Table Of ContentINTERNATIONAL JOURNAL OF LAW: ““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
April 2021 (№17). Volume 7; Issue 2; Page No. 163-172
https://doi.org/10.36475/7.2.12
www.lawandworld.ge
ISSN: 2346-7916 (Print); ISSN: 2587-5043 (Online)
https://creativecommons.org/about/cclicenses/ (Licensed under: CC BY-SA)
SEVERAL ASPECTS IN THE LEGAL REGULATION OF ETHEREUM
AS THE „SMART CONTRACTS”
Salome Tezelashvili
PhD student of the faculty of law at the Caucasus Interna(cid:415) onal University
Specialist at the Department of Law and Administra(cid:415) on of the Shota Rustaveli Na(cid:415) onal Science
Founda(cid:415) on of Georgia
ABSTRACT
The article reviews the essence of blockchain – the technology of new generation, raised from the computer
and internet development. The article also analyses several aspects in legal regulation of one of the most
famous cryptocurrencies: Ethereum by using the blockchain technology. Except for that, the article describes
steps of computer and internet development and the involvement of blockchain in these steps, as a revolutionary
invention. The article analyses the essence of blockchain technology, the steps of its development and also,
coming from its high confi dentiality, the possibilities of its legal regulation by the states. In this regard, several
countries are represented as an example (Great Britain, Vietnam, Canada).
Except for blockchain, the article reviews essence and specifi cation of Ethereum, as the cryptocurrency,
as well as smart contract, analyses the area of smart contract development and the indispensability of its legal
regulation, because they have an ability to detach simple consumer agreements in one of the directions of
digital economy – electronic commerce, in the nearest future. In addition to this, the binary nature Ethereum is
also analyzed, in particular it can be a method of payment, as well as have a form of a legally binding deal –
contract with the high self-fulfi llment mechanism and securing parties confi dentiality standards.
KEYWORDS: Blockchain, Ethereum, Bitcoin
BIBILIOGRAPHY:
1. Zautashvili D. „Internet“ second eddition, Kutaisi, 2008 (In Georgian)
2. Sitchinava D., Maghradze M. Preconditions and problems of transition to electronic money, scientifi c-practical
journal „Globalization and Business“ #6/2018. (In Georgian)
3. Gabisonia Z., The essence and problems of legal regulation of blockchain technology. (In Georgian)
4. All about the internet http://yvelapheriinternetisshesaxeb.blogspot.com (In Georgian)
5. A short history of the creation of the Internet http://mastsavlebeli.ge/?p=2787 (In Georgian)
6. Everything about technology and science (Last viewed on 25.03.2020) https://napr.gov.ge/p/1508 (Last
viewed on 27.03.2020). (In Georgian)
7. Andrey Tonkolitko on smart contracts. What is it? https://joinfo.ua/pressrelease/1226794_Chto-takoe-smart-
kontrakti-mogut-oblegchit-nashu.html (In Georgian)
1
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
NOTES:
1. Zautashvili D. „Internet“ second eddition, Kutaisi, 2008. (In Georgian)
2. Zautashvili D. „Internet“ second eddition, Kutaisi, 2008. (In Georgian)
3. Sitchinava D., Maghradze M. Preconditions and problems of transition to electronic money, scientifi c-practical
journal „Globalization and Business“ #6/2018. (In Georgian)
4. Gabisonia Z., The essence and problems of legal regulation of blockchain technology. (In Georgian)
5. All about the internet http://yvelapheriinternetisshesaxeb.blogspot.com/ (In Georgian)
6. A short history of the creation of the Internet http://mastsavlebeli.ge/?p=2787 (In Georgian)
7. Everything about technology and science (Last viewed on 25.03.2020) .(In English)
8. https://napr.gov.ge/p/1508 (Last viewed on 27.03.2020). (in Georgian)
9. Andrey Tonkolitko on smart contracts. What is it? (In Russian)
10. https://joinfo.ua/pressrelease/1226794_Chto-takoe-smart-kontrakti-mogut-oblegchit-nashu.html
11. Blockchain( in English Blockchain) – Originally a chain of blocks – a constantly growing list of records called
„blocks" is cryptographically protected. Usually, each block contains a hash pointer, a connecter to the
previous block, a time mark, and transaction data (in Georgian)
12. Bitcoin is a worldwide cryptocurrency which makes it possible to make the payment electronically. Bitcoin is
considered as one of the fi rst decentralized digital currencies. (In Georgian)
13. Etherium, which was created in 2015 by a programmer Vitalik Buterin, is an open source software platform
based on blockchain technology. Etherium is a cryptocurrency that has all the features needed for the
cryptocurrency. (In Georgian)
14. Andrey Tonkolitko on smart contracts. What is it? https://joinfo.ua/pressrelease/1226794_Chto-takoe-smart-
kontrakti-mogut-oblegchit-nashu.html (In Russian).
ეეთთეერრიიუუმმიისს,, რროოგგოორრცც „„გგოონნიიეერრიი კკოონნტტრრააქქტტიისს““,,
სსაამმაარრთთლლეებბრრიივვიი რრეეგგუულლიირრეებბიისს ზზოოგგიიეერრთთიი სსააკკიითთხხიი
სალომე თეზელაშვილი
კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის დოქტორანტი.
შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი
საკვანძო სიტყვები: ბლოქჩეინი, ეთერიუმი, ბიტკოინი
შესავალი გაყიდვების მოცულობებს და თანდათან ანაც-
ვლებს რეალურ ვაჭრობას. მოსალოდნელია,
თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ 21-ე საუკუ- რომ ის რამდენიმე ათწლეულში მთლიანად ჩა-
ნე ნამდვილად არის ახალი გამოწვევების, ინოვა- ანაცვლებს დღევანდელი აღქმით არსებული
ციებისა და ახალი ტექნოლოგიების ეპოქა, რაშიც ვაჭრობის უზარმაზარი სფეროს. გარდა ამისა,
უმთავრეს როლს თამაშობს ინტერნეტი. ინტერნე- ელექტრონული კომერცია შეეხება აგრეთვე
ტის წარმოშობამ სრულიად შეცვალა ადამიანთა საბანკო და არასაბანკო ტრანზაქციების გან-
ყოფა ბევრ სფეროში. დღეისათვის წარმოუდგე- სხვავებულ ხედვას და თავად ფულის, როგორც
ნელია ინტერნეტის და ტექნოლოგიების გარეშე რომელიმე ქვეყნის ვალუტის, განსხავებულად
არსებობდეს რომელიმე სფერო. აღქმას. წარმოდგენილ სტატიაში განხილული
თუმცა უნდა ითქვას, რომ ინტერნეტის გა- იქნება ინტერნეტის განვითარების შედეგად
ნვითარებამ ბიძგი მისცა ბევრი ახალი სფე- შექმნილი ბლოკჩეინ ტექნოლოგიის არსი და
როს ჩამოყალიბებას. ეს შეეხება ელექტრონულ მასთან დაკავშირებული ერთ-ერთი ყველაზე
კომერციას, რომელიც ყოველწლიურად ზრდის პოპულარული ინსტიტუტი – კრიპტოვალუტები.
2
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
უფრო მეტიც, სტატიაში განხილული იქნება ისე- დესაც ერთმანეთისგან 640 კილომეტრით და-
თი კრიპტოვალუტა, რომელსაც დამატებით გა- შორებულ ორ კომპიუტერს შორის პირველი
რიგების ფუნქციაც კი გააჩნია. ინტერნეტკავშირი შედგა.4 ამის შემდეგ ინტერ-
ინტერნეტის ისტორია და განვითარება, რა- ნეტი მუდმივად ვითარდებოდა, რის შესახებ ის
საკვირველია, ბევრად ადრე იწყება, თუმცა ის ფაქტიც მეტყველებს, რომ დღეს უკვე ვიყენებთ
ეტაპი, რომელზეც ეხლა სამყარო იმყოფება, მე-4 მეოთხე თაობის ინტერნეტს, რაც რასაკვირვე-
თაობის ინტერნეტის დამსახურებაა, რომელიც ბე- ლია, ბევრად წინგადადგმული ნაბიჯია წინა თა-
ვრად სწრაფი და მოქნილია, შესაბამისად უფრო ობის ინტერნეტთან შედარებით.
მარტივია ნებისმიერი სახის კომუნიკაცია სხვა-
დასხვა ქსელების მეშვეობით. აღსანიშნავია ის
ფაქტიც, რომ თუ წლების წინ ინტერნეტი ძალიან ბლოქჩეინ ტექნოლოგიის ცნება
დიდ დროს ანდომებდა ნებისმიერი დავალების
შესრულებას, ახლა ამის გაკეთება შესაძლებე- ბლოქჩეინი რომ უნიკალური მოვლენაა
ლია უფრო მარტივად და უმოკლეს დროში. 21-ე საუკუნეში, ამაზე ბევრი რამ მეტყველებს.
პირველ რიგში განვიხილოთ, ზოგადად რა იმაზეც ვთანხმდებით, რომ აღნიშნული ტექნო-
არის ინტერნეტი და რას გულისხმობს მისი ზო- ლოგია საკმაოდ კარგად მუშაობს მსოფლიოს
გადი ცნებები. სხვადასხვა ქვეყანაში და თავისი თვისებებებით
კომპიუტერული ქსელი – ეს არის ორი ან მართლაც უნიკალურია. მისი უნიკალურობა კი
მეტი კომპიუტერის ერთობლიობა, რომლებიც გამოიხატება იმაში, რომ ბლოქჩეინ ტექნოლო-
საკომუნიკაციო არხების მეშვეობით ცვლიან ინ- გიით განხორციელებული ნებისმიერი სახის
ფორმაციას. ტრანზაქცია არის ბევრად მარტივი და უსაფრ-
მეცნიერები ინტერნეტთან მიმართებაში გა- თხო, ვიდრე ჩვეულებრივ პირობებში გაკეთებუ-
ნიხილავენ მის ვიწრო და ფართო გაგებას: ვიწ- ლი ნებისმიერ სახის ჩვეულებრივი ოპერაცია.
