shoqëruese e arterieve koronare dhe 17.1.5 Mjetet tjera...................................................................2590
karotide ……………………………….………………………...........................2579
17.2 Mjetet shtesë diagnostike invazive...................................2590
13.1.1Risk faktorët për insult të shoqëruar me rivaskularizimin
17.2.1 Ultrazëri intravaskular...................................................2590
miokardial……..………………………………………………….........................2579
17.2.2 Tomografia e koherencës optike....................................2592
13.1.2 Masat preventive për redukim risku të insultit pasgraftimit
17.2.3 Rezerva e qarkullimit fraksional nga presioni................2593
urëzues(anashkalues) të arterieve koronare………………….............2579
17.3 Nëntipete lezioneve specifike..........................................2593
13.1.3 Rivaskularizmi carotid te pacientët e paracaktuar
17.3.1 Stenoza e bifurkacionit..................................................2593
për rivaskularizim miokardial…………………………………..................2579
17.3.2 Okluzioni total kronik koronar.......................................2593
13.1.4 Tipet e rivaskularizimit te pacientët me sëmundje
shoqëruese të arterieve karotide dhe koronare ……………......2580 17.3.3 Lezionet ostiale.............................................................2594
13.2 Sëmundja shoqëruese arteriale koronare dhe periferike. ...41 18. Trajtimet antitrombotike....................................................2594
14. Rivaskularizimi përsëritës dhe procedurat hibride............2581 18.1 Intervenimi koronar perkutan te sëmundja stabile e
14.1 Dështimi i hershëm i graftit………………………………................2581 arterieve koronare....................................................................2594
14.2 Progredimi i sëmundjes dhe dështimi i vonshëm 18.1.1 Terapia antiagreguese orale..........................................2594
i graftit…………………………………………………………….........................2582 18.1.2 Terapia antiagreguese intravenoze................................2595
14.3 Dështimi akut te intervenimi koronar perkutan……….........2583 18.1.3 Antikoagulimi................................................................2595
14.4 Intervenimi përsëritës koronar perkutan………………............2583 18.2 Sindroma akute koronare pa elevim të segmentit ST.…...2596
14.5 Procedurat hibride………...................................................2583 18.2.1 Terapia antiagreguese orale..........................................2596
15. Aritmitë.............................................................................2585 18.2.2 Terapia antiagreguese intravenoze................................2597
15.1 Aritmitë ventrikulare........................................................2585 18.2.3 Antikoagulimi................................................................2597
15.1.1 Rivaskularizimi për prevenimin e vdekjes së papritur 18.3 Infarkti i miokardit me elevim të segmentit ST………….......2598
kardiake te pacientët me sëmundje stabile të arterieve koronare 18.3.1 Terapia antiagreguese orale..........................................2598
dhe funksion të ulur të ventrikulit të majtë………………..............2585 18.3.2 Terapia antiagreguese intravenoze................................2599
