Scholia Graeca in Aeschylum quae exstant omnia: Pars II, Fasc 2 Scholia in Septem Adversus Thebas Continens

456 Pages·1982·16.986 MB·Latin

by  OLE L. Smith (editor)

Β I Β L I Ο Τ H E C A
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A NA
1022
SCHOLIA GRAECA
IN AESCHYLVM
QVAE EXSTANT OMNIA
PARS II · FASC. 2
SCHOLIA IN SEPTEM ADVERSVS THEBAS
CONTINENS
EDIDIT
OLE LANGWITZ SMITH
w
DE
G
BEROLINI ET NOVI EBORACI
WALTER DE GRUYTER MMIX
© Gedruckt auf säurefreiem Papier,
das die US-ANSI-Norm über Haltbarkeit erfüllt.
ISBN 978-3-598-71022-3
Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in
der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten
sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar.
© Copyright 2009 by Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, D-10785 Berlin
Dieses Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Ver-
wertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustim-
mung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigun-
gen, Übersetzungen, Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung
in elektronischen Systemen.
Printed in Germany
Druck und Bindung: Hubert & Co. GmbH & Co. KG, Göttingen
Giuseppe Torresin amico et philologo
PRAEFATIO
I. De codicibus. In textu scholiorum constituendo, quae ad Aeschyli
Septem aduersus Thebas pertinent, hi codices mihi praesto fuerunt, quo-
rum descriptionem, quantum praecipue ad hanc fabulam spectat, breuiter,
ut postulat huius editionis ratio, infra faciam1):
Ambrosianus C 222 inf. (A), chartaceus, ineunte s. XIV ab uno eodem- A
que scriba exaratus, continet Septem (uu. 472 —1078) et Persas ff. 3r — 39v
cum scholiis recensionis A et glossis. quae in initio codicis deerant, sup-
pleuit alter scriba s. XV (A2), qui tria folia adiecit, quorum primum uu.
Sept. 1 — 66 continens hodie deest. scriba quem siglo As designauimus
fonte alio atque scriba uetustioris partis usus est, cf. infra p. XX sq. codi-
cem primum per imagines photographicas contuli, deinde Mediolani per-
legi. interdum difficile lectu est, sed omnia quae grauioris momenti erant
me legisse arbitror.
Parisinus graecus 2786 (Ab), chartaceus, medio s. XIV scriptus, conti- Ab
net triadem ff. lr—83r cum scholiis et glossis. ad Septem habet scholia
et glossas e fontibus uariis, et uetera et Thomana, nec non quae tantum in
codicibus Ha et Na inueniuntur. codex lectu perdifficilis est in scholiis,
difficillimus in glossis, neque dubium est quin multa me effugerint, cum
totum librum per imagines conferrem.
Mediceus Laurentianus plut. 31, 3 (Β), anno 1287 scriptus ut apparet e Β
subscriptione scribae, cui nomen est Manuel Spheneas, f. 100v2), continet
ff. 151v — 2051' Prometheum et Septem cum scholiis recensionis A et
glossis. Spheneas codicem suum iterum perlegit, ut uidetur, et multa,
quae in exemplari deerant, in scholiis et in glossis addidit. haec siglo Ba
notaui. certum est eum in codice corrigendo aliis fontibus usum esse atque
in scribendo, cf. quae infra p. XVIII dixi. usus est hoc codice Herington.
Parisinus graecus 2785 (C), chartaceus, medio s. XIV a duabus manibus C
exaratus, quarum altera textum Aeschyli et maiorem partem scholiorum,
1) De codicibus Aeschyleis in uniuersum cf. A. Turyn, The Manuscript Tradition
of the Tragedies of Aeschylus, New York 1943 ; H. W. Smyth, HSCP 44,1933,1 - 62 ;
C. J. Herington, The Older Scholia on the Prometheus Bound, Lugduni Batauorum
1972, 11 sqq.
2) Cf. Turyn, Dated Greek Manuscripts I 55 sqq.