რო გაგებით ინტერნეტი – ეს არის ქსელების ბლოქჩეინ სისტემის შექმნას 2008 წელს
გაერთიანება, რომლებიც ერთმანეთთან დაკავ- უკავშირებენ და ამბობენ, რომ იგი შექმნილია
შირებულნი არიან TCP/IP პროტოკოლებით ისე, ანონიმური პიროვნებების ან ჯგუფის მიერ. მის
რომ ნებისმიერ მომენტში ყოველი კომპიუტერი შემქმნელს ან შემქმნელთა ჯგუფს, ფსევდო
უკავშირდება სხვა კომპიუტერს, ხოლო ფართო სახელად უწოდეს „სატოში ნაკამოტო“. 2009
გაგებით ინტერნეტი ქმნის ერთიან სივრცეს, წელს ბლოკჩეინი გამოცხადდა კრიპტოვალუ-
რომელიც თავის მხრივ, წარმოშობს ინტერნეტ- ტა „ბიტკოინის“ მთავარ განმახორციელებელ
კულტურას თავისი აზროვნებით, ენით და ეთი- ტექნოლოგიად. ბლოკჩეინის მთავარი დადები-
კური ნორმებით.1 თი მხარე არის სწორედ ის, რომ მისი შექმნით
თანამედროვე მსოფლიოს ერთ-ერთი მთა- ბიტკოინს საშუალება მიეცა გადაეჭრა ორმაგი
ვარი მახასიათებელია ინტერნეტის განვითარე- ხარჯვის პრობლემა მესამე მხარის ჩარევის გა-
ბა და აქტუალური დანერგვა საზოგადოებრივი რეშე.5
ცხოვრების ყველა სფეროში. ბლოკჩეინი არის ინოვაციური ტექნოლოგია,
1962 წელს ინფორმაციის დამუშავების მეთო- ინსტიტუციური ევოლუციის მაგალითი, რომე-
დების განყოფილების ხელმძღვანელად დაი- ლიც დეცენტრალიზაციის გზით არღვევს ცენ-
ნიშნა ჯონ ლიკლაიდერი, რომელმაც ერთ-ერთი ტრალიზებულ სისტემას.6
მთავარი როლი ითამაშა ინტერნეტის შექმნაში.2 ბლოკჩეინი ეს არის ტექნოლოგია, რომელიც
ინტერნეტმა მთელი სამყარო მოიცვა, მა- დიდი პოტენციალით გამოირჩევა და შეუძლია
გრამ საიდან გაჩნდა იგი, ბევრმა არ იცის. ინ- მოახდინოს ნდობის მნიშვნელობის რედეფინი-
ტერნეტის შექმნის ერთიანი და ზუსტი თარიღი ცია როგორც კერძო, ასევე საჯარო სექტორში.
არ არსებობს, ათვლის წერტილად სხვადასხვა
4 http://mastsavlebeli.ge/?p=2787 ინტერნეტის შექმნის
თარიღი სახელდება3.
მოკლე ისტორია.
ინტერნეტის განვითარება შეგვიძლია
5 ბლოკჩეინი (ინგლ. Blockchain) – თავდაპირველად
რამდენიმე ეტაპად დავყოთ. ასეთი ერთ- ერთი ბლოკების ჯაჭვი – მუდმივად მზარდი ჩანაწერების
ეტაპი 1969 წლის 29 ოქტომბერს დაიწყო, რო- სია, სახელად „ბლოკები“ არის დაცული კრიპტოგ-
რაფიულად. თითოეული ბლოკი, როგორც წესი,
1 ზაუტაშვილი დ., „ინტერნეტი“ გამოცემა მეორე, შეიცავს ჰეშმაჩვენებელს, როგორც წინა ბლოკ-
ქუთაისი, 2008, გვ.16. თან დამაკავშირებელ ნიშანს, დროის ნიშნულს.
2 იქვე, გვ.8. 6 https://napr.gov.ge/p/1508 საჯარო რეესტრი ბლოკჩე-
3 http://yvelapheriinternetisshesaxeb.blogspot.com/ყვე- ინ ტექნოლოგიის დანერგვის მეორე ეტაპს იწყებს
ლაფერი ინტერნეტის შესახებ. (ბოლო ნახვის თარიღია 27.01.2021).
3
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ის შეგვიძლია გან ვსაზღვროთ, როგორც ციფ- სათვის. თითქმის განულებულია რისკის მომე-
რული, მუდმივ რეჟიმში ქრონოლოგიურად გა- ნტიც კიბერშეტევებისა და სხვადასხვა სახის
ნახლებადი დეცენტრალიზებული და კრიპტოგ- თავდასხმებისაგან, რაც ნამდვილად გვაძლე-
რაფიულად დაშიფრული მონაცემთა ბაზა. ვს იმის თქმის საფუძველს, რომ ეს ტექნოლო-
ბლოკჩეინი არის არა მხოლოდ ახალი ტექ- გია 21-ე საუკუნის მიღწევაა.
ნოლოგია, რომელიც საზოგადოებაში დაინე- საქართველოში ასევე ძალიან მნიშვნელო-
რგა, არამედ ახალი მოდელი, რომელმაც შესაძ- ვან როლს თამაშობს ბლოქჩეინის განვითა-
ლოა ახლო მომავალში დიდი ტრანსფორმაცია რებაში საჯარო რეესტრის ჩართვა, რომელ-
მოახდინოს რო გორც კერძო ასევე საჯარო საც საქართველომ ძალიან კარგად გაართვა
სექტორში, რასაც ადასტურებს მისი დანერგვა თავი. ამას ის ფაქტიც ადასტურებს, რომ სა-
საჯარო რეესტრის სისტემაშიც. იგი 2016 წელს ქართველოს მოსახლეობა ახალ გამოწვევაში
გამოჩნდა აღნიშნულ ბაზარზე და უძრავი ქო- ჩაერთო და თანაც ძალიან წარმატებულად,
ნების რეგისტრაცია ბლოკჩეინ ტექნოლოგიაზე რადგან ჩვენი ქვეყანა ერთ-ერთი პირველი
დაფუძნებული საცდელი პროექტი იქნა შემუშა- იყო, ვინც ყველაფერი გააკეთა, რომ დანე-
ვებული, რამაც გაამართლა. ამ ფაქტს ადასტუ- რგილიყო მიწის რეგისტრაცია ბლოქჩეინ ტექ-
რებს ისიც, რომ 2017 წელს კვლავ განხორცი- ნოლოგიების გამოყენებით, მისი პლიუსი, გა-
ელდა მეორე ეტაპი. ბლოკჩეინის მონაცემთა რდა იმისა, რომ არის ბევრად უსაფრთხო და
ბაზა განსხვავდება ტრადიციული მონაცემთა ეფექტური, ასევე ზოგავს ძალიან დიდ დროს,
ბაზისაგან, რაც გულისხმობს, რომ ბლოკჩეინის რადგან ადამიანს რიგებში დგომა და დროის
შემთხვევაში მონაცემები დაცულია როგორც კარგვა არ უწევს.
