Scholia Graeca in Odysseam, Vol. III Scholia ad libros ε-ζ

250 Pages·2015·1.32 MB·Greek

by  Pontani

SCHOLIA GRAECA IN ODYSSEAM
EDIDIT
FILIPPOMARIA PONTANI
III
-
SCHOLIA AD LIBROS ε ζ
ROMA 2015
EDIZIONI DI STORIA E LETTERATURA
Prima edizione: dicembre 2015
Tutti i diritti riservati
ISBN 978-88-6372-803-3
eISBN 978-88-6372-804-0
EDIZIONI DI STORIA E LETTERATURA
00165 Roma - via delle Fornaci, 24
Tel. [phone] - Fax [phone]
e-mail: [email protected]
www.storiaeletteratura.it
SOMMARIO
Lectori ix
Auctores xi
Tituli librorum xx
Conspectus siglorum xxxi
Scholia ε 1
Scholia ζ 143

LECTORI
Dum occupationes semper novae urgent et circumstant, candide lector,
prodigi vitae (ut Cordubensi dicto iterum abutar) editionem scholiorum ne-
gleximus, nimisque lente ad Ogygiam Scheriamque festinavimus. Veniam
igitur petentes te confestim usque ad librum saltem θ perducturos esse
spondemus. Sed dum scholiis consulimus, miraculum intenti exspectamus,
novam scilicet Odysseae editionem a primipilo eorum qui in Graecorum
arte poëtica versantur, v.d. M.L. West, factam1. Interea editionibus utimur
Arthuri Ludwich, Petri von der Mühll, necnon Helmutii van Thiel eheu
nobis adempti postquam novam προέκδοσιν scholiorum D in Iliadem cura-
verat, dumque editionem fragmentorum Aristarchi et aliorum in Odysseam
adhuc moliebatur2.
De libris manu scriptis Odysseam sive in eam commentaria tradenti-
bus perpauca nova, quantum scio, in lucem prodierunt: codices y et X
diligenter recentes illustraverunt dissertationes3; bifolium unum codicis
membranacei scholiorum V quae dicuntur adhuc ignoti (et procul dubio
a Ioanne Scutariota saec. XV med. Florentiae conscripti, nec ullius pretii
1 Vide iam M.L. West, The Making of the Odyssey, Oxonii 2014. Dum corriguntur plagu-
lae, diem obiit magnus vir.
2 Vide H. van Thiel, Aristarch, Aristophanes, Demetrios Ixion, Zenodot, I, Berlin-Boston
2014, 40.
3 C. Torre, La tradizione omerica medievale e l’Odissea di Grottaferrata, diss. Urbino 2008.
F. Cocchi, Gli scoli all’Odissea del codice X (Vind. phil. gr. 133), diss. Venezia 2012.
x Scholia Graeca in Odysseam
quod ad textum attinet) nuper in lucem prodiit4. Varias lectiones in libris
obvias, ut mos, non omnes recensui, nec omnes in apparatu testimoniorum
pertractavi: de his rebus et de plurimis aliis, quae ad interpretationem
textus Homerici attinent, te ad optimum Garvii commentarium pro libro
saltem ζ delego5. Habemus interdum primam editionem criticam Eustathii
παρεκβολῶν, quam speramus ultra libros α-β cito procedere6.
Restat, ut iterum Universitati Venetiarum in domo Foscari, Ministerio
Universitatis Italico pro pecunia quam sub titulo “FIRB 2012” largitum est7,
Editionibus denique Historiae et Litteraturae gratias agam, sine quorum
subsidio liber hic numquam perfectus esset; item matri augustae, amicis cla-
rissimis Claraeque Nausicaae meae. Alcinoi palatium, post tot tribulationes,
tutus nobis erit portus.
V , I
DABAM ENETIIS IDIBUS UNIIS MMXV
4 Curis meis et Pauli Eleuteri, qui fragmentum apud se habet (cf. infra ms. Vt in conspec-
tu siglorum): vide «Codices Manuscripti» 99/100, 2015, 52-56.
5 De scholiis ad Calypsonis episodium spectantibus ipse nuper disserui: “Speaking and
Concealing: Calypso in the Eyes of Some Ancient Interpreters”, «Symbolae Osloenses» 87,
2013, 30-60.
6 E. Cullhed (ed.), Eustathios of Thessalonike. Parekbolai on Homer’s Odyssey 1-2, diss.
Uppsala 2014.