15.1.2 Revaskularizimi për trajtimin e stuhisëelektrike……......2585 18.3.3 Antikoagulimi................................................................2599
15.1.3 Rivaskularizimi pas arrestit kardiak jashtë spitalor…......2585
18.4 Pikat e interesit dhe konditat speciale
..................................................................................................……..2601
18.4.1 Para-trajtimi me P2Y inkibitorë..................................……..2601
12
18.4.2 P2Y inkibitorët intravenoz.........................................……..2601
18.4.3 Anti1k2oagulimi pas intervenimit koronar perkutan
te pacientët me sindromë akute koronar…………………………….............2602
18.4.4 Antikoagulimi gjatë intervenimit koronar perkutan
te pacientët në antikoagulim oral……………………………........................2602
18.4.5 Terapia antitrombotike pas intervenimit koronar perkutan te
pacientët që u duhet antikoagulimi oral…………………………….............2603
18.4.6 Kohëzgjatja e terapisë antiagreguese të dyfishtë pas
intervenimit koronar perkutan……………………………………...…...............2604
18.4.7 Interaksionet medikamentoze: tema rreth
clopidogrel-it……..…………………………………………………...….....................2605
18.4.8 Disfunksioni renal.........................................................…..…2605
18.4.9 Kirurgjia te pacientët në terapi të dyfishtë antiagreguese….2606
18.4.10 Monitorimi i terapisë antiagreguese dhe testimi gjenetik…2608
18.4.11 Pacientët me tejndjeshmëri në acid acetil-Salicilik……….....2608
18.4.12 Trombocitopenia e indukuar me heparinë………………….........2608
19. Raporti volum-rezultat për procedurat e rivaskularizimit………...2609
19.1 Graftimi urëzues i arterieve koronare..............................……...2609
19.2 Intervenimi koronar perkutan..........................................……...2609
20. Terapia mjekësore, prevenimi sekondar dhe strategjitë e
përcjelljes…………………………………………………………….............................2611
21. Shtesa................................................................................…......2611
Referencat...............................................................................…......2612
Shkurtesat dhe akronimet
ACCF/AHA Fondacioni Kolegji Amerikan i Kardiologjisë/ Asociacioni Zemra Amerikane
ACCOAST A Krahasimi i Prasugrel-it gjatë kohës së Intervenimit Koronar Perkutan ose si Para-trajtim me rastin e Diagnostikimit me
Infarkt Miokardi Pa Elevim të ST(NSTEMI)
ACE Enzimi angjiotenzinë-konvertuese
ACEF Mosha, Kreatinina, Fraksioni i Ejeksionit
ACS Sindroma Akute Koronare
ACUITY Strategjia e Triazhimit të Kateterizimit Akut dhe Intervenimit
ADAPT-DES Vlerësimi i Terapisë së Dyfishtë
AntiAgreguese me Stenta Barna-Hollues
AF Fibrilacioni Atrial
APPRAISE-2 Apiksabani për Prevenimin e Eventeve Akute Iskemike dhe Eventet e Sigurisë
aPTT Koha Parciale e Tromboplastinës së aktivizuar
ARCTIC Vlerësimi me Randomizim të dyfishtë i strategjisë antiagreguese Konvencionale kundrejt strategjisë së bazuar në monitorim për
implamtimin e stentit bari-çlirues, dhe Ndërprerjes së Trajtimit kundrejt Vazhdimit të trajtimit një vit pas stentimit
ARMYDA terapia Antiagreguese për Reduktimin e Dëmit Miokardial gjatë Angjioplastisë
ARTS Studimi mbi Terapitë Rivaskularizuese Arteriale
ASA acidi acetilsalicilik
ASCERT Bashkëpunimi: Fondacioni i Kolegji Amerikan i Kardiologjisë –Shoqata e Kirugëve Torakal Databaza