კიბერდანაშაულისაგან, ისე ნებისმიერი სახის ბლოქჩეინის უნიკალურობას და სანდოობას
განადგურებისაგანაც. ბლოკჩეინის უსაფრთხო- ისიც ამყარებს, რომ მას ნდობას უცხდებენ ისე-
ებას ამყარებს ის ფაქტიც, რომ მასში არსებული თი დიდი კომპანიები, როგორებიცაა: UBS, IBM,
მონაცემები და ჩანაწერები, ინახება არა ერთ Microsoft, Alibaba.com, კანადის ბანკები და სხვა.
კონკრეტულ კომპიუტერში, არამედ მსოფლიოს შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ ბლოქჩეინის
მასშტაბით, ათასობით კომპიუტერში, რაც დამა- უნიკალურობა სულ უფრო მეტად დაარწმუნებს
ტებით უსაფრთხოებას ქმნის. საზოგადოებას იმაში, რომ ბევრად მარტივია
ასევე ავტომატურად იბლოკება ყველანაირი ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენება და რაც
მცდელობა, რომელიც მიზნად ისახავს მონაცემ- მთავარია, ძალიან უსაფრთხო, რაც დამატებით
თა ბაზაში შეღწევას. 2017 წლის დასაწყისში, ჰა- კომფორტს შეუქმნის საზოგადოებას.
რვარდის ბიზნეს მიმომხილველმა განაცხადა,
რომ ბლოკჩეინი არის ფუნდამენტური ტექნო-
ლოგია და შესაბამისად შეგვიძლია ვთქვათ, მას ბლოქჩეინის რეგულირების
აქვს შესაძლებლობა, შექმნას ფუნდამენტურად სამართლებრივი პრობლემები
ახალი ეკონომიკური და სოციალური სისტე-
მა, ბოლო წლების განმავლობაში ბლოქჩეინის ბლოკჩეინ ტექნოლოგიის საკანონმდებ-
ტექნოლოგიის ზრდა ფენომენალურია. აღნიშ- ლო რეგულირების ანალიზი მოწმობს, რომ ამ
ნული სისტემა სულ უფრო მეტად საინტერესო ეტაპისთვის სახელმწიფოთათვის ჯერ კიდევ
და პოპულარული ხდება მსოფლიო მასშტაბით. ბუნდოვანია ამ ტექნოლოგიის რეალური არსი
ვფიქრობთ რომ, ბლოქჩეინი 21-ე საუკუნე- და რეგულირება ძირითადად არა თავად ტექ-
ში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და უსა- ნოლოგიას, არამედ ამ ტექნოლოგიაზე დაფუძ-
ფრთხო ტექნოლოგიაა მისი თვისებებიდან ნებულ კრიპტოგრაფიულ ვალუტებს შეეხება.
გამომდინარე. იგი უსაფრთხოა იმ კუთხითაც, კრიპტოვალუტის კონტროლი ძირითადად შეე-
რომ ნებისმიერ ტრანზაქციას, რომელიც ხო- ხება რეგულაციების დაწესებას „ფულის გათე-
რციელდება ბლოქჩეინის გამოყენებით, არ თრებასთან“, სათამაშო ბიზნესთან და საგადა-
სჭირდება შუამავალი, მაგალითად თუ გა- სახადო დაბეგვრასთან მიმართებაში.
ნვიხილავთ ყველაზე მარტივ საბანკო გადა- მეტი თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ
რიცხვას, ასეთ დროს თანხა ერთი პირიდან რამდენიმე ქვეყნის მაგალითი.
მეორესთან რომ გადაირიცხოს, შუამავლის ა) დდიიდდიი ბბრრიიტტაანნეეთთიი.. 2014 წელს ბრიტანეთის
როლში გვევლინება ბანკი, ხოლო ბლოქჩეი- ფინანსური რეგულირებისა და კონტროლის სა-
ნის შემთხვევაში ყველანაირი ტრანზაქციის აგენტომ (Financial Conduct Authority) დაადგინა,
განხორციელება ხდება შუამავლის გარეშე, რომ კრიპტოვალუტა ბიტკოინი არ წარმოადგე-
რაც ბევრად უსაფრთოა ნებისმიერი მხარი- ნს არც ვალუტას და არც ფულს და არ ექვემდე-
4
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ბარება რეგულაციებს. 2017 წლის სექტემბერში ეთერიუმი და სმარტკონტრაქტები
კი სააგენტომ განაცხადა, რომ ყურადღებით
სწავლობს ე.წ. ICO ინსტიტუტს და დარწმუნე- დღეისათვის მსოფლიოში კრიპტოვალუტის
ბულნი არიან, რომ ტოკენების უმრავლესობა, დაახლოებით 1500-ზე მეტი სახეობაა ცნობილი,
რომელთა დაფინანსება ICO-ს მეშვეობით ინვე- რომელთა შორისაც 900 სტაბილურად გამოიყე-
სტიციების მოზიდვით ხდება, უნდა დაექვემდე- ნება, თუმცა ყველა მათგანზე ერთნაირი მოთხო-
ბაროს სახელმწიფო ნორმატიული ბაზით დაწე- ვნა როდი არსებობს. კრიპტოვალუტის შექმნის
სებულ რეგულაციებს. პროცესი ზრდის ტენდენციით ხასიათდება, რაც
ბ) ვვიიეეტტნნაამმიი.. ვიეტნამის პრემიერ მინისტრმა უაღრესად დადებითი მოვლენაა ელექტრონული
2018 წელს დაამტკიცა გეგმა, რომლის მიხედვი- ფულის განვითარების საქმეში, ვინაიდან იგი აუ-
თაც ბიტკოინი ოფიციალურად ცნო გადახდის ცილებლად გამოიწვევს ერთიან მსოფლიო კრიპ-
ფორმად. ასევე შესაბამის სამსახურებს დაევა- ტოვალუტაზე გადასვლის საჭიროებას (https://bit.