7 RBRFR1210LN, Omero, Esiodo, Eschilo, Pindaro: forme dell’esegesi antica ai poeti greci.
V. d. Francisco Valerio itidem gratiae agendae.
Auctores xi
A
UCTORES
Ael. Dion. = Aelii Dionysii atticistae fragmenta, ed. H. Erbse, Untersuchungen
zu den attizistischen Lexika, Berlin 1950, 94-151.
Alexion = R. Berndt, De Chaerete, Chaeride, Alexione grammaticis, Königsberg
1906.
Ammon. = Ammonii qui dicitur liber De adfinium vocabulorum differentia, ed.
K. Nickau, Lipsiae 1966.
anon. de trop. poet. = anonymi περὶ ποιητικῶν τρόπων, ed. L. Spengel, Rheto-
res Graeci, III, Lipsiae 1856, 207-214.
antiattic. = Antiatticista, ed. I. Bekker, in An. Bekk. I, 75-116.
Antim. = V. J. Matthews, Antimachus of Colophon, Leiden-New York-Köln 1996.
Ap. = Apions Γλῶσσαι ῾Ομηρικαί, hrsg. S. Neitzel, in: Die Fragmente des Gram-
matikers Dionysios Thrax etc. (SGLG 3), Berlin-New York 1977.
Ap. gl. Hom. = A. Ludwich, Über die homerischen Glossen Apions, «Philologus» 74,
1917, 205-247 et 75, 1918, 95-103 (nunc in Lexica Graeca Minora, 283-358).
Ap. Dysc. = Apollonii Dyscoli Quae supersunt, rec. R. Schneider et G. Uhlig,
Gramm. Graeci II 1-3, Leipzig 1878-1910: ibi invenies:
Ap. Dysc. adv. (= περὶ ἐπιρρημάτων, 1, 119-210)
Ap. Dysc. coni. (= περὶ συνδέσμων, 1, 213-258; vide etiam Apollonius
Dyscole, Traité des conjonctions, ed. C. Dalimier, Paris 2001)
Ap. Dysc., pron. (= περὶ ἀντωνυμίας, 1, 3-116; vide etiam P. Brandenburg,
Apollonios Dyskolos. Über das Pronomen, München-Leipzig 2005).
Ap. Dysc. synt. (= de constructione, 2, 1-497; vide etiam Apollonius
Dyscole, De la construction, ed. J. Lallot, I-II, Paris 1997).
Ap. Soph. = Apollonii Sophistae Lexicon Homericum, ed. I. Bekker, Berolini
1833 (litterae α-δ a K. Steinicke in diss. Gottingae 1957 editae sunt, sed
nos Bekkerum semper secuti sumus).
Arcad. = Arcadii Περὶ τόνων, ed. E. H. Barkerus, Lipsiae 1820.
Aristarch., fr. .... Matthaios = cf. Matthaios, Unters.
Aristarch., fr. .... Schironi = cf. Schironi, Frammenti.
Ar(istoph). Byz. = Aristophanis Byzantii Fragmenta post A. Nauck ed. W. J.
Slater, SGLG 6, Berlin-New York 1986 (vide etiam Nauck, Aristophanes et
nuper van Thiel, Aristarch).
Ariston. Il. = Aristonici Περὶ σημείων ᾿Ιλιάδος reliquiae emendatiores, ed L.
Friedlaender, Gottingae 1853.
Ariston. Od. = Aristonici Περὶ σημείων ᾿Οδυσσείας reliquiae emendatiores, ed.
O. Carnuth, Leipzig 1869.
Ascl. Myrl., fr. … Pagani = Asclepiade di Mirlea, I frammenti degli scritti ome-
rici, ed. L. Pagani, Roma 2007.
xii Scholia Graeca in Odysseam
Callistr. = H.-L. Barth, Die Fragmente aus den Schriften des Grammatikers Kalli-
stratos zu Homers Ilias und Odyssee, diss. Bonn 1984.
Chaeris = R. Berndt, De Charete, Chaeride, Alexione grammaticis eorumque reli-
quiis, Regiomonti 1902, 31-50.
Choer. de acc. = W. J. W. Koster, De accentibus excerpta ex Choerobosco Aetherio
Philopono aliis, «Mnemosyne» 59, 1931, 151-164.
Choer. epim. Ps. = Choerobosci Epimerismi in Psalmos, ed. T. Gaisford,
Oxford 1842.
Choer. in Heph. = Choerobosci scholia, in Hephaestionis Enchiridion, ed. M.
Consbruch, Lipsiae 1906, 175-254.
Choer. in Th. Alex. can. = Choerobosci Scholia in Theodosi Alexandrini cano-
nes, ed. A. Hilgard, Grammatici Graeci IV, 1 (pp. 103-417) et 2 (pp. 1-371),
Lipsiae 1889-1894.