ATLAS ACS
2–TIMI 51 Terapia Anti-Xa për Uljen e eventeve kardiovaskulare si Shtesë e terapisë Standarde te subjektet me Sindromë Akute
Koronare –Tromboliza te Infarkti i Miokardit 51
ATOLL STEMI Akut i Trajtuar me IKP primar (primary PCI) dhe enoxaparin intravenoz ose UFH për Uljen e eventeve iskemike dhe
gjakderdhjes te përcjellja afat-shkurtë dhe afat-gjatë
AVR zëvendësimi i valvulës aortale
AWESOME Angina Me Evaluim Serioz Mortaliteti Operativ
b.i.d. dy herë në ditë
BARI-2D Hulumtimi i Rivaskularizimit Angjioplastik Urëzues 2 Diabeti
BASKET–PROVE BASKET-Ekzaminimi i Validitetit Prospektiv
BMS stenti metalik; metal-ekspozues
BRAVE Evaluimi i Alternativave Reperfuzionale Bavariane
BRIDGE Antikoagulimi Urëzues te Pacientët që u Duhet Ndërprerje e Përkohshme e Terapisë me Varfarinë për Procedurë Elektive
Invazive
CABG graftimi urëzues (anash-kalues) i arterieve koronare
CAD sëmundja e arterieve koronare
CARDIA Rivaskularizimi i Arteries Koronare në Diabet
CAS stentimi i arteries karotide
CASS Studimi i Kirurgjisë së Arteries Koronare
CCS Shoqata Kanadeze Kardiovaskulare
CE Konformiteti ‘Europe’ –ian
CEA endarterektomia karotide
CHA2DS2-VASc Pamjaftueshmëria kongjestive e zemrës ose disfunksioni i ventrikulit të majtë, Hipertensioni, Mosha ≥75[Dyfish], Diabeti,
Inzulti [Dyfish] –sëmundja Vaskulare, Mosha 65-74 dhe Gjinia [Femër]
CHAMPION Cangrelor kundrejt Terapi Standarde për Arritjen e Menaxhimit Optimal të Inhibimit të Trombociteve
CI intervali i konfidencës
CIN nefropati e indukuar nga kontrasti
CKD sëmundja kronike e veshkës
COMFORT-
ABLEAMI Krahasimi i Stentit të brenda-mbështjellur me Biolimus Me Stentat Metal-Ekspozues në Infarktin Akut të Miokardit me ST-
Elevim
COURAGE Rezultatet Klinike Sipas Rivaskularizimit dhe Evaluimi i trajtimit Medikamentoz Agresiv
COX ciklo-oksigjenaza
CREDO Clopidogrel-i për Reduktimin e Eventeve Gjatë Observimit
CRT terapia resinkronizuese kardiake
CT tomografia e kompjuterizuar
CTO okluzioni kronik total
CURE Clopidogrel-i në Prevenimin e Eventeve Rekurente në Anginën Jostabile
CURRENT-
OASIS 7 Përdorimi i Dozës Optimale të Clopidogrel-it dhe Aspirin-it për Redukimin e Eventeve Rekurente –Organizata e Shtatë mbi
Vlerësimin e Strategjive në Sindromet Iskemike 7
CYP P450 citokromi P450
DANAMI Hulumtimi DANez në Infarktin Akut të Miokardit
DAPT terapia e dyfishtë antiagreguese
DEB-AMI Baloni Barna Çlirues në Infarktin Akut të Miokardit
DELTA Stenti Barna-Çlirues për Arterien koronare kryesore të MajTë
DES stentibarna-çlirues
DI–DO koha nga brenda deri jashtë
DIGAMI Diabeti, Infuzioni Glukozë Insulin në Infarktin Akut të Miokardit
DPP-4 dipeptidil peptidaza 4
DTB koha derë-balon
EACTS Asociacioni Europian për Kirurgji kardio-Torakale
EAPCI Asociacioni Europian për Intervenime Kardiovaskulare Perkutane
EARLY-ACS Inkibimi i hershëm i glikoprotein IIb/IIIa te sindroma akute pa ST-elevim
ECG elektrokardiogrami
EF fraksioni i ejeksionit
EMS shërbimi emergjent mjekësor
ESC Shoqata Europiane e Kardiologjisë
EUROMAX Ambulanca Europiane e Angjiografisë së Sindromës Akute Koronare
EXAMINATION Stenti Everolimus-çlirues kundrejt BMS te infarkti me elevim të ST-segmentit
EXCELLENT Efikasiteti i Xience/Promus kundrejt Cypher në redukimin e Humbjes së Vonshme Pas stentimit