ლათ დაამუშაონ კრიპტოვალუტებთან დაკავ- ly/2AIGLXt). კრიპტოვალუტის უპირველესი და ძი-
შირებული საგადასახადო დაბერგვის რეჟიმი, რითადი სახეობაა ბიტკოინი8. როგორც ზემოთ
რაც 2019 წლიდან განხორციელდა კიდეც. აღინიშნა, ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული
გ) კკაანნაადდაა.. 2014 წელს კანადის გენერალ- ვერსიის მიხედვით, ბიტკოინის შემქმნელია სატო-
გუბერნატორმა მოიწონა კანონპროექტი, რომ- ში ნაკამოტო, რომელმაც 2008 წლის მიწურულს
ლის მიხედვითაც კრიპტოვალუტის ბირჟები ექ- საჯაროდ განაცხადა საკუთარი გამოგონების შე-
ვემდებარებიან სავალდებულო რეგისტრაციას სახებ და გამოაქვეყნა ამის დამადასტურებელი
კანადის ფინანსური ოპერაციების ანალიზისა და დოკუმენტი, ხოლო 2009 წლიდან კომპიუტერულ
ანგარიშგების ცენტრში (Financial Transactions and ქსელში ჩაუშვა შესაბამისი სისტემა (https://bit.
Reports Analysis Centre of Canada). მათ ევალებათ, ly/2Ko51Sh). სატოში ნაკამოტო ფსევდონიმია. ამ
სრულად დაიცვან „ფულის გათეთრების“ წინაა- პერიოდის განმავლობაში იყო არაერთი მცდე-
ღმდეგ მოქმედი კანონმდებლობის მოთხოვნე- ლობა სხვადასხვა ქვეყნის პროგრამისტების
ბი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მათ აკრძალული მხრიდან, თავი სატოში ნაკამოტოდ გამოეცხა-
აქვთ კომერციულ ბანკებში საბანკო ანგარიშე- დებინათ. მათგან შედარებით ცნობილია ორი
ბის გახსნა. სხვა მიმართულებით რეგულაციები პირი – ავსტრიელი ბიზნესმენი კრეიგ რაიტი და
ამ ეტაპისთვის კანადაში არ არსებობს.7 ამერიკელი პროგრამისტი დევიდ კლეიმანი. მა-
ბლოქჩეინის სამართლებრივი რეგულირება გალითად, 2016 წლის მაისში რაიტმა განაცხადა,
ძალიან დაეხმარება და წაადგება სახელწიფო- რომ სწორედ ისაა ბიტკოინის შემქმნელი და რომ
საც, ამაში იგულისხმება ისიც, რომ თუ მოხდე- სატოში ნაკამოტო მისი ფსევდონიმია. თუმცა
ბა ბლოქჩეინის სამართლებრივი რეგულირება, უნდა ითქვას, რომ დღემდე რეალური „სატოში ნა-
ამით დაიზოგება სახელწიფო ბიუჯეტიც, რადგან კამოტო“ არ გამოჩენილა, რადგან მისი ვინაობის
საქმეში, რომელსაც აკეთებდნენ ადამიანები და დამტკიცება საკმაოდ ადვილია პროგრამისტთა
სახელმწიფო ან კერძო სექტორი შესაბამის ანა- სამყაროში – მან უნდა წარმოადგინოს ბლოკჩე-
ზღაურებას იხდიდა, რეგულირების შემთხვევაში ინში განხორციელებული პირველი ტრანზაქციის
ეს აღარ იქნება საჭირო, რადგან ადამიანების დამადასტურებელი პროგრამული კოდები.
გასაკეთებელს პროგრამა გააკეთებს, თუმცა აქ 2017 წლის ბოლოსთვის კრიპტოვალუტების
ძირითადად საუბარი მაქვს ბიზნეს სექტორზე. საერთო კაპიტალიზაციამ 500 მილიარდი დო-
ამით შემცირდება ადამიანების შრომა, ლარი შეადგინა, რომლის 90% მოდის ყველაზე
დროის რესურსი და რაც მთავარია, საქართვე- ცნობილ კრიპტოვალუტის ათეულზე და ერთ-ერ-
ლოსთვის იქნება ძალიან კარგი, ზემო აღნიშნუ- თს წარმოადგენს ეთერიუმი (Etereum – 12,8%)9.
ლიდან გამომდინარე და მისი ძალიან საჭირო შედარებით მარტივად რომ ავხსნათ, ეთერიუ-
და კარგი თვისებების გათვალისწინებით, საჭი- მი – ეს არის ღია პროგრამული პლატფორმა,
როა სხვადასხვა ტექნოლოგიებში დაინერგოს
8 ბიტკოინი არის მსოფლიო მასშტაბის კრიპტოვა-
ბლოქჩეინი, ამისთვის საჭიროა სახელწიფომ
ლუტა, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელია გა-
თავისი მხრიდან მოახდინოს საკითხის ინიცი- დახდა განხორციელდეს ელექტრონულად. ბიტ-
რება, როგორც ეს წარმატებით განხორციელდა კოინს განიხილავენ, როგორც ერთ-ერთ პირველ
უამრავ ქვეყანაში. დეცენტრალიზებულ ციფრულ ვალუტას.