V
PRAEFATIO
altera reliquam partem scholiorum in Septem scripsit, continet triadem
ff. 1 —85v cum scholiis recensionis A et gloasis. manus recentior (s. XVI)
lacunas ff. 39 et 42 expleuit. habet C multas glossas quae nusquam alibi
inueniuntur ; eas non memoraui. usi sunt eo codice Dindorf et Herington.
codicem contuli primum per imagines photographicas, deinde aliquot pa-
ginas Parisiis legi.
D Ambrosianus G 56 sup. (D), chartaceus, s. XIII exeunte uel XIV in-
eunte ab uno eodemque scriba exaratus, continet ff. 58 —107 triadem
cum scholiis recensionis A et glossis. usus est eo codice Herington. codi-
cem primum per imagines photographicas contuli, postea Mediolani ali-
quos locos difficiles perlegi.
F Mediceus Laurentianus plut. 31, 8 (Ρ), chartaceus, ineunte s. XIV ab
uno eodemque scriba exaratus, continet praeter Agam. et Eum. triadem
ff. 3r—70v cum scholiis et glossis Thomanis et scholiis quae dicuntur
prototricliniana in Septem et Persas, scriba postquam scholia Thomana
scripserat, ipse addidit e codice τ scholia metrica prototricliniana1),
quam partem siglo Ffc notaui. usi sunt hoc codice Stephanus et Dindorf
in scholiis metricis. codicem per imagines photographicas contuli et
Florentiae totum perlegi.
Fb Vaticanus graecus 1824 (Fb), chartaceus, s. XIV ineunte, ut apparet e
signis pellucidis2), a pluribus librariis exaratus, continet ff. 54r—80v
Prom. 1-786, 883-1071, Sept. 189-281, 471-514, 699-742, 1-22,
515 — 559, 653 — 698, hoc ordine cum codicis textura ualde turbata sit.
primum, ut opinor, scribae scholia et glossasThomanas addiderunt, deinde
una uel potius plures manus scholia et glossas correxerunt, noua addiderunt
quae quandam similitudinem scholiorum triclinianorum uel ueterum prae
se ferunt. haec additamenta siglo Fba notaui. uidit Turyn3) codicem Fb
a Triclinio emendatum esse, cuius manus hie illic in initio Promethei
inuenitur (Fb1). dubitari tamen potest omniane, quae Triclinio in Fb
tribuit Bryson4), ei ascribenda sint. codicem per imagines photographicas
contuli, inspexit aliquos locos in meum usum Finn Jorsal. codex lectu
satis difficilis ; addidit enim scriba complures glossas in margine exteriore
quae hodie uix legi possunt. sed non multa me effugisse spero.
1) Cf. quae scripsi Studies 15sqq.
2) Cf. P. Canart, Codices Vaticani Graeci. Codices 1745 —1962, in Ciuitate Vati-
cana 1970, 243sq.
3) The Byzantine Manuscript Tradition of the Tragedies of Euripides, Urbana
1957, 253 adn. 238.
4) Contributions to the Study of the Thoman Recension of Aeschylus, Diss. Ur-
bana 1956, 147 sqq.
VI
PRAEFATIO
Ambrosianus 147 sup. (Fe), chartaceus, ineunte s. XIV scriptus ab uno Fe
eodemque scriba, continet ff. 153r —212v triadem cum scholiis et glossis
Thomanis. cum hie codex humore absumptus sit multas glossas legere
nequeo. codicem per imagines photographicas contuli, deinde Mediolani
inspexi.
Mediceus Laurentianus 91 sup. 5 (Fd), chartaceus, s. XIV, ut opinatus Fd
est Turyn, exaratus ab uno eodemque scriba, continet ff. 2V—75v Prom,
et Sept. cum scholiis et glossis Thomanis et paucis scholiis ueteribus. ad-
hibetur hie codex ubi uetera rariora exhibet.
Venetus Marcianus graecus 616 (hodie 665 ) (G) et Vaticanus Palatinus G
graecus 287 (Ga), qui scholiis carent, praebent argumentum (V) aliunde Ga
non notum (G f. 92r, Ga f. 220v).
