Table Of Content|[ğ][ |[j
NECMETTİN ERSOY
SEMBOLLER
VE YORUMLARI
(BÖLÜM l-ll)
sn
-
h4wfei
n
Allah, kendini bildirmek ve âlemi
yaratmak isteyince kudret diliyle
“kûn(ol)” emrini verdi. Bir ilahi nağme
koptu. Bu nağme oniki perdede karar
kıldı. On iki perdeden dört oyun doğdu.
(Çerh, Raks, Muallak, Pertâv)
Allah âlemi yaratınca, nurunu da
onun üzerine bıraktı. Bu nurun zevkiyle
butun âlem güldü. O İlâhi Nağme'den
dört saz ve sözden, oniki perdeden
vücuda gelen dört oyun, bu aleme
nasip oldu
Anasır-ı Erbaa (4 eleman), bu dört
oyuna uygun düştü...
Aşıkpaşa, Raks Risalesi
XV. Yüzyıl
...VE YAŞAMI SÜRDÜREN ETMENLER
KAPAK: Dünyayı yaratan 4 eleman:
Hava, Ateş, Su. Toprak.
XIII.yy. Mozaiği, Alsace.
LÜTFEN DÜZELTİNİZ.
SAYFA SATIR YANLIŞ DOĞRUSU
88 SALOMON'UN Ters Altındaki şekil gibi olacaktır..
MÜHÜRÜ
107 8 feur Fleur
109 22 öğeleri öğeleri
109 23 var-lığından varlığından
115 19 Eksik ifade (x) işareti ise Saint Andre hacına benzer.
( + ) ve (x) matematikde bir kemiyeti
çoğaltan işaretlerdir. Bunların aynı zamanda
dinsel simgeler olduğu dikkate alınırsa.
DOLAYLI OLARAK. Tanrı nın insanlara verdiği
ÇOĞALINIZ! buyruğu, dini inançlarla bağdaştırılarak,
gerçekleştinImektedir. diye düşünüyorum!...
N.E.
118 10 ( ) (1') olacak
119 2 öğesine öğesine
119 20 Bu pencereleri
119 24 teotokos teodokos
313 30 Pripos Priapos
323 resim 76. Sayfaya bakınız.
457 resim 2. Bl. 78 Sf. Bakınız.
476 12 ROMAN ROMA
14 26 sonuna Eski denizciler söyle diyorlardı:
Beykoz sırtlarındaki Yûşa Hazretleri
ile Yeni Mahalledeki Telli baba Boğazın
girişinde manevi koruyuculuk yapıyorlar?!..
37 2 1901-1909 1898
37 2 1901 Silinecek
168 Resim ters
basılmıştır.
198 14 17 kez ziyaret ettiğim bu ören yerine ait
farklı izlenimlerimdir.
Bu kitabin tüm yeyin haklan, FMr *• Sanat
Eserleri Kanunu gereğince yazanno aBfB.AMlar
(yaakyaöa sözlü) kaynak beSrttknek komutu Be
yaptkjbikf.
SEMBOLLER
YORUMLARI
Bölüm I
Birinci Baskı: Nisan 2000
Kapak tasarımı: Necmettin ERSOY
Kapak çizimi: Fatih DURMUŞ
Yaam: Mehmet ERKAL
Resimleyen: Mustafa ERSOY
Baskı: Zafer Matbaası, (0212) 512 16 68
CMt: Güven Ctttevl, Cağaloölu
ISBN: 975-95540-1-1
İletişim için
Neşet Ömer Sok. No: 19/6 81300 Kodıköy-İSTANBUL
Tel: (0216) 336 95 93 Far. (0216) 336 63 26
Sevgili torunum Lebriz E* RSOY a İthaf ediyorum...
Sayın okuyucum;
Okuyacağınız bu kitap, ashnda 1990 y*nda yayımlanmış olanın ikinci
baskısı niteliğini taştmakiads Ancak. t^af edeyim ki, o tarihlerin güç ve kmr
koşullan ve yayım için aceleci davranışlar, kitabın gerek içeriğinde, gerekse
teknik montajında koçnSmaz hata ve eksüdtoere neden oktu Şimdi İse. beni
üzen bu olumsuzlukların tetafieyle beraber, okuyucularıma bir nebze daha
yararlı olma gayreti İçinde bdunuyorum.