9 http://eprints.tsu.ge/ სიჭინავა, დ, მაღრაძე, მ ,ელექტ-
7 გაბისონია. ზ., ბლოქჩეინ ტექნოლოგიის სამა- რონულ ფულზე გადასვლის წანამძღვრები და
რთლებრივი რეგულირების არსი და პრობლე- პრობლემები, საერთაშორისო სამეცნიერო-პ-
მები. ჟურნ. შედარებითი სამართლის ქართულ- რაქტიკული ჟურნალი, გლობალიზაცია და ბიზნე-
გერმანული ჟურნალი, 3/2019. სი. #6 / 2018, იხ. გვ 178.
5
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
რომლის გაჩენაც უკავშირდება ბლოქჩეინ ტექ- ● ანგარიშების მიმდინარე ეთერის ბალანსი
ნოლოგიებს, რაც საშუალებას აძლევს დეველო- ● ანგარიშების კონტრაქტების კოდი, თუ ის
პერებს, შექმნან და განავითარონ დეცენტრა- არსებობს
ლიზებული აპლიკაციები. ● ანგარიშების საცავი.
ეთერიუმის10 შექმნას სათავე რუსული წა- ეთერი არის ეთერიუმის მთავარი შიდა კრიპ-
რმოშობის კანადელმა პროგრამისტმა ვი- ტო „საწვავი“, რომელიც გამოიყენება ეთერიუმის
ტალიკ ბუტერინმა დაუდო და 2014 წელს ტრანზაქციების საკომისიოს გადასახდელად.
წარუდგინა კიდეც სამყაროს. მისი თქმით, ზოგადად, არსებობს ორი სახის ანგარიში: ანგა-
ეთერიუმი არის დეცენტრალიზებული პლატ- რიშები, რომლებსაც ფლობენ გარედან და მა-
ფორმა, რომელიც დამყარებულია ბლოქჩეინ რთავენ პირადი გასაღებებით და კონტრაქტის
სისტემაზე და მისი საშუალებით შესაძლებე- ანგარიშები, რომლებიც იმართება თავიანთი
ლია ე.წ. „გონიერი კონტრაქტების“ შექმნა. კონტრაქტ კოდებით. გარე ფლობის ანგარიშე-
გამოშვებისთანავე ეთერიუმი დიდი ყურა- ბს არ გააჩნია კოდი და ინფორმაცია შესაძლოა
დღების ცენტრში მოექცა. კრიპტომოვაჭრეები გაიგზავნოს ტრანზაქციის ციფრული ხელმოწე-
მას ყველაზე მეტად ბიტკოინს ადარებენ, რეა- რით. კონტრაქტის ანგარიშებში, როგორც კი კო-
ლურად კი, ეს ორი კრიპტოვალუტა ერთმანეთს ნტრაქტ-ანგარიში მიიღებს მესიჯს, ააქტიურებს
რამდენადაც ჰგავს, იმდენად განსხვავდება კი- თავის კოდს. იგი კითხულობს და წერს შიდა მეხ-
დეც, გამომდინარე იქიდან, რომ ეთერიუმი რე- სიერებით საცავში და წერს ახალ მესიჯებსაც, ან
ალურ ცხოვრებაში უამრავი პრობლემის გადა- ქმნის კონტრაქტებს რიგითობით.
წყვეტის საშუალებაა. რაც შეეხება სმარტკონტრაქტებს, მათთან
ვიტალიკი ეთერიუმის დაფუძნებამდე ერთ-ე- მიმართებაში უნდა განვმარტოთ. პირველ რიგ-
რთი ონლაინ საგანმანათლებლო ჟურნალის ში. რას ნიშნავს აღნიშნული და ზოგადად. რა
შემქმნელი იყო, რომელიც ბლოქჩეინზე, ბიტკო- არის აღნიშნულის დანიშნულება.
ინზე და კრიპტოგრაფიაზე აქვეყნებდა ნაშრო- სახელი smart contract12 ინგლისურიდან ითა-
მებს და სტატიებს. იქიდან გამომდინარე, რომ რგმნება, როგორც „გონიერი კონტრაქტი“. იგი
ის კომპიუტერულ ინჟინერიას სწავლობდა და ჩვეულებრივი კონტრაქტისაგან განსხვავდება
ამასთანავე ძირეულად შეისწავლიდა „ბიტკო- იმით, რომ ეს არის კომპიუტერული პროგრამა.
ინის ბლოქჩეინს” შესაძლებლობებს, მან დაი- როგორც ჩვეულებრივ კონტრაქტებში, აქაც მი-
ნახა პოტენციალი, თუ როგორ შეიძლებოდა ამ თითებულია ხელშეკრულების მხარეები, ხელ-
სისტემის უფრო მეტად დატვირთვა და მისი მე- შეკრულების საგანი და პირობები, მაგრამ,
შვეობით სხვა ცხოვრებისეული პრობლემების ჩვეულებრივი კონტრაქტისგან განსხვავებით,
გადაჭრა, რაც აქამდე შეუძლებელი იყო.11 ხელმოწერები არის ელექტრონული, ხოლო
ასევე უნდა აღვნიშნოთ ის ფაქტიც, რომ ალგორითმი პასუხისმგებელია პირობების შეს-
ეთერიუმს აქვს ანგარიშები, რაც გულისხმობს, რულებაზე. შემდგომ მონაცემები გარიგების
რომ ეთერიუმის ბლოკჩეინში მდგომარეობა მონაწილე მხარეებისა და შესრულებული გარი-
შედგება ობიექტებისგან, რომლებსაც ეწოდე- გების შესახებ აღირიცხება დეცენტრალიზებულ
ბათ „ანგარიშები“. თითოეულ ანგარიშს გააჩნია მონაცემთა ბაზაში – ბლოკჩეინში.