Palatinus graecus 18 (H), bombycinus, mea quidem sententia medio H
s. XIII uel statim post id tempus ab uno eodemque scriba in ea parte
quae Sept. continet (ff. Ill1" — 130r) exaratus1), habet etiam Prom. 268
usque ad finem (ff. 98r-lllr) et Pers. 1 -806, 883-1044 (ff. 130r-147v),
ubi f. 132 altera manus scholia addidit. in ea parte quae Septem continet
uno folio post f. 122 euulso desunt uu. 565 —614. hie codex scholia et
glossas recensionis A exhibet, sed saepissime non suis locis. codicem per
imagines photographicas contuli.
Matritensis codex 4617 (Ha), chartaceus, s. XIV medio, ut uidetur2), Ha
scriptus a pluribus manibus, continet triadem cum scholiis et glossis. in
ea parte quae Septem continet (ff. 127r— 148r) duae manus distinguuntur
quarum una f. 130v, altera reliquam partem scripsit. praebet hie codex
scholia mixta, cf. quae de Ab supra p. V dixi. codicem per imagines photo-
graphicas contuli.
Athous Iberorum cod. 209 (olim 161) (I), bombycinus, s. XIII exeunte, I
ut opinor, usque ab initio a duobus librariis exaratus, continet ff. 31r—85r
triadem cum scholiis et glossis recensionis Mediceae. nostro damilo factum
est, ut nemo per multos annos hunc codicem conferret, cuius scholia
quanti momenti essent iam Turyn et Dawe3) uiderant. nam hie codex, ut
nunc apparet, non solum nos certiores facit Ioannem Tzetzen auctorem
fuisse scholiorum A4), sed etiam recensionem paene integram scholiorum
antiquorum praebet, quae usque ad hodiernum diem tantum e codice M
1) Νικόλας ô Γουδέλης non erat scriba codicie H sed potius eius possessor; cf.
Turyn, Aeschylus 56.
2) Codex Ha subscriptionem a Georgio Cinnamo a. 1333 factam praebet, sed ea
pare, quae Aeschylum continet, olim codex integer erat.
3) Turyn, Aeschylus 120; Dawe, Collation 28 et 118.
4) Cf. quae disputaui GRBS 21, 1980, 395sqq.
VII
PRAEFATIO
et eius apographis nota erat, duae manus paulo recentiores (I2 et I3) co-
dicem retractauerunt etiam in scholiis, quarum I2 scholia A, I3 glossas et
aliquot annotationes quae alibi non inueniuntur adiecit. codicem per ima-
gines photographicas contuli quas mihi pro sua liberalitate Institutum
quod Gallice Institut de recherche et d'histoire des textes uocatur uten-
das dédit, animaduertendum tamen est me, cum eae imagines paucis
locis (cf. sch. 593—594b) inferiores partes foliorum non expressissent,
has partes legere non potuisse. praeterea lectu tam difficilis hic codex esl·,
praesertim in iis quae addidit manus I2, ut coactus sim haec additamenta
paene omnia praetermittere. quam ob rem de lectionibus codicis I2 e si-
lentio iudicari non potest, animaduertant, quaeso, lectores scribam I2
saepe sponte sua, ut mihi uidetur, scholia A mutauisse.
Κ Mediceus Laurentianus Conv. soppr. 11 (K), chartaceus, ineunte sae-
culo XIV ab una eademque manu exaratus, continet triadem (ff. 93v —
150v) cum scholiis et glossis Thomanis. manus recentior adiecit pauca
scholia Thomana. hic illic lectu difficilis hic codex est quem primum per
imagines photographicas, deinde Florentiae contuli, scatet falsis lectioni-
bus quas non memorabo.