Choer. orth. = Choerobosci Orthographia, ed. J. A. Cramer, in An. Ox. II,
1835, 167-281.
Choer. τρ. ποιητ. = Choerobosci περὶ τρόπων ποιητικῶν, ed. L. Spengel, Rheto-
res Graeci, III, Lipsiae 1856, 244-256.
Cocondr. trop. = Cocondrii περὶ τρόπων, ed. L. Spengel, Rhetores Graeci, III,
Lipsiae 1856, 230-243.
Corn. theol. gr. comp. = Cornuti theologiae Graecae compendium, ed. C.
Lang, Lipsiae 1881 (vide etiam A. Cornuto, Compendio di teologia greca, a
c. di I. Ramelli, Milano 2003).
Crates, fr. = Cratete di Mallo, I frammenti, a c. di M. Broggiato, La Spezia
2001. Cf. tamen etiam Mette, Sphairop. et Helck, Crat. Od.
Cyr. = Cyrilli Lexicon, ex cod. Bremensi G.11 ed. U. Hagedorn (προέκδοσις
2005) in situ Internet: http://www.ub.uni-koeln.de/digital/fachinfos/
altertum/volltexte/index_ger.html
Dem. Ix. = T. Staesche, De Demetrio Ixione grammatico, diss. Halis Saxonum
1883; vide nuper van Thiel, Aristarch
Did. = Didymi Περὶ τῆς ᾿Αρισταρχείου διορθώσεως fragmenta, ed. A. Ludwich,
AHT, I, 175-631.
Ps.-Did. dub. Plat. lect. = Didymi Περὶ τῶν ἀπορουμένων παρὰ Πλάτωνι λέξεων
fragmenta, ed. E. Miller, nunc in Lexica Graeca Minora, 245-252.
Dion. Thr. = Die Fragmente des Grammatikers Dionysios Thrax, hrsg. von K.
Linke, SGLG 3, Berlin-New York 1977.
Dion. Thr. ars = Dionysii Thracis Ars grammatica, ed. G. Uhlig, Grammatici
Graeci I 1, Leipzig 1883.
EGen α-β = Etymologicum Magnum Genuinum. Symeonis Etymologicum una cum
magna grammatica. Etymologicum Magnum Auctum synoptice ediderunt F.
Lasserre - N. Livadaras, I, Roma 1976; II, Athina s. d.
Auctores xiii
EGen λ = K. Alpers, Bericht über Stand und Methode der Ausgabe des Etymologi-
cum Genuinum, København 1969.
EGud…Stef. = Etymologicum Gudianum quod vocatur, I-II, glossae ἀάλιον -
ζειαί, ed. A. de Stefani, Lipsiae 1909-1920.
EGud…Sturz = Etymologicum Graecae linguae Gudianum, ed. F. G. Sturz, Lip-
siae 1818.
EM = Etymologicum Magnum, ed. Th. Gaisford, Oxonii 1848.
Epaphrod. = B. K. Braswell – M. Billerbeck, The grammarian Epaphroditus:
testimonia and fragments, Bern 2008.
EParv = Etymologicum Parvum quod vocatur, ed. R. Pintaudi, Mediolani 1973.
epim. Hom. Α = Epimerismi Homerici, ed. A. R. Dyck, I, SGLG 5/1, Berlin-New
York 1983.
epim. Hom. α-ω = Epimerismi Homerici, ed. A. R. Dyck, II, SGLG 5/2, Berlin-
New York 1995.
Erot. voc. Hipp. = Erotiani vocum Hippocraticarum collectio, ed. E. Nachman-
son, Göteborg 1918.
Eust. in Dion. per. = Eustathii Commentarii in Dionysium Periegetam, in Geo-
graphi Graeci Minores, ed. C. Müllerus, II, Parisiis 1861 (rist. Hildesheim
1965), 201-407.
Eust. in Il. = Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis Commentarii ad Homeri
Iliadem pertinentes, ed. M. van der Valk, I - IV, Leiden - New York - Köln
1971 - 1987.
Eust. in Od. = Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis Commentarii ad
Homeri Odysseam ad fidem exempli Romani editi [curante G. Stallbaum],
I-II, Lipsiae 1825-1826 (de prooemio vide tamen ed. meam: Il proemio al
Commento all’Odissea di Eustazio di Tessalonica (con appunti sulla tradizio-
ne del testo), «Bollettino dei Classici» s. III, 21, 2000, 5-58; de libris α-β vide
nunc E. Cullhed, Eustathios of Thessalonike. Parekbolai on Homer’s Odyssey
1-2, diss. Uppsala 2014).
