Seyahatname c.9

288 Pages·17.863 MB·Turkish

by  Evliya Çelebi

EV LİYA ÇELEBİ
SEYAHATNAM ESİ
DOKUZUNCU CİLT
liıd&l
mmm
Aniara Cad. No: 46
SİRKECİ — İSTANBUL
Tel : [phone] - 5 27 83 32
٠
٠
EVLÎYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ Meh­
٠
met! Zillioğlu EVLİYA ÇELEBİ Tertip, tan­
٠
zim, tashih ve sadeleştirme: Mümin Çevik
Cop. Üçdal Neşriyat Dizgi - Baskı : Tas­
vir Matbaası/İstanbul, 1985
ALLAHIN YARDIMI .ZERİNE OLSUN)
DENİZİN KİLİDİ. SAĞLAM RODOS KALES،
928.senesinde Malta küffarmın elinden, beş ay döverek Safer ayının
beşinci günü Süleyman Han, Ahmet paşa kulundan feth ve Marmaris'te
٠
yatan Yakup dede tarafından müjdelenmiştir. Âyet-i kerime târihi 1-
muştur:
Güft berây-ı ân târih
Yüferrihül mii'minun bi nasrullah
Rodos'un fethine diğer târih «înnehâ Süleyman bin Selim, sene 929»
dur. Başka bir târih: «Fetahtiimâ, 929» dur. Diger târih: «Mâ Fütihat
929» dur. Fetihten sonra Rodos'a elli iki mil yakın yetmiş parça ada
vire ile teslim oldu. Mirmiranlık olup, deryâ kaleminde Kaptan paşa
eyâletinde sancaktır. Eyâleti şunlardır: «Marmaris, SOmbeki, Hereke, Îİİ-
la, Jncirli, Kerpe, Istanköy, Kalmiyoz, Paşa adaları ve Bodrum kalesi.»
Pâdişâh taraftndan paşasının hassı 870 bin ak؟e olup, sefer sırasında
Kaptan paşa ile, dört kadırga donatıp sefere eşer. Bu adalann kethüda
yeri ve yeniçeri serdarı vardır. 300 mevleviyet. pâyesiyle şer'i miibin
mollasıdır. Nahiyesi 44 köydür. Kalesi, Rodos adaşının kuzeyinde bir bu-
randa, deniz kıyısında, beşgen şeklinde, ana kale duvan üzerinde et-
rafı 5700 adimdir. Dokuz tabya, yirmi kule bu tabyalar arasındadır. Bu
tabya ve kule duvarları üzerinde devredip dokuz bin yedi yüz adimdir.
Yeryüzünde 3700 kale İçinde böylesini görmedim. Bazı duvan kırk, alt-
mış ayak enlidir. 'Bütün taşlan yumuşak köfeke taşlandır. Hâlâ Süley-
man hanin ellişer okka demir gülleler kale duvarlarında durur. Aslâ yık-
mamış... Ama dörder kantarlık taş güllelerle dövdüğü yerler yıkılmış.
Kale duvarları dışındaki hendeği enliliği bazı yerlerde bir ok men-
zilidir. Bütün hendekler kesme kaya duvardn.. Yer yer yirmi otuz kulaç
derindir. Bu hendekler İçinde hâlâ hazır binden fazla lâğım vardır. Kara
tarafındaki hendek İçinde olan kesme kaya siperlere ana kaleden gidi-
lecek yeraltı yollan vardır. Tâ Eğri kapıdan Kızıl kapıya, oradan Anbar
tabyasına kadar uzanan küçük duvar, kaleyi kuşatmıştır. Hendek İçinde
biriken yağmur sulan, yer altından kale İçine denize akar. Dokuz tab-
yanın her birinin önünde hendek İçinde İkişer üçer kat küçük hisarlar
vardır. Kuşatma sırasında yer altından ana kaleye kaçacak yollardır.