FAME Rezerva e Qarkullimit Fraksionalkundrejt Evaluimit Multienor me Angjiografi
FFR rezerva e qarkullimit fraksional
FINESSE Intervenimi me Shpejtësi të Rritur Riperfuzionale për Stopimin e Eventeve
FMCTB kontakti i parë mjekësor me balon
FRISC-2 Fragmin gjatë Instabilitetit në Sëmundjen e Arterieve Koronare
FREEDOM Evaluimi i Rivaskularizimit në të ardhmen te Pacientët me Diabet Melit
GFR niveli i filtrimit glomerular
GP IIb/IIIa glikoproteina IIb/IIIa
GRACE Regjistri Global i Eventeve Akute Koronare
GRAVITAS Matja e Përgjigjes me Verifiko tash Analizën: Impakti në Trombozë dhe Siguri
GUSTO Përdorimi Global i Streptokinazës dhe Aktivizuesit të Plazminogjenit Indor për Arteriet Koronare të Okluduara
HAS-BLED Hipertensioni,funksionet Abnormale renale/hepatike, Inzulti,historia e Gjakderdhjes ose predispozimi, INR Labile. Të
Moshuarit, Barërat/Alkooli
HbA1c hemoglobina e glukolizuar A1c
HEAT-PCI Sa Efektive janë Terapitë Antitrombotike në IKP primare
HORIZONS-AMI Harmonizimi i Rezultateve me Rivaskularizim dhe Stenta te Infarkti Akut i Miokardit
HR hazard ratio
iFR instantaneous wave-free ratio
i.v. intravenoz
IABP balon pompa intra-aortale
IABP-SHOCK Balon Pompa Intra-aortale te Shoku Kardiogjen
ICD defibrilatori kardiovertues implantabil
IMA arteria mamare interne
INR raporti i normalizuar internacional
ISAR-CABG A është Stentimi barëra-çlirues i Shoqëruar me Përmirësim rezultatesh në Graftimin Urëzues të Arterieve koronare
ISAR-REACT Stentimi intrakoronar dhe Regjimi Antitrombotik –Veprimi Rapid i Hershëm për Trajtimin Koronar
ISAR-SAFE Stentimi Intrakoronar dhe Regjimi Antitrombotik: Siguria Dhe Efikasiteti i DAT 6-mujor pas stentimit barëra-çlirues
IVUS imazheria ultrasonografike intravaskulare
LAA shtojca e atriumit të majtë
LAD zbritëse e përparme e majtë
LCx lakore e majtë
LDL-C kolesteroli lipoproteinik me dendësitet të ulur
LM kryesore e majtë
LMWH heparinë me peshë të vogël molekulare
LoE niveli i evidencës
LV ventrikuli i majtë
LVAD mjeti asistues i ventikulit të majtë
LVEF fraksioni i ejeksionit i ventrikulit të majtë
LVESVI indeksi i volumit fund-sistolik të ventrikulit të majtë
MACCE eventi madhor i disfavorshëm kardiak dhe cerebrovaskular
MACE eventi madhor i disfavorshëm kardiak
MADIT II Hulumtimi Multicentrik i Implantimit të Defibrilatorit Automatik II
MADIT-CRT Hulumtimi Multicentrik i Implantimit të Defibrilatorit Automatik-Terapia Resinkronizuese Kardiake
MASS II Mjekësore, Angjioplastia apo Kirurgjia Studimi II
MDCT TK multi-detektorësh
MI infarkti i miokardit
MIDCAB minimalisht invaziv urëzimi direkt i arterieve koronare
MPS ngarkesa perfuzionale e miokardit
MRI imazheria e rezonancës magnetike
MT terapia mjekësore
NCDR CathPCI Regjistri i databases Nacionale Kardiovaskulare
NOAC anticoagulant oral joantagonist i Vitaminës K
NSAID bari antiinflamator josteroid
NSTE-ACS sindroma akute koronare pa elevim të ST-segmentit
NSTEMI Infarkti i miokardit pa elevim të ST-segmentit
NYHA Nju Jork Asociacioni i Zemrës
o.d. omni die çdo ditë
OASIS Strategjia Optimale Antiagreguese për Intervenime
OCT tomografia e koherencës optike
On-TIME-2 Vazhdimi i Tirofiban-it në Evaluimin e Infarktit të Miokardit
OPTIMIZE Kohëzgjatja e optimalizuar e Terapisë me Clopidogrel Pas Trajtimit Me Stent Zotarolimus-çlirues në Praktikën Klinike të
Realitetit