20-ბიტიანი მისამართი, სადაც მდგომარეობის იმის გათვალისწინებით, რომ „ჩვენი სამყა-
გარდაქმნა ანგარიშებს შორის რაოდენობისა რო სულ უფრო და უფრო ციფრული ხდება, ლო-
და ინფორმაციის პირდაპირი გაცვლით წარმო- გიკურია ვივარაუდოთ, რომ თანდათანობით
ებს. ეთერიუმის ანგარიშები 4 ასპექტს შეიცავს: სწრაფი, უსაფრთხო და სრულიად მიუკერძოებე-
● ნონსი – ამთვლელი რიცხვი, რომლის
12 smart contract (იგივე გონიერი კონტრაქტი, ) სმარტ
მე ქანიზმიც ტრანზაქციების მხო ლოდ
კონტრაქტების იდეა პირველად 1994 წელს წამო-
ერთხელ შესრულებას უზრუნველყოფს
აყენა ვინმე საბომ (აშშ). იგი გახლდათ მეცნიერი
ინფორმატიკის, კრიპტოგრაფიისა და სამართლის
10 ეთერიუმი, შეიქმნა 2015 წელს პროგრამისტ ვიტა- სფეროში. მან აღწერა სმარტ კონტრაქტები, რო-
ლი ბუტერინის მიერ, იგი არის ღია პროგრამული გორც ციფრული წარმოსახვა მხარეებს შორის.
პლატფორმა, რომელიც ბლოქჩეინ ტექნოლოგია- სმარტ კონტრაქტები შეიძლება განსაზღვრული
ზეა დაფუძნებული, ეთერიუმი არის კრიპტოვალუ- იყოს, როგორც მოლაპარაკება ორ ან მეტ მხარეს
ტა, რომელსაც ყველა თვისება აქვს, რაც საჭიროა შორის, იურიდიული უფლებების განსაზღვრის,
კრიპტოვალუტისთვის. ცვლილების და შეწყვეტის შესახებ, რომელშიც
11 https://medium.com/cryptoz-georgia/ ყველაფერი ტექ- რაიმე ნაწილი ან ყველა პირობა იწერება და სრუ-
ნოლოგიებსა და მეცნიერებზე (ბოლო ნახვის თა- ლდება(АНАЛИТИЧЕСКИЙ Обзор ПО ТЕМЕ "Смарт
რიღია 25.03.2020). контракт").
6
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ლი გონიერი კონტრაქტები ჩაანაცვლებს კლასი- ერთდროულად მოხდეს ამდენ კომპიუტერზე
კურ კონტრაქტებს, რომელთა განხორციელება თავდასხმა და ინფორმაციის გატეხვა, რაც ნა-
შეიძლება დამოკიდებული იყოს მესამე მხარის მდვილად ბლოქჩეინის უნიკალური თვისებაა.
ინტერპრეტაციასა თუ ინტერესზე"13. ჩვეულებ- ბლოქჩეინ ტექნოლოგია ასევე ამარტივებს
რივი კლასიკური კონტრაქტების შემთხვევაში სხვადასხვა სახის ტექნოლოგიებს, რაც დამატე-
მონაწილე მხარეები ხელშეკრულებებს დებენ ბით კომფორტს ქმნის. იგულისხმება ის ფაქტი,
ნოტარიუსის ან/და იურისტის დახმარებით. ამ- რომ აღნიშნული ტექნოლოგიის საშუალებით
გვარი ხელშეკრულების შესრულებისას შეიძლე- შეგვიძლია ნებისმიერი სახის ტრანზაქცია გა-
ბა მესამე პირებიც ჩაერიონ. დაინტერესებულ ნვახორციელოთ შუამავლის გარეშე, ასევე ძა-
მხარეებს შეუძლიათ გაასაჩივრონ პირობები ან ლიან სასიხარულოა ისიც, რომ საქართველო
შეცვალონ გარკვეული ნიუანსების ინტერპრე- ერთ-ერთი პირველი ქვეყნა იყო, რომელიც ამ
ტაცია, რაც გავლენას მოახდენს ხელშეკრულე- ახალ გამოწვევაში ჩაერთო, რაზეც ნათლად
ბის შედეგზე, ხოლო ჭკვიანი კონტრაქტი არ სა- მოწმობს საჯარო რეესტრის მაგალითი.