Bu kaledeki hile ve şeytanlık, Kandiye kalesinde yoktur. Dokuz tabya-
nin büyüğü, zindan tabyasıdır. İçinde .yedi sekiz adet cehennem kuyu-
su vardır. Evvelce on iki binden fazla miislüman esiri varmış. Zindan
6 EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ
içindeki kayalara mürekkeple veya kayalara oyularak şöyle yazılar ya­
zılmıştır: (Burada kırk yıl zincire vurulmuş olarak ibâdet ettim). (Üç-
kere esir oldum), (îki kalyon mal ile otuz yıl esir oldum ve üç bin değ­
nek yedim.), (Gözümü çıkardılar ve bütün dişlerimi çektiler ve kollarım­
dan üç gece astılar), (Mısır pâdişâhı Sultan înal’ın kazaskeri idim. Şu
gam mahzeninde bütün esirlerin kadısı idi.) Hendek içinde hamam ve
mescitleri hâlâ durur. Avretler zindanı başkadır. Hendek içindeki bütün
bu binaları müslüman esirler yapmışlardır. Bu zindanın batısında cilâlı
bir delik vardır. Bu delikten bir Kâdir gecesi o kaya ikiye bölünüp Mı­
sır’dan Seyyid Ahmet Bedevi’nin mübârek eli görünüp, kırk esirin zin­
cirlerini çözüp kırkı da kurtulur. Koca Süleyman Han fethedip esirleri
kurtardı.
Kalenin 41 kapısı vardır. Batı tarafında (Eğri kapı), tabya kapıla-
riyle beraber 14 kapıdır. Eğri kapı yeri beş kattır. Süleymaniye câmi-
ine kadar bu kale duvarının üzeri geniş caddedir. Yolun iki tarafı cehen­
nem kuyuları gibi hendeklerdir. Bir tarafı zindan tabyası ve bir tarafı
frenk hisarı hendeğidir. Kırkar kulaç enlidirler. Eğrikapıdan, Kızılkapıya
kadar 1700 adımdır. Buradan doğuda Değirmenkapıya kadar 1300, ora­
dan Arapkapısına kadar dört liman kapısı geçerek 1600 •adımdır. Bura­
dan Gömlekli tabyaya kadar 500, oradan kıbleye doğru parmaklı beden
kapısına kadar 300, buradan sonra frenk hisarı duvarına kadar üç yüz
adımdır. Buradan dolaşarak Lonca sokağı ardından yine Frenkhisan sı­
rasında geçip Eğrikapının iç küçük hisarı kapısına çıkıp Eğrikapıya ka­
dar 400 adımdır. Böylece Rodos kalesi 9007 adımdır. Fakat tabyalarda
dolaşılmıştır. Tabyasız 5700 adımdır. Ortahisar ayn bir kaledir ve etrafı
2000 adımdır. Frenkhisarı Rodos’un iç hisarıdır. Etrafı sekiz yüz adım­
dır. Yıldız tarafı elli kulaç hendektir. Üç tarafı şehir tarafında olduğun­
dan hendeği yoktur. Orta hisar yedi büyük kuledir. Bunlar, Mütevelli,
Muradoğlu, Ağa ve Eski kulelerdir. Ortahisann beş arşın ötesi bir yol­
dur. Ama duvarda altı kapı vardır. Eğrikapı, Kızıl, İskele, Liman, Saymen
veya Papa kapılarıdır. Hakir bu Rodos kalesini adımlamışımdır. Evvelâ
Arap kalesinden, Kıztopu dibinden Papa kulesine kadar 400 adım ve dört
kuledir. Baba kulesinden Kadırga limanı kapısından dışarı çıkıp Çık Sa­
lın hendek kenarından batıya Gömlekçi ve Liman burcu burnunu ge­
çip, Mehter Paşa bahçesi içinde hendek kenarında frenk hisan burnu
kulesi ile dört tabyadır ve 700 adımdır. Ama, liman burcu burnu kuleden
uzaktır. Onu dolaşmadım. Mühürdar paşa bahçesinden geçerek hendek
kenannca Eğrikapıya kadar yüz adımdır. Ve hep mezarlıktır. Buradan
Zindan kapısına kadar üç yüz adımdır. Ahmet paşa tabyasına kadar 200,
Sormalı tabyaya kadar 200 dür. İbrahim paşa tabyasına ve oradan Kı-
zılkapıya kadar 400 adımdır ve bu kısımda dört kule ve ardı önü yüz
adım enli ve ellişer arşın derin hendeklerdir ve burada 300 lâğım delik-
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ 7
leri vardır. Buradan karanlık kapıya kadar yine 200 adımdırlar ve Ka­
ranlık kapının içi yüzü dört kat kapıdır. Yalnız hendeği derin ama çok
ensizdir. Onun için Süleyman Han toprağı buradan sürmüştür. Buradan
topçular sancağı kulesine kadar 400 adımdır ve 150 adım enliliğinde hen­
dektir.