Gal. lex. Hipp. = Galeni Linguarum seu dictionum exoletarum Hippocratis explicatio,
ed. C. G. Kühn (Claudii Galeni Opera Omnia, XIX), Lipsiae 1830, 62-157.
Glossogr. = A. R. Dyck, The Glossographoi, «Harvard Studies in Classical Phi-
lology» 91, 1987, 119-160.
Greg. Cor. = Gregorii Corinthii et aliorum grammaticorum libri de dialectis
linguae Graecae, rec. G. H. Schaefer, Lipsiae 1811.
Heliod. = A. Dyck, The Fragments of Heliodorus Homericus, «Harvard Studies
in Classical Philology» 95, 1993, 1-64.
Hellan. = Hellanici fragmenta, ed. F. Montanari, I frammenti dei grammatici
Agathokles, Hellanikos, Ptolemaios Epithetes, (SGLG 7), Berlin-New York 1988,
43-73.
xiv Scholia Graeca in Odysseam
Heph. = Hephaestionis Enchiridion cum commentariis veteribus, ed. M.
Consbruch, Lipsiae 1906.
Her. Phil. = Herennius Philo, De diversis verborum significationibus, ed. V. Pal-
mieri, Napoli 1983.
Heracl. qu. Hom. = F. Buffière, Héraclite. Allégories d’Homère, Paris 1962; cf.
etiam Eraclito, Questioni omeriche, a c. di F. Pontani, Pisa 2005.
Ps.-Heracl. de incr. = Ps.-Heracliti de Incredibilibus, ed. N. Festa, in Palae-
phati Περὶ ἀπίστων. Heracliti qui fertur libellus περὶ ἀπίστων. Excerpta
Vaticana, Lipsiae 1902.
Heraclid. = L. Cohn, De Heraclide Milesio grammatico, Berlin 1884.
Hermog. = Hermogenis Opera, ed. H. Rabe, Lipsiae 1913 (Stutgardiae 1969).
hist. Odyss. = A. Ludwich, Zwei byzantinische Odysseus-Legenden, Königsberg
1898 («Verz. der auf der Königl. Alb. Univ. zu Königsberg...vom 15.10.1898
zu haltenden Vorlesungen»).
Hom. Il. = Homeri Ilias, ed. M. L. West, Monachii et Lipsiae 1998-2000.
Hom. Od. = Homeri Odyssea, ed. A. Ludwich, Lipsiae 1889-1891 (Stutgardiae
et Lipsiae 1998). Vide etiam: Homeri Odyssea, ed. J. La Roche, I-II, Lipsiae
1857-1868. Odyssea, ed. J. van Leeuwen, I-II, Lugduni Batavorum 1917.
Homeri Odyssea, rec. H. van Thiel, Hildesheim-Zürich-New York 1991.
Hrd. = Herodiani technici Reliquiae, ed. A. Lentz, Grammatici Graeci III 1-2,
Lipsiae 1867-1870: in hac editione inter alia invenies:
Hrd. cath. pros. (Περὶ καθολικῆς προσῳδίας, 1, 1-547),
Hrd. διχρ. (Περὶ διχρόνων, 2, 7-20),
Hrd. Il. Pros. (Περὶ ᾿Ιλιακῆς προσῳδίας, 2, 22-128)
Hrd. κλ. ὀν. (Περὶ κλίσεως ὀνομάτων 2, 634-777),
Hrd. μον. (Περὶ μονήρους λέξεως 2, 908-952),
Hrd. Od. pros. (Περὶ ᾿Οδυσσειακῆς προσῳδίας, 2, 129-165)
Hrd. orth. (Περὶ ὀρθογραφίας, 2, 407-611)
Hrd. παθ. (περὶ παθῶν, 2, 166-388),
Hrd. pron. (= Περὶ ἀντωνυμιῶν, 2, 845-846),
Hrd. προσ. σύντ. λέξ. (Περὶ προσῳδίας τῆς κατὰ σύνταξιν τῶν λέξεων, 1, 551-
564),
Hrd. ῥημ. (Περὶ ῥημάτων, 2, 787-824).
Hrd. schem. Hom. = Aelii Herodiani Schematismi Homerici, ed. P. Egenolff,
«Neue Jahrbücher für classische Philologie» 149, 1894, 337-345.
Ps.-Hrd. de vers. = W. Studemund, Der pseudo-herodianische Tractat über die
ΕΙΔΗ des Hexameters, «Jarhbücher für classische Philologie» 95, 1867,
618-619.
Ps.-Hrd. fig. = Ps.-Herodian, De figuris, hrsg. von K. Hajdù, SGLG 8, Berlin-
New York 1998.