Aradan geçen şu sekiz yH içinde, yapabildiğim aynı türdeki
araştırmalarla, birinci kitabımın SUNUŞ bölümünde de değindiğim gibi.
SEMBOLİZM1 İN ANCAK ARALAYABİLDİĞİM KAPISINI İtip. biraz daha açan
yeni bilgi, yorum ve verler etinmiş ve edelerini de rotuşkxnak(l) olanağına
sahip oldum.
SEMBOLİZM: Takdir edersiniz, başiıbaşma bir UMMAN; İnsan bir kez
dalınca, bk daha çıkmak istemiyor. demiyeceğim; bHakk onun derinliklerinde
yatan batıklardan bazı parçalan da beraberinde taşıyarak. çıkıyor tekrar su
yüzünel..
Sembolizme dayak yon>nsal üretimler yapabilmede k boşan, mümkün
olduğunca, her konuda vardan BİLGİ ÖİRtKJMf ni, hayal gücü ile harekete
geçirip işler hale koyabilme yeteneği He doğru orantılı oknaktadır. Haydin
yapamadığı bir şey. gidemediği yer ve mesafe yoktur. Ne var ki. onun
sayesinde yapılan bu yorum ve âzdeştirmeter bu yer ve mesafeler içinde kalan
akılcı yaklaşımlarla biçimlensin ve evrenselleşmiş veriler doğrultusunun, en
azından, paralelinde bulunmasına özen gösterilsin...
Necmettin ERSOY
(Şubat 2000)
3
FMrtfiniıl onaytamtyonjm, ama
banlan fode etme özgüriüğünuze
•on nefedme kadar saygı gödereceğim..
VOLTAJDI664-1778)
SUNUŞ
(1990 yıhnda yayınlanan kitapla ilgilidir)
Profesyonel Turist Rehberliği kuralarını bitirip bu mesleğe yeni atılan
arkadaşlarım için Haziran 1998’de, deneme amacıyla ve ilk aşamada kaleme
almış olduğum Turist Rehberleri İçin Temel Biigi ve Yorumlar- odh kitabımda,
anımsatıcı nitelikte ve yüzeyde olan bazı bUgüere ve yapılacak açıklamalarda
yararlı otacağım umduğum bir kaç sembolün yofumtanna da yer vermiştim.
Bu kez. konuya İlgi duyan değerli okuyucularım ve öğrencilerimin. bu tür
sembolik yaklaşımlarla yapılan söyleşilerin daha Bgi çekici ve etkili olduğu
yolundaki İzlenimleri, bu İkinci kitabrmn KAPtSTm .temel bilgiler yerine sembolik
kavramlar yönünde, biraz daha ağnkk vermek surettyfe itip aralamama ve ona.
"SEMBOLLER VE YORUMLARLA GÖRÜNENDEN GÖRÜNMEYENE ■ İsmini
vermeme daha uygun düşmüştür.
Çatışmalarımı yaparken. Semboller Sözlüğü adlı eterdeki, ayn ayn isimlerinin
yazılması olanaksız. 8*000 aşkın eserden yararlandıklarını belirten, 100 kadar
batık ve İslâm ülkesi yazarının. 1600 kadar başlık atfında toplanan fikirlerini
özümleyip kısıtlayarak. ancak bunların ilgili en ilginç olanlarına yer vermekle
yelinmiş bulunuyorum.
Kitabın içeriği, aşağı yukan yüzde elli oranında, bu yabancı kaynaklardan
tercüme ve dilimize uyarlanan bilgilerden, diğer yansı ise yerli kaynaklardan
alınanlara ilaveten, biraz da kişisel görüş ve katkılarımdan oluşmuş bulunuyor.
Dolay» He çok iyi bilindiği gibi, aslında tüm kitaplar -kutsal atanlarından
İtibaren- güç ve cesaret alınacak gizemli duygulan içinde saklayan,
gerekliğinde sığınılacak, az veya çok da otoa yararlanılacağı ümit edilen bazı
bilgileri edinmek için başvurulacak birer barınak olmuşlardır..
4
Kopokkar, bu yerlere giriş ve- on kopılardtr; sayfalar için de, bazen gizemi
eşyalarla donatılmış, fikir odaları olmalıdır diyoruz...
Biz. hayli kalabalık bir ekip olarak, onun bu odalarına, soyut veya somut,
bazen ansiklopedik bilgilere de yer verecek, açıklamalar yerleştirdik; konu
edilmek istenen olay ve varlıkların, bizi onların derinliklerine götüren kapılarına
anahtarlar, maymuncuklar, sokmaya çalıştık. Şayet dilerseniz, mantık ve
düşünce yapınıza uygun geliyorsa, siz de bu anahtar ve formüllerden
yararlanıp başka kapılan da açabilir, sentezler yapar, hayal gücünüz oranında
yeni şeyler üretip, olabilecek noksanlarımızı tamamlayabilirsiniz. Bu katkılarınızı,
gerektiğinde eleştirinizi, samimi teşekkürlerimle karşdavocağım...
İrdelemeye çalıştığme konular başlıca iki bolümden oluşuyor Birincisi,
tümüyle sembolizme ilişkin verileri kapsayıp, bunların ış^ı artında, karanlıkta
kalmış olan başka özellikleri bazen reel .bazen de yorumsal ve betimsel bir
anlatımla aydrtlatmayı amaçlıyor. Diğerleri toe. çoğu kez somut boyuttan İçinde
kalarak, kökenlerine inilmeye gerek duyulmayan türdedirler Bk başkası ise,
bazı olay, obje ve kavramların mitolojik derinliklerine kadar İnerek, veya ilkel
İnanç ve geleneklerle bağdaştırarak, yansrtma ban üzerine bina
edilmişlerdir. Ancak, her iki konunun o denli İç İçe ve birbirlerine bağlı bir öz
yapı göstermesi, bunların ayn ayn ve özgün başlıklar artında toplanıp fiziki ve
kronolojik bir sıralama halinde sunulmasına imkân vermemiştir.
Kitabın yazımında, belgelerinden, bilgi ve ilgilerinden geniş çapta
yararlandığımı itiraf edeceğim, kaynakçada adlan yazık değeri! yazarlara ve
kişilere olduğu kadar .notlarımın kitap haline getirilmesindeki teknik hizmetlerde
tüm emeği geçenlere en İçten teşekkürlerimi sunuyorum...
Necmettin ERSOY
(KadıköyrNısan 1990)
5
KAPSAM VE AMAÇ
1987 yılından bu yana, özellikle rehberlik mesleğine -yeni katılan
arkadaşlanma ilgi alanımıza giren konularda bir nebze de olsa yardımcı
olabilmek amacıyla, başvuru niteliğinde iki kitap yayınlamış, ilkine " Turist
Rehberleri İçin Temel Bilgiler ve Y*, orumlar öbürüne de "Semboller
ve Yorumlarla Görünenden Görünmeyene" adım vermiştim.
Bu kez. 1990 tarihli olan İkincisinin sunuş metninin, o zamanki istek,
ihtiyaç ve koşulların hatırlanması ve yayın amacımın değişmediğini
belirtmek, için aynen yayınlamayı uygun buldum.
Şimdi yıl 1999 sonu; aradan 10 yıl geçti. Bu süre içinde ilgi duyduğum
Sembolizm ve Ezoterizm alanında ve bunlann açtığı yeni ufuklarda
yaptığım araştırmalarda daha farklı ve boyutlu gözlem ve saptamalarım
oldu. Ancak itiraf etmem gerekiyor ki, edindiğim bu fikir birikiminin
yorumsal bk tarzda yazıya dönüştürmede, aynı paralel ya da doğrultuda
fikir üretmiş olan bazı değerli yazarların yapıtlarından da etkilenmiş ve
yararlanmış bulunuyorum. Keza. Sembolizm' in Turist Rehberliği İçin de
önemli ve yaradı olduğuna inandrktanm ifade eden meslektaşlarımın bu
yöndeki olumlu telkin ve önerileri, bana, aynı konulan daha da geliştirip
genişleterek elinizdeki kitabı yeniden kaleme almak cesaretini vermiştir.