Buradan Alçak tabyaya kadar 200 adımdır. Buradan deniz kenarına
200 adımlık bir duvar vardır. Denize kadar buralan kefere mezarlığıdır.
Bu hesaba göre hendek kenannca Rodos kalesi 3005 adım ve 23 kule, 10
tabya, 20 burç, 70 dirsek, üç bin mazgal, 7 adet küçük hisar kale duva­
rıdır. Buradan yine dönüp karanlık kapıdan girip kefere mahallesi için­
den kalenin deniz tarafına çıkıp, denizden geçemeyip içeriye duvar üs­
tünden kemerli kuleye kadar 200 adımdır. Deniz kenarı olduğundan ku­
le ve tabyalar yoktur. Fakat dört tarafı koruyan dirsekler vardır. Ke­
merli kuleden içeride Kalyon limanının etrafı kale duvarıdır. Arap ku­
lesine kadar altı yüz adımdır ve yalın kat duvardır. Tamamı 20 kule­
dir. Kemerli kulenin önünde hendek aşırı kuzeye doğru limanın deniz
tarafını kapamak için muazzam bir duvar yapılmıştır. Uzunluğu 550 adım­
dır. Üzerinde on adet yeldeğirmeni vardır. Ve duvarın burun kısmında
Galata kulesi gibi bir kule vardır. Buradan Arap kulesine kadar gece­
leri zincir çekerler. Her değirmen de bir sağlam kuledir. Bu limana Poy­
raz limanı derler. Bütün gemiler burada demir atarlar. Liman ağzı Poy­
raza açık olduğundan sel salıntısı olur ama demir kuvveti ile âlâ ya­
taktır. Liman, ancak üç yüz. gemi alır. Kemerli kule altında dört kö­
şe bir tabya vardır. Liman içini korur ve limânın etrafı iki bin adım­
dır. Velhasıl bu limanın Arap kulesinden dışarı hendek kenarına kadar
Rodos kulesinin etrafı 7085 adımdır. Dokuz büyük tabya, 55 kule, yedi
bin bedendir. Alçak tabya önünden kemerli kule burnuna kadar istiridye
limanı derler. Sekiz rüzgârdan emindir, tabiî limandır. Çeşitli balıkları
vardır, istiridye, midye, kerevit, teke, pahurya, yengeç, İstakoz gibi de­
niz mahlûkları çoktur.
ARAP KULESİNİN VASIFLARI: Bu kule dört köşedir. 80 arşın
yüksekliğindedir. Tepesinde ağzı açık kadeh gibi dört kule vardır. Her
kadehin ağzına kırk elli adam sığar. Bunların ortasında on arşın yüksek
bir kule daha vardır. Bunun ağzı da kadeh gibi açıktır. Bu kulenin et­
rafında dolaşmak için taş merdiven vardır. Hiç bir diyarın kalesinde
böyle kule yoktur. Sekiz kattır. En aşağı katta on balyemez top var. De­
niz kıyısında da şayka toplar vardır. Bu kalenin iki kapısı vardır. Poyraz
kulesinden bu Arap kulesine daracık bir yol vardır. Bu yol ile Kıztopu
hisarcığı kapısından ve oradan Kadırga limanı kapısından çıkıp...
MENDİREK KULESİ ŞEKİLLERİ Kuzeyde mendirek kulesine ka­
dar 500 adımdır. Bu kule, Kadırga limanının ağzında kavi bir kaledir. Et­
rafı 700 adımdır. Dört tarafını deniz döver. Hendeği yoktur. Yalnız gü-
3 EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ
neye bakan bir kapısı vardır. Deniz kenarında duvan on arşındır. İçin­
deki ikinci kat duvan 20, onun içindeki narin kulesi 25 arşındır. Üçü
de yuvarlaktır. Kule içinde bir cami, yedi sarnıç vardır. Dizdarı, 300 ne­
feri vardır. 45 balyemez ve şayka toplan vardır. Çünkü bütün Osmanlı
donanması kadırgaları, Rodos paşası kadırgaları burada yatar. Limanı,
sekiz rüzgârdan emindir. Bekçileri düşmanı gözler. Topları, kırk beş ok­
ka gülle atar. Toplan, Sömbeki kıyılannda kuş uçurmaz. Şahi ve saçma
toplariyle 107 parça toptur. Çünkü Rodos limanının bedeni, bu mendi­
rek kalesidir. Her cuma gecesi bayraklarla süslerler. Bu mendirekten şeh­
re girerken duvar üzerinde yeldeğirmenleri var. Her biri birer kule­
dir. Bunları ve Paşa limanı ve liman camii önünden geçip liman ağzında
küçük Dilindi burnuna kadar kadırga limanı 3400 adımdır. Bu limanın
dışında poyraza açık büyük bir limanı daha vardır. Burada kadırga ya-
tamaz. Kadırga limanına bu limandan girilir. Bu limanların ağzında
mendirek kulesine karşı bir sağlam kule vardır. Kadırga limanı 500 par­
ça gemi alır. Dış limanı 1000 gemi alır. Kadırga limanının tersane göz­
lerinde Süleyman Hanın bindiği (Yeşil Melek) kadırgası, karada durur.