Le Cantabrigiensis Bibliothecae Uniuersitatis Nn. III. 17. A (Le), charta-
ceus, ineunte s. XIV scriptus ut apparet e signis pellucidis1), continet
ff. 1 —88v triadem cum scholiis et glossis Thomanis. in hoc codice tres
manus distinguendae sunt, quarum una textum Aeschyli scripsit, secunda
scholia nigro atramente exarata apposuit, tertia scholia rubro atramente
conscripsit.2)
Lh Cantabrigiensis Bibliothecae Uniuersitatis Nn. III. 17. Β (Lh), charta-
ceus, ineunte s. XIV ab una eademque manu, exceptis ff. 32'—331', ex-
aratus, continet ff. 2r—78 triadem usque ad Pers. 937 cum scholiis et
glossis Thomanis. codices Le et Lh primum per imagines photographicas
contuli, deinde Cantabrigiae denuo perlegi.
M Mediceus Laurentianus plut. 32, 9 (M) descriptus est in priore tomo
p. VII.3) hoc loco id tantum addo me siglo M2 designare ea quae manus
recentior fort. s. XIV exeunte addidit. eas annotationes ad Prom. et Sept.
uix operae pretium erat referre nisi Wecklein, cum in editione sua omnia
quae a manu M2 adiecta sunt traiiscripsisset, eis quandam auctoritatem
prae ceteris eiusdem aeui tribuisset.
1) De codice Le cf. Studies 225 adn. 109 et CIMed 31, 1970 [1976], 27.
2) Nomen huic scribae est Ioannes Zeianos, cf. CIMed 31, 1970 [1976], 33.
3) Demonstrauit A. Diller, cui assentior, M medio s. X scriptum esse (Serta Tu-
ryniana, Urbana 1974, 522).
VIII
PRAEFATIO
Vaticanus Ottobonianus graecus 346 (Na), chartaceus, medio s. XVI Na
ab uno eodemque scriba exaratus, continet ff. 145r —233v triadem cum
paucis scholiis et aliquanto uberioribus glossis. in glossis saepe conspirât
cum Thomanis sed interdum exhibet scholia uetera et glossas ueteres.
quod ad scholia in Sept. attinet, animadvertendum est codicem Na sch.
412a ea forma tradidisse qua PPdSj tradunt, magnamque partem glos-
sarum quae in codice Na sunt etiam in Ρ inueniri. sed non est quod credere
cogamur codicem Na ex codice Ρ fluxisse; nam idem fons, unde ambo
defluxerint, facilius hanc similitudinem explicat.1) codicem per imagines
photographicas contuli.
Raro commemoratur Vallicellianus cod. Β 70 (Nb) triadem inde ab M»
Prom. 187 continens ff. 91Γ-153Γ.
Laurentianus plut. 28, 25 (Ne), chartaceus, s. XIII exeunte a Nicolao
Perdicari scriptus2), cuius subscriptio apparet f. I22v nulla tarnen anno-
tatione temporis addita, continet ff. 351'—122v triadem (exceptis Sept,
uu. 580 — 885, uno quaternione post f. 84 euulso) cum scholiis recensionis
A et glossis. codicem per imagines photographicas contuli et Florentiae
inspexi.
Laurentianus plut. 31, 38 (Nd), chartaceus, medio s. XIV uel paulo ante Nd
exaratus3), continet ff. lr-49v Prom. 1043-1093, Sept. et Pers. cum
scholiis recensionis A et glossis perpaucis; exhibet aliqua additamenta
Thomana quae non memorantur. codicem per imagines photographicas
contuli.
Vossianus graecus Q. 4. A (0), bombyeinus, s. XIV ineunte scriptus, 0
triadem continens, raro memoratur, quia tantum duo scholia (211 —214c
et 211—214d) in Sept. habet, exhibet uero aliquot glossas. codicem per
imagines photographicas contuli.
Parisinus graecus 2787 (P), chartaceus, ineunte s. XIV4) exaratus a Ρ
duobus librariis quos siglo Ρ1 et Ρ2 notaui, continet ff. 5 —1021' triadem
cum scholiis et glossis uberrimis recensionis maxime A. tertius scriba,
quem Ρ3 notaui, totum codicem retractauit, scholia et glossas addidit et
lectiones uarias adiecit e uariis fentibus.5) tres igitur manus in scholiis
distinguere possumus, sed in glossis difficile est scribas P2 et P3 distin-
guere, cum duetu ualde simili usi sint. id tarnen non magni momenti est
1) Cf. quae scripsi de codice Na Illinois Classical Studies 6, 1981, 49.