OR odds ratio
p.o. nga goja (‘per os’)
PACCOCATH Balon Kateteri i Mbështjellur me Paclitaxel
PAD sëmundja e arterieveperiferike
PARIS Paternet e Mos-Përfilljes ndaj Regjimeve Antiagreguese Te Pacientët e Stentuar
PCAT Angjioplastia Koronare Primare kundrejt Trombolizës
PCI intervenimi koronar perkutan
PEPCAD PTCA-Kateteri Paclitaxel-çlirues në Sëmundjen Koronare
PES stenti paclitaxel-çlirues
PET tomografia pozitron emituese
PLATO Studimi i Inkibimit të Trombociteve dhe Rezultatet e Pacientëve
PRAMI Angjioplastia Prevenuese te Infarkti Akut i Miokardit
PRECOMBAT Kryesoret e Krahasimit të Randomizuar të kirugjisë Urëzuese kundrejt Angjioplastisë me Stent Sirolimus-çlirues te
Pacientët me Sëmundje të Arteries Koronare Kryesore të majtë
PROCAT Arresti Kardiak Jashtë-Spitalor në Regjionin e Parisit
PRODIGY Studimi i PROlongimit të Trajtimit të Antiagregues te Pacientët Me Sëmundje të Arteries Koronare Pas Gradimit të
Hiperplazisë Intimale të Indukuar nga Stenti
PROTECT AF Sistemi i Kujdestarit të Shtojcës së Atriumit të Majtë për Mbrojtje Embolike te Pacientët me FibrilacionAtrial
q.d. çdo ditë (‘quaque die’)
RCT hulumtim/studim i randomizuar klinik
REPLACE Evaluimi i Randomizuar në Ndërlidhjen e Angiomax me PCI në Redukimin e Eventeve Klinike
RESET Siguria e Reale dhe Efikasiteti i Terapisë së DyfishtëAntiagreguese3-mujore Pas Implantimit të Stentit Zotarolimus çlirues
RIVAL Qasja Radiale kundrejt asaj femorALe për intervenim koronar
RR raporti i riskut (risk ratio)
RRR reduktimi i riskut relativ
s.c. subkutan
SAVOR-TIMI Saxagliptin-i dhe Rezultatet Kardiovaskulare te Pacientët me Diabet melit Tip 2
SCAD sëmundja stabile e arteries koronare
SCAAR Regjistri Suedez i Angiografisë Koronare dhe Angioplastisë
SCD-HEFT Vdekja e Papritur Kardiake në Studimin e Pamjaftueshmërisë së Zemrës
SES stenti sirolimus-çlirues
SHOCK A do të Duhej të bëhejRivaskularizimi Emergjent i Koronareve të Okluduara te Shoku Kardiogjen
SOLVD Studimet e Disfunksionit të Ventrikulit të Majtë
SPECT TK me emitim të një fotoni
STE-ACS sindroma akute koronare me elevim të ST-segmentit
STEEPLE Evaluimi i Randomizuar i Sigurisë dhe Efikasitetit të Enoksaparinit Intravenoz te Intervenimi Koronar Elektiv
STEMI Infarkti i Miokardit me Elevim të ST-segmentit
STICH Trajtimi Kirurgjik te Pamjaftueshmëria Iskemike e Zemrës
STREAM Riperfuzionimi i Hershëm STrategjik Pas infarktit të Miokardit
STS Shoqata e Kirurgëve Torakal
SVG grafti i venës safena
SVR rekonstruksioni kirurgjik ventrikular
SYNTAX Sinergjia ndërmjet Intervenimit Koronar Perkutan me TAXUS dhe Kirurgjisë Kardiake
TACTICS-TIMI 18 Trajto anginën me Aggrastat dhe përcakto Koston e Terapisë me Strategjinë Invazive apo Konzervative –Tromboliza
te Infarkti i Miokardit
TARGET Hulumtimi mbi Ngjashmërinë e Rezultateve të Efikasitetit të Tirofiban-it dhe REO-Prol
TASTE Aspirimi i Trombit gjatë IKP te Infarkti Akut i Miokardit
TAVI implantimi transkateteral i valvulës aortale
TIA ataku tranzitor iskemik
TIMACS Kohëzgjatja e Intervenimit te Pacientët me Sindromë Akute Koronare
TIME Hulumtimi i Terapisë Medikamentoze Invazive te të Moshuarit
TIMI Tromboliza në Infarktin e Miokardit
TRIGGER-PCI Testimi i Reaktivitetit të Trombociteve te Pacientët me Clopidogrel që u nënshtrohen Vendosjes
Elektive të Stentit për Udhëzim AlternativTerapeutik Me Prasugrel