Liman kenarında Rodos paşasının yüksek sarayı vardır. Yakınında ter­
sane mahzeni ve liman câmii vardır. Yine burada köşede, kaptan Be­
kir paşanın dört göz çeşmesi vardır. Çeşme üzerine târihi budur:
Bekir Paşa çeşmesinin târihi:
Sâhibülhayr Bekir paşa kim
Feyz-i Hakkile veley deryâdır
Bahr ü berre eseri hayrâtı
Âlem ârâ ü cihan-pîrâdır
Yaptı bir çeşme-i kevser-meşreb
Katra-i âbı hayat-efzâdır
Teşneler olsa nola etrâfm
Reşhası rûha safâ-bahşâdır 1
Sâl-i itmâmına târihi tamam
Çeşme-i sâfi Bekir Paşadır
Bu çeşmenin dört tarafında kırk adet büyük çınar vardır.
FRENK HİSARI, YANİ İÇ KALENİN VASIFLARI: Bu limanlara
dört köşe frenk hisarı havaledir. Bu frenk hisarı, orta hisarın yıldız ta­
rafı ucundadır. Etrafı 800 adımdır. Güneyde bir kapısı vardır, içinde fenk
işi saraylar vardır. Bu sarayların ortası beyaz merme döşeli bir mey­
dandır. Zemini şarap ve su mahzenleri ve yüz adet buğday kuyularıdır.
Burada, Tatar hanlarının hapsedildikleri büyük saray vardır. Tam yet­
miş hücre ve Süleyman Han zâviyesi yanında (Kanlı ve Burçlular) zin­
danı var. Allahümme âfinâ. Bu zindan önünde büyük divanhane vardır.
Saray meydanında bir su kuyusu vardır. Bu frenk hisarı kapısı önünde
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ 9
bir lonca divanhanesi vardır ki, Ağalar ve dizdar gece ve gündüz bura­
da otururlar. Toplantı ve meşveret yeridir. Kale ağalan 24 adettir. Diz­
dar kaleden dışarı çıkmaz. Çıkarsa katlederler. Kalenin dışında varoşu
yoktur. Kalede 4200 ev vardır. 24 mahalledir. 4 mahallesi rum, iki ma­
hallesi yahudidir. Ermeni ve çingenesi azdır. Evlerinin üstü, yağmur te­
sir etmeyen gerz toprağıdır. Limon ve turunç ağaçları hesapsızdır. Şe­
hir içinde hurma ağaçları olup, şehirde 36 mihrap vardır. Altısı cuma
câmileridir. Gerisi mescittir. Sencuvan camii en meşhurudur. Hazreti
Yahya’nın cesedinin burada olduğunu kipti ve Yunan târihleri yazarlar.
Bütün Arap Türk târihleri onlardan alınmadır. Yanvan târihinde şöyle
yazar: (Malta küffarı vaktiyle Mısır’da otururlardı. Behice ve Hannadi
kabilesinden bir alay şerirler idi. Pâdişâhları olan kipti melik Filbotır’a
boyun eğmeyip, kaçarak Filistin’de Akkâ’da, 200 yıl oturdular. Etrafı
yağma ederek, devletleri kalınlandı. O asırda, Şam, Kudüs, Bağdat, Bi­
recik, Nablus, Hama, Humus, Urfa tamamen Rum elinde idi. Bütün İran
Turan, Dârâ dahi Yunana haraç verirdi. O sırada Malta küffarı Hazreti
Yahya’nın cesedini Nablus yakınında Şeydi Sabastiyye’den alıp Akkâ ka­
lesinde Sencuvan diye muhafaza ederler. Hazreti İsa’nın eşeğinin kemik­
leri de Remle şehrinde olup Akkâ’ya getirmişlerdir.