2) Habemus codicem a. 1290 ab eodem scriba exaratum, cf. Turyn, Codices 73sq.
3) Similem ductum inueni in cod. Vat. Pal. gr. 7 a Georgio Chrysococce exarato
atque subscripto a. 1335 —1336, cf. Turyn, Codices 137. Ακίνόυνος ό ΙΙερδίκης
qui nomen suum f. 27r scripsit non est scriba codicis Nd.
4) Vide ClMed 31, 1970 [1976], 35sq.
5) Cf. ClMed 32, 1971-1980, 11 sqq.
IX
PRAEFATIO
cum ambo iisdem fontibus usi sint. P2 multa e scholiis petita inter glossas
interlineares iterauit, quod et alii scribae fecerunt, nemo tarnen saepius.
eas glossas referre supersedi, nisi etiam in aliis codicibus inuenirentur. ut
praeclare demonstrauit Herington, Ρ et Pd ex eodem fonte fluxerunt;
itaque discernere possumus ea quae ab initio in Ρ fuerunt ab iis addi-
tamentis quae posteriore tempore ex aliis fontibus scribae inuexerunt.
scribae codicis Ρ multa inter scribendum usque ab initio mutauerunt ; id
iiero nesciremus nisi tertium codicem ab eodem fonte deriuatum habere-
mus (Sj). Dindorf se codice Ρ usum esse in editione sua professus est, sed
cum codicem ipse non inspexerit ñeque satis diligenter lectiones eius
retulerit, nemo ei credere potest.
Pd Parisinus graecus 2789 (Pd), chartaceus, s. XV a duobus scribis exara-
tus, quorum alter textum Aeschyli et glossas, alter scholia inde a f. 33v
scripsit, continet ff. 1 — 94v triadem cum scholiis recensionis A et glossis.
ut iam supra dixi, codex Pd ex eodem fonte quo usi sunt scribae codicum
Ρ et Sj fluxit. codices Ρ et Pd primum per imagines photographicas
contuli, deinde Parisiis perlegi.
Q Parisinus graecus 2884 (Q), bombycinus, anno 1301 scriptus raro memo-
rato. continet triadem ff. 142 — 216 et habet aliquot scholia uetera et
glossas, quas, cum difficiles lectu sint, non omnes referre potui. quae hic
codex exhibet scholia Thomana ad unum omnia additamenta sunt, scri-
bae maioris partis codicis, qui textum Aeschyli et scholia uetera scripsit,
nomen erat Athanasios Spondiles, ut apparet e subscriptione f. 247v. co-
dicem per imagines photographicas contuli.
R Vaticanus graecus 57 (R), chartaceus, s. XIV ineunte exaratus ab uno
eodemque scriba (R1), continet ff. 4r —24v triadem cum paucis glossis et
paucissimis scholiis. desunt in hoc codice Prom. 729 — 852, Sept. 385—712
et Pers. 420 — 724. manus recentior (R2) addidit glossas Thomanas quas
referre supersedi. quae R1 habet scholia uel glossas, omnia uetera sunt,
praesertim moneo codicem R in sch. 139 conspirare cum PPdSj. codicem
per imagines photographicas contuli.
Ra Seldenianus supra 18 (Ra), chartaceus, s. XV ab uno eodemque scriba
exaratus, continet ff. lr —66v Prom. et Sept. cum glossis et scholiis Tho-
manis. Stanley in editione a. 1663 publici iuris facta scholia et glossas
codicis Ra sub nomine σχόλια δεύτερα edidit, deinde haec scholia
nota Β designata in editionibus quas curauerunt Butler Schuetz Dindorf
iterata sunt.1) codicem per imagines photographicas contuli.
1) Ea quae scripsit S. Allegrini, GIF n. s. 8, 1977, 34sqq. de cod. Perus, gr. 571
(Sa) hoc uitio laborant quod nescit scholia Β apud Dindorfium tantum e codice Ra
deprompta esse.
X