TRITON TIMI-38 Hulumtimi për Vlerë Përmirësimi në Rezultatet Terapeutike me Optimizim të Inkibimit të
Trombociteve me Prasugrel –Tromboliza te Infarkti i Miokardit 38
TVR ena e cakut për rivaskularizimi
UFH heparina e pafraksionuar
VAD mjeti asistues ventricular
VF fibrilacioni ventrikular
VKA antagonist i vitaminës K
VSD defekti septal ventrikular
VT takikardia ventrikulare
WOEST Cila është terapia Optimale antiagreguEse dhe antikoagulante te pacientët me antikoagulim oral dhe StenTim koronar
ZEST-LATE/REALLATE Implantimi i Stentit Zotarolimus-çlirues, Sirolimus-çlirues, apo PacliTaxel-çlirues për Lezionet Koronare –Eventet e
Vonshme Arteriale Koronare/Pacientët Real të Trajtuar me Implantim të Stentit Medikament-çlirues dhe Eventet e Vonshme Trombotike të
Arterieve Koronare
1. Parathënia
Udhërrëfyesit inkorporojnë dhe evaluojnë tërësinë Një numër i madh udhërrëfyesish janë publikuar
e evidencës në dispozicion, gjatë kohës së të vitet e fundit nga Shoqata Europiane e
shkruarit të tyre, rreth një çështjeje të caktuar, me Kardiologjisë (ESC) dhe Asociacioni Europian për
qëllim ndihmesën e profesionistëve shëndetësorë Kirurgji Kardio-Torakale (EACTS), sikurse edhe nga
për zgjedhjen e strategjive më të mira menaxhuese shoqata e organizata tjera. Duke pasur parasysh
për pacientin e caktuar me gjendjen përkatëse, impaktin e tyre në praktikën klinike, janë
duke pasur parasysh impaktin në rezultat, sikurse përcaktuar edhe kriteret e kualitetit për
edhe raportin: risk-benefit të mjeteve (dispozitave) sendërtimin e udhërrëfyesve, në mënyrë që të
të caktuara diagnostike ose terapeutike. gjitha vendimet t’i bëhen transparente
Udhërrëfyesit dhe rekomandimet do duhej përdoruesit. Rekomadimet për formulimin dhe
ndihmuar profesionistët shëndetësorë për marrjen botimin (nxjerrjen) e Udhërrëfyesve të ESC/EACTS
e vendimeve në praktikën e tyre ditore; sidoqoftë, mund të gjinden në ueb-sajtin e ESC-
vendimet finale për pacientin e caktuar do duhej së:(http://www.escardio.org/guidelines-
patjetër marrë nga profesionisti/ët shëndetësor surveys/esc-guidelines/about/Pages/rules-writing.
përgjegjës, në konsultim me pacientin dhe aspx). Këta udhërrëfyes të ESC/EACTS paraqesin
ofruesin e kujdesit, në formën më të njëkohësisht qëndrimin zyrtar të këtyre dy
përshtatshme. subjekteve (shoqatave) për këtë çështje të caktuar,
e që poashtu kjo gjë i nënshtrohet edhe
përditësimit në baza rregullta.
Tabela 1 Klasët e rekomandimeve
Klasat e Definicioni Sugjerimet për tu përdorur
rekomandimeve
Klasi I Dëshmi dhe/ose pajtim i Rekomandohet/indikohet
përgjithshëm se trajtimi apo
procedura aktuale është e
dobishme, e përdorshme,
efektive
Klasi II Evidencë konfilktuese dhe/ose
deivergjence ne opinion në
lidhje me
përdorshmërinë/efikasitetin e
trajtimit apo procedures në
fjalë
Klasi IIb Pesha e evidencës/opinionit Duhet të merret në konsiderim
është në favor të
përdorshmërisë/efikasitetit
Klasi IIb Përdorshmëria/efikasiteti Mund të merret në konsiderim
është më pak i vendosur me
evidencë/opinion
Klasi III Evidencë ose pajtueshmëri e Nuk rekomandohet
përgjithshme se trajtimi ose
procedura e caktuar nuk është
e përdorshme/efektive, dhe në
disa raste mund të jetë e
dëmshme
involvimi nga ana e industrisë së kujdesit
Tabela 2 Nivelet e evidencës
shëndetësor.