ჭიროებს ნოტარიუსს, კონ სულტანტებსა და სხვა სწორედ სხვადასხვა მნიშვნელოვანი ფაქტე-
მესამე მხარეებს. როდესაც გარკვეული პირო- ბის გათვალისწინებით მიგვაჩნია, რომ საჭიროა
ბები სრულდება, პროგრამა იწყებს მოქმედებს. მოხდეს ბლოქჩეინ ტექნოლოგიის რეგულირე-
გან ვიხილოთ მაგალითის საფუძველზე. ბა, რაც ნამდვილად სასიკეთოდ წაადგება ქვე-
საფულე N იღებს Ethereum-ის ნიშნების გა- ყანას, იმის გათვალისწინებით, რომ ამით რო-
რკვეულ რაოდენობას. M საფულედან გადარი- გორც საჯარო, ასევე კერძო სექტორი შეძლებს
ცხულია აშშ დოლარის შეთანხმებული თანხა. დაზოგოს ფინანსები, რადგან საქმეს, რომლის
ეს არ შეიძლება გასაჩივრდეს ან შეიცვალოს, შესრულებისთვისაც საჭირო იყო შესაბამისი
შეუძლებელია პროგრამისთვის ქრთამის მიცე- კადრები, ახლა გაკეთებს პროგრამა, რომელიც
მა ან მოწმის მოხსნა, სწორედ ეს არის გონიერი ყველა სიკეთესთან ერთად დაზო გავს ადამიანე-
კონტრაქტების სიძლიერე. ბის დროს და რესურსს. ასევე ხაზი უნდა გაესვას
გონიერი კონტრაქტის დადების შემდეგ, იმ ფაქტსაც, რომ როდესაც ვსაუბრობთ ბლო-
მისი ყველა პირობა ინახება ბლოკჩეინში. მათი ქჩეინზე, წარმოუდგენელია არ ვილაპარაკოთ
შეცვლა შეუძლებელია. ყველა პირობა დაკ- ეთერიუმზე, როგორც ერთ-ერთ უმნიშვნელოვა-
მაყოფილდება – მაშინაც კი, თუ მონაწილეები ნეს კრიპტოვალუტაზე, რომელიც მისი უნიკალუ-
შეიცვლიან აზრს. ჭკვიანი კონტრაქტების გამო- რობის დამსახურებით შედის ყველაზე ცნობილ
ყენება საკმაოდ მარტივია ოპერაციებისთვის, კრიპტოვალუტების ათეულში. მოკლედ და გასა-
მაგალითად, აქტივების ყიდვა-გაყიდვაში.14 გებ ენაზე რომ ვთქვათ, ეთირიუმი ეს არის ღია
პროგრამული პლატფორმა, რომლის გაჩენაც
უკავშირდება ბლოქჩეინ ტექნოლოგიებს, რაც
დასკვნა საშუალებას აძ ლევს დეველოპერებს – შექმნან
და განავითარონ დეცენტრალიზებული აპლიკა-
დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ციები. ასევე აქვე უნდა ვისაუბროთ smart contract-
21-ე საუკუნის რეალობამ, ინოვაციურმა ტექ- ზე. სახელწოდება smart contract ინგლისურიდან
ნოლოგიებმა, სრულიად შეცვალა სამყარო. ითარგმნა, როგორც „ჭკვიანი კონტრაქტი“.
ის ფაქტი, რომ ბლოქჩეინი თავისი შესაძლებ- ჩვეულებრივი კონტრაქტისგან იგი იმით გან-
ლობებით მართლაც უნიკალურია, არ ვდაობთ. სხვავდება, რომ ეს არის კომპიუტერული პროგ-
ბლოქჩეინის გამოყენება ძალიან ამცირებს რამა. როგორც ჩვეულებრივ კონტრაქტებში,
იმის შანსს, რომ მოხდეს რაიმე სახის თავდასხ- აქაც მითითებულია ხელშეკრულების მხარეები,
მა ან კიბერშეტევა, გამომდინარე იქიდან, რომ ხელშეკრულების საგანი და პირობები. თუმცა
მონაცემები არ ინახება მხოლოდ ერთ კომპი- ჩვეულებრივი კონტრაქტისაგან განსხვავდება
უტერში და მთელი ქსელებია ამაში ჩართული. ხელმოწერის ტიპით, რასიც იგულისხმება, რომ
პრაქტიკულად, არ არსებობს იმის შანსი, რომ თუ ჩვეულებრივი ხელშეკრულების დადებისათ-
ვის საჭიროა „სველი“ ხელმოწერა, აქ პირიქით,
13 https://medium.com/cryptoz-georgia ყველაფერი ტექ- ხელმოწერა არის ელექტრონული და დავალე-
ნოლოგიებსა და მეცნიერებაზე (ბოლო ნახვის ბის შეუფერხებლად შესრულებაზე პასუხისმგე-
თარიღია 25.01.2021).
ბელია არა პირი, არამედ ალგორითმი.
14 Андрей Тонколитко о смарт-контрактах. Что это такое?
https://joinfo.ua/pressrelease/1226794_Chto-takoe-smart-
kontrakti-mogut-oblegchit-nashu.html (ბოლო ნახვის
თარიღია 24.03.2020).
7
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
ბიბლიოგრაფია:
1. ზაუტაშვილი დ., „ინტერნეტი“ გამოცემა მეორე, ქუთაისი, 2008.
2. სიჭინავა დ., მაღრაძე მ., ელექტრონულ ფულზე გადასვლის წანამძღვრები და პრობლემები, საე-
რთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული ჟურნალი „გლობალიზაცია და ბიზნესი“, #6/2018.
3. გაბისონია ზ., ბლოქჩეინ ტექნოლოგიის სამართლებრივი რეგულირების არსი და პრობლემები.
4. ყველაფერი ინტერნეტის შესახებ, http://yvelapheriinternetisshesaxeb.blogspot.com/
5. ინტერნეტის შექმნის მოკლე ისტორია, http://mastsavlebeli.ge/?p=2787
6. ყველაფერი ტექნოლოგიებსა და მეცნიერებზე (ბოლო ნახვის თარიღია 25.03.2020), https://napr.
gov.ge/p/1508 (ბოლო ნახვის თარიღია 27.03.2020).
7. Андрей Тонколитко о смарт-контрактах. Что это такое? https://joinfo.ua/pressrelease/1226794_Chto-
takoe-smart-kontrakti-mogut-oblegchit-nashu.html
8
““LLAAWW AANNDD WWOORRLLDD““