YAHYA ALEYHİSSELÂMIN ŞEHİT EDİLMESİ SEBEBİ: Hazreti
Yahya, Beni İsrail meliklerine kendi kızlariyle evlenmelerine mâni oldu­
ğundan İsa’nın doğduğu günlerde şehit edilmiştir. Malta kâfirleri hâlâ
o günlerde gerdanından kan akar derler ama, mübarek başı, altın bir
kâse içinde Şam’da Emeviye câmiindedir. Nursuz Timur Şam’ı zapt ile
Emeviye câmiini yakınca, Hazreti Yahya’nın cesedinin orada olduğunu
sonradan öğrenip üzülmüş. Bizzat câmiin zeminine kırk basamak ine­
rek, Yahya’nın başını nur içinde görür ve evvelce olduğu gibi kapattırır:
Bu mağarada bulunan kitaplarda yazdığına göre, Yahya peygamber Ya­
hudi melikine beddua eder. Buhtunnasır Şam, Filistin ve mukaddes yer­
leri tahrip edip, yüz binlerce Yahudiyi katleder. Sonra Malta küffarı Yah­
ya’nın başını oradan alıp Akkâ kalesine götürürler.......... Târihinde za­
hir Baybars Akkâ’yı fetheder. Malta küffarı oradan kaçıp Akdeniz ke­
narında Takyanos tahtı olan Karagürgez’de 200 yıl otururlar. Bu kere de
Zülkadiriye ve Karamanlılar bu şehirden de kaçıp Rodos’a gelerek 200
yıl orada otururlar ve Hazreti Yahya’nın başını, bu Sencuvan câmiin-
de gizlerler. Sancak ve bayraklarında bir elinde kılıç ile tasvir etmiş­
lerdir. Bütün kâfirler bu yüzden Malta küffarına itibar edeler. Allaha
hamdolsun Sultan Süleyman Han Rodos’u fethedince bu defa Cezayir ile
Misine arasında Malta ceziresine yerleştiler.
Rodos’taki bu sencuvan câmii hakikaten sanatlı bir câmidir. Câmiin
üç kapısı vardır. Avlusu yoktur. Dört tarafı yoldur. Kurşun örtülüdür.
Velhasıl bu câmi, fukaraların kâbesidir. Bundan sonra Sultan Süleyman
10 EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ
camii vardır. Cenab-ı hak yeryüzünde ne kadar meyva halk etmişse ka­
pısının çerçeve ve zırhlan, taklarında tasvir olunmuştur. Minaresinin aşa­
ğı kapısı yanında tamirine dair târih vardır:
Hâzâ mimâr-ı emîr-i makam
eune... Yusûfülfakîr
Tekabbelâllah cemîülmeram
Ve dizdâr-i Rodos bihakîr
Sene fi erbain ve tis’a mie
Bundan başka çarşı içinde (Makbul İbrahim paşa câmii) vardır. Kıb­
le kapısı üzerindeki târihi, «Men dahele hû kâne âminen dâimen, 937) dir.
Yine dış kalede mahalleler arasında Recep paşa câmii vardır. Târihi bu-
dur:
İşbu beytullah kim etdi Receb paşa binâ
Oldu bir cây-ı şerif etdi kabul anı Hudâ
Didiler ehli nazarlar tâlibî târihini
Câmi-i paşa zehî ziba makam-ı dilküşâ (900)
Bunlardan başka kiliseden bozma Enderun, Memi. paşa, Bekir paşa,
Demirli, Mendirek câmileri vardır. Kaleden bir saat güneyde, bağ ve bah­
çeler içinde Özkur câmii olup kapısı üzerindeki târihi budur:
Hazret-i sultan Murad’m devr-i adlinde bu kim
Câmi oldu maîbed-i küffar iken işbu makam
Câmiin ismin Murâdiyye didi ol pâk zat
Bin otuz sekizde tâmir eyliyüb oldu tamam.