Niveli A i Të dhëna që rrjedhin nga testime
evidencës multiple klinike të randomizuara ose
Komiteti i ESC për Udhërrëfyesit mbi Praktikat (ESC
meta-analiza
Niveli B i Të dhëna që rrjedhin nga një testim i CPG) mbikëqyr dhe ko-ordinon përgatitjen e
evidencës vetëm klinik i randomizuar ose udhërrëfyesve të rinj që bëhen nga Task Forca,
studime të mëdha jo të grupet e ekspertëve apo panelet e konsensusit.
randomizuara
Komiteti është gjithashtu përgjegjës për procesin e
Niveli C i Konsensusi i opinionit të ekspertëve
miratimit e këtyre udhërrëfyesve. ESC-ja dhe
evidencës dhe/ose studimeve të vogla,
Udhërrfyesit e Përbashkët u nënshtrohen
studime retrospektive, regjistra
rishqyrtimit gjithëpërfshirës nga Komiteti i
Anëtarët e kësaj Task Force janë zgjedhur nga ESC Udhërrëfyesve mbi Praktikën (CPG) dhe nga
dhe EACTS në atë mënyrë që të jenë profesionistë të Komitetet partnere si dhe nga ekspertët e jashtëm.
involvuar në kujdesin mjekësor të pacientëve me Pas revidimit adekuat aprovohet nga të gjithë
këtë patologji. Ekspertët e zgjedhur të kësaj lëmie ekspertët e përfshirë në Task Forcë. Dokumenti i
kanë ndërmarrë rishqyrtim gjithëpërfshirës të finalizuar aprovohet nga CPG/EACTS për publikim
evidencës së publikuar për menaxhimin (përfshirë: simultan në ‘European Heart Journal’ dhe revistën
diagnozën, trajtimin, prevenimin dhe rehabilitimin) e simotër, në këtë rast ‘European Journal of Cardio-
gjendjes së caktuar, në pajtim me Komitetin e ESC-së Thoracic Surgery’. E tërë kjo punë është rezultat i
për Udhërrëfyesit mbi Praktikën (ESC CPG) dhe marrjes në konsiderim të njohurive shkencore dhe
politikat/procedurat e Komitetit të Udhërrëfyesve të mjekësore, si dhe evidencës në dispozicion në raport
EACTS. Më tej, është bërë evaluim kritik i me kohën e botimit.
proceudurave diagnostike dhe terapeutike, përfshirë Puna e formulimit të Udhërrëfyesve të ESC/EACTS
këtu edhe vlerësimin e raportit: risk-dobi. Aty ku të nënkupton jo vetëm integrimin e hulumtimeve më të
dhënat ekzistojnë, janë përfshirë edhe vlerësimet e reja, por poashtu edhe krijimin e mjeteve edukative
rezultateve të pritshme shëndetësore për dhe programeve implementuese për rekomandimet.
populacione (popullsi) më të mëdha. Niveli i Kështu për implementimin e udhërrëfyesve
evidencës dhe fuqia e rekomandimit për opcione të prodhohen mjete apo materiale të ndryshme si:
caktuara menaxhimi janë të matura dhe graduara verzione xhepi, slajde përmbledhëse, broshura me
sipas shkallëve të para-caktuara, siq janë të ilustruara porositë kryesore, verzione elektronike për aplikim
në Tabelat 1 dhe 2. digjital (telefona të ‘menqur’), etj.
Ekspertët e paneleve formuluese dhe shqyrtuese
Mirëpo, meqë këto verzione janë të shkurtuara,
kanë të kompletuar formularin ‘deklarata e interesit’,
atëherë në rast nevoje, do duhej referuar verzionit
me qëllim evitimi të mundësive reale apo potenciale
tekst-plotë, i cili është pa pagesë në dispozicion në
të konfliktit të interesit. Këta formularë janë
ueb-sajtet e ESC-së dhe EACTS-së. Shoqatat
inkorporuar në një dosje dhe mund të gjinden në
nacionale të ESC-së dhe EACTS-së inkurajohen për
ueb-sajtin e ESC-së: http://www.
marrjen, përkthimin dhe implementimin e
escardio.org/guidelines. Për çfarëdo ndryshimi në
Udhërrëfyesve të ESC-së. Programet
deklaratën e interesit që shfaqet gjatë kohës së
implementuese janë të nevojshme sepse është
shkruarjes së udhërrëfyesit duhet patjetër njoftuar
dëshmuar që përfundimi i sëmundjes mund të
ESC/EACTS. Të gjithë mbështetjen financiare Task
ndikohet në mënyrë të favorshme me aplikimin e
Forca e ka pranuar nga ESC dhe EACTS, pa kurrfarë
plotë të rekomandimeve klinike.