Aristo."Bilmek mukayese etmek, aynı zamanda sebepleri bilmektir"
demiştir. İşte biz .kimi kez, bu iki kavramın erişmek istediği noktaya ve
konuyla ilgili sembollerin anlamlarını yorumlayıp adapte ederek,
ulaşıyoruz Sonuçta kullandığımız bu semboller önce YORUMLAMAYA, sonra
da onları YANSITMAYA yarıyorlar.
Sembol (simge), yakıştırmak, benzetmek, bir araya toplamak anlamını
içerir. Ancak bu simgenin ne olduğu değil iletmek İstediği MESAJ önem
taşımaktadır.
Kuran-ı Kerim' de Allah' ın kelâmı, onun içinde gizlenmiş olan yüce
duygulan, emirleri ve gelecekle ilgili olaytan...kimi yerde TEFSİR (yorum) ve
ŞERH (açıklama) suretiyle anlaşılabiliyor ve anlaşılabiliyor. Bu bakımdan
yorum yapmak çok duyarlı bir girişim olduğu gibi, bu yoüa yapılan
anlatımlann da insan yaşamındaki rolü ve önemi tartışılamaz bir gerçek
olmakta...
6
Yorumların geçerlilik ve kalıcılığı ise onu yapanın YETKİLİ, YETENEKLİ ve
YETERLİ olması oranında, kabul edilebilir bir nitelik kazanıyor.
Tûrkiyede bugün, somut kavram ya da nesneleri sembolizmin
evrenselleşmiş formül ve kurallarıyla açıklayan ve Türkçeye çev,ilmiş derli
toplu bir yapıtına raslamadım. Varolanlar ise parça parça kitaplara girmiş
bulunuyor.
Kitaplık raflarındaki bu boşluğu doldurmak için çıktığım yol üzerinde Bk
karşıma çıkan bir tarihi yaprtı. sembolik verilere dayanarak, bilinmeyen
yönleri ile tanıtacağım:
Bir rehberin İstanbul turuna başlarken önünde ilk durduğu yer Sultan
Ahmet Meydanın'daki Alman Çeşmesi olur genellikte...Bu çeşme hakkında
hemen herşeyi biliyoruz. Zaten üzerine de yaznmşlar: Prusya Kralı ve Alman
İmparatoru olan Guillaume I*I nln İsatanbuf a yaptığı bir dosttuk ziyaretinin
amanı yaşatmak için AJmanyada yaptırıp gönderdiği, vs...
Ancak imparatorun bu nazik ve dostane yaklaşımını bir ÇEŞME
armağan ederek göstermek istemesinin gizli bir nedeni olabilir mi? Evet
olabilir: Mitolojik dönemlerde A* vrupa da. özellikte Goller bölgesinde bir
hayli yaygın bir ÇEŞME KÜLTÜ söz konusuydu. Kitabın ikinci bölümünde
Hipodrom metninde de yer verdiğimiz gibi. Alman İmparatoru, sunacağı
armağanın bir çeşme oimaamn. " OsmanlInın o devirde SU / SEBİL
olgusuna verdiği önem ve saygınlıkta da bağdaşsın diye seçmiştir (?)
Aynca her iki hükümdarın isimlerim (armakznnı) bu dostluk yaklaşımının
bir ifadesi olarak yan yana koydurmuştur. Bununla da kalmamış, o isimleri
su gibi mübarek bir rızkı, camiler gibi, gökkubbeyi simgeleyen bir semavi
örtü öğesi altına aldırmıştır.
Bir rehberin, konusu ne olursa olsun, kendisinden beklenen
açıklamaların akademik ve mitolojik dozunu muhatap olduğu kişi ve
kişilerin öncelikte ve özelikte o konudaki BİLGİ / KÜLTÜR düzeyleri He
öğrenmek istediklerine göre ayarlaması en etkili yöntem atmaktadır.
Kitabımız içerik olarak, daha çok mitoloji, arkeoloji, sanat tarihi...benzeri
bilim dallarında belirli ölçüde bir altyapı' ya sahip olanlar, ya da en
azından bu tür konulara İlgi duyan / meraklı olanların kaynak olarak
kullanabilecekleri bir üslupla kaleme atanmıştır...Konuların akıntısına
7