24 mescit vardır ki şunlardır: Ak mihrap, Tekke kapısı, Gazi, Bostan,
frenk hisarı mescitleri ki hepsi Süleyman hanındır. Bunlardan başka Li­
man iskelesi kapısı önünde Buk’a mescidi vardır. Kurşun örtülüdür. Ka­
pısı üzerindeki târihi budur:
Meğer sâhib velî ber rûzi rahmet
Küned dergâhi dervişan duâi (905)
Ve Yeniçeri, Kavaklı, Linden, Liman mescitleridir. Hurmalı, Timur-
lu, İbrahim paşa medreseleri vardır. Bir dârülkurrâ, 17 mektep, bir dâ-
rülhadis, Kadırga limanı yakınında Murad Reis tekkesi ve dört hamamı
vardır. En meşhuru Süleyman hanın çarşı hamamı, eski hamam, küçük
hamam ve 20 adet saray hamamları vardır. Süleyman hanın bir de imâ-
reti vardır. Çarşı ve pazarı çok güzeldir. Süleymaniye câmii evkafı üç
yüz, diğer dükkânlar dört yüzdür. Bezestanı da vardır 18 ekmek fırını,
8 kahvehane, iskele başında gümrük ve bir tüccar hanı, üç adet gelip
geçen hanı, şehre üç su gelir. Biri Hünkâr suyu, biri Sünbüllü, biri Bekir
paşa suyudur. Şehir içinde 70 çeşme, bir şadırvan, 70 âyan sarayı var-
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ 11
dır. Bilhassa Ali paşa sarayı muhteşemdir. Bu saraya yakın Değirmen
bayırı üzerinde iki kule yeldeğirmeni vardır. Şehirde 740 sokak vardır.
Kaldırım döşelidir. Herkes evinin önünü temizler. Çök dökmezler ayıp­
tır ve hâkim cezalandırır. Şehirde 366 mahzen vardır. Kâfirler zamanın­
da bu mahzenlerde buğday dolu imiş. Enderun câmiinden yukarı ulu
bir caddedir. 500 adımdır. Etrafı duvarlar ve saraylarla süslüdür. Lon­
ca divanhanesine kadar, rengârenk taşlarla süslü kaldırımlardır. Bütün
kale ağalan, kale neferleri burada meşveret edip bayramlaşırlar. Sağ-
tarafta Sancuvan câmiidir. Sol tarafı frenk hisandır.
ZİYARETGÂHLARI: Kadırga limanının yıldız tarafı ucunda Ceza­
yir fâtihi Murad Reis gömülüdür. Kapısı üzerinde dört köşe mermer üze­
rine yazılı târihi budur:
îşidenler vefâtını anın
Didiler gaziye târih gazi (sene 1018).
Bu tekkede olan çeşitli üzümler, hiç bir diyarda yoktur. Bu tekke­
nin köşesinde şeyhülharem kapısı üzerinde târih budur:
Kapu ağası Ismâil ağa kim
Oldu şeyhülharem bulmuşdu izzet
îşidenler didiler ana târih
Umarız kim ide Allah rahmet (sene 1049)
Bunun yanında Giray han merkadı kapısı üzerindeki târih:
Şu severler ki bağlar gibi baş eğmezdi eflâke
Yatarlar yerde best olmuş ne tiğ ne kemer peydâ
Şahingiray han burada gömülüdür. Buna yakın Câfer bey merkadi
târihi budur:
Ah kim bâki değil ömr-i aziz
Ne gedâ kalur bu âlemde ne şah
Hak yolunda oldu câfer Bey şehid
Bulmadı iklîm-i bakada izzücah
îşidüb yahya didi târihini
Meşhedini cennet eyle yâ ilâh (sene 965)
Koca - Memi paşa da Murad Reis bahçesinde gömülüdür. Eğrikapı dı­
şında, kuşatma sırasında ölen yeniçerinin cesedi daha terü taze durur.
Himmetleri hazır ola. Güzelce Sinan Molla Ahmed efendi Rodos’ta, Ehli
Çelebi Hekim-zâde Abdurrahman efendinin biraderidir. Yazdığı kitaplar
çoktur. Tarikat ilminde benzeri yoktu. Kalenin dışında bir denizden öte­
ki denize kadar 1900 bağdır. Bu kalede 36 değirmen vardır. Şehir içinde
aslâ debbağ yoktur. Bütün debbağlar deniz kıyısındaki varoştadır.
Bu şehir halkı Cezayirli tarzı elbise giyer. Gençleri bahadır ve le­
vent, ihtiyarlan neccardır. Su ve havasının güzelliğinden halkının